Wiara a uczucie (F. Schleiermacher) – dr hab. Wojciech Szczerba, prof. EWST

Rozwiń transkrypcję filmu

Wiara a uczucie (F. Schleiermacher) – dr hab. Wojciech Szczerba, prof. EWST

  • Szanowni państwo zostałem rzeczywiście
  • Szanowni państwo zostałem rzeczywiście
  • poproszony o kilka słów na temat wiary
  • czy
  • religii te ujęcia będę traktował
  • synonimicznie mogę się potem z tego
  • wytłumaczyć w myśli Friedricha
  • schacher Czynię to z dużą przyjemnością
  • Mam nadzieję że przyjemność będzie
  • obopólna i rozpocznę od takiej krótkiej
  • noty biograficznej kontynuując to co
  • tutaj ksiądz profesor powiedział Fredis
  • schacher rzeczywiście urodził się we
  • Wrocławiu w bresa w
  • 1768 roku pochodził z rodziny
  • reformowanej kalwińskie o pietystyczny
  • przekonaniach to była taka stara rodzina
  • właśnie z takimi przekonaniami jego
  • Dziadek Daniel był pastorem i
  • założycielem takiej pietystyczny sekty
  • Syjon itów jego ojciec z kolei Gotlib
  • był kapelanem w armii pruskiej a
  • równocześnie pastorem w kościele
  • zamkowym na Kazimierza Wielkiego Który
  • dzisiaj jest
  • kościołem
  • luterańskim sam Friedrich schacher też
  • był wychowywany w duchu pietystyczny
  • ukończył we Wrocławiu gimnazjum a potem
  • przeniósł się do szkoły pedagogicznej
  • którą prowadzili morawianie bracia
  • czescy najpierw w w niski niedaleko
  • gerlic później w barb niedaleko
  • Magdeburga i ta pietystyczny
  • nie leżała czytamy wczesne listy
  • właściwie widzimy że zadaje całe mnóstwo
  • pytań Po pierwsze nie podoba mu się to
  • że nauczyciele uczą w sposób sztampowy
  • Studenci mają czy uczniowie mają mnóstwo
  • pytań pytania głębokie egzystencjalne
  • natomiast nauczyciele w taki
  • stereotypowy sposób do nich się odnoszą
  • i to mu się nie podoba po drugie to jest
  • też moment kiedy schleiermacher zaczyna
  • zadawać pytania odnośnie doktryn zaczyna
  • mówi wprost że nie rozumie Unii
  • hipostatyczne i powiedzmy też ma
  • wątpliwości co do chrystologii ogólnie
  • Czyli w jednym z listów do swojego ojca
  • nie była łatwa lektura dla jego ojca
  • pastora mówi tak nie mogę uwierzyć że
  • ten który nazywa siebie synem
  • człowieczym był prawdziwym wiecznym
  • Bogiem nie mogę przyjąć że jego śmierć
  • była zwycięskim
  • odkupieniem następnie schacher podejmuje
  • studia na Uniwersytecie w h to jest
  • również pietystyczny Uniwersytet ale
  • znacznie bardziej liberalny tam te jego
  • wątpliwości one rzeczywiście zostają
  • wyartykułowane I zostają ugruntowane
  • zajmuje się krytyczną analizą Nowego
  • Testamentu zaczyna czy zaczyna powiedzmy
  • tłumaczyć Platona i zajmuje się studiami
  • nad arystotelesem no oprócz tego czyta
  • pism spinozy którego uwielbia Kanta i
  • jakobi który pozwala mu Czy pomaga mu w
  • interpretowaniu spinozy teraz po
  • zakończeniu swojej edukacji zajmuje się
  • pracą duszpasterską akademicką a w
  • 1810 roku zostaje zaproszony przez
  • Wilhelma Humboldta do współpracy i to
  • właśnie powoduje że zarówno bierze
  • udział w założeniu Uniwersytetu
  • Humboldta w Berlinie jak również wpływa
  • na założenie naszego Uniwersytetu tutaj
  • we
  • Wrocławiu na tym uniwersytecie w
  • Berlinie on pracuje właściwie do końca
  • swojego życia jako rektor jako nie naj
  • jako profesor potem jako dziekan potem
  • jako rektor a w międzyczasie jest
  • członkiem pruskiej Akademii nauk wielka
  • postać i doprowadza do Unii między
  • kościołem reformowanym i kościołem
  • luterańskim lecie reformacji w
  • 18 roku i teraz to co miało niezwykle
  • ważne wpływ na rozwój myśli schacher
  • tego się potem do tego Będę odnosił się
  • w mojej prezentacji to kontakt z
