Jak kształtowała się doktryna Kościoła? Historia pierwszych soborów

Rozwiń transkrypcję filmu

Jak kształtowała się doktryna Kościoła? Historia pierwszych soborów | EWST online

  • [Muzyka]
  • [Muzyka]
  • Dzień dobry państwu jest wtorek godzina 19:00 rozpoczynamy wst online a dzisiaj
  • Dawno już oczekiwany temat temat związany z historią kościoła z tą
  • najwcześniejszego słuchać A potem mam nadzieję również rozmawiać o pierwszych soborach o tym
  • jak kształtowała się doktryna kościoła jest z nami już doktor habilitowany
  • Kazimierz Bem Dzień dobry Kazimierz Bardzo się cieszę że jesteś z nami już
  • tak powakacyjnie no i żeby nie przedłużać ja państwa tylko zaproszę oczywiście do
  • słuchania do subskrybowania do oglądania naszych wszystkich filmów
  • na kanale na YouTubie oraz oczywiście na Facebooku Gdzie odbywają się we wtorki
  • transmisje bezpośrednio godzinie 19 z naszego ewst online Dzień dobry państwu
  • będziemy dzisiaj mówić o tym jak powstawała doktryna chrześcijańska szczególnie pierwsze sobory jak one
  • wyglądały i będziemy częściowo potwierdzać niektóre mity na ich temat częściowo będziemy je
  • kwestionować Po pierwsze skąd potrzeba jak państwo pamiętacie z tekstów ewangelii mamy cter Ewangelie
  • synoptyczne która powstawały No w różnym okresie i w tych czterech Ewangeliach
  • synoptycznych Jezus często mówi o sobie i o stosunku do swojego ojca i czasami
  • też wspomina o Duchu Świętym Tym niemniej jednym z problemów
  • było to że Jezus w tych każda z tych cter Ewangelii jest napisana w nieco
  • innym y nieco innego powodu z nieco innym naciskiem na na to co Jezus mówił
  • I co nauczał i w związku z tym te jego wypowiedzi nie zawsze są
  • y identyczne klasycznym przykładem jest Ewangelia Marka prawda w której mamy ten
  • tajemnicę markową gdzie nie mamy Jezus przekazuje uczniom aby nie mówić Kim
  • jest przekazuje duchom Świętym aby nikomu nie mówić i z drugiej strony mamy ewangelię według
  • Jana która powstała została spisana przynajmniej najpóźniej jest to
  • Ewangelia najbardziej teologiczna i tam Jezus ewidentnie nawiązuje
  • do tymi tymi swoimi słynnymi wypowiedziami ego Ja jestem ja jestem do Boga który
  • się objawił w płonącym krzewie Mojżeszowi więc mamy gdyby
  • cztery Ewangelie synoptyczne i pierwszą taką metodą jak gdyby definiowania historii kościoła
  • było to że że kościół bez soborów ale na zasadzie Biskupi różnych miast cieszący
  • się dużym szacunkiem To nie zawsze był Rzym ale cieszący się dużym szacunkiem Kiedy powstawały nowe
  • ewangelie ty Ewangelia Tomasza Która jest jedną z późniejszych inne ewangelie dochodzili do wniosku że te ewangelie
  • nie w pełni tego co W co wierzy większość
  • chrześcijan Jednym z pierwszych takich osób które zakwestionował w ogóle
  • pojęcie Jezus miejsce Jezusa w całym kanonie Biblii był marcjon Mar był to człowiek
  • który przegrał wybory na biskupa Rzymu on się temu nie podporządkował on się
  • odwołał do prefekta Rzymu Rzymu uznał jednak że jego konkurent dostał więcej
  • głosów i założył swój własny kościół z czego słynął kościół marcona kościół
  • marcona słynął z tego że marcon uważał że Bóg w Starym Testamencie jest różny
  • od Boga w Nowym Testamencie on w ogóle proponował usunięcie starego testamentu
  • proponował usunięcie niektórych listów i w odpowiedzi
  • na tą teologię którą głosi marcon powstała lista powoli przyjmuje się
  • powstała taka lista ksiąg kanonicznych Tym niemniej była to lista która powstała nie mocy jakiejś decyzji
  • jednej osoby tylko była to lista którą powstała na mocy konsensusu tę listę
  • zebrał i rozesłał jeden z biskupów Rzymu no I stąd później przyjęło się mówić że
  • biskup Rzymu zadecydował o tym jakie księgi wchodzą to tak nie jest on po prostu zebrał konsensus co do których ką
  • które księgi mogą wejść do kanonu I not brakuje tam Apokalipsy czy też
  • objawienia Świętego Jana ale Maron wszystko to się bierze znowu
  • wracamy do Ewangelii Kiedy musimy zobaczyć jak powstawała chrystologia bo głównym pytaniem które zadawał już sam
  • Jezus swoim apostołom jest kim ja jestem według was nie pamiętacie tam oni
  • opowiadają Niektórzy mówią że jesteś eliaszem Niektórzy mówią że jesteś wskrzeszony Janem Chrzcicielem i
  • to słynne pytanie do Piotra Piotrze a ty uważasz kim że ja jestem i on powiedział
  • ty jesteś Mesjaszem synem Boga żywego W ewangelii świętego Jana w ewangelii
  • według Jana mamy wręcz powiedziane że Tomasz wyznaję tą
  • kulminacyjnego że część osób uznawała Jezusa za boga no
  • i w związku z tym powstaje pytanie Jak sobie z tym radzono jak wyglądało to wcześniej i znowu patrzymy na List do
  • Filipian i czytam z przekładu Biblii ekumenicznej i w drugim rozdziale listu
  • do Filipian czytamy w szóstym wers o wersach od szó do 11 mamy ten jeden z
  • najstarszych pieśni religijnych pieśni kościelnych którą śpiewano o Chrystusie
  • on będąc w postaci Bożej nie wykorzystał swojej równości z Bogiem ale
  • umniejszyć Sługi i stał się podobnym do ludzi a w tym co zewnętrzne dał się
  • poznać jako człowiek i uniżył sam siebie gdyż był posłuszny aż do śmierci
  • I to do śmierci na krzyżu dlatego też Bóg wywyższył go i obdarzył imieniem
  • który jest ponad wszelkie imię aby imię Jezusa aby na imię Jezusa zgięło się
