Tajemnice Biblii: Lilith – kobieta wyzwolona czy krwiożerczy demon? Cz. I
Opublikowano:
Rozwiń transkrypcję filmu
Tajemnice Biblii: Lilith - kobieta wyzwolona czy krwiożerczy demon? Cz. I | EWST online
- [Muzyka]
- [Muzyka]
- Dobry wieczór państwu jest wtorek godzina 1900
- rozpoczynamy ewst online a dzisiaj naszym tematem zą widać tutaj po
- ilustracj więc będzie O właśnie rzeczach
- tajemniczych drugi czarny kot zaręczam państwu po mojej stronie również jest ale nie jest na wizji jest z nami
- profesor Kalina Wojciechowska która będzie mówiła tak i
- szyszak Która właśnie z pomocą szyszaka będzie mówiła o lilit zaczynamy w ten
- sposób Taki mam nadzieję ciekawy cykl o tajemnicach Biblii bardzo wykluczone że
- ta dzisiejsza opowieść o lilit przełoży się na więcej niż jeden odcinek ponieważ
- wbrew tajemniczości samej postaci materiału jest bardzo dużo jest bardzo
- dużo rzeczy nad którymi warto się pochylić i zastanowić zarówno w tekstach
- źródłowych jak i we współczesnych interpretacjach zarówno samej osoby l
- jak i tego co ona symbolizowała więc kim de facto lilit była czy kobietą
- wyzwolona symbolem bardzo wczesnym symbolem kobiecej niezależności pewnego
- rodzaju nurtów feministycznych czy krwiożerczy demonem którym straszył się zarówno młode
- niewinne dziewczęta jak i jeszcze bardziej młodych niewinnych chłopców czy lilit była uosobieniem zła
- czy po prostu była głosem kiet które w ten
- sposób znalazły przedstawicielkę swoją w czasach których
- niepodzielnie panował przynajmniej w tej części naszego świata patriarch ciebie
- Kalino Witam bardzo serdecznie po przerwie i równie serdecznie
- zapraszam do
- opowiedzenia Bardzo dziękuję przerwie spotkać się na platformie ewst
- online bo rzeczywiście tak się składało że w trakcie roku akademickiego No było
- to mniej mniej możliwe i zacznę od
- właśnie od tego tytułu tak że tutaj ten tytuł pokazuje pewne
- dylematy nie tylko z klasyfikacją lilit ale też ze sposobem
- ujęcia rozwoju tej postaci jeśli zaczniemy od niezależności tak jak
- jest tutaj w tytule od niezależności kobiecości to będzie oznaczało takie
- pójście za kanoniczną kolejnością ksiąg biblijnych zwłaszcza za dwoma opisami
- stworzenia które starano się ze sobą harmonizować i wyjaśniać chronologicznie
- przynajmniej na początku pierwszy opis mówi o takim równoczesnym stworzeniu
- to najpierw stworzenie mężczyzny potem stworzenie kobiety No i tutaj powstaje pytanie czy zatem istniały dwa akty
- stworzenia Natomiast jeśli Rozpoczniemy sobie od utożsamienia lilit z tym
- krwiożerczy demonem to chronologicznie Będzie to
- bardziej iet jedyny tekst który wspomina
- literalnie lilit pochodzi z Księgi Izajasza Tak pamiętamy że Księga Izajasza ona
- powstawała etapami No ale przyjmuje się że od tego ego do sz nawet do pi
- wieku Oczywiście przed przed Chrystusem czyli jest to tekst starszy nawet niż ten
- pierwszy opis stworzenia z opowiadanie
- kapłańskie które właśnie przyczyniło się do powstania tej najbardziej znanej
- historii o lilit jako pierwszej żonie Adama No ponadto też właśnie wzmianka
- w księdze Izajasza nawiązuje Przynajmniej tak się
- wydaje do jakieś etymologii imienia lilit Może właśnie do takich
- najstarszych wyobrażeń z nią związanych więc myślę że najlepiej
- będzie właśnie przyjąć taką chronologiczną kolejność Jakoś tak ostatnio się złożyło
- że znowu dosyć dużo mówię o demonologii niedawno miałam taki wykład właśnie o
- demonologii biblijnej gdzie podkreślał że ta Demonologia biblijna nie jest
- jakąś systematyczną uporządkowaną refleksją uporządkowaną nauką ma Ponadto
- taki charakter heteronomiczny to znaczy adaptuje wątki
- które obecne były w mitologiach czy Demonologia państwie Ludów
- ościennych i właśnie historia lilit jak na dłoni Obrazuje to wszystko tak że że
- nie lilit nie jest istotą która powstała w umysłach
- Izraelitów nawiązuje do tych przede wszystkim mezopotamskich wyobra
- demonicznych ma mnóstwo wątków które nie zawsze do siebie pasują a że nawet
- częściej nawet nie pasują niektóre wątki na siebie się nakładają inne ewoluują w zupełnie
- niezależne narracje zwłaszcza w takiej tradycji pozabiblijne rabiniczne
- kabalistyczne zatem jeśli przyjmiemy właśnie tak taką kolejność czyli najpierw
- opowiemy sobie o demonicznej prowincji lilit następnie o jej niezależności a na
- końcu może uda nam się połączyć te dwa wątki właśnie w taki jeden który
