Dekalog krok po kroku. Cz. 5
Opublikowano:
Rozwiń transkrypcję filmu
Dekalog krok po kroku. Cz. 5 | EWST online
- [Muzyka]
- [Muzyka]
- Dzień dobry państwu jest korek godzina 19 rozpoczynamy wst online dzisiaj
- kolejne kroki na drodze dekalogu przykazanie czwarte i dziewiąte jest z
- nami Iza woćkowska która nas w dalszym ciągu w tej wędrówce będzie prowadzić
- Iza zapraszam dzień dobry
- tekst przykazania IV i 9 ma znajdujemy zapisany w księdze wyjścia oraz księdze
- Powtórzonego Prawa i tym razem mamy tutaj do czynienia z sytuacją kiedy w
- przypadku przekazania czwartego te dwa teksty dosyć znacząco się różnią i poświęciliśmy sobie tutaj w odpowiednim momencie naszego spotkania czas na to
- aby obu tym tekstom przyjrzeć się i zobaczyć co wynika z tych różnic ale
- póki co przeczytajmy sobie teksty obu przykazań żebyśmy wszyscy wiedzieli o
- czym rozmawiamy przykazanie czwarte Pamiętaj o Dniu
- sebatu aby go święcić pracuj 6 dni i wtedy wykonał wszelką swoją pracę ale na
- siódmy dzień ale siódmy dzień przeznacz na szabat dla pana twego Boga w tym dniu
- nie wykonuj żadnej pracy Anity ani twój syn Ani twoja córka Ani twój sługa ani twoja służąca ani twoje bydło ani cudzoziemiec który przybywa w obrębie
- twoich czym tak dlatego że pan tworzył niebo i ziemię i mąż może wraz ze
- wszystkim co w ich jest przez 6 dni a 7 dnia odpoczął właśnie dlatego pan
- pobłogosławił dzień szabatu i wyróżnił go Wśród pozostałych przykazanie czwarte w ósmym wersecie 20 rozdziału mamy samą
- przykazanie a Kolejne wersety od 9 do 11 stanowią jego rozwinięcie i uzasadnienie
- i przykazanie 9 czytam z Księgi Wyjścia z 20 rozdziału 16 werset nie będziesz
- składał fałszywego świadectwa przeciw swojemu bliźniemu
- tak brzmią na nasze dzisiejsze przykazania w jaki sposób je liczymy przypomnę że przyjęliśmy tutaj porządek przykazań
- według tradycji talmudycznej stąd przykazanie dotyczące szabatu i
- przekazanie dotyczące składania fałszywego nie składanie fałszywego świadectwa składania prawdziwego
- świadectwa znajdujemy pod numerem 4 i 9 dlaczego takie zestawienie
- Jak pamiętamy przykazania Mojżesz otrzymał na dwóch
- kamiennych tablicach na pierwszej tablicy zostały zapisane a
- właściwie byry te przykazania które dotyczą relacji pomiędzy człowiekiem a Bogiem
- lamakom a na drugiej tablicy znajdujemy przykazania pomiędzy człowiekiem a jego
- bliźnim Adam lachę rok i przekazanie nasze dzisiejsze
- czwarte pochodzi właśnie z pierwszej tablicy czyli dotyczy stosunków pomiędzy
- człowiekiem a Bogiem a przekazanie 9 pochodzi z drugiej tablicy tak kiedyś zostawimy otrzymujemy
- Właśnie takich pięć par trzy z tych par już sobie omówiliśmy dzisiaj czwarta Anna
- następnym spotkaniu omówimy sobie parę ostatnio
- wspominałam już że przykazania te przekazanie czwarte akurat jako jedyne
- dość znacząco różni się w dwóch wersjach w dwóch miejscach gdzie jest ono
- zapisane tak inaczej brzmi w księdze wyjścia a inaczej w księdze Powtórzonego
- Prawa tak tą wersję z Księgi Wyjścia przed chwilą sobie przeczytaliśmy więc
- nie będę jej tutaj ponownie w tej chwili czytać ale przeczytajmy sobie wersję z
- Powtórzonego Prawa i zauważmy sobie jakie mamy tutaj różnice
- przestrzegaj dnia szabatu święć go tak jak nakazał ci pan twój Bóg
- pracuj 6 dni Wtedy wykonuj wszelką swoją pracę ale siódmy dzień przeznacz na
- szabat dla pana twojego Boga w tym dniu nie wykonuj żadnej pracy ani ty ani twój
- syn Ani twoja córka Ani twój sługa ani twoja służąca ani twoje bydla Ani twój osioł ani żadne twoje zwierzę ani cudzoziemiec które przebywa w obrębie