  • niemieckimi romantykami młody człowiek
  • scher maer zaprzyjaźnia się z getem
  • schlegel
  • herder i
  • właściwie spędza z nimi dużo czasu i ich
  • kryka religii sprawia że
  • pisze swoją pierwszą i bodaj
  • najsłynniejszą przynajmniej w naszym
  • kręgu kulturowym książkę mowy o religii
  • do wykształconych spośród tych którzy
  • nią gardzą Polecam tą lekturę bo to
  • fantastyczna książka teraz w tej książce
  • sch przedstawia szereg swoich koncepcji
  • młody 20 paroletni człowiek te koncepcje
  • Oczywiście będą ewoluowały w jego myśli
  • ale nigdy do końca od nich nie odejdzie
  • nigdy nie stracą na znaczeniu nigdy
  • właści tego przekonania że religia czy
  • też wiara właśnie tutaj w taki sposób
  • synonimiczny prawie że traktowane jest
  • jedną z fundamentalnych
  • tajemnic ludzkiej natury i nadaje
  • egzystencji człowieka no taki ostateczny
  • sens czym zatem jest religia wiara w
  • myśli młodego schle maera i tutaj w
  • mojej prezentacji będę odnosił się
  • przede wszystkim do właśnie tego
  • traktatu mowy o religii w szczególności
  • do jego pierwszego niepoprawiony danan
  • które jest bardzo ważne z perspektywy
  • filozoficznej No oczywiście w jakimś
  • sensie również będę odnosił się do jego
  • późniejszych prac w szczególności do
  • monumentalnego już takiego prawie że
  • ortodoksyjnego dzieła
  • glaubens wiara chrześcijańska czyli tak
  • schleiermacher przede wszystkim
  • sprzeciwia się ujmowaniu religii w
  • kategoriach zewnętrznych systemów
  • doktrynalnych mówi wprost to nie jest
  • religia systemy doktrynalne są po prostu
  • produktem kalkulacji człowieka i zapisem
  • tego co rozumiemy o rzeczywistości jest
  • sprowadzeniem rzeczy najważniejszych
  • rzeczy transcendentnych do
  • niedoskonałego czasoprzestrzennego
  • rozumienia człowieka to wpływ Kanta
  • czasoprzestrzennego
  • języka człowieka czyli w rzeczywistości
  • doktryny i systemy eklezjalne są nie są
  • religią samą w sobie ale są sposobem
  • niedoskonałym sposobem próbą ujęcia
  • religii jako takiej po drugie schacher
  • twierdzi że religia nie jest wiedzą ani
  • nie jest aktywnością jak mówi cytuje
  • szczególnym rodzajem kontemplacji świata
  • połączonym z określonym zachowaniem i
  • charakterem nie po trzecie religia nie
  • jest również moralnością Nie należy jej
  • Sprowadzać do moralności ponieważ
  • pobożność nie jest warunkiem sinekwanon
  • moralnego życia można żyć w sposób
  • moralny I znowu Baruch spinoza pokazał
  • to bardzo ładnie można żyć w sposób
  • bardzo moralny nie wierząc w Boga
  • przynajmniej nie w takiego Boga jaki
  • uznaje ortodoksyjne chrześcijaństwo co
  • prawda jak mówi schleiermacher religia
  • próbuje opisać rzeczywistość i wskazuje
  • jak należy żyć ale tak jak nie należy
  • religii Sprowadzać do nauk empirycznych
  • co jest niemożliwe tak również nie
  • należy Sprowadzać do tego kodu Co wolno
  • a czego nie wolno czynić No i w końcu
  • znowuż za kantem schacher mówi że
  • religia nie jest metafizyką gdyż
  • metafizyka jest zamknięta dla człowieka
  • po prostu nie mamy do niej dostępu czyli
  • wikłanie się w metafizyczne próby opisu
  • religii prowadzi co najwyżej do nowej
  • mitologii i do fałszywego obrazu religii
  • w tej w swoim traktacie mowy o religii
  • schleiermacher zdecydowanie broni
  • ezoterycznej czy apofatyczny wręcz
  • natury religii i mówi o tajemnicy która
  • nigdy nie zostanie przekroczona cytuj w
  • każdej religii to co święte pozostaje
  • tajemnicą i jest ukryte przed profan a
  • więc prawdziwa religia w przekonaniu
  • schleiermacher zasadza się na swego
  • rodzaju
  • doświadczeniu i na odczucia albo
  • intuicji właśnie w tych pierwszy w tym