- znajduje odzwierciedlenie w kulturze popularnej No
- bo w sumie należałoby się też tego spodziewać No to w ten
- sposób w ten sposób się
- plan tego naszego dzisiejszego spotkania i plan jest taki tak jest
- takich osem punktów jak widać jest ich dużo tak jak zostało to zapowiedziane
- nie wiem czy dzisiaj ze wszystkim zdążymy myślę że może tak z tą pierwszą
- z tą pierwszą częścią a mianowicie lilit w Biblii hipotezy dotyczące etymologii
- imienia Lil związki z wierzeniami mezopotamski ta implikowana obecność w Księdze
- Rodzaju tak bo powiedziałam że jest jedno miejsce które wspomina literalnie
- olit ta tradycja rabiniczna w Talmudzie i w midrasz rozwój narracji w
- apokryficzny alfabecie Bens Syracha i w kabale czyli w księdze zohar No i
- wreszcie właśnie takie portrety Lil jako kusicielki
- współczesnych tekstach kultury jeśli weźmiemy sobie tekst
- biblijny tutaj mamy właśnie ten tekst z Izajasza razem z No takim kontekstem
- takim najbliższym kontekstem tak to jest cały taki cykl o zagładzie zagładzie
- edomu czy nawet o rzezi u i właśnie
- spustoszeniu jakie czeka edom tak ja nie będę państwu
- czytać bo państwo tutaj sobie doskonale doskonale sami przeczytają No to tak
- widać że to spustoszenie opisywane jest w taki dosyć Charakterystyczny sposób na tym
- pustkowiu które pozostanie po edom będą się
- zbierać zwierzęta dzikie zwierzęta które zwyczaj właśnie zamieszkują jakieś
- tereny pustynne albo wykazują aktywność nocną tak na tych ruinach na
- tym pustkowiu one będą się spotykać i tutaj na czerwono zaznaczyłam właśnie
- ten tekst który nas najbardziej interesuje a mianowicie dzikie psy
- spotkają się z hienami kozły będą się wzajemnie nawoływać tam także lilit
- zapewni sobie spokój i znajdzie dla siebie miejsce odpoczynku tam wąż założy
- gniazdo Tak więc też wyboldowane mają państwo nazwy nazwy
- zwierząt to są Zresztą nazwy zwierząt bardzo ciekawe jeszcze do tego Będziemy do tego będziemy
- wracać No i Wydawałoby się że wszystko jest jasne gdyby nie tłumaczenia tego
- tekstu tutaj ze strony biblie polskie tak najprostsza taka
- wyszukiwarka nie wiem czy to będzie wszystko dobrze widać Mam nadzieję że
- tak jest przedstawi są przedstawione różne tłumaczenia tego 14 wersetu z
- Księgi z Księgi Izajasza i proszę zauważyć to są reprinty tak one
- oczywiście odnoszą się do przy Wujku czy Biblii Gdańskiej to jest Biblia Gdańska
- to jest ta edycja Królewiecka więc te daty tutaj nie są
- datami Kiedy powstały dane tłumaczenia tylko są
- datami wydania tych tych tłumaczeń tak wimy że wujek jest
- taką translacją która powstała na przełomie 16 i X wieku i proszę teraz
- zobaczyć jak ta lilit którą mamy w tekście Biblii ekumeniczne
- tutaj jest tłumaczona jako jędza tak samo w Biblii Gdańskiej będzie
- tłumaczona jako ję w Biblii Gdańskiej wydanie z 2017 roku już jest
- jako płomykówka Czyli jakiś gatunek sowy potem uc cylkowa też będziemy
- mieć Biblii Tysiąclecia występuje Lil w Biblii warszawskie bi brytyjskiej
- upiór nocny Biblii Poznańskiej podobnie mamy widmo nocne W Biblii warszawsko-p jest
- lilit w Śląskim towarzystwie biblijnym to jest nigdy nie pamiętam czy to jest
- ta nowa Biblia Gdańska czy uwspółcześniona Biblia Gdańska ale też mamy sowę tak tak też tam pojawia się
- sowa No i wreszcie w Biblii ewangelikalne Instytutu
- tak zwanej popularnie Bibli Zaręby mamy nocne ptaki gdzie już jest też takie
- odwołanie do aparatu krytycznego który sugeruje żeby tutaj użyć liczby mnogiej
- a nie liczby pojedynczej tak bo tutaj nocne ptaki są w liczbie w liczbie
- mnogie polskie tłumaczenia już nam uzmysławia
- wiele też skojarzeń bywało z nim związanych jeżeli Cofniemy się w czasie
- jeżeli Cofniemy się do tłumaczeń starożytnych
- do septuaginty to tam w tym miejscu będziemy mieć liczbę mnogą a więc onur
- końcówkę kentaur
- czyli tak Czyli nawiązujące coś do centaurów a więc
- takiej mitycznej hybrydy połączenia zwierzęcia
- Grecy w sensie oczywiście Żydzi posługujący się językiem greckim i żyjący w kulturze
- greckiej tak uważali l za postać bardziej taką mitologiczną
- już wiązali ją z pewną mitologią to mitologią
- grecką a nie z jakąś pocią pocią
- nakłada się też wyobrażenie lilit jako postaci demonicznej tak że że mamy tutaj
- właśnie taką postać hybrydę która nie występuje normalnie w przyrodzie jest
- dziwnym tworem więc jest takim tworem demonicznym No i okazuje się że to są