- twoich brań ich odpocznij twój sługa i twoja służąca podobnie jak ty pamiętaj
- że ty byłeś niewolnikiem w ziemi egipskiej wyprowadził cię stamtąd pan twój Bóg mocną ręką Z podniesionym ramieniem dlatego nakazał ci pan twój
- Bóg obchodzi dzień szebaru to najpierw może popatrzmy sobie na
- podobieństwa podobno jest wzorzec mamy podane przykazanie wraz z uzasadnieniem
- przykazanie sformułowane jest podobnie chociaż nie identycznie Pamiętaj o Dniu
- szabatu aby go święcić przestrzegaj dnia szabatu aby go święcić święć go tak jak nakazał ci pan twój Bóg
- sposób pamiętania bądź przestrzegania
- jest Tym sposobem który należy święcić czy
- właśnie przestrzegać tego dnia shopatu jest powstrzymywanie się od pracy tak mamy to w obu wersjach natomiast zdecydowanie
- różni się tutaj uzasadnienie w pierwszym przypadku tym uzasadnieniem jest
- odwołanie się do twórczego dzieła Boga i [Muzyka] człowiek powinien odpoczywać tak jak
- odpoczywał Bóg w czasie dzieła stworzenia przez 6 dni pracował 7 dnia odpoczywał ten sam wzorzec przeznaczony jest dla człowieka
- 6 dni pracuję siódmego dnia odpoczywa natomiast
- uzasadnienie zupełnie inne znajdujemy w księdze Powtórzonego Prawa
- odwołuje się ono tutaj do dzieła wyprowadzenia ludu Izraela z Egiptu tak
- jest powiedziane Pamiętaj że ty byłeś niewolnikiem ziemi egipskiej wyprowadził cię stamtąd pan twój Bóg mocną ręką Z podniesionym ramieniem dlatego nakazał
- ci się Pan Bóg swój obchodzić Dzień szabatu zatem możemy zapytać
- No to jak to jest czy wynika
- nakaz dotyczący szabatu wyprowadzany jest
- wzorca stworzenia czy z tego wzorca wydarzenia exodusu tak wyprowadzenia z
- Egiptu i zazwyczaj odpowiedź na takie pytanie tutaj w kwestiach teologicznych brzmi tak Czyli jest i tak i tak
- możemy sobie podsumować tutaj sytuację w taki sposób że
- w tych fragmentach widzimy dzieło stworzenia i dzieło wybawienia
- kiedy odwołujemy się do dzieła stworzenia do twórczego
- działania przez Boga widzimy że
- wówczas człowiek obdarzony jest przywilejem tworzenia tak jak Bóg tak
- Czyli w tym pierwszym fragmencie z Księgi Wyjścia człowiek widziany jest
- jako twórca na wzór Boga
- w taki sposób sam został stworzony tak został wyposażony do tego aby ten sposób odtwarzać możemy powiedzieć działanie
- Boga tak pracował przez 6 dni tworzył ostatecznie ten siódmy dzień był Dniem Kiedy Bóg możemy powiedzieć rozpoczął
- swoje panowanie dzieło stworzenia się zakończyło teraz czas na istnienie tak
- czas na cieszenie się tym dziełem stworzenia W drugim tekście
- widzimy powiązanie szabatu z dziełem wybawienia z wyprowadzeniem ludu Izraela z Egiptu
- możemy powiedzieć że tutaj człowiek został obdarzony wolnością
- z grupy niewolników Izraelici stali się narodem tak otrzymali prawa i w księdze
- nowego prawa są one właśnie podsumowywane i odwołanie następuje właśnie do tego dzieła stworzenia i podkreślenie
- mamy tutaj tej wolności człowieka i w kontekście przykazania dotyczącego
- szabatu widzimy że jest to wolność do czynienia dobra czyli pamiętaj że ty byłeś niewolnikiem w związku z tym
- traktuj dobrze swoje sługi tak nie zmuszaj ich do niewolniczej pracy na ten
- najprostszym poziomie dodatkowo taką jeszcze klamrą spinającą
- tutaj Całość jest fakt że Księga Powtórzonego Prawa
- jest tą księgą pośród pięciu ksiąg tory która w sposób
- szczególny skupia się na tych grupach słabych w społeczności
- szczególny sposób stara się zatroszczyć o środy budowy o
- ubogich o niewolników i widać to w bardzo wielu
