Wiara a uczucie (F. Schleiermacher) – dr hab. Wojciech Szczerba, prof. EWST
Opublikowano:
Rozwiń transkrypcję filmu
Wiara a uczucie (F. Schleiermacher) – dr hab. Wojciech Szczerba, prof. EWST
- Szanowni państwo zostałem rzeczywiście
- Szanowni państwo zostałem rzeczywiście
- poproszony o kilka słów na temat wiary
- czy
- religii te ujęcia będę traktował
- synonimicznie mogę się potem z tego
- wytłumaczyć w myśli Friedricha
- schacher Czynię to z dużą przyjemnością
- Mam nadzieję że przyjemność będzie
- obopólna i rozpocznę od takiej krótkiej
- noty biograficznej kontynuując to co
- tutaj ksiądz profesor powiedział Fredis
- schacher rzeczywiście urodził się we
- Wrocławiu w bresa w
- 1768 roku pochodził z rodziny
- reformowanej kalwińskie o pietystyczny
- przekonaniach to była taka stara rodzina
- właśnie z takimi przekonaniami jego
- Dziadek Daniel był pastorem i
- założycielem takiej pietystyczny sekty
- Syjon itów jego ojciec z kolei Gotlib
- był kapelanem w armii pruskiej a
- równocześnie pastorem w kościele
- zamkowym na Kazimierza Wielkiego Który
- dzisiaj jest
- kościołem
- luterańskim sam Friedrich schacher też
- był wychowywany w duchu pietystyczny
- ukończył we Wrocławiu gimnazjum a potem
- przeniósł się do szkoły pedagogicznej
- którą prowadzili morawianie bracia
- czescy najpierw w w niski niedaleko
- gerlic później w barb niedaleko
- Magdeburga i ta pietystyczny
- nie leżała czytamy wczesne listy
- właściwie widzimy że zadaje całe mnóstwo
- pytań Po pierwsze nie podoba mu się to
- że nauczyciele uczą w sposób sztampowy
- Studenci mają czy uczniowie mają mnóstwo
- pytań pytania głębokie egzystencjalne
- natomiast nauczyciele w taki
- stereotypowy sposób do nich się odnoszą
- i to mu się nie podoba po drugie to jest
- też moment kiedy schleiermacher zaczyna
- zadawać pytania odnośnie doktryn zaczyna
- mówi wprost że nie rozumie Unii
- hipostatyczne i powiedzmy też ma
- wątpliwości co do chrystologii ogólnie
- Czyli w jednym z listów do swojego ojca
- nie była łatwa lektura dla jego ojca
- pastora mówi tak nie mogę uwierzyć że
- ten który nazywa siebie synem
- człowieczym był prawdziwym wiecznym
- Bogiem nie mogę przyjąć że jego śmierć
- była zwycięskim
- odkupieniem następnie schacher podejmuje
- studia na Uniwersytecie w h to jest
- również pietystyczny Uniwersytet ale
- znacznie bardziej liberalny tam te jego
- wątpliwości one rzeczywiście zostają
- wyartykułowane I zostają ugruntowane
- zajmuje się krytyczną analizą Nowego
- Testamentu zaczyna czy zaczyna powiedzmy
- tłumaczyć Platona i zajmuje się studiami
- nad arystotelesem no oprócz tego czyta
- pism spinozy którego uwielbia Kanta i
- jakobi który pozwala mu Czy pomaga mu w
- interpretowaniu spinozy teraz po
- zakończeniu swojej edukacji zajmuje się
- pracą duszpasterską akademicką a w
- 1810 roku zostaje zaproszony przez
- Wilhelma Humboldta do współpracy i to
- właśnie powoduje że zarówno bierze
- udział w założeniu Uniwersytetu
- Humboldta w Berlinie jak również wpływa
- na założenie naszego Uniwersytetu tutaj
- we
- Wrocławiu na tym uniwersytecie w
- Berlinie on pracuje właściwie do końca
- swojego życia jako rektor jako nie naj
- jako profesor potem jako dziekan potem
- jako rektor a w międzyczasie jest
- członkiem pruskiej Akademii nauk wielka
- postać i doprowadza do Unii między
- kościołem reformowanym i kościołem
- luterańskim lecie reformacji w
- 18 roku i teraz to co miało niezwykle
- ważne wpływ na rozwój myśli schacher
- tego się potem do tego Będę odnosił się
- w mojej prezentacji to kontakt z