- dosyć słuszne skojarzenia tutaj akurat mamy taki obrazek może nie do końca
- przystający do tego onok kentaur która które sugeruje septuaginta dlatego
- mamy kobietę połączoną z koniem Natomiast tutaj ta pierwsza część onok
- tauros odnosi się do Osła tak w grece onos oznacza osła lub oślic więc
- może być właśnie to takim nawiązaniem że jest to pół kobieta pół osioł
- ale jest też jeden taki
- rzeczownik bard podob onura i onura oznacza gatunek małpy bez
- ogona więc w każdym razie myślę że widać tutaj
- to nawiązanie do jakieś takiej postaci hybrydowej czy to będzie właśnie
- połączenie kobiety z osłem czy to będzie nawet połączenie kobiety z małą warto to
- to zapamiętać Natomiast ciekawe jest tłumaczenie które
- występuje w wulga w wulga lilit nosi imię które
- pewnie bardziej nam się kojarzy z seksmisję bo nosi imię Lamia tutaj
- Hieronim czyli czyli tłumacz wulgaty zapewne kierował się po pierwsze takim
- tłumaczeniem syah eity a nie
- tłumaczeniem bo to właś pierwszy już w na przełomie II TR
- wieku w swoim greckim przekładzie tego tekstu hebrajskiego dokonuje tego utożsamienia
- lilit z lamą prawdopodobnie dlatego żeby uniknąć
- hebraizm tak bo to to jest jedna z takich trosk symcha aby ten tekst grecki
- był rzeczywiście tekstem greckim bez barbaryzm czyli bez bez żadnych hebraizm
- po drugie wydaje się że może za czasów już za czasów symcha I jeszcze za czasów
- Hieronima czyli na przełomie c i pi wieku wierzono że właśnie lilit jest
- takim demonem potworem czyhającym głównie na dzieci i na
- mężczyzn No bo z taką działalnością kojarzy się Lamia Lamia najbardziej by
- tutaj pasowała żeby zastąpić hebrajsko lilit takie jakby ktoś nie
- pamiętał to tylko wspomnę że w mitologii greckiej Lamia to jest
- kochanka Zeusa jedna z kochanek z wiemy że Zeus był bardzo kochliwym Bogiem miał bardzo
- wiele tych kochanek i jedną z jego kochanek była
- królewna królowa oczywiście małżonka
- Zeusa była bardzo zazdrosna No i postanowiła ukarać i niewiernego
- małżonka czyli Zeusa i jego kochankę czyli
- lamie kara była bardzo okrutna Bo za każdym razem kiedy
- kazała to dziecko zamordować Lami No i można sobie wyobrazić
- jak czym dla matki jak bardzo matkę musi poruszać śmierć Śmierć własnego dziecka
- utrata własnego Dziecka w związku z tym nic dziwnego że Lamia wręcz oszalała z
- rozpaczy i z tej rozpaczy zaczęła wykradać i mordować pożerać też dzieci
- inny Mat poświęcić się macierzyństwu to no
- mieściła się też na innych na innych matkach to jest dosyć ważny szczegół
- który będzie potem który no i potem i wcześniej był
- wiązany właśnie z z lilit drugi motyw który się tutaj pojawia to jest ten
- motyw uwodzicielski Bo Lamia oczywiście w wyniku rozpaczy przekształciła się w
- taką taką kobietę o bardzo brzydkiej twarzy
- ale potrafiła się też zmieniać Tak więc
- Lamia mogła przybierać albo postać pięknej kobiety która
- uwodziła niewinnych Bog ducha winnych
- mężczyzn albo mogła przybierać też postaci zwierzęce no Poza tym tutaj jak
- widać była dosyć odrażająca żywiła się ludzkim mięsem krwią i dzieci str dzieci
- były strasz właśnie lamą przez przez matki tak może to mało pedagogiczne ale
- greckie matki mówiły do do dzieci zobaczysz jak będziesz niegrzeczny to przyjdzie Lamia i cię zje więc mamy
- tutaj ten motyw poż poan dzieci zą czasem zaczęto lam
- przedstawiać w takiej hybrydowej postaci tutaj mamy właśnie już nałożenie się na siebie tych tych elementów właśnie
- hybrydy człowieka i jakiegoś zwierzęcia akurat w przypadku Lami było to
- zestawienie kobiety i węża tak i ten obraz też potem w mitologii hebrajskiej
- będzie się rozwijał akurat na tym slajdzie który państwo widzą mamy taki
- drzew roku gdzie Lamia No może nie jest tutaj
- Zbyt piękna tak ale ma głowę i piersi kobiece
- ciało węża właśnie te łuski które tutaj widać zaczerpnięte zostały od
- węża ma ciało osła co być może też nawiązuje właśnie do tego tłumaczenia
- znanego sey kopyta które pochodzą od osła No i Lwie
- pazury tak przednie łapy z takimi pazurami żeby mogła pochwycić swoją
- zdobycz swoją ofiarę i ją rozszarpać No dobra ale wracamy
- do Księgi Izajasza I zobaczmy Jaki
- jest kontekst właśnie w którym pojawia się lilit Tak jak powiedziałam
- już mamy tu Przede wszystkim zwierzęta może się właśnie okazać że
- naprowadził umaczenie niż te proponowane przez septuagint i vulgate
- natomiast widoczne już w niektórych rozwiązaniach translatorski polskich i to