  • każde kolano w niebiosach na ziemi i pod ziemią i aby każdy język wyznał że Jezus
  • Chrystus jest panem ku chwale Boga ojca więc mamy pierws pierwszą pieśń którą
  • zapewnie już śpiewano w czasach Pawła na cześć Chrystusa ale ta pieśń jest cały
  • czas dość ambiwalentna albo nie jest w pełni wykształcona kim jest Jezus bo z
  • jednej strony był w postaci Bożej nie wykorzystał ale umniejszyć samego siebie przyjął postać sługi
  • dlatego Bóg wywyższył go i obdarzył imieniem które jest ponad wszelki imię
  • aby Jezus aby każdy język wyznał że Jezus Chrystus jest panem ku chwale Boga
  • ojca a więc zaczyna rodzić się nam chrystologia ale ona jest bardzo jeszcze
  • niedookreślony czyli najstarsze wyznanie wiary to jest że Chrystus jest panem potem mamy ten hym który mówi że
  • jest był w postaci Boga ale zniżył się do człowieka No jest pytanie jak to
  • wszystko skoro był Bogiem No to czy był prawdziwym człowiekiem a może nie był Bogiem tylko był jakimś takim Supermanem
  • marcon w ogóle odrzucał Stary Testament natomiast jak częściowo zwalczając
  • marcona pojawia nam się taki ksiądz w Aleksandrii w dzisiejszym
  • Egipcie o imieniu ariusz ariusz był po prostu księdzem on nawet nie był
  • biskupem i on zaczął głosić kazania w którym mówił że Jezus był to Człowiek
  • stworzony przez Boga ale ponieważ żył doskonałym życiem bó
  • wywyższył i zrobił go takim No i jest pytanie tak naprawdę w co dokładnie ariusz wierzył ale generalnie arus
  • wierzył że Chrystus Jeżeli był Bogiem powsze był człowiekiem był stworzony przez Boga ale był takim niższym Bogiem
  • niż Bóg Ojciec wiązało się to także z tym że w tym czasie coraz więcej
  • pogan przystępuje do chrześcijaństwa z różnych powodów i dla nich pojęcie że
  • jest jeden Bóg wychodzący się z Izraela ale jest Bóg Ojciec Syn No i jeszcze
  • jest ten duch święty o którym tam też za chwilkę będziemy rozmawiać było bardzo trudne do ogarnięcia i ariusz jest
  • częściowo bardzo racjonalny bo on mówi okej to musimy sobie to po prostu usystematyzować no i powiemy tak że jest
  • Bóg Ojciec który jest najwyższy on stworzył Jezusa Chrystusa jako doskonałego człowieka i po śmierci tego
  • doskonałego człowieka on wskrzesił i zrobił go bogiem No ale z tego wynika
  • jeżeli Chrystus został stworzony Bogiem no to w takim razie On nie jest tak
  • wysoki jak Bóg Ojciec ariusz nawoływał żeby modlić się tylko do Boga Ojca w
  • imię Jezusa Chrystusa wydawałoby się to bardzo proste i Tym niemniej ariusz bardzo
  • szybko pokłócił się z biskupem Aleksandrii Aleksandria w tym czasie już
  • już nie działała prawdopodobnie wielka biblioteka aleksandryjska działał nieco mniejszy jej oddział serap Teon
  • Aleksandria była jednak cały czas miejscem gdzie spotykało się wielu filozofów spotykało się wielu teologów
  • żydowskich Proszę pamiętać że Aleksandria była miejscem gdzie powstała
  • septuaginta i w Egipcie znajdowała się druga świątynia bardzo długo o której
  • mamy nic nie wiedzieć druga świątynia żydowska
  • i w związku z tym chrześcijanie wywodzili się tam zarówno spośród Egipcjan jak i z Żydów No i zaczęła się
  • dyskusja Czy ariusz ma rację i generalnie dyskusja ta się zbiegła z
  • postanowieniem cesarza Konstantyna aby zakończyć spory między chrześcijanami
  • generalnie pierwsze Spory o które konstantynowi chodziło to było podczas prześladowań cesarza Dioklecjana cała
  • masa chrześcijan albo podpisała taką formułę ofiary na ołtarzach Bogu albo
  • rzeczywiście tam Zapaliły sobie coś w tym część
  • duchownych jak to ładnie mówiono shiono się składaniem ofiar jednym z duchownych
  • który tego nie zrobił ale uciekł prawdopodobnie na pustynię był mieszkający na terenach dzisiejszej
  • Tunezji Algierii Don wystąpił z krytyką takich duchownych
  • iż skoro odpuszczenie grzechów to chrześcijanie
  • którzy splami się apostazję i przyjęli złożyli ofiarę pogańskim bogom a w
  • szczególności Kler chrześcijański nie ma powrotu do kościoła co więcej sakramenty
  • chrztu sakramenty Wieczerzy Pańskiej w tym czasie Głównie chodziło o sakrament chrztu które udzielali tacy
  • duchowni są nieważne Północ Afryka była zawsze
  • regionem w którym sprawy religijne rozpalał namiętności w kartaginie doszło do
  • ogromnych zamieszek z tego powodu i Cesarz Konstantyn zwołuje do Nicei która
  • była blisko Bizancjum pod drugiej stronie kanału na terenie dzisiejszej Turcji zwołuje sobór biskupów mianowicie
  • nakazał aby wszyscy Biskupi z całego Cesarstwa Rzymskiego udzielił im nawet
  • zgody na bezpłatny transport do aby się zgromadzili zadecydowali jak jak
  • na czym polega wiara chrześcijan Dlaczego dla Rzymian to było ważne Konstantyn Wtedy jeszcze nie był
  • chrześcijaninem on właśnie zalegalizował chrześcijaństwo 10 lat wcześniej i przez ostatnie 10 lat chrześcijanie okazało
  • się że nie ma jednego chrześcijaństwa tylko mamy marcjon czyli tych zwolenników marcjon
  • mamy całą masę innych ludzi głoszących różnego rodzaju jakbyśmy to nazwali herezja głęb No i mamy Don Naty stów
  • którzy robią ogromne zamieszki w północnej Afryce i mamy tego nieszczęsnego ariusza którego Biskupi
  • pozbawili biskup Aleksandrii go pozbawił prawa do sprawowania funkcji prezbiter i
  • go zesłał Tym niemniej ariusz był bardzo popularny ale Konstantyn wcale nie jest