  • pierwszym wydaniu mów o religii czyli
  • teolog mówi o dojmujący doświadczeniu
  • totalność
  • ienia się o byciu jednym z uniwersum to
  • jest doświadczenie totalne które
  • poprzedza wszelką refleksję wszelki
  • namysł nad
  • przeżywany w tym momencie tego
  • doświadczenia to co jest nieskończone
  • nieograniczone a więc Bóg Uniwersum
  • bierze we władanie to co jest skończone
  • i ograniczone człowieka jest to również
  • doświadczenie przelotne niejednokrotnie
  • szacher będzie mówił o momencie j
  • jednakowość to odczucie doświadcz naj
  • totalnej zależności tej jedności z
  • wszechświatem pozostaje w człowieku i to
  • odczucie ta świadomość nabyta w momencie
  • zjednoczenia z uniwersum jest istotą
  • religii albo raczej sednem pobożności
  • czy też wiary człowieka istotą religii
  • mówi schleiermacher nie jest ani
  • myślenie ani działanie ale ogląd i
  • uczucie w tym pierwszym wydaniu mów o
  • religii schacher pisze o intuicji świata
  • właśnie wskazując na t tą pierwotną
  • prekognita relację Do Uniwers do
  • Uniwersum w późniejszych swoich dziełach
  • jak w wierze chrześcijańskiej będzie
  • definiował religię jako odczucie
  • totalnej zależności od świata Boga
  • Uniwersum Natomiast w listach na
  • przykład w liście do swojego przyjaciela
  • luego będzie mówił o bezpośredniej
  • religijnej egzystencji zależności i
  • zawsze będzie podkreślał że religia to
  • zmysł dla i upodobanie do
  • nieskończoności to świadomość Boga to
  • całkowita zależność
  • teraz w takim ujęciu schleiermacher
  • rozumie wszechświat Uniwersum jako swego
  • rodzaju analogon aspekt albo odbicie
  • Boga boskości który jest w jakimś sensie
  • możliwy do doświadczenia przez człowieka
  • no który jest ograniczony czasem i
  • przestrzenią ta predyspozycja religijna
  • predyspozycja wiary twierdzi
  • schleiermacher jest uniwersalna w swoim
  • charakterze czyli może zostać rozwinięta
  • W każdym człowieku wzmacniając tą
  • świadomość Boga w jednostce ponieważ
  • wszyscy ludzie są równi wszyscy ludzie
  • czego wyrazem jest ta biblijna mityczna
  • prawda o tym że każdy człowiek stworzony
  • jest na obraz Boga Są obrazem
  • nieskończoności Uniwersum w
  • czasoprzestrzennym świecie No i teraz
  • Jakie jest miejsce chrześcijaństwa w tak
  • pojmowany w takim ujęciu powiedzmy
  • religii czy wiary szerzej rzec
  • ujmując noach w jakim sensie nie może
  • postawić znaku równości między
  • chrześcijaństwem a religią pers może co
  • najwyżej powiedzieć że chrześcijaństwo
  • jest jedną z form
  • religii która może być opisana przez
  • różne tradycje przez różne doktryny
  • przez różne praktyki ale w
  • rzeczywistości można sobie wyobrazić
  • istnienie religii tak jak ją ujmuje bez
  • konkretnego bóstwa znowuż tak jak
  • próbował to pokazać spinoza w swoim
  • panteistyczny czy może
  • teraz szermach podtrzymuje przekonanie z
  • kantem znowu że człowiek jest
  • uwarunkowany czasoprzestrzen to znaczy
  • jest w jakimś sensie
  • produktem historii kultury czasu swojego
  • kontekstu teraz efektem tych uwarunkowań
  • są różne zewnętrzne formy religijne
  • które zasadniczo są tego samego rodzaju
  • jeśli się głębiej w nie w czytamy co
  • więcej to samo uczucie religijne albo
  • ujęcie tego uczucia które leż różnych
  • zewnętrznych form religijnych różni się
  • w zależności od kontekstu historyczno
  • kulturowego w którym się ujawnia teraz
  • różnica widoczne są w makroskali Kultur
  • w makroskali społeczeństw i w mikroskali
  • jednostki czyli nie dziwi zatem że
  • jakkolwiek
  • podobieństwa opisu doświadczenia
  • religijnego pozwalają zgrupować je w
  • ramach na przykład chrześcijaństwa