- staropolskich właśnie związanych z jakimś gatunkiem nocnych pt albo z
- jakimś gatunkiem Sowy bo być może właśnie lilit oznaczało
- takie zwierzę które pojawia się nocą tak jak właśnie jeszczy tak jak sowa które
- są tutaj wymienione zą to wiąże się też z jedną z etymologii imienia lilit które
- ma nawiązywać do hebrajskiego określenia czy hebrajskiego pojęcia la la znaczy
- noc więc pewno jest to istota która swoją aktywność realizuje nocą
- tak no i niektórzy nawet badacze sądzą że nie jest to tylko nawiązanie
- ale że lilit jest wręcz uosobieniem nocy
- ciemność oczywiście kojarzy się ze złem w związku z tym skoro jest
- uosobieniem nocy to musi być też uosobieniem jakiegoś zła
- jest też właśnie taka hipoteza którą przedstawiają te staropolskie
- rozwiązania i rozwiązania rozwiązanie Zaręby gdzie lilit utożsamiana jest z
- jakimś albo gatunkiem sowy albo jest to wręcz synonim synonim
- sowy też warto zwrócić na to uwagę że
- i sowa tak bo tutaj Mamy też s które
- są wymieniane razem z hienami szakalami sępami wężami
- to prawdopodobnie nie jest przypadkowe bo wszystko to są zwierzęta które w
- większości były czczone w religiach państw ościennych i później też zostały przez
- Hebrajczyków utożsamiony z istotami demonicznymi i trzeba też pamiętać że
- Sowa była atrybutem mezopotamskiej bogini
- inan bardzo często kojarzonej z l tym jeszcze za chwilę będziemy mówić przy
- przy gilkes jest też jeszcze jedna etymologia tego tego
- imienia trochę inna niż ta tradycyjna związana z nocą a mianowicie
- imię lilit ma pochodzić od rzeczownika luli lul oznacza lubieżność
- No i to wydaje się całkiem prawdopodobne bo rzeczywiście oddaje przynajmniej
- jeden z aspektów działalności czy aktywności lilit lilit
- jest istotą lubieżnego jak zobaczymy Nie będzie nie
- będzie żadnych wątpliwości pewną wskazówką też jak może
- być to imię rozumiane w czasach biblijnych jest literatura
- międzytorzu określenia czy czy pojęcia Lili tutaj
- mamy Rękopis w którym dwa razy pojawia się właśnie ostrzeżenie przed obecnością
- nadprzyrodzonego zła tak ten pierwszy pierwszy cytat No i
- proszę zobaczyć że lilit wymieniana jest właściwie w takim samym towarzystwie jak
- w księdze Izajasza mamy oczywiście duchy bartów demony Lil a więc jakiś rodzaj
- demona szakale którzy zadają ciosy z niena samo samo zło w tych tekstach dwa
- razy jest właśnie powtórzone coś takiego Oczywiście musimy brać tutaj pod uwagę
- fakt że ten tekst jest niekompletny ale nie ma chyba jakichś
- większych wątpliwości co do tego że ma charakter egzorcyzmu tak że jest to tekst
- który miałby chronić przed tymi
- albo uosobieniem sił demonicznych które są
- tutaj wymieniane Ponadto jest jeszcze drugi
- taki fragment znaleziony zresztą w tej samej w tej samej grocie a mianowicie
- aramejskie zaklęcie i tam mamy do czynienia
- z yyy demonem samcem i demonem samicą i włamywaczem samcem i włamywacz ką samicą
- być może właśnie te odniesienia do demonicy samicy i włamywacz samicy to są
- odniesienia do do lilit tak dwa języki
- pierwszy to jest język hebrajski drugi jest język aramejski być może właśnie w tym języku aramejskim to słowo lilit
- zastąpiono y zastąpiono yy określeniem demonica samica czy
- włamywaczka samica lilit włamywał się niejako do do domów to też za chwileczkę
- zobaczymy Tak i widać że jest kojarzona właśnie z demonami że żeńskimi chociaż
- to też nie jest nie jest takie do końca do końca jasne i to zaklęcie zdaje się opisywać
- właśnie też te nocne działania l jakiegoś tego
- demona żeńskiego który działa w towarzystwie demona męskiego być może
- oba demony właśnie sprowadzają na ludzi erotyczne sny a więc działają jak sukuby
- i inkuby to też jest dwa takie pojęcia które z lilit będą będą łączone
- jeśli chodzi o samą etymologię No to znowu trzeba jeszcze głębiej sięgnąć tak
- trzeba sięgnąć do tekstów mezopotamskich zwłaszcza do takiego akadyjskiego wyrażenia lilitu od którego
- właśnie najprawdopodobniej wywodzi się określenie lilit i od którego zostało
- ono zapożyczone przez Izraelitów tutaj mamy tak w pierwszej
- pierwszej linijce takie
- określenie ono się pojawia w eposie o gilkes kiedy jest mowa o zwycięstwie
- gilkes nad demonem tak o takim właśnie imieniu Tak właśnie określany oczywiście
- epos gilkes jest dosyć dobrze znany tutaj wić takie nawiązania nawet do
- biblijnej historii początków [Muzyka]
- zasadziła w swoim ogrodzie drzewko uratowane po tym jak zostało ono