- niemieckimi romantykami młody człowiek
- scher maer zaprzyjaźnia się z getem
- schlegel
- herder i
- właściwie spędza z nimi dużo czasu i ich
- kryka religii sprawia że
- pisze swoją pierwszą i bodaj
- najsłynniejszą przynajmniej w naszym
- kręgu kulturowym książkę mowy o religii
- do wykształconych spośród tych którzy
- nią gardzą Polecam tą lekturę bo to
- fantastyczna książka teraz w tej książce
- sch przedstawia szereg swoich koncepcji
- młody 20 paroletni człowiek te koncepcje
- Oczywiście będą ewoluowały w jego myśli
- ale nigdy do końca od nich nie odejdzie
- nigdy nie stracą na znaczeniu nigdy
- właści tego przekonania że religia czy
- też wiara właśnie tutaj w taki sposób
- synonimiczny prawie że traktowane jest
- jedną z fundamentalnych
- tajemnic ludzkiej natury i nadaje
- egzystencji człowieka no taki ostateczny
- sens czym zatem jest religia wiara w
- myśli młodego schle maera i tutaj w
- mojej prezentacji będę odnosił się
- przede wszystkim do właśnie tego
- traktatu mowy o religii w szczególności
- do jego pierwszego niepoprawiony danan
- które jest bardzo ważne z perspektywy
- filozoficznej No oczywiście w jakimś
- sensie również będę odnosił się do jego
- późniejszych prac w szczególności do
- monumentalnego już takiego prawie że
- ortodoksyjnego dzieła
- glaubens wiara chrześcijańska czyli tak
- schleiermacher przede wszystkim
- sprzeciwia się ujmowaniu religii w
- kategoriach zewnętrznych systemów
- doktrynalnych mówi wprost to nie jest
- religia systemy doktrynalne są po prostu
- produktem kalkulacji człowieka i zapisem
- tego co rozumiemy o rzeczywistości jest
- sprowadzeniem rzeczy najważniejszych
- rzeczy transcendentnych do
- niedoskonałego czasoprzestrzennego
- rozumienia człowieka to wpływ Kanta
- czasoprzestrzennego
- języka człowieka czyli w rzeczywistości
- doktryny i systemy eklezjalne są nie są
- religią samą w sobie ale są sposobem
- niedoskonałym sposobem próbą ujęcia
- religii jako takiej po drugie schacher
- twierdzi że religia nie jest wiedzą ani
- nie jest aktywnością jak mówi cytuje
- szczególnym rodzajem kontemplacji świata
- połączonym z określonym zachowaniem i
- charakterem nie po trzecie religia nie
- jest również moralnością Nie należy jej
- Sprowadzać do moralności ponieważ
- pobożność nie jest warunkiem sinekwanon
- moralnego życia można żyć w sposób
- moralny I znowu Baruch spinoza pokazał
- to bardzo ładnie można żyć w sposób
- bardzo moralny nie wierząc w Boga
- przynajmniej nie w takiego Boga jaki
- uznaje ortodoksyjne chrześcijaństwo co
- prawda jak mówi schleiermacher religia
- próbuje opisać rzeczywistość i wskazuje
- jak należy żyć ale tak jak nie należy
- religii Sprowadzać do nauk empirycznych
- co jest niemożliwe tak również nie
- należy Sprowadzać do tego kodu Co wolno
- a czego nie wolno czynić No i w końcu
- znowuż za kantem schacher mówi że
- religia nie jest metafizyką gdyż
- metafizyka jest zamknięta dla człowieka
- po prostu nie mamy do niej dostępu czyli
- wikłanie się w metafizyczne próby opisu
- religii prowadzi co najwyżej do nowej
- mitologii i do fałszywego obrazu religii
- w tej w swoim traktacie mowy o religii
- schleiermacher zdecydowanie broni
- ezoterycznej czy apofatyczny wręcz
- natury religii i mówi o tajemnicy która
- nigdy nie zostanie przekroczona cytuj w
- każdej religii to co święte pozostaje
- tajemnicą i jest ukryte przed profan a
- więc prawdziwa religia w przekonaniu
- schleiermacher zasadza się na swego
- rodzaju
- doświadczeniu i na odczucia albo