  • w tym czasie jeszcze zainteresowany nie jest chrześcijaninem jego chrześcijaństwo interesuje ale on nie jest nawrócony on jako cesarz rzymski
  • który zjednoczy Imperium chc żeby zapanowała święty spokój koniec z
  • prześladowaniami chcę żeby zapanował w całym Cesarstwie Rzymskim pokój religijny bo on cały
  • czas planuje podbój rozszerzenie cesarstwa rzymskiego i 325 gromadzą się
  • Biskupi w tej Nicei i dokonują paru ważnych decyzji to jest pierwsze takie
  • zgromadzenie dokonują ważnych decyzji Po pierwsze potępiają Donata mówiąc że
  • ważność sakramentów nie jest uzależniona od godności czy też
  • bezgrzeszna duchownego który je podaje czyli na przykład to że załóżmy gdybym
  • ja chrzcił i za 10 lat doszedł do wniosku że jestem ateistą to chrzest
  • który udzielał nie jest nieważny nie trzeba się ponownie chrzcić co więcej
  • uznali że ludzie mogą nawet po
  • apostazji donatyści w pewnym momencie oni się oczywiście z tym nie pogodzili
  • Biskupi zostali ekskomunikowani zostali usunięci ale donatyści stworzyli swój własny kościół istnieli prawdopodobnie
  • aż do podboju Arabów nie jesteśmy co do tego pewni ale istnieli jeszcze mniej więcej przez 300 lat pot piono
  • marcjon uznano że Bóg w Nowym Testamencie w tych C ewangelia trzech
  • synoptycznych plus Jan Przepraszam to była moja pomyłka trzech synoptycznych plus Jan Bóg Jezus który jest pozbawiony
  • Starego Testamentu musiałby być człowiekiem chorym psychicznie żadna z jego tekstów nie ma żadnego sensu bez
  • Starego Testamentu potępiona zatem marcona Marconi znowu założyli swój
  • własny kościół on istniał nawet dłużej on istniał jeszcze mniej więcej przez jakieś 400 500 lat w niektórych
  • miejscach no i wtedy skoro zaczynamy mówić kim jest Jezus no to musimy się
  • zmierzyć wtedy z ariusz i kościół dochodzi do wniosku że ariusz się myli
  • Jezus nie może być stworzony i Jezus musiał istnieć od
  • początku jest takie ładne określenie nie było czasu w którym Jezus nie było nie
  • było było w którym Jezus nie byłby czyli w tym sensie że Jezus od samego początku
  • stworzenia znowu powołują się na ten List do Filipian na te stare powołują
  • się szczególności ewangelie według Jana jest to zostaje potępiony arianizm więc wiemy
  • że Jezus jest Bogiem i jest człowiekiem i Wydawałoby się że to by zamknęło
  • dyskusję oczywiście to tej dyskusji nie zamknęło No bo jak ktoś może być i
  • Bogiem i człowiekiem samice uznaje że Bóg Ojciec Syn Boży i Duch Święty to są
  • w pełni w pełnie odbierają wielbienie i
  • chwałą że się tak bardzo ładne ładnie mówią natomiast anastazjusz niezwykle
  • taki krytyk ariusza został mianowany arcybiskupem Aleksandrii I to jest
  • ciekawostka bo zwykle się mówi że kościół i tą doktrynę trynitarny ustalił cesarz otóż nie cesarz ich zwołał bo on
  • chciał mieć święty spokój Co więcej Cała dynastia Konstantyna cała dynastia Konstantyna
  • Może z wyjątkiem cesarza konstans wszyscy byli i z wyjątkiem Juliana apostaty wszyscy okazało się że przyjęli
  • chrzest od księży i biskupów arian cesarz Konstanty kiedy już
  • zdecydował się na chrzest przyjął go przyjął to nałożył śmierci bowiem
  • wierzono że chrzest zmazuje A jak wiemy Konstantyn No wykończył całą
  • swoją rodzinę w tym kazał zamordować swoją żonę i najstarszego syna i ale dynastia Konstantyna
  • początkowo popierała arian i dlaczego to jest ważne chociaż arianie przegrali to misjonarze ariański się do
  • plemion gock po tej stronie po tej drugiej stronie Cesarstwa i cała masa plemion
  • barbarzyńskich tak zwanych germańskich została nawrócona chrześcijaństwo w obrządku ariański byli na Półwyspie
  • krymskim tak zwani goci krymscy ale ostrogoci Wizygoci
  • wandalowie oni wszyscy przyjęli chrześcijaństwo w wersji
  • ariańskiej to będzie bardzo ważne bo Jak pamiętacie arianizm pomimo został potępiony
  • oczywiście to że cesarzowie się opowiadali po jego stronie mu trochę
  • więc nie usunięto go natychmiast Tym niemniej co do zasady już pierwszy sobór
  • w Nicei w 325 roku potępia arianizm jako taki ale zostawia nas tą dyskusją no jak
  • to możliwe że jest jeden Bóg w trzech osobach równych równych majestat i równych
  • chwale Bóg Ojciec i syn boży No to jeszcze możemy jakoś sobie rozpoznać No
  • ale co Duchem świętym do końca panowania dynastii konstantyńska
  • wspierają wspierają tą
  • właśnie Ariańska Ta wersja nie Ariańska zyskuje
  • coraz więcej zwolenników i na czele krytyków arian Wysuwają się dwa miejsca
  • Aleksandria g jest atanazja i antiochia
  • Aleksandria jest to takie miejsce w którym lubią bardzo alegoryczne
  • porównania interpretacje biblijne antiochia dużo mniej antiochia jest
  • skoncentrowana na niezwykle precyzyjnym doprecyzowuje językowo ponieważ ta
  • dyskusja toczy się we wschodniej części Cesarstwa dyskutuje się głównie na terminy filozof
  • za pomocą greki łacina jest językiem prawniczym łacina nie jest aż tak
  • bardzo rozwinięta w związku z tym biskup pierwszego Rzymu albo starego
  • Rzymu brutalnie rzecz biorąc niektórzy z nich nie rozumieją o co chodzi nie
  • rozumieją o co chodzi zazwyczaj zgadzają się na to z czym się zgadza arcybiskup
  • patriarcha Konstantynopola biskup nowego Rzymu ale nie zawsze ale nie zawsze Kiedy