- podczas burzy wyrwane korzeniami a wcześniej rosło sobie nad Eufratem to
- było drzewko Wierzbowe bogini pielęgnował to drzewko bo planowała sobie
- zagnieździł się wąż koronie tego drzewa Ptak który uwił tam gniazdo i
- wysiadywać
- polskich tłumaczeń tego eposu O gilzów tutaj właśnie w tym
- miejscu jest użyte takie określenie upiorzyca
- lilit wabiąca mężów także to właśnie ta upiorzyca lilit wabiąca mężów
- zamieszkała w tym drzewie aby pozbyć się takich dzikich lokatorów inana która
- jest oczywiście też utożsamiana z Isztar zwróciła się najpierw do swojego brata
- szasza ale ten jej nie pomógł a następnie do gilgamesza i gilgamesz już
- zaradzi temu kłopotowie
- ten ptak imd gut który zagnieździł się w koronie
- drzewa odleciał razem ze swoimi pisklętami a Demon tak upiorzyca
- lilit wabiąca zniszczył swoje gniazdo wewnątrz drzewa
- i uciekł na pustynię tak ta pustynia to też jest dosyć istotny motyw demoniczny
- już Widzieliśmy że pojawia się ona w tym opisie spustoszenia
- edomu w księdze Izajasza i w ogóle w tej tradycji
- izraelskiej demony były mieszkańcami miejsc pustynnych Tak więc proszę też
- zapamiętać sobie motyw pustynny jako jeden z motywów
- demoniczny w języku babilońskim można też spotkać określenia Lilu który oznacza
- demona męskiego lilitu czyli demona żeńskiego i takie określenie ardat
- Lili które też jest Najprawdopodobniej demonem rodzaji
- określenia najczęściej w związku z burzą tak z wichrem przynoszącym burz burza też była uważana za takie
- zjawisko o charakterze demonicznym i demony Działały na pustyni właśnie na
- pustyni tam dokąd uciekła uciekła lilit Tak właśnie na takiej
- otwartej przestrzeni ale mogły też właśnie jak wiatr wlecieć przez OK
- Ponad te żeńskie demony czyli Lil wędrują po świecie aby usidla
- mężczyzn szczególnie groźna tutaj miała być ardat Lili która taki cytat
- właśnie Krystyny Łyczkowski z uosobienia
- przyc zdolną do przeżycia i spełnienia pożądania seksualnego tak to była ta
- ardat Lili i mamy tutaj taki tekst właśnie
- odnoszący się do działań tej ardat Lili która wlatuje oknem do mężczyzny i potem
- określenia takie dziewczyna która nie ma swojego losu dziewczyna niby kobieta
- normalna a nie może zaznać miłości młoda kobieta która nie utraciła
- czy taka już widzimy że jest to niezaspokojony Seksualnie Demon który
- właśnie wlatuje oknem do mężczyzn i sprowadza na nich erotyczne sny
- powoduje że mają polucje że także mają wzwód
- polucje Chociaż wcale tego tego nie chcą widać żeś
- charakter uwodzicielski erotyczny i to znajdzie później odzwierciedlenie też w mitologii
- hebrajskiej tutaj też Warto zaznaczyć że to Lilu
- lilitu Lili to raczej nie są imiona
- te gatunki są definiowane albo przez sposób albo przez czas ich działania bo
- odnoszą się tutaj właśnie do tego działania takiego jak wiatr gwałtownego
- tak i do działania nocnego No ale z czasem sama
- lilit to tutaj tego lilitu zacznie się coraz bardziej indywidualizować i to już
- tutaj będzie widać dlatego że w
- mitologii mezopotamskiej bardzo często kojarzona jest z lamasztu jednym z demonów które
- No określa się jako żeńskie chociaż ja bym się za bardzo do tej binno tutaj nie
- przywiązywała bo w przypadku demonów ta binarność jest bardzo taka
- umowa zwykle uważa się za takiego demona szkodzące kobietom w ciąży w czasie
- porodu w czasie połogu i karmiącym matkom na takie kobiety lamasztu
- sprowadzała choroby albo nawet śmierć uśmierca też Ich dzieci Czy to jeszcze w
- fazie prenatalnej tak przez poronienie czy to już po urodzeniu w czasie
- karmienia najczęściej noworodki i niemowlęta po prostu
- dusiła te działania lamasztu są stosunkowo dobrze znane dzięki
- zachowanym takim artefakt przede wszystkim amulet na których zapisano
- zaklęcia magiczne mające na celu ochronę przed działaniami lamasztu najstarsze z takich zaklęć
- pochodzą z okresu sumeryjskiego co pokazuje właśnie jak stare są wyobrażenia zą z
- działalnością takiego demona młodsze amulety młodsze zaklęcia to są zaklęcia
- starobabilońskie i staro asyryjskie może też nie nie wszystkie są dla nas
- zupełnie jasne no ale możemy sobie jakieś przeczytać tutaj jest jedno z
- takich zaklęć staro asyryjskich zaklęć w którym znajdziemy też troszkę
- odniesień takich biograficznych tak
- jedna ona jest czysta jest z przenoszonego płodu z Woli demonów
- powstała jest zła teraz mamy tę biografię latorośl Boga dziecka Dziecko