- momentach w księdze to zachęcam państwa do poczytania sobie księgi Powtórzonego Prawa pod tym kątem właśnie zwracając uwagę na
- próbę zatroszczenia się o tych słabych społeczności tak często mówi się czy pisze się że w księdze Powtórzonego
- Prawa mają do czynienia z taką chęcią zaprowadzenia sprawiedliwości
- społecznej tak wydaje mi się że ten może tak być że ten termin się trochę zdewaluował dlatego wolę tutaj się posługiwać ten terminem troski o słabych
- społeczeństwie słabych o potrzebujących także i akurat tutaj przykład
- szabatu i powiązania tego wyjątkowego nakazu dla ludu Izraela właśnie z troską
- o sługi o niewolników o obcych jest tą taką cechą
- specyficzną dla księgi Powtórzonego Prawa Czyli możemy powiedzieć że to przykazanie czwarte
- pokazuje wzorzec funkcjonowania człowieka powinien rytm 6 dni pracy jeden dzień odpoczynku
- równocześnie ma też w ten sposób człowiek zostać uzdolniony
- do tego aby w wolności też czynić dobrze OK to może to przyjrzeliśmy się tekstowi
- przykazań wraz z uzasadnieniem tak całościowo porównując sobie dwa teksty
- tak starając się dostrzec te różnice podjęliśmy próbę wyjaśnienia takich nic
- a teraz chciałabym żebyśmy się przyjrzeli tekstowi tych przykazań bardziej szczegółowo popatrzeli sobie na terminologię która
- się tutaj pojawia w tekście hebrajskim ten tekst samego przykazania z Księgi
- Wyjścia brzmi za chory
- Czasownik zahore jest tutaj w takiej ciekawej formie gramatycznej nie jest to
- śledziując tryb rozkazujący ale możemy to w taki sposób tłumaczyć i czasownik
- ten oznacza pamiętać oznacza pamiętać czyli Pamiętaj o Dniu szabatu lekarz
- aby go oddzielać aby oddzielić go albo
- dosłownie dla jego oddzielenia tak to słowo ta doszka dasz jako czasownik tutaj jego podstawowe
- znaczenie to jest właśnie oddzielać do jakiś określonych celów tak tutaj stąd
- idąc dalej mamy tłumaczenie uświęcać tak czyli przez znaczyć oddzielić od
- zwykłego codziennego użycia do tego użycia wyjątkowego tak tutaj jeśli
- chodzi o ten dzień 7 właśnie jest on właśnie tym dniem
- wyjątkowym tak to jest ta wersja z Księgi Wyjścia natomiast Powtórzonego Prawa mamy czasownik
- i czasownik ten oznacza
- pilnowanie czegoś shower jako rzeczownik to jest strażnik
- Czyli zupełnie w takim zwykłym użyciu oznacza pilnowanie
- swojego miejsca dobytku osób trzymanie warty
- o Jahwe mówi się że jest stróżem jest właśnie tym który pilnuje swojego ludu
- tak I tutaj taki nakaz w ten sposób sformułowany odnośnie dnia szabatu
- znajdujemy w tekście z Powtórzonego Prawa czyli pilnuj strzeż Zachowuj
- etiom hashibad dzień szabatu lekad Show aby go oddzielać
- a do najloha tak jak ci nakazał pan tak to jest to imię Boga przymierza imię
- własne Bóg twój czyli tutaj oprócz tego że mamy różne uzasadnienia samo przykazanie też sformułowane jest
- przy użyciu dwóch różnych czasowników i tutaj znowu możemy patrzeć
- na to w taki sposób komplementarny i
- możemy tutaj widzieć pewną taką zasadę spójności że sposób sformułowania nakazu
- zgodny jest z jego uzasadnieniem tak i w księdze wyjścia czytamy pamiętaj
- więc możemy sobie to sparafrazować w taki sposób Pamiętaj o dziele Boga przy
- stworzeniu tak Kiedy Bóg stwarzał Pamiętaj przypominaj sobie jak to było i
- Działaj tak jak on w dzień zaprzestania działania to jest
- znaczenie tego czasownika szabat bo tutaj konkretnie nie nie wspomniałam o
- tym że ją hashebad to jest dzień szabatu tutaj jest to forma rzeczownikowa ale też