  • wygasa dynastia Konstantyna arianizm jako taki na terenie Cesarstwa Rzymskiego
  • istnieje istnieją całą masę innych tych wyznań ale on nie jest głównym tym główne wyznanie jest to które
  • podtrzymuje że Jezus jest bogiem jest synem Boga i również Bogiem jest Duch
  • Święty ale trzeba to jakoś doprecyzować jedną z tych
  • takich decyzji jest to aby Jak ustalić pochodzenie
  • sy syna od ojca No i A co z Duchem Świętym i w roku
  • 300 81 cesarz Teodozjusz który pochodzi z Hiszpanii i
  • a więc jego językiem jest łacina nie Greka pochodzi z zachodu pochodzi z dzisiejszej Hiszpanii
  • zwołuje kolejny synod do Konstantynopola to jest Zanim jeszcze
  • ogłasza chrześcijaństwo jako jedyną religię religią panującą Tym niemniej zwołuje ten synod teod z innej dynastii
  • postanawia ostatecznie potępić arianizm się go
  • pozbyć no i w związku z tym synie zył zł ką ducha
  • świ arianizm Czego chciał cesarz Teodozjusz Natomiast on się głównie
  • zajmuje ten synod kwestią Ducha Świętego i podobnie jak ten już za czasu soboru
  • nicejskiego powstał z zę tego co my nazywamy wyznaniem
  • nicejsko-konstantynopolitański to tutaj doszła postanowiono doprecyzować o co chodzi z Duchem świętym No doszli do
  • wniosku że Duch Święty pochodzi od Ojca od ojca ale że nie jest Zrodzony z
  • Ojca jest takie słynne ładne zdanie w którym jeden mówi że wiemy że syn jest
  • Zrodzony z Ojca natomiast duch pochodzi od Ojca natomiast Jaka jest różnica
  • między zrodzeni a pochodzeniem tę tajemnicę zostawiamy samej trójcy
  • świętej i proszę pamiętać trójca święta już się pojawiła to określenie wcześniej jakieś 100 200 lat ale kościół coraz
  • wyraźniej Biskupi zgromadzeni z całego Cesarstwa coraz wyraźniej opowiadają się
  • za tym że chrześcijaństwo jest trynitarne na razie Wiemy tylko że Jezus pochodzi od Ojca jest jest Zrodzony z
  • Ojca jest Bogiem i człowiekiem Duch Święty pochodzi od Ojca nie mamy tego filok że od ojca i syna pochodzi
  • pochodzi od Ojca Jaka jest między tym Różnica tego nie wiemy ale wiemy że
  • Jezus jest także człowiekiem no i tutaj zaczyna
  • zaczyna się rzecz robić coraz bardziej ciekawsza jak może być w pełni człowiekiem jak może być w pełni
  • Bogiem i pojawia nam się taki człowiek o imieniu nestoriusz
  • nestoriusz pochodził z antiochii i został wybrany arcybiskupem
  • Konstantynopola w 428 roku w 428 roku on był mnichem on
  • był bardzo ascetyczny wszyscy uważali że Był niezwykle pobożny ogromne pieniądze
  • przekazywał na biednych Tym niemniej on przybywa na dwór Cesarski i na tym dworze cesarskim zaczyna się po pierwsze
  • się zderza z dwiema potężnymi kobietami po pierwsze zderza się z cesarzową
  • eudoksja żoną cesarza teodozjusza II i po drugie zderza się z jego siostrą
  • pulą i początkowo o co chodzi No Otóż Teodozjusz przyjeżdża on jest był ascetą on nie miał żony przyjeżdża
  • do Konstantynopola i ku swojemu zdumieniu widzi że komunia jest
  • podawana nie żonie cesarza ale siostrze cesarza w części męskiej Proszę pamiętać
  • że Jerozolima i Konstantynopol miały diakonis i diakonis wtedy podawały
  • komuni przynajmniej na pewno o tym wiemy podawały komuni kobietom w w kościołach
  • Konstantynopolu pulcheria która przyjęła śluby wiecznej czystości doszła do wniosku że wieczna
  • czystość czyni ją nie kobietą ale może przyjmować komunię razem z cesarzem
  • nestoriusz to się bardzo nie podoba on generalnie próbuje ukrócić fakt że
  • kobiety które przyjmują komuni któ ślubował te diakonisy które
  • ślubował czystość przyjmują komunię razem z mężczyznami A w dodatku cesarzowa siostra cesarza pulia razem z
  • cesarzem i próbuje to rozgraniczyć to jest pierwszą z mamy taką jedną z większych zmianek że duchowni próbują
  • ograniczyć obecność kobiet przy ołtarzu w ogóle nie wierzy pulcherii że pulcheria jest dziewicą natomiast pulia
  • jest zafascynowana kultem kultem
  • i pulcheria w kościołach Proszę pamiętać w tamtych czasach prawie w ogóle nie ma
  • obrazów jeżeli jest Jest to krzyż a pod spodem dobry
  • pasterz albo są ewentualnie mozaiki Dobrego Pasterza ale nie ma żadnych
  • innych obrazów pulcheria nie tylko zawiesza obraz Matki
  • Boskiej z małym dzieckiem ale co więcej nad nim podobnie jak swoja ciotka Galia
  • placydia umieszcza swoją podobiznę teodozjusza trafia przysłowiowy Brzydko mówiąc szlak nakazuje zdjąć podobizny
  • cesarzowej znad ołtarza i ku wściekłości cesarzowej
  • pulcherii podczas Bożego Narodzenia wygłasza słynne kazanie w
  • którym odnosi się do kazania jednego ze swoich duchownych Otóż co tamten
  • powiedział Powiedział że nazywanie Maryi matką Boga
  • t Która z rodziciel Boga jest błędne Maryja nie urodziła Boga ona
  • zrodziła tylko ludzką wcielenie boga więc więc nestoriusz wygłasza kazanie w
  • Boże Narodzenie w którym mówi że ten ksiądz ma rację i mówi że na Maryję
  • prawidłowo należy mówić nie to matką Boga ale matką
  • Zbawiciela absolutnie ortodoksyjne on nie kwestionuje tego że Jezus był Bogiem
  • tylko uważa że mówienie że Matka Boska urodziła Boga zaczy że urodziła jakąś
  • poczwarkę przecież ona urodziła człowieka małego Jezuska natomiast Boga nie mogła urodzić bo jak
  • sam twierdzi nieskończone nie może pochodzić ze skończone z czegoś co jest