- boga anum dla jej niecnych Zamysłów jej niewłaściwej rady anum ojciec jej z
- nieba ją zrzucił na ziemi dla jej niecnych Zamysłów i niedobrej rady włosy
- jej opadają w nieładzie Odry do bezbożnik prosto idzie ona
- ścięgna lwa ona sparaliżowała widać tutaj też pewne
- takie nawiązania do późniejszej mitologii czy demonologii judeochrześcijańskiej trochę
- prawda związanej z wyobrażeniami o Zeniu z nieba
- demona zbuntowanego anioła tak który który stał się demonem a w
- chrześcijańskiej demonologii No mamy tutaj niewątpliwie jakieś podobieństwo do losu Lucyfera który też został
- właśnie zwrócony tak z nieba Proszę zobaczyć jak daleko
- sięgają korzenie takiego takiego wyobrażenia
- z nieco późniejszego okresu tak mniej więcej
- 109 do VI wieku pochodzą najbardziej znane amulety
- i i zaklęcia które miały na celu właśnie odstraszyć lamasztu i
- uchronić uchronić ludzi przed jej działaniem te
- nowoasyryjskie teksty właśnie z tego tego okresu 107 wiek to jest okres taki nowo
- asyryjski Ale to nie są Jedyne jedyne teksty tak są też teksty odnajdywane w
- pobliżu nie tylko asyryjskich ale też innych sanktuariów na przykład w
- Babilonie w ninie w niniwie czy czy w uruk co pokazuje nam jak bardzo ta
- postać była popularna i co więcej
- tak jaką zyskiwała bym powiedziała Nawet taką między etniczną sławę dlatego że te zaklęcia te
- amulety znajdowane były też Poza samą mezopotamię Tak więc mogli kupcy albo
- inni podróżujący poza mezopotamię mieć przy sobie właśnie takie takie
- amulety i na podstawie tych zachowanych można próbować sobie rekonstruować
- wierzenia związane z z lamasztu i tutaj pojawia się to zastrzeżenie o którym
- wspomniałam na początku a mianowicie że te wierzenia one nie będą usystematyzowane one czasami będą ze
- sobą sprzeczne czasami te kompetencje lilit lamasztu będą przypisywane innym
- postaciom takim bosko demonicznym odwrotnie też może być
- właśnie atrybuty i kompetencje C czy sposoby działania innych postaci mitologicznych będą przechodziły właśnie
- gładko albo mniej gładko na na lilit w jakiś sposób utożsamiano również z
- lam dlaczego tak tak się dzieje dlatego że w takich
- mezopotamskich dlatego że do końca nie wiadomo czy Lil
- to jest postać Boska czy postać demoniczna takich
- mezopotamskich listach bóstw demonów gdzieś tam na środku właśnie
- pojawiają się imiona czy nazwy takich demonów jak
- labas bibit i l lilitu tutaj
- ale przed tym demonami wymieniona jest też ltu Która właśnie jak mówiliśmy ona
- bywa bardzo często z lilit czy lilitu utożsamiana być może właśnie z racji tej
- bliskości lamasztu i lilitu tak lamasztu troszkę wyżej w tym
- rankingu troszkę niżej sła
- bardziej z tym demonem lilitu niż z bóstwami od których pochodziła tak
- jeszcze do tego pochodzenia wrócimy ale te jej kompetencje demoniczne stały się o wiele
- wyraźniejsze i o wiele lepiej kojarzone niż te kompetencje i prerogatywy
- boskie tutaj mamy na kolejnym slajdzie tak mamy właśnie kolejne zaklęcie czy
- egzorcyzm przeciw lamu które znowu sporo nam mówi o jej
- pochodzeniu czyli bóg nieba ją stworzył E czyli Bóg wód Bóg mądrości bóg sztuki
- Kultury tak wychował a twarz suki przydał jej
- en bóstwem następcą właści
- ojcem najważniejszych w tym panteonie sumeryjskim i
- babilońskim No twarz suki nie brzmi nie brzmi dobrze ale Zobaczmy dalej tak Ma
- drobne dłonie długie paznokcie i łokcie są zbrukane weszła przez drzwi wślizgnął
- się przez od drzwia więc tutaj znowu mamy to nawiązanie sposob dział
- wiatrem bardzo często pojawiały się demony i przez
- okno wślizgi Wały się wślizgi Wały się do domów i tam czyniły spustoszenie Tak
- schwytał dziecko spojrzeniem schwytał je siedem razy za podbrzusze Wyrwij swe
- pazury rozluźnij ramiona i tak dalej i tak dalej tak mam też te drzwi
- szeroko otwarte żeby właśnie Demon Po zastosowaniu egzorcyzmu
- mógł opuścić ten dom Tak
- więc jest tutaj I ten element biograficzny mówiący o
- pochodzeniu lamasztu i ten element który przybliża nam sposób
- działania a wić że ten sposób działania jest zup
- Działa lilitu Czyli ten żeński Demon można tutaj
- zobaczyć że to utożsamienie narzuca się niejako niejako
- S I jeszcze jedno takie
- zaklęcie przedniego także tam miała tą twarz suki wynika że No przynajmniej na
- początku lilit Absolutnie lilitu Absolutnie nie kojarzyła się z żadną pięknością Natomiast tutaj przy