- w Biblii hebrajskiej występuje czasownik szabat i on oznacza zaprzestanie
- działania tak Odpoczynek ale z podkreśleniem tego aspektu że Przestaje
- się coś robić tak Czyli wracamy sobie tutaj
- czyli Bóg przez 6 dni działał i w dniu 7 zaprzestał tego działania jest to ten
- dzień kiedy Bóg przestał działać więc naśladując go człowiek powinien
- zaprzestać działania i cieszyć się odpoczynkiem
- W uzasadnieniu mówi się o tym że Bóg odpoczął i tam użyte jest
- inny czasownik na określenie odpoczynku Noah tak skojarzenie z noem jest tutaj
- słuszne jest powiedziane że pan odpoczął i tutaj podkreślony jest ten aspekt
- odpoczywania jako relaksu regeneracji takiej radości
- z tego że coś się ukończyło i że w tej chwili można właśnie odpoczywać tak
- Czyli stąd pamiętamy o dziele Boga o tym że pracował przez szli a później zaprzestał
- działania i odpoczął tak samo i my jako ludzie możemy cieszyć się tym
- odpoczynkiem w tym drugim tekście i sprawdziany
- pilnuj dnia zaprzestania działania bo nie jesteś już niewolnikiem
- zatem nie możesz pracować jak niewolnik ani też zmuszać do pracy innych
- i tutaj podkreślony jest ten aspekt powstrzymania się od wykonywania pracy tak i w taki sposób właśnie te dwa
- teksty źródłowe interpretowane są
- w judaizmie tak jak wiemy szabat to jest najważniejsze święto judaizmu i teraz
- z tekstu z Księgi Wyjścia wyprowadzona jest zasada właśnie z tego czasownika
- Pamiętaj tutaj mamy wszystkie pozytywne przykazania związane z szabatem tak Jest
- ich dosyć sporo to nie będziemy dzisiaj mieli okazji tutaj omówić ich wszystkich
- możemy tutaj wspomnieć sobie o zasadzie która towarzyszy tutaj temu nakazowi
- która podsumowuje wszystkie te pozytywne przykazania a mianowicie to jest menucha tak czyli
- to jest ten odpoczynek relaks regeneracja radość tak Czyli
- ten nakaz doprowadzamy z Księgi Wyjścia będzie dotyczył wszystkiego tego co się
- robi w czasie szabatu żeby ten stan
- menuchy osiągnąć tak Czyli to że
- przygotowuje się dobre jedzenie to że wszyscy się ubierają w sposób wyjątkowy
- zapala się świece świece na rozpoczęcie szybatu które są
- zapalane przez panią domu tak jeśli nie ma w domu kobiety które mogłoby zapalać świece może to zrobić mężczyzna ale też jest
- taka zasada zwyczaj żeby zapalić jak najwięcej świateł żeby w domu Było jasno
- przyjemnie radośnie co dalej pojawia się wino oczywiście
- i pojawia się miły sposób spędzania czasu tak to jest
- czas rodzinny czas kiedy przy kolacji szabatowej na kiedy już
- szabat się zacznie spotykają się wszyscy domownicy to jest czas kiedy w tradycyjnych rodzinach ortodoksyjnych
- w chasydzkich rodzinach pan domu Mąż śpiewa na cześć swojej żony
- fragment Księgi Przysłów z 31 rozdziału pieśni taką tradycyjną Eset Hair czyli
- Dzielna kobieta dosłownie potraktowany jestem nakaz aby chwalił ją mąż więc tutaj co szabat chwali pieśnią Sabat udzielona jest
- błogosławieństwo czy może być udzielanemu błogosławieństwo dzieciom ojciec błogosławi swoje dzieci także oczywiście studiuje się torę oczywiście
- są odmawiane modlitwy śpiewane pieśni to wszystko jakby
- sprawia że tego odpoczynku relaksu radości jest dużo i powinna go być dużo tak Czyli tutaj to jest ten aspekt Pamiętaj
- Ta która nazywa się tutaj kryje w tym czasowniku Pamiętaj natomiast aspekt pilnuj Szymon
- jakby podsumowuje tutaj nam wszystkie negatywne przykazania czyli zakazy
- wykonywania pracy ale to nie jest tak że każda praca w czasie szybatu jest zakazana
- najprościej chociaż bardzo ogólnie możemy to podsumować w taki sposób że