- intuicji właśnie w tych pierwszy w tym
- pierwszym wydaniu mów o religii czyli
- teolog mówi o dojmujący doświadczeniu
- totalność
- ienia się o byciu jednym z uniwersum to
- jest doświadczenie totalne które
- poprzedza wszelką refleksję wszelki
- namysł nad
- przeżywany w tym momencie tego
- doświadczenia to co jest nieskończone
- nieograniczone a więc Bóg Uniwersum
- bierze we władanie to co jest skończone
- i ograniczone człowieka jest to również
- doświadczenie przelotne niejednokrotnie
- szacher będzie mówił o momencie j
- jednakowość to odczucie doświadcz naj
- totalnej zależności tej jedności z
- wszechświatem pozostaje w człowieku i to
- odczucie ta świadomość nabyta w momencie
- zjednoczenia z uniwersum jest istotą
- religii albo raczej sednem pobożności
- czy też wiary człowieka istotą religii
- mówi schleiermacher nie jest ani
- myślenie ani działanie ale ogląd i
- uczucie w tym pierwszym wydaniu mów o
- religii schacher pisze o intuicji świata
- właśnie wskazując na t tą pierwotną
- prekognita relację Do Uniwers do
- Uniwersum w późniejszych swoich dziełach
- jak w wierze chrześcijańskiej będzie
- definiował religię jako odczucie
- totalnej zależności od świata Boga
- Uniwersum Natomiast w listach na
- przykład w liście do swojego przyjaciela
- luego będzie mówił o bezpośredniej
- religijnej egzystencji zależności i
- zawsze będzie podkreślał że religia to
- zmysł dla i upodobanie do
- nieskończoności to świadomość Boga to
- całkowita zależność
- teraz w takim ujęciu schleiermacher
- rozumie wszechświat Uniwersum jako swego
- rodzaju analogon aspekt albo odbicie
- Boga boskości który jest w jakimś sensie
- możliwy do doświadczenia przez człowieka
- no który jest ograniczony czasem i
- przestrzenią ta predyspozycja religijna
- predyspozycja wiary twierdzi
- schleiermacher jest uniwersalna w swoim
- charakterze czyli może zostać rozwinięta
- W każdym człowieku wzmacniając tą
- świadomość Boga w jednostce ponieważ
- wszyscy ludzie są równi wszyscy ludzie
- czego wyrazem jest ta biblijna mityczna
- prawda o tym że każdy człowiek stworzony
- jest na obraz Boga Są obrazem
- nieskończoności Uniwersum w
- czasoprzestrzennym świecie No i teraz
- Jakie jest miejsce chrześcijaństwa w tak
- pojmowany w takim ujęciu powiedzmy
- religii czy wiary szerzej rzec
- ujmując noach w jakim sensie nie może
- postawić znaku równości między
- chrześcijaństwem a religią pers może co
- najwyżej powiedzieć że chrześcijaństwo
- jest jedną z form
- religii która może być opisana przez
- różne tradycje przez różne doktryny
- przez różne praktyki ale w
- rzeczywistości można sobie wyobrazić
- istnienie religii tak jak ją ujmuje bez
- konkretnego bóstwa znowuż tak jak
- próbował to pokazać spinoza w swoim
- panteistyczny czy może
- teraz szermach podtrzymuje przekonanie z
- kantem znowu że człowiek jest
- uwarunkowany czasoprzestrzen to znaczy
- jest w jakimś sensie
- produktem historii kultury czasu swojego
- kontekstu teraz efektem tych uwarunkowań
- są różne zewnętrzne formy religijne
- które zasadniczo są tego samego rodzaju
- jeśli się głębiej w nie w czytamy co
- więcej to samo uczucie religijne albo
- ujęcie tego uczucia które leż różnych
- zewnętrznych form religijnych różni się
- w zależności od kontekstu historyczno
- kulturowego w którym się ujawnia teraz
- różnica widoczne są w makroskali Kultur
- w makroskali społeczeństw i w mikroskali
- jednostki czyli nie dziwi zatem że
- jakkolwiek
- podobieństwa opisu doświadczenia
- religijnego pozwalają zgrupować je w