- tym zaklęciu można dostrzec właśnie jej hybrydowość która potem Znalazła swoje odzwierciedlenie Czy w tłumaczeniu
- septuaginty czy w ogóle w w mitologiach w mitologiach bo nie tylko w mitologii
- hebrajskiej zresztą też na wizerunkach na amuletach ta ta
- hybrydowość jest bardzo mocno akcentowana lilit ma głowę lwa albo osła
- albo jakiegoś ptaka Być może jest to właśnie Sowa No chociaż ten ptak jest
- dosyć trudny do identyfikacji dalej pojawia się ciało nagiej kobiety bardzo często właśnie z
- piersiami na wierzchu No i wreszcie no
- szeroko rozstawione zakończone ptasimi szponami
- właśnie z tego okresu starobabiloński dysponujemy takim tekstem przeciw
- lamasztu pochodzącym z uruk gdzie
- pojawia się bardzo szczegółowy opis
- demona złą dziką jest boginią wywołującą strach czyli mamy tutaj właśnie taką
- kyoma jak anzu ręce powal twarz gwałtownej lwicy zamiast SJ twarzy
- nakłada to sugeruje już że być może tak jak Lamia lilit lamasztu umiała się
- przemieniać i potem zobaczymy że rzeczywiście umiała się przemieniać umiała przybierać różne różne postaci
- tak wybiega z trzcinowiska z włosami rozrzuconymi to też jest taki atrybut bardz charakterystyczne dla lilit długie
- piękne włosy One czasem bywają takie rozrzucone ale nawet w tych późniejszych
- tekstach żydowskiej tradycji w tekstach rabinicznych w tekstach kabalistyczny
- właśnie o tych włosach się mówi tak więc tutaj idzie jak buł
- idzie jak jak kozioł tym tym tropem to może sugerować właśnie chodzenie na
- sposób jakichś zwierząt kopytnych już Widzieliśmy przy tym wyobrażeniu lilit
- jako Centaura że te kopytka tak tam się tam się jednak gdzieś pojawiają w krwi i
- w mięsie ręce ma zanurzone No i wchodzi tak samo jak poprzednio tak czyli przez
- okno jak żmija się ślizgu więc tutaj może być znowu takie nawiązanie
- do węża tego węża którego zabił wcześniej
- gilgamesz w eposie kamyszu albo też do tego węża w którego będzie się
- przemieniać lilit żeby w raju kusić Adama i Ewę to już tak tak zapowie na na
- przyszłość No i prawda jej
- działania na dzieciach są tutaj opisane tak że wbrew pozorom wcale
- nie chcę tych dzieci pielęgnować tylko tak mówi tak chc w usta waszych córek
- chcę włożyć pierś to oznacza karmienie ale karmienie takim zatrutym mlekiem
- która wywołuje oczywiście śmierć tych
- dzieci tutaj będzie kilka też wyobrażeń właśnie związanych z
- lilit warto wspomnieć o tym że w przeciwieństwie do bóstw właśnie
- zamieszkujących świątynię czy inne miejsca kultu które w tej tradycji
- mezopotamskiej były zwane b czyli dom
- Boga demony przebywają właśnie w takich miejscach pustynnych miejscach dzikich w
- miejscach niedostępny to już widzieliśmy przy tym pierwszym eposie i przy przy
- księdze Izajasza przebywają też Izie
- naciskiem mówię o kurzu i brudzie dlatego że to jest motyw który też pojawi się w
- tradycji kabalistyczne Kiedy będzie mowa o
- stworzeniu stworzeniu lilit były istotami właśnie takimi nocnymi w nocy
- najaktywniej działały No i właśnie do tego też nawiązuje ten opis od którego
- wyszliśmy ten opis z Księgi Izajasz tut na podstawie właśnie też takich artefaktów nie tylko na podstawie
- zaklęć ale na podstawie też takich artefaktów możemy coś powiedzieć o samej tak samym wyglądzie już wiemy
- też że miała coś wspólnego z psem tam na podstawie tych tych zaklęć i tutaj by
- się tak wydawało także że to faktycznie jest twarz suki tak Czyli właśnie taka
- jakaś moricz ność tutaj No nie wiem to to już muszą państwo sami sami ocenić
- czy czy jest to pies czy jest to jakieś inne inne
- zwierzę proszę zauważyć że w Biblii też właśnie lilit wymieniana jest z psami
- czy znaczy z hienami i z szakalami czyli z takimi
- psowaty tak No a psowate są jednak zwierzętami
- nieczystymi dlatego że żyją żywią się i psy też nie tylko psow ale psy też tak
- dlatego że żywią się padliną no i to też nawiązuje do
- działalności czy aktywności lilit która żywi się mięsem i
- krwią tutaj mamy takie one są nieduże amulety zwykle te
- amulety babilońskie mają mniej więcej takie wymiary 7 na 5 albo na 6 centym No
- właśnie które przedstawiają tę lamasztu tak z głową
- jakiegoś zwierzęcia tutaj z nagim ciałem kobiety te są te charakterystyczne
- piersi którymi karmi właśnie d jakieś psowate tak i te nogi ze szponami
- czasami towarzyszy jej nie tylko pies czy czy
- hiena czy szakal ale także świnia więc kolejne takie zwierzę zwierzę