- jest to praca która wiąże się z takim właśnie twórczym działaniem w
- rzeczywistości która wiąże się z wprowadzaniem zmian w rzeczywistości
- tak to jest takie ogólne rozróżnienie więc można wykonywać pracę która tych
- zmian nie dokonuje na przykład można nie wiem zrobić sobie
- przemeblowanie w domu tak bo jakby nie wprowadzamy w ten sposób żadnych nowych
- elementów do naszej rzeczywistości domowej tak Czyli nie chodzi tutaj o
- fakt że praca jest ciężka czy lekka to zupełnie nie ma z tymi wspólnego tym
- kryterium jest to czy jest to działanie twórcze bo na przykład nie można zapalić
- światła tak można stryknąć włącznika tak to jest praca która jest w szabat
- zakazana jak wywodzi się od rozpalania ognia czyli rozpalenie ognia
- zapalenie światła prowadzę pewną zmianę rzeczywistości tak i tego typu prace są
- zakazane w traktacie muet czyli święto
- w porządku czyli święto a w traktacie dotyczącym szabatu
- wymienionych jest 39 melachot czyli 39 prac zakazanych szabat tak I są to prace
- które związane są z budowaniem przybytku który
- jest w pewien sposób takim odzwierciedleniem twórczego działania Boga więc o tych pracach które były potrzebne do
- wykonania przybytku mówi się że te same prace musiał wykonać Bóg tworząc świat
- tak jest cała Obszerna literatura na ten temat więc jest to bardzo ściśle określone
- tak mamy sobie tutaj to ogólne kryterium tej twórczości pracy zarysowaliśmy
- tak ale są określone No i oczywiście też rozpatrywane są konkretne przypadki
- kiedy można co można Czego nie można tak czyli na przykład można pisać jak
- pisanie jest tworzenie tak jest dokonywaniem zmian w rzeczywistości więc znowu nie chodzi tutaj o kategorię tego czyta praca jest ciężka fizycznie czy
- lekka tylko czy jest to praca która dokonuje tutaj zmiany w
- rzeczywistości i
- mówisz gdzie o szabacie tak jest tradycyjne stwierdzenie że to jest ćwiczenie się w życiu w przyszłym świecie Tak przyszły świat olam który ma
- nadejść to będzie świat kiedy nie już nie będzie tej potrzeby działania
- naprawiania tego świata bo on już wtedy właśnie będzie naprawiony i będziemy można przebywać po prostu w tym świecie w
- stanie takiego właśnie relaksu tak to będzie ten czas takiego już powszechnego
- szabatu a każdy szabat jest taką możliwością ćwiczenia się właśnie
- w takim sposobie życia
- kiedy bardziej jesteśmy tak Chociaż może brzmieć banalnie niż coś robimy i
- działamy przygotowując tutaj dla państwa
- rozważania na temat czwartego przykazania trafiłam na taką
- ciekawą historię dotyczącą Hermana Łąka ja pamiętam z dzieciństwa swojego film Wichry wojny który dopomóli się jakimś
- takim niekończącym się z serialem tak Herman walk to Amerykański powieściopisarz
- znany jego powieści są znane czytane wielokrotnie
- ekranizowane niezwykła postać żył 104 lata W wieku 99 lat jeszcze wydał ostatnią swoją książkę
- i był praktykującym Żydem i
- znalazłem taką opowieść o nim przytaczaną przez pewnego rabina który
- mówił że właśnie Herman łuk był na planie swojego filmu dzień przed
- premierą tak Czyli to był gdzieś to był piątek sobota w niedzielę
- miała nastąpić premiera tego filmu i o godzinie
- 14 w piątek harmonolog mówi do swojego producenta
- mówi To słuchaj To ja teraz wychodzę a mówię tylko Dobra to weź sobie wyskocz ale to za 10 minut bądź z powrotem nie ja wychodzę teraz wracam w sobotę
- wieczorem i
- wtedy Herman łuk mówi że Poczuł co to znaczy właśnie być wolnym tak Co to
- znaczy że nie jest niewolnikiem że może sobie po prostu właśnie w tym takim gorącym momencie kiedy wszyscy biegają pracują kiedy się wydaje że nie można