  • ograniczone Tym niemniej wygłasza to w Boże Narodzenie w obecności cesarza i
  • cesarz i co więcej siostry cesarza cesarzowej Puli to jest ta która Umieściła ikonę z
  • napisem theotokos którą on kazał przesunąć w inne miejsce i wybucha ogromny ogromny
  • skandal wybuchają zamieszki w Konstantynopolu nestoriusz na próżno się
  • broni mówiąc że on jest absolutnie ortodoksyjnym jego oskarżają o arianizm on mówi nie nie To wy robicie z Jezusa
  • jakąś taką dziwną po czwar nie może kobieta co więcej nie
  • pomógł mu takie określenie że Duch Święty przez którego Jezus został Poczęty przeszedł przez Maryję jak woda
  • przez rynnę skończy się to tym że nestoriusz
  • zostanie zdetronizowany jako biskup Konstantynopola i zesłany do
  • Egiptu dlaczego do Egiptu bowiem jego największym przeciwnikiem jest cy
  • patriarch albo papież Aleksandrii ojciec Aleksandrii to jest niezwykle ważne
  • centrum i Jak mówiono w antiochii z której szkoły pochodził nestoriusz
  • Aleksandry myślą że słońce wstaje tylko dla nich i patriarch
  • aleksandryjski razem ze wsparciem cesarzowej publikuje
  • wikie właśnie potępia nestoriusz nestoriusz jest zesłany do
  • takiej oazy gdzie potem pisze próbuje siebie
  • bronić to jest bardzo ciężka lektura próbuje siebie bronić Tym niemniej
  • umiera tam w Egipcie nie zostaje przywrócony nigdy do poprzedniej swojej funkcji natomiast triumfuje
  • Cyrus nawet w tej takiej swojej apologii wręcz pisze że Cyryl oskarżał c był
  • sędzią i Cyryl Skazał Kim jest cy No więc proszę państwa skoro kościół
  • wystąpił przeciwko ariusz mówiąc że ariusz kwestionuje boskość Chrystusa i
  • nestoriusz próbuje tą boskość Chrystusa przesądzić doprecyzować mówiąc że
  • boskość Chrystusa nie zawiera się przynajmniej w tym dziecku Jezusa C mówi
  • wręcz przeciwnie boskość Chrystusa możemy o Matce Boskiej naet
  • gdyż Chrystus jego boskość jest tak potężna że ona niejako używam dużych
  • skrótów ona nijako
  • pochłania ludzkość Chrystusa kiedy patrzymy na Jezusa Chrystusa widzimy tak
  • naprawdę boskość przyoblec w człowieka zostaje zwołany sy
  • syn teraz o to w jaki sposób istnieje
  • boskość Chrystusa w człowieku ta słynna piosenka
  • OSB dosłownie na ten temat trwa
  • dyskusja nacisk na boskość natury Jezusa i pewnego
  • rodzaju postponowanie jego ludzkiej natury zaczyna się nazywać monofizytyzm
  • Cyryla popiera bardzo Cyryla podpiera
  • bardzo cesarzowa eudoksja Tym niemniej cy za cyrylem nie przepada
  • cesarzowa pulcheria i tutaj widzimy że z jednej
  • strony to nie Cesarz Konstantyn nie cesarz Teodozjusz wpłynęli na wyznanie wiary bowiem obydwa te wyznania wiara
  • przynajmniej w kwestii Konstantyna pierwsze dwa sobory zwołane po to
  • aby usystematyzować wiarę ale no przynajmniej nie do końca się pokrywały z osobistą wiarą cesarzy Tym niemniej na
  • soborze w efezie udało się potępić nestoriusz i za tym stali zdecydowanie
  • cesarz Teodozjusz II jego żona natomiast pulia była nieco bardziej
  • powściągliwa była nieco bardziej powściągliwa Dlaczego wydaje wydaje się że być może
  • cesarzowa pulcheria która nosiła tytuł augusty Wynikało to z tego że ona
  • poniekąd wyczuwał że monofizytyzm doprowadzi tak
  • naprawdę No jeżeli naciskamy na to że Mary że Jezus był tak naprawdę bogiem No
  • to owszem Maryja była teos ale częściowo ta ta ludzka natura Jezusa
  • zostanie Popow w związku z tym i Maryja pulia za pomocą różnego rodzaju
  • intryg doprowadza do tego że cesarzowa opuszcza Konstantynopol ona udaje się do
  • Jerozolimy i tam spędza ostatnie 20 lat w Jerozolimie kiedy Teodozjusz II umrze
  • pulcheria zawiera Taki sojusz z cesarzem
  • marcjon Przepraszam z nie z marcem z marcjan z dowódcą armii i oni biorą ślub
  • on obiecuje jej że Uszanuj jej dziewictwo ona poze jako Augusta czyli
  • współp jąc daj legitymizuje tym że on zostaje cesarzem No i zwołaj ją kolejny
  • sobór na którym będziemy dalej dyskutować o tym czym Jaki jest Chrystus
  • jak jak możemy jak rozumiemy jego ludzkość jego boskość
  • zdecydowanie na razie przerwiemy bo przed nami Jeszcze parę soborów ale chciałbym zrobić w ten
  • sposób Chciałbym Państwu pokazać to o czym państwu mówiłem pokazuje że wiara że
  • usystematyzowanie usystematyzowanie chrześcijańskiego rozumienia Kim jest Bóg Kim jest
  • Chrystus Kim jest Duch Święty trwało Proszę zobaczyć jesteśmy w pi wieku
  • jesteśmy tak naprawdę w V wieku więc w połowie pi wieku więc to całkiem
  • długo i mówienie że dogmat o Trójcy Świętej powstał podczas soboru nicejskiego to nie jest prawda podczas
  • soboru nicejskiego odrzucono arianizm powołując się na konsensus
  • większości duchownych że Chrystus był Bogiem i wskazują na to że właśnie na
  • ten słynny hymn W liście do Filipian że boskość Chrystusa była już przyjmowana w
  • czasach pierwszych Apostołów i w czasach Pawła ona nie była tak dobrze
  • sformułowana Tak wyraźnie sformułowana Jak do czasu soboru w Nicei ale nie
  • oznacza że jej nie było i to jest pewnego rodzaju i takich czasami jak się
  • prawda prowadzimy dyskusję z ateistami brak dowodu czy też brak istnienia jakiegoś słowa nie jest dowodem na brak
  • istnienia to że Nowym Testamencie nie występuje słowo
  • trójca święta nie oznacza że zsumowane te księgi razem Nowego Testamentu