  • judaizmu czy islamu to jednak religia
  • jako taka religia pers jest doświadczana
  • indywidualnie chrześcijaństwo z tej
  • perspektywy można zdefiniować jako pewną
  • grupę pobożności religijną która jest
  • zróżnicowana wewnętrznie to
  • doświadczenie i percepcja każdego
  • człowieka ma charakter indywidualny i
  • niepowtarzalny teraz jedną z implikacji
  • tak rozumianej religii czy też wiary
  • jest
  • sceptycyzm scherera w stosunku do
  • doktryn religijnych nie znaczy że on
  • odrzuca doktryny religijne szczególnie w
  • swoich późniejszych dziełach gdzie już
  • pełnił takie tego typu funkcje że nie
  • może tego zrobić natomiast mówi że bez
  • wewnętrznego przeżycia doktryny nie mają
  • większego sensu są jak echo bez źródła
  • dźwięku a więc one muszą w jakiś sposób
  • to doświadczenie religijne musi zasadzać
  • się u podstaw doktryny która w sposób
  • naturalny może Konieczny ale
  • równocześnie niedoskonały próbuje ująć
  • to czego doświadczamy w sposób powiem
  • mistyczny No i dlatego też mówi Trzeba
  • jednak docenić tą różnorodność
  • doktrynalny w obrębie jednej religii
  • historycznej nawet należy docenić
  • herezję mają one pozytywne znaczenie
  • jako próba opisu religii kreatywna próba
  • opisu rel kontekstualizacja teologii ale
  • ostatecznie doktryna jest niczym więcej
  • jak tą
  • niedoskonała doświadczenia człowieka i z
  • tego względu powinna podlegać radykalne
  • rewizji w określonych czasach i w
  • zmieniającym się kontekście a więc
  • pojęcie Boga jako bytu osobowego na
  • przykład pojęcie Unii hipostatyczne Czy
  • chrystologii w kategoriach Unii
  • hipostatyczne ujęcie grzechu
  • pierworodnego ludzkiej deprawacji
  • totalnej deprawacji mówi są naprawdę
  • niezrozumiałe współcześnie są to
  • koncepcje które zostały wyartykułowane w
  • starożytnym świecie i zostały
  • skodyfikowane we wczesnym średniowieczu
  • podobnie pojęcie nieśmiertelności cudów
  • Boskiego objawienia łaski Boga opętania
  • i tak dalej Po prostu wymagają na nowo
  • przepracowania tak żeby były zrozumiałe
  • dla człowieka który żyje w epoce
  • nowożytnej posługuje się innym językiem
  • w inny sposób myśli w jakimś sensie
  • teraz sam szermach ujmuje teologię
  • chrześcijańską tak żeby jak najbardziej
  • odzwierciedlała jego osobiste
  • doświadczenie Czy ducha epoki w którym
  • żyje a więc na przykład mówi o żyjącym
  • Bogu a nie o osobowym Bogu mwi
  • wspólnocie z Bogiem a nie o
  • eschatologicznej egocentryczne
  • nieśmiertelności mówi o Chrystusie jako
  • wzorze odczuwania a nie oog Bog
  • człowieku a jednak schleiermacher
  • Przyznaje chrześcijaństwu to miejsce
  • nadrzędne wśród religii i mówi że
  • najczęściej i najchętniej ogląda
  • wszechświat w religii i w jej historii
  • jako takie jest dla niego religią
  • religii a inne religie są co najwyżej
  • palingeneza chrze
  • jakiegoś rodzaju formą czy odniesieniem
  • i tak dalej i tak d ale tak ujmując RC
  • szermach chcąc nie chcąc zbliża się do
  • takiego No nie chcę tutaj go porównywać
  • ze spinz ale do Pany ujęcia religijności
  • w którym bóstwo zawiera w sobie
  • wszechświat ale wszechświat nie
  • wyczerpuje Boga czyli jak mówi religie
  • historyczne są egzemplifikacji tego
  • pierwotnego doświadczenia dostępne wszy
  • ludzi wszystkich czasów i wszystkich
  • kultur No i to przekonanie zbliża go do
  • takiego uniwersalizmu
  • chrześcijańskiego teraz on jako teolog
  • reformowany oczywiście opiera się na
  • tych koncepcjach kalwiński odnosi się do
  • predestynacji ale odrzuca
  • predestynacji i do potępienia raczej
  • przyjmuje
  • predestynacji że w Chrystusie wszyscy są
  • wybrani do zbawienia To jest wszech