- ramach na przykład chrześcijaństwa
- judaizmu czy islamu to jednak religia
- jako taka religia pers jest doświadczana
- indywidualnie chrześcijaństwo z tej
- perspektywy można zdefiniować jako pewną
- grupę pobożności religijną która jest
- zróżnicowana wewnętrznie to
- doświadczenie i percepcja każdego
- człowieka ma charakter indywidualny i
- niepowtarzalny teraz jedną z implikacji
- tak rozumianej religii czy też wiary
- jest
- sceptycyzm scherera w stosunku do
- doktryn religijnych nie znaczy że on
- odrzuca doktryny religijne szczególnie w
- swoich późniejszych dziełach gdzie już
- pełnił takie tego typu funkcje że nie
- może tego zrobić natomiast mówi że bez
- wewnętrznego przeżycia doktryny nie mają
- większego sensu są jak echo bez źródła
- dźwięku a więc one muszą w jakiś sposób
- to doświadczenie religijne musi zasadzać
- się u podstaw doktryny która w sposób
- naturalny może Konieczny ale
- równocześnie niedoskonały próbuje ująć
- to czego doświadczamy w sposób powiem
- mistyczny No i dlatego też mówi Trzeba
- jednak docenić tą różnorodność
- doktrynalny w obrębie jednej religii
- historycznej nawet należy docenić
- herezję mają one pozytywne znaczenie
- jako próba opisu religii kreatywna próba
- opisu rel kontekstualizacja teologii ale
- ostatecznie doktryna jest niczym więcej
- jak tą
- niedoskonała doświadczenia człowieka i z
- tego względu powinna podlegać radykalne
- rewizji w określonych czasach i w
- zmieniającym się kontekście a więc
- pojęcie Boga jako bytu osobowego na
- przykład pojęcie Unii hipostatyczne Czy
- chrystologii w kategoriach Unii
- hipostatyczne ujęcie grzechu
- pierworodnego ludzkiej deprawacji
- totalnej deprawacji mówi są naprawdę
- niezrozumiałe współcześnie są to
- koncepcje które zostały wyartykułowane w
- starożytnym świecie i zostały
- skodyfikowane we wczesnym średniowieczu
- podobnie pojęcie nieśmiertelności cudów
- Boskiego objawienia łaski Boga opętania
- i tak dalej Po prostu wymagają na nowo
- przepracowania tak żeby były zrozumiałe
- dla człowieka który żyje w epoce
- nowożytnej posługuje się innym językiem
- w inny sposób myśli w jakimś sensie
- teraz sam szermach ujmuje teologię
- chrześcijańską tak żeby jak najbardziej
- odzwierciedlała jego osobiste
- doświadczenie Czy ducha epoki w którym
- żyje a więc na przykład mówi o żyjącym
- Bogu a nie o osobowym Bogu mwi
- wspólnocie z Bogiem a nie o
- eschatologicznej egocentryczne
- nieśmiertelności mówi o Chrystusie jako
- wzorze odczuwania a nie oog Bog
- człowieku a jednak schleiermacher
- Przyznaje chrześcijaństwu to miejsce
- nadrzędne wśród religii i mówi że
- najczęściej i najchętniej ogląda
- wszechświat w religii i w jej historii
- jako takie jest dla niego religią
- religii a inne religie są co najwyżej
- palingeneza chrze
- jakiegoś rodzaju formą czy odniesieniem
- i tak dalej i tak d ale tak ujmując RC
- szermach chcąc nie chcąc zbliża się do
- takiego No nie chcę tutaj go porównywać
- ze spinz ale do Pany ujęcia religijności
- w którym bóstwo zawiera w sobie
- wszechświat ale wszechświat nie
- wyczerpuje Boga czyli jak mówi religie
- historyczne są egzemplifikacji tego
- pierwotnego doświadczenia dostępne wszy
- ludzi wszystkich czasów i wszystkich
- kultur No i to przekonanie zbliża go do
- takiego uniwersalizmu
- chrześcijańskiego teraz on jako teolog
- reformowany oczywiście opiera się na
- tych koncepcjach kalwiński odnosi się do
- predestynacji ale odrzuca
- predestynacji i do potępienia raczej
- przyjmuje
- predestynacji że w Chrystusie wszyscy są