  • nie świadczą o tym że jednak Trójca Święta była powoli rozumiana że Chrystus nie był zwykłym człowiekiem że był
  • Bogiem i że Duch Święty jako pocieszyciel albo pocieszycielka Jeżeli
  • tak lubimy on był rozumiany jako jedna z form lub z postaci lub z osób czasem
  • Boga więc owszem to co my mamy dzisiaj wyznajemy według wyznania nicejsko
  • konstantynopolitańskiego nie powstało za czasów Jezusa na skutek debaty ale to nie jest
  • tak że w 325 wymyśliliśmy sobie Trójcę bo Konstantyn cesarz tego chciał
  • nieprawda cz Konstanty absolutnie nie był zainteresowany Trójcę Świętą on kiedy już był chrześcijaninem był
  • arianin i tak samo te debaty które się toczyły przez te kilkaset lat od 300 do
  • 400 one cały czas miały na celu doprecyzowanie tego jak
  • chrześcijanie ią Boga i ojca syna i
  • Ducha Świętego i proszę pamiętać że to na zasadzie powszechna więc katolikos to
  • wprowadził cesarz Teodozjusz który uznał że katolikami będziemy nazywać tych
  • chrześcijan którzy są w łączności z biskupem
  • Rzymu po prostu Dlaczego wybrał biskupa Rzymu No bo Rzym był cały czas formalnie
  • stolicą nawet jeżeli Teodozjusz mieszkał zwyczaj w Konstantynopolu ale nie tylko
  • Natomiast on uznawał że rzeczywiście No to ma sens skoro najwyższy kapłan że on jest
  • najwyższym kapłanem rzymskim Teodozjusz jako cesarz Rzymu No to tak samo
  • chrześcijanie swoją głowę punktem odniesienia będzie zawsze Rzym i jego
  • biskup i na razie na tyle zakończymy następnym razem sobie porozmawiamy co się stało z monyi z monetami i z paroma
  • innymi i na przykład kiedy nam się w kościele pojawią ikony proszę państwa proszę
  • pamiętać cały czas w kościele nie ma ikon czasami są mozaiki nie ma obrazów ale są mozaiki
  • głównie na podłodze jeżeli są to są boczne i to są mozaiki na których występuje Jezus jako dobry pasterz i
  • krzyż bez figury Jezusa na nim więc kiedy nam się pojawią ikony kiedy nam
  • wjadą różnego rodzaju obrazy już widzimy cesarzowa pulcheria próbowała
  • prawda tą ikonę gdzieś nam tam umieścić i widzieliśmy że nestoriusz mówi chwila
  • chwila Nie nie nie po pierwsze żadnych przedstawień ludzi Więc nawet cesarzowej to zjeżdża z ołtarza po drugie tą ikonę
  • trzeba przesunąć przesunąć więc wrócimy następnym razem ale chciałem państwu
  • pokazać że tak naprawdę dużo więcej mieli nie cesarzowie ale cesarzowe do
  • powiedzenia te zapomniane kobiety w kościele
  • Dzięki Kazik bardzo bardzo ciekawy ten początek myślę naszego cyklu
  • o właśnie rozwoju doktryny kościoła i tak się zastanawiam właśnie
  • bo z tego co opowiadasz wynika że mniej w gruncie rzeczy niż
  • myślimy było w tym wszystkim polityki a więcej takich osobistych
  • przekonań powiedzmy głównych graczy którzy No zwołują C wydając różnego
  • rodzaju pisząc różnego rodzaju pisma czy zwołują synody czy inne zgromadzenia czy
  • dochodząc do konsensusu mieli na celu raczej taką No bym powiedziała czasami bardzo osobistą
  • walkę z przeciwnikami swoimi No niż właśnie Czy cele
  • polityczne No czy to o czym fajnie było jakby tak było
  • idealnie czystość wiary prawda No i tak chciałam cię zapytać czy dogmat o
  • Trójcy później w jakiś sposób ewoluował No tak będziemy go cały czas
  • ewoluować bo na razie jedyne co wiemy w tej chwili kiedy się zatrzymaliśmy to wiemy że jest Trójca Święta w której są
  • Bóg Ojciec Syn Boży Duch Święty syn jest Zrodzony z
  • Ojca wręcz będzie powiedziany Zrodzony z łona
  • ojca także to a propos Jeżeli ktoś uważa że nie ma że Bóg jest taki binarny No to
  • proponuję poczytać co oni tam mówią że Bóg Ojciec ma łono jest Zrodzony z Ojca jest Duch
  • Święty i oni są równi chwalę i równi pozycją natomiast cały czas nie wiemy
  • czy oni są tacy sami czy Bóg Ojciec to jest ten taki jak marcon twierdził ten taki złośliwy ten taki stary facet lub
  • lub kobieta który jest zdenerwowany Jezus to jest ten taki hipi du święty
  • tak będzie nam cały czas ewoluował na przykład Proszę zobaczyć że cały czas
  • podkreślam że syn Duch Święty podchodzi od ojca tam w pewnym momencie nam się pojawi to co my zyjemy na zachodzie Fili
  • i prawosławni Oni uważają że że może tak wybieg trochę do przodu że ten dogmat
  • który zostanie już w końcu zamknięty podcz kolejnego soboru poprzez
  • dorzucenie syna pochodzi niwe czy tą Mister konstrukcję która tak naprawdę służy
  • temu żeby powiedzieć że Bóg jest objawioną
  • tajemnicą i Bóg jest niepojęta objawioną tajemnicę która sama nam się objawia i
  • my na to nie mamy żadnego wpływu objawia nam się na tyle na ile Bóg chce czyli to słynne Karola moja parafraz Karola Barta
  • Bóg jest Bogiem Ty niec więc ten dogmat nam ewoluuje w
  • sensie takim może może nie tyle ewoluuje że on się zmienia następuje coraz większe doprecyzowanie tego co w tej
  • Trójcy jak ta Trójca działa o co w niej chodzi Kim jest syn wobec ojca czy to
  • jest tak że mają głosowania we trójkę prawda i kto ma głos rozstrzygający
  • jeżeli Duch Święty prawda No więc więc mamy to i oni muszą to doprecyzować
  • natomiast od samego początku chrześcijanie twier że Jezus był Bogiem i co więcej modlono się przez moc ducha
  • świętego do ojca do ojca w imię syna przez Ducha Świętego i Chodziło o to że
  • żeby to potem doprecyzować co to znaczy Także mamy może nie tyle ewolucję