- nieczyste tak ma takie też dosyć długie palce może tutaj najmniej to to widać
- ale na innych na innych przedstawieniach na innych tabliczkach amuletach Widać
- właśnie takie długie palce o których była już mowa w
- zaklęciu ręce najczęściej zgięte tak nie jest przedstawiana z rękami
- wyprostowanymi ale właśnie z rękami zgiętymi może też
- mieć właśnie jakieś atrybuty kobiece jakiś grzebień
- Wrzeciono może przy niej znajdować się jakieś naczynie może też znajdować się
- sztylet albo coś co przypomina oślą nogę Zresztą to jest dosyć ciekawy atrybut
- takiej oślej owłosionej nodze Tak pamiętamy że septuaginta tłumaczy to
- jako tak jako Centaura z tą połową połową ciała wzię od
- osła Coś musi być na rzeczy tym osł ale właśnie ś lóżka rzeczywiście pojawia się
- w bardzo wielu wyobrażeniach związanych i mitach związanych z z lilit między
- innymi właśnie po takiej owłosionej oślej nodze Salomon rozpoznał lilit
- kiedy lilit przybrała postać królowej Saby i chciała Chciała go uwieźć ale
- jeżeli jeszcze przyjrzymy się amulet z tak to zobaczymy tutaj na tym na tym
- amulecie to to to widać że pojawiają się też jakieś dodatkowe sceny nie tylko ta
- przedstawiająca demona lilit ale też scena egzorcyzmów z
- jakąś chorą osobą właśnie leżącą na łóżku z kapłanami egzorcyzmami i z
- jakimiś tak bóstwami bądź dobrymi demonami
- które też czasami przedstawiane są w postaci ludzkiej jeszcze częściej właśnie w takie
- postaci hybrydowej No i tutaj nie sposób nie
- wspomnieć o takiej bardzo przydatnej umiejętności o
- której też już troszeczkę mówiłam a mianowicie lilit
- umiała przybierać dowolny kształt mogła się przeobrażać w piękną
- kobietę to już widać tutaj podobieństwo do Lami
- tak no i jako taka kobieta nie budziła podejrzeń zwłaszcza jeśli oferowała też
- swoje usługi akuszerska pojawiała się blisko
- ciężarnych rodzących Kobiet i blisko tych nowonarodzonych dzieci i albo
- porywała te dzieci albo sprowadzała na matki i noworodki choroby na przykład na
- tak taką gorączkę połową która oczywiście Kończyła się też
- śmiercią na tych wcześniejszych etapach ciąży wtedy już niekoniecznie w postaci
- akuszerki mogła właśnie na kobiety sprowadzać poronienie oczywiście można i
- trzeba było się zabezpieczać przed takimi działaniami
- lilit właśnie tymi amuletami zaklęciami rytuałami ale i tak absolutnie nie można
- było OK nowonarodzonego dziecka bo jak tam
- czytaliśmy w jednym z zaklęć wystarczyła tylko chwila nieuwagi żeby Lil wślizgnął
- się do domu tak I schwytał albo choćby tylko spojrzała jak czytaliśmy na na takiego
- noworodka i w wyniku tego spojrzenia taki noworodek stawał się jej
- łupem tak kończyło się to
- tragicznie Tak jak powiedziałam bardzo ciekawy jest też ten wątek
- łączący lilit lamasztu z późniejszą apokryficzna
- demonologii z szatanem Czyli jak Łukasz nawet pisze
- prawda że szatan został strącony błyskawica z niebios potem
- hieronimy Lucyfer w księdze Izajasza Może to też nie jest przypadek właśnie jak
- lamasztu zostaje wyrzucony zrzucony z nieba na ziemię on tak z powodu swojej
- dumy i buty lamasztu nie wiadomo dlaczego Może też dlatego że była
- zbyt dumna iaj
- dzikie zwierzę Tak właśnie stąd to skojarzenie z tymi dzikimi zwierzętami
- żywiący Mii się padliną z sowami z z hienami z szakalami i tak dalej
- zamieszkuje te miejsca pustynne ale zamieszkuje też sitowia i to warto zapamiętać właśnie to Sitowie dlatego że
- to znowu w późniejszej mitologii hebrajskiej znajdzie swoje
- dlaczego właśnie Sitowie było takim miejscem gdzie chętnie
- lilit przebywał niewątpliwie ta mitologia
- Mezopotamska przedstawienia działania lamasztu miały właśnie wpływ
- na lilit mitologii demonologii żydowskiej
- Zwłaszcza właśnie w tej która rozwija w czasach miętowych i po biblijnych
- tak sama Biblia jak tutaj Widzieliśmy wiele uwagi lilit nie poświęca natomiast
- troszkę więcej poświęcają uwagi poświęcają jej uwagę takie
- midraszowy rozszerzenia opowieści biblijnych tak
- midra to jest takie narracyjne rozszerzenie wątków które w Biblii są czasami tylko
- zaznaczone natomiast Budziły zwykle jakieś
- zainteresowanie chociaż muszę przyznać że że też tych wątków talmudyczny
- midraszowy nie jest jakoś przesadnie dużo to jest zaledwie kilka kilka
- wzmianek W Talmudzie Co może oznaczać że właśnie w
- czasach kiedy powstawał talm zwłaszcza Talmud babiloński czyli No spisany gdzieś około
- wieku ta postać była bardzo dobrze znana nie trzeba było