- przestać bo wszystko się wywali okazuje się że jednak można także może
- zostawić to wszystko pójść na te 24 godziny
- i później wrócić do swoich działań także czyli tutaj taka ilustracja tego
- ćwiczenia się w byciu wolnym człowiekiem i ćwiczenia
- się tej jakości życia która ma być obecna w świecie który ma
- nadejście dobrze to było nasze czwarte przykazanie
- a jeszcze się zastanówmy króciutko czy szabat jest dla Żydów czy
- dla wszystkich Tak możemy tutaj sobie powiedzieć że
- patrząc na uzasadnienie które odwołuje się do porządku stworzenia widzimy że szabat jako tak specyficzna wyjątkowa jakość jest dla wszystkich tak
- takim tutaj napisałam że to jest jako przywilej tak Czyli możemy
- korzystać z tego dobrodziejstwa szabatu tego porządku sześć dni pracy jednego
- dnia odpoczynku natomiast dla Żydów jest to przykazanie
- tak i Żydzi nie mogą nie korzystać z szabatu i ciekawy jest też tutaj
- fakt że judaizm ortodoksyjny mówi że
- nieżyt nie powinien przestrzegać zachowywać szabatu w taki sam sposób jak
- Żyd czyli nawet jeśli ktoś chce
- dostosowywać się i zachowywać wszystkie nakazy związane z szabatem to chociaż
- też Jeden powinien złamać powinien napisać sobie coś
- zapalić światło przejść się na spacer wsiąść w samochód taki pojechać
- samochodem także jest szabat dla wszystkich nie tylko dla Żydów ale Żydzi są zobowiązani do
- przestrzegania naprzód to Idźmy dalej do przekazania
- dziewiątego tak tutaj potwierdza się ten nasz wzorzec który już Zauważyliśmy wcześniej że
- przekazania z tej drugiej tablicy są zdecydowanie krótsze niż to przykazania w tablicy pierwszej tak tamte zawierają uzasadnienia do powiedzenia
- dodatkowe rozwinięcia te przykazania z drugiej tablicy są krótkie zwłaszcza te o których sobie dotychczas mówiliśmy nie i mordy załóżki
- nie kradnij to nasze dzisiejsze jest troszeczkę bardziej rozwinięte tak ale w
- porównaniu ze swoim odpowiednikiem z pierwszej tablicy bardzo lakonicznie i
- brzmi tak nie będziesz składał fałszywego świadectwa przeciw swojemu bliźniemu
- w taki sposób najczęściej się tłumaczy to przykazanie a jest parę takich ciekawych kwestii kiedy patrzymy sobie je na język
- hebrajski znowu nie mamy tutaj do czynienia z trybem rozkazującym tylko
- ze sformułowaniem w drugiej osobie liczby pojedynczej Czyli nie będziesz
- czegoś robił tak Czyli w tym przypadku
- nie będziesz Tłumaczymy to składał ale ten Czasownik jest tutaj bardziej taki już odpowiedź ogólny dotyczy wypowiedzi i najczęściej
- najwięcej użyć w Starym Testamencie jest kiedy opisuje odpowiadanie komuś
- tak odpowiedział Dawidowi Dawid powiedział soulowi Jahwe odpowiedział swojemu
- ludowi tak czyli to jest takie podstawowe najprostsze znaczenie tego czasownika ale też jest kilka sytuacji kiedy
- właśnie użyty jest w specyficznie w tym takim kontekście związanym z
- zeznawaniem ze świadczeniem tak Czyli nie będziesz
- odpowiadał jakbyśmy mogli sobie powiedzieć do swojego bliźniego albo
- można by nawet tłumaczyć przez swojego bliźniego albo przy swoim bliskim albo
- też przeciw swojemu bliźniemu eacher
- i tutaj również to słowo Ed jest ciekawe bo ono
- może oznaczać świadectwo
- tak na przykład używane jest do określenia
- które były budowane tak albo jakiegoś działania które ma być świadectwem z
- kolei jakiegoś działania ludzkiego które ma być świadectwem działania Bożego tak
- albo do wypowiedzi świadka ale też słowo to oznacza świadka
- także tutaj mamy dodatkowo możliwość interpretacyjną tak