  • ale jak gdyby doprecyzowanie i ewolucję tego jak mówimy czy wpływ na dogmat theotokos miał
  • wcześniejszy Kult Artemidy efeskie
  • państwa No to jest bardzo sporne część osób powie że na pewno tak no bo nie
  • jest chyba przypadkiem że w efezie które stanie się miejscem właśnie gdzie kult
  • Maryi się niezwykle rozwinie wcześniej czczono inną dziewicę która była boginią
  • płodności Moim zdaniem miał ale on Mia dużo mniejszy
  • niż my przypuszczamy proszę pamiętać że do przyjęcia chrześcijaństwa jako religii panującej Chrystus jest zawsze
  • przedstawiany jako dobry pasterz to była religia do
  • której nawracał się masowo kobiety rzymianki i niewolnicy i kiedy Konstantyn ją
  • legalizuje nadaje biskupom prawa sędziów No to w tym momencie wiadomo że
  • biskupami już nie mogą zostać kobiety Chociaż marcon nie miał z tym żadnego problemu i przez ten czas zauważamy
  • takie dziwne zjawisko że to jest to czy już właśnie protestuje nestoriusz że
  • rola kobiet wraz z przyjęciem chrześcijaństwa przez Cesarstwo Rzymskie ulega zmniejszeniu z tego powodu No że w
  • Cesarstwie Rzymskim kobiety miały ograniczoną możliwość występowania w sądzie bycia
  • mimo to że to będzie dużo bardziej więcej nie pomogły niż po podboju z Arabskim No Tym niemniej kobiety nie
  • były pełnymi obywatelami w chrześcijaństwie tego nie było pamiętamy nie ma Żyda ani Greka mężczyzny ani
  • kobiety niewolnika ani wolnego stąd kobiety podawały kobietom te diakoni
  • wieczerzę pańską wiemy o tym że na pewno podawały czy robiły coś innego nie wiemy na 100%
  • przypuszczamy że tak bo mamy późniejsze listy gdzie każą zaprzestać zwyczaju
  • wyświęcanie kobiet na prezbiterów więc w momencie kiedy
  • Jezusem imperialnym i tutaj Może pokażę bo mam
  • taką oczywiście późniejsza ale Jezus jako władcy świata
  • pantokrator Bóg się robi bardzo męski Bóg się nam robi bardzo męski i
  • chodzi o to że gdzieś ta żeńska miłosierna część Boga
  • która była przy Jezusie jakm pasterzu Mus uzale musi zostać
  • skanalizowany no bo Bóg taki jest wiemy o tym prawda No i kto w takim razie nam
  • się kojarzy z czułością No to będzie Matka Boża prawda
  • Matka Jezusa która w Ewangelii jest bardzo mało ale w związku z tym pozwala to też Ponieważ jest mało Ewangelii
  • pozwala to nam na rozwinięcie skrzydeł wyobraźni więc w tym czasie powoli zaczynamy widzieć że Jezus przemienia
  • się z dobrego pancerza w pantokratora staje się coraz bardziej
  • męski rzymski jak rzymski wojownik apostołowie
  • stają się cesarz staje się apostołem więc powoli nam zaczyna zanikać Maria
  • Magdalena i stąd więc moim zdaniem to że to się koncentrowało w efezie tak miało
  • wpływ Ale miało mniejszy wpływ niż to o czym ja mówię czyli ta taka maskulińskie
  • Dzięki serdeczne kolejne pytanie jakie znaczenie ma dzisiaj dobre rozumienie
  • dogmatu O trójcy dla przeciętnego chrześcijanina zła
  • teologia zła teologia skutkuje tym że mamy złych chrześcijan i złych
  • obywateli ja Ostrzegam pred tym żebyśmy się za bardzo skupiali na
  • Trójcy iast Trójcy jest częściowo tym Po
  • pierwsze odróżnia nas od judaizmu i odróżnia nas od islamu i o tym też
  • będzie bo początkowo islam traktowano jako jedną z herezji chrześcijaństwa i o
  • tym też będę mówił następnym razem Tym niemniej dogmat trójcy świętej tak
  • naprawdę pokazuje nam Czy uczy nas o tym że Bóg jest
  • tajemnicą jest tajemnicą Absolutnie nie zmierzoną ale Tym niemniej w swojej
  • kiedy mówimy że Jezus Chrystus jest Bóg z Boga światłość ze światłości Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego zrodzona
  • niestworzony współistotny ojcu Ja uwielbiam ten fragment oznacza to że patrząc na Jezusa wiemy że taki jest Bóg
  • Ojciec i Duch Święty Czyli że nie ma takiej sytuacji że Bóg Jezus mówi przebacz Ojciec mówi Nie chce mi
  • się więc uczy nas dogmat o Trójcy Świętej utwierdza nas w tym że jesteśmy
  • chrześcijanami i znowu troszeczkę przez myślenie negatywne obserwujemy wyznania
  • które odrzuciły dogmat na przykład o boskości Jezusa czy Trójcę Świętą i z czasem one
  • tracą swój chrześcijański charakter tu w nowej Anglii jest bardzo dużo kościołów kiedyś reformowanych one w XIX wieku
  • stały się unitariański jako unitarian chrześcijanie potem coraz bardziej
  • ewoluowały no i tutaj w miejscowości obok mam na przykład pogańskie kółko w pierwszym kościele unitariański
  • dogmat o Trójcy Świętej utrzymuje nas w wierności temu co Moim
  • zdaniem czytamy w Biblii i Co głosił Jezus że on jest wój ojciec i są oni i
  • ojciec i Duch Święty są to samo są tacy sami są tak samo dla nas
  • pronobis No właśnie bo w tej chwili to poruszyłeś bardzo ważny temat
  • No tak naprawdę mam wrażenie że dużo osób nie
  • jest nawet przygotowanych w ogóle do uczenia się czy do dyskusji na temat
  • dogmatów szczególnie tych wczesnochrześcijańskich które są też wyrażane powiedzmy z użyciem na przykład
  • terminologii filozoficznej dość często no i tutaj pytanie W jaki sposób
  • no bo oczywiście są studia teologiczne Przy okazji bardzo serdecznie państwa
  • zapraszam nie tylko w celu nauczenia się czegoś na
  • temat historii kościoła z Kazimierzem czy czy na temat dogmatów Ale w ogóle
  • jeżeli ktoś jest zainteresowany zapraszam serdecznie No ale wiadomo to jest oferta nie dla wszystkich a