- wybrani do zbawienia To jest wszech
- predestynacja o której później kl b też
- będzie
- mówił zadaje pytanie no wszelki podział
- na zbawionych i potępionych jest nie do
- przyjęcia bowiem o jakim szczęściu
- zbawionych można by mówić jeśli część
- rasy ludzkiej miałaby cierpieć wieczne
- męki z ręki wszech Miłosiernego Boga to
- jest niemożliwe no i tutaj ujawnia się
- taki głęboki humanizm schleiermacher
- który mówi o wspólnocie czy wręcz
- jedności ludzkości której nie da się
- pogodzić tej tradycyjnej koncepcji
- wiecznego piekła z miłości
- C boska kara czy karcenie może mieć
- wymiar może być właśnie karcenie może
- być może mieć wymiar pedagogiczny może
- mieć wmar ekspiacji ale nie możemy
- traktować jako Retrybucja Zemsty Boga
- czy nie wiem prawa talionu oko za oko
- ząb za ząb bo takie ujęcie boga dla
- schera jest niemożliwe ujęcie wiary jako
- tego uniwersalnego uczucia intuicji w
- naturalny sposób prowadzi scherera do
- uniwersalizmu
- ujęcia eschatologii cii chrześcijańskiej
- A katas ston panto nawet w odniesieniu
- do chrześcijaństwa jak mówi Cytuję
- chrześcijaństwo wyraźnie pojmuje swój
- przemijający charakter nadejdzie czas
- wskazuje samo Chrześcijaństwo kiedy nie
- będzie już mowy pośredniku ale ojciec
- będzie wszystkim we wszystkim no i teraz
- jeśli chodzi o aktualność scherera
- schacher uznawany jest za ojca
- współczesnej hermeneutyki oraz teologii
- liberalnej Oczywiście są jak najbardziej
- prawidłowe określenia gdzież byłaby
- współczesna hermeneutyka gdyby nie
- schleiermacher w jaki sposób byśmy
- czytali Platona gdyby nie
- schacher swoimi tezami schacher wpływa
- na takich liberalnych teologów jak
- Albrecht Rich Adolf von harn ale również
- schleiermacher wpływa na rozwój teologii
- pietystyczny
- tacy teologowie jak Tol czy neander
- jeden z drugi z Berlina No odchodzą od
- chrze chrześcijaństwa w
- pojmowaniu pojmują nie pojmują jako
- konfesyjny w sposób konfesyjny czy jako
- ortodoksyjny system religijny ale
- podkreślają potrzeby duchowe człowieka
- znaczenie objawienia znaczenie
- opatrzności konieczność odkupienia
- konieczność żywej wiary która ma taki
- wymiar właściwie sensoryczny
- powiedzielibyśmy
- oczywiście wpływ schacher na Karla Barta
- i teologię ney jest niebanalny być może
- przez Rudolfa Otto ale również dzis mówi
- się coraz bardziej o wpływie
- paradoksalnie o wpływie schacher na
- teologię ewangelik w szczególności w jej
- charyzmatycznym wydaniu czyli powiedzmy
- na tą teologię która jest ugruntowana
- przez Amerykańskie wielkie przebudzenia
- pod pietyzmu właśnie więc tak jakkolwiek
- ewangelikalizm czy ewangelikalny
- charyzmatyzm
- zasadniczo odnosi się do nurtów
- konserwatywnych albo wręcz
- fundamentalistyczny niekiedy to jednak
- kładzie nacisk na
- przeżycie które którego wyrazem
- powiedzmy jest nawrócenie ujmuje religię
- w kategoriach odczuwania z
- niejednokrotnie będziemy mówili o tym
- sensorycznym wymiarze protestantyzmu
- ewangelikalne jest sceptyczny wobec
- doktryny i to widzimy tym minimalizmie
- doktrynalnym ewangelikalizm czego
- wyrazem może rozbudowanej tej sfery
- całej wyznania wiary Są dobrym
- przykładem i paradok
- pycz ujęcia rzeczywistości zgodnie z
- którym bóg jest obecny wszędzie w
- świecie w jakim w jakim sensie świat
- egzemplifikuje Boga jakkolwiek świat nie
- wyczerpuje Boga i teraz wpływach na
- duchowość ewangelik została opisana
- właściwie wielotow wielotomowej
- monografii która została wydana przez
- Uniwersytet Princeton w 2013
- roku dziękuję bardzo