- Czyli równie dobrze można by było to przetłumaczyć nie będziesz odpowiadał jako świadek przeciwko swojemu bliźniemu jako świadek
- Shaker to jest jako świadek fałszu tak bo tutaj Ta forma Shaker to jest forma
- rzeczownikowa tak Czyli świadek fałszu albo świadectwo fałszu tak czy
- moglibyśmy sobie powiedzieć że jeśli osoba jeśli świadek jest fałszywy to i jego świadectwo będzie fałszywe
- i wersja z Księgi Powtórzonego Prawa różni się tutaj właśnie tym określeniem
- jaki jest ten świadek Czy świadectwo tak W pierwszej wersji mamy Shaker a tutaj
- mamy szaf i to słowo szczaw oznacza taki który niesie z sobą żadnej wartości
- pusty próżny czyli świadek taki
- bezużyteczny tak Jeśli sobie połączymy te dwie wersje to Widzimy tutaj że świadek który jest fałszywy
- jest też świadkiem bezużytecznym tak czy też jego
- świadectwo jest bezużyteczne
- i teraz w jaki sposób Rozumiemy to fałszywe świadectwo
- podstawowe rozumienie dotyczy kontekstu sądowego w podobny sposób jak sobie umówiliśmy ostatnio o tym co to znaczy nie kradnie także to
- podstawowe zupełnie podstawowe znaczenie dotyczy tej ostatecznej formy kradzieży czyli kradzieży człowieka porywania człowieka również i tutaj mamy
- tą taką ostateczną czy ten Najwyższą formą kłamstwa Czyli kłamstwo dokonywane
- bo obliczu prawa tak w instytucji prawa czyli w tym
- w tym kontekście sądu i znowu jeśli sytuacja taka byłaby powszechnie
- aprobowana dopuszczalna nie byłoby w społeczeństwie podstawowego
- narzędzia które mogą mu pomóc utrzymać pewną strukturę pewną formę
- sprawiedliwości tak stąd umieszczenie tego przykazania podobnie jak przykazań o których sobie mówiliśmy
- wcześniej i morduj Więc załóż Nie kradnij
- właśnie wśród tych 10
- judaizmie i w czasach kiedy działały sądy
- rabiniczne rozstrzygnięcie dokonywało się w oparciu o zeznanie dwóch światów
- Tak znamy tą zasadę i teraz pytanie o to kim jest świadek
- tak świadek to jest ta osoba która coś widziała coś słyszała i może o tym
- opowiedzieć tak świadek nie powinien mówić nie może mówić o tym co usłyszał
- od kogoś albo o tym co mu się wydaje Może mówić o
- tym tylko i wyłącznie Co widział co słyszał jest taki klasyczny
- przykład rabiniczny kiedy właśnie słynny rabin uczony zwrócił się do swojego
- znajomego i mówi Słuchaj mam taką sprawę pożyczył ktoś ode mnie pieniądze Teraz
- nie chce mi oddać a mam tylko na to tylko jednego świadka wiesz że ja nie kłamię Jestem prawomowny Bądź moim świadkiem
- i bardzo jednoznaczne jest tutaj rozstrzygnięcie że gdyby ten znajomy
- zgodził się zostać świadkiem byłby właśnie takim świadkiem fałszywym tak
- ponieważ nie znał tej sytuacji sam nie widział jak te pieniądze zostały pożyczone nie był przy tym obecny więc nie może świadczyć
- dobrze czyli środek mówi o tym Co widział co słyszał i oczywiście powinien zgładać składać się swoje świadectwo Zgodnie z tym co się rzeczywiście działo
- tak jak rzeczywiście to zobaczył i zapamiętał mówi się też wiele
- literatury tragicznej natomiast kwalifikacji świadka tak Czyli świadek powinien być bezstronny tak nie powinien mieć
- swoich własnych interesów gdzieś tam zaangażowanych w dany proces powinien
- mieć nieposzlakowany charakter i reputację czyli na przykład nie może być
- osobą znaną z tego że kłamie tak albo nie może być
- hazardzistą nie może być przestępca także są pewne kwalifikacje
- szeroką omawiane szeroko rozpatrywane odnośnie tego kto może być świadkiem w