  • przecież nie chodzi o to żeby to teologowie wiedzieli coś na
  • temat tylko wiedzieli coś na temat
  • w wyznaniu wiary bardzo często w kościołach naszych w każdą niedzielę ale
  • żeby przeciętny taki chrześcijanin mówiąc to wyznanie wiary
  • widział o co mniej więcej chodzi ale widzę tutaj że Tomek Puchalski chciałby
  • zabrać głos zapraszam Tom Dziękuję bardzo to będzie bardziej taki komentarz a propos tego czy właściwa doktryna
  • wpływa też na nasze życie bo ja osobiście uważam że właściwa doktryna O trójcy świętej No wpłynęła na rozwój
  • Praw Człowieka i humanizmu w Europie chociażby czy dzisiaj na całym świecie
  • jeśli Sobór nicejski zadał sobie pytanie Kim jest Chrystus i odpowiedział że jest
  • osobą równą osobie ojca No a my stworzeni na obraz i podobieństwo Boga
  • również jesteśmy osobami z wszystkimi tego konsekwencjami jak chociażby
  • relacja kościoła wobec niewolnictwa prawda które było różne ale co do zasady doktryna
  • chrześcijańska właśnie dlatego niewolnictwo potępiał ponieważ jesteśmy osobami a jednym z fundamentów bycia
  • osobą jest to że osoba jest wolna i samo stanowi o sobie więc tu myślę sobie że
  • dla nas dla chrześcijan to nie jest tylko dywagacja że tak brzydko powiem
  • doktrynalna i gdzieś tam dywagacja z kosmosu al ona realnie przekłada się na nasze życie i na nasz stosunek do innych
  • na nasz stosunek do naszych braci i tych którzy są w kościołach i tych którzy w
  • kościołach nie są No bo tą osobowość dzielimy niezależnie od
  • wyznania Bardzo dziękuję Tomku tu masz absolutnie rację Ja bym jeszcze dodał że
  • stąd stąd tak ważna jest liturgia w takim sensie tak ważne jest utrzymywanie
  • niektórych modlitw i utrzymywanie tak samo utrzymywanie
  • dobrych proporcji między bogiem ojcem synem i Duchem Świętym w tym kogo kładziemy nacisk boem masz rację że
  • większość osób nie nie jest w stanie tego dobrze wyartykułować Tym niemniej modlitwy
  • które mamy w kościele stąd kościół zawsze naciskał na pewnego rodzaju trynitaryzm i częściowo kalwinizm
  • popełnił i to mówię jako krytyk mojej własnej własnej tradycji częściowo
  • kalwinizm popełnił ten błąd bo kalizm uznawał że można mieć modlitwy tylko te
  • które są w Biblii on przyjmował że ludzie zrozumieją że nauka trójcy
  • świętej jest racjonalna racjonalna w takim sensie że jest naturalna że się o tym pomyśli to jest naturalna Tym
  • niemniej w niektórych kościołach to opuszczono No i potem tutaj w nowej angi widzieliśmy to jak XIX wieku próbowano
  • że tak powiem to odkręcać i stąd ta liturgia stąd
  • niektóre wyznania wiary Są są obowiązkowe na przy kościele
  • reformowanym prezbiter obowiązkowe wyznanie Apostolskie co niedziela przy
  • większych świętach jest wyznanie to dłuższe konstantynopolitańskie który ja not tam bardziej lubię Moim zdaniem
  • bardziej poetyckie wyznanie Apostolskie jest oczywiście późniejsze o tym też będę mówił Tym niemniej jak gdyby w ten
  • sposób kościół realizuje ucząc ludzi że jest Bóg Ojciec Syn Boży i Duch Święty zą widziałam ostatni taki film gdzie
  • jakiś taka dyskusja była z muzułmaninem i on mówił że jedna rzecz czy jedna Nie
  • można być dwiema różnymi rzeczami w tym samym czasie sobie pomyślałem No właśnie można o tym jest główna tajemnica fizyki
  • że jesteśmy cząsteczkami a jednocześnie jesteśmy falami I jak wiemy fizyka nie
  • jest w stanie sobie na razie z tym poradzić Ale materia jest zarówno falą jak i cząsteczką więc znowu to co Tomek
  • mówił tak naprawdę dogmat o Trójcy Świętej to był taki teolog thas torrence
  • on był nie tylko teologiem ale był także astrofizykiem miał dwa doktoraty i on uważał że kiedy
  • dojdziemy do najmniejszej najdrobniejsze cząsteczki we wszechświecie tam odnajdziemy Trójcę Świętą że trójca
  • święta jest tym podstawowym spoiwem która spaja całe stworzenie w ramach takich
  • ciekawostek No cóż w różnego
  • rodzaju filmach czy książkach czy grach
  • opartych właśnie na różnego rodzaju tak takich dywagacja bardziej fant jakoś nie
  • mają z tym problemu bo są bohaterowie przecież o dwóch trzech
  • postaciach które są którzy są jednym a równocześnie kilkoma osobami
  • i jakoś jakoś nie ma z tym problemu Więc myślę że to też jest taka taki fajny
  • Przyczynek do tego w jaki sposób też wyjaśniać pewne rzeczy Dlatego że rzeczywiście w tej chwili no do
  • wyjaśnienia dogmatu o Trójcy tak żeby właśnie dojść do tego że to jest tajemnica i tak dalej no nie użyjemy
  • właśnie języka filozofi nie użyjemy języka tej wysokiej teologii z przed 2000 prawie lat
  • [Muzyka] tylko będziemy odwoływać powinniśmy się przynajmniej odwoływać do czegoś co
  • jest ludziom znanym znane w tej chwili co są w stanie w jakiś sposób pojąć więc
  • jest oczywiście też pole do popisu dla teologów ja mam nadzieję że któryś z
  • nasch studentów kiedyś napisze właśnie pracę poświęconą właśnie chociażby
  • wyjaśnieniu dogmatów współcześnie bo jest to bardzo ciekawy temat do badań
  • Kazimierz bardzo serdecznie ci dziękuję już nam czas się właśnie pomału kończy
  • Bardzo się cieszę już na następne części tego cyklu jeżeli chodzi o dzisiaj Raz
  • jeszcze dziękuję tobie Dziękuję państwu za pytania i do zobaczenia Dziękuję
  • dobranoc
  • dobranoc
Pobierz transkrypcję (TXT)