  • predestynacja o której później kl b też
  • będzie
  • mówił zadaje pytanie no wszelki podział
  • na zbawionych i potępionych jest nie do
  • przyjęcia bowiem o jakim szczęściu
  • zbawionych można by mówić jeśli część
  • rasy ludzkiej miałaby cierpieć wieczne
  • męki z ręki wszech Miłosiernego Boga to
  • jest niemożliwe no i tutaj ujawnia się
  • taki głęboki humanizm schleiermacher
  • który mówi o wspólnocie czy wręcz
  • jedności ludzkości której nie da się
  • pogodzić tej tradycyjnej koncepcji
  • wiecznego piekła z miłości
  • C boska kara czy karcenie może mieć
  • wymiar może być właśnie karcenie może
  • być może mieć wymiar pedagogiczny może
  • mieć wmar ekspiacji ale nie możemy
  • traktować jako Retrybucja Zemsty Boga
  • czy nie wiem prawa talionu oko za oko
  • ząb za ząb bo takie ujęcie boga dla
  • schera jest niemożliwe ujęcie wiary jako
  • tego uniwersalnego uczucia intuicji w
  • naturalny sposób prowadzi scherera do
  • uniwersalizmu
  • ujęcia eschatologii cii chrześcijańskiej
  • A katas ston panto nawet w odniesieniu
  • do chrześcijaństwa jak mówi Cytuję
  • chrześcijaństwo wyraźnie pojmuje swój
  • przemijający charakter nadejdzie czas
  • wskazuje samo Chrześcijaństwo kiedy nie
  • będzie już mowy pośredniku ale ojciec
  • będzie wszystkim we wszystkim no i teraz
  • jeśli chodzi o aktualność scherera
  • schacher uznawany jest za ojca
  • współczesnej hermeneutyki oraz teologii
  • liberalnej Oczywiście są jak najbardziej
  • prawidłowe określenia gdzież byłaby
  • współczesna hermeneutyka gdyby nie
  • schleiermacher w jaki sposób byśmy
  • czytali Platona gdyby nie
  • schacher swoimi tezami schacher wpływa
  • na takich liberalnych teologów jak
  • Albrecht Rich Adolf von harn ale również
  • schleiermacher wpływa na rozwój teologii
  • pietystyczny
  • tacy teologowie jak Tol czy neander
  • jeden z drugi z Berlina No odchodzą od
  • chrze chrześcijaństwa w
  • pojmowaniu pojmują nie pojmują jako
  • konfesyjny w sposób konfesyjny czy jako
  • ortodoksyjny system religijny ale
  • podkreślają potrzeby duchowe człowieka
  • znaczenie objawienia znaczenie
  • opatrzności konieczność odkupienia
  • konieczność żywej wiary która ma taki
  • wymiar właściwie sensoryczny
  • powiedzielibyśmy
  • oczywiście wpływ schacher na Karla Barta
  • i teologię ney jest niebanalny być może
  • przez Rudolfa Otto ale również dzis mówi
  • się coraz bardziej o wpływie
  • paradoksalnie o wpływie schacher na
  • teologię ewangelik w szczególności w jej
  • charyzmatycznym wydaniu czyli powiedzmy
  • na tą teologię która jest ugruntowana
  • przez Amerykańskie wielkie przebudzenia
  • pod pietyzmu właśnie więc tak jakkolwiek
  • ewangelikalizm czy ewangelikalny
  • charyzmatyzm
  • zasadniczo odnosi się do nurtów
  • konserwatywnych albo wręcz
  • fundamentalistyczny niekiedy to jednak
  • kładzie nacisk na
  • przeżycie które którego wyrazem
  • powiedzmy jest nawrócenie ujmuje religię
  • w kategoriach odczuwania z
  • niejednokrotnie będziemy mówili o tym
  • sensorycznym wymiarze protestantyzmu
  • ewangelikalne jest sceptyczny wobec
  • doktryny i to widzimy tym minimalizmie
  • doktrynalnym ewangelikalizm czego
  • wyrazem może rozbudowanej tej sfery
  • całej wyznania wiary Są dobrym
  • przykładem i paradok
  • pycz ujęcia rzeczywistości zgodnie z
  • którym bóg jest obecny wszędzie w
  • świecie w jakim w jakim sensie świat
  • egzemplifikuje Boga jakkolwiek świat nie
  • wyczerpuje Boga i teraz wpływach na
  • duchowość ewangelik została opisana
  • właściwie wielotow wielotomowej
  • monografii która została wydana przez
  • Uniwersytet Princeton w 2013
  • roku dziękuję bardzo
Pobierz transkrypcję (TXT)