- jakich sytuacjach może świadczyć w jaki sposób dalej już później dla sędziów w jaki sposób rozpatrywać to zeznania świadków także to jest tutaj ogromny
- temat tak który wynika z tej kategorii opisanej jako nie będziesz
- przedstawiał tego fałszywego świadectwa i teraz w oparciu tutaj mamy jeszcze
- jedną ciekawą rzecz o język drugiego
- naszego sformułowania z Księgi Powtórzonego Prawa powiedzieliśmy sobie że tam to świadectwo albo ten świadek są tacy próżni tak Czyli Czy bezużyteczni
- rabi Jakub z formą średniowieczny rabin filozof lekarz żyjący we Włoszech
- poszerza tą kategorię składania świadectwa do w ogóle mówienia
- wypowiadania się o bliźnim tak że powinno
- każde mówienie o służyć jego dobru tak to z pozytywnej strony od strony
- negatywnej nie powinno się szkodzić Swoją umową bliźniemu
- tak Czyli Tu jest zakaz szkodzenia przez mowę to jest
- odmowa niszczenie reputacji zły język taka kategorie są bardzo
- szeroko i bardzo dogłębnie omawiane w literaturze
- rabinicznej tutaj nie mamy czasu żeby te kwestie poruszyć ale może to jest pomysł
- na jakiś kolejne nasze spotkanie dobrze i została już nam tutaj
- ostatnia przyjemność dzisiejszego wieczoru czyli popatrzenie na to jak powiązane są ze sobą te przykazania tak powiedzieliśmy
- sobie że przykazania tych dwóch tablicach odpowiadają sobie i znowu tutaj odwołuje się do mychity
- według Rafiego ismera elizeusza który mówi tak ten kto składał fałszywy
- świadectwo przeciwko swojemu bliźniemu popełnia taki sam Grzech jak gdyby
- składał fałszywy świadectwo przeciw Bogu mówiąc że Bóg nie stworzył świata tak Czyli tutaj idziemy od przykazania 9 do 4 a jeden z midraszy
- idzie w drugą stronę mówiąc tak ten kto mnie przestrzega szabatu składa
- świadectwo przed tym który słowem powołał świat do istnienia że nie stworzył on świata przyjaźni nie i nie odpoczywał Dnia Siódmego
- czyli tutaj tym świadkiem fałszywym bezużytecznym jest ta osoba
- która nie przestrzega szabatu natomiast ten kto przestrzega szabatu składa świadectwo przed tym który słowem powołał świat do istnienia że stworzył
- on Świat 6 dni i odpoczął dnia siódmego Czy moglibyśmy sobie podsumować
- całość w taki sposób że zachowanie szabatu powiedzieliśmy powstrzymywanie się od pracy twórczej
- jest świadectwem składanym wobec Boga że to Dzięki niemu świat istnieje a nie
- Dzięki działaniom i pracy człowieka Czyli byłoby to owo prawdziwe świadectwo
- Dziękuję państwu za uwagę mamy trochę pytań ja może zacznę od pytania które
- dotyczy przykazania dziewiątego
- Czy kłamstwo zawsze jest złamaniem przykazania No bo tutaj jest przeciw
- bliźniemu swemu tak tak to jest
- tak się spodziewałam że tutaj pójdą pytania też w tym kierunku tak powiedzieliśmy sobie że to jest cała kategoria która opisuje sposób mówienia
- o bliźnim i teraz pytanie o kłamstwo jest jeszcze mnóstwo tekstów w Torze
- który mówi kłamstwie i zdecydowanie wypowiadają się
- przeciwko kłamaniu Ale nie jest to zakaz absolutny
- tym ostatecznym kryterium jest właśnie dobro człowieka i taki klasyczny
- klasyczny przykład rabiniczny to jest wypowiadanie się o pannie młodej
- klasyczny konflikt pomiędzy domem hillera a szamaja co powiedzieć bo
- pannie młodej Otóż panna młoda zawsze jest piękna i tak należy o niej mówić to
- jest stanowisko domu hillera a do msza Maja mówi No ale jak będzie na przykład ślepa i kulawa to co wtedy to wtedy też jest piękna takie jest rozstrzygnięcie
- czyli tutaj ta kategoria etyczna tak żeby właśnie nie szkodzić człowiekowi
- nie powodować czy to u pana młodego tak tym wyjątkowym dniu czy u panny młodej
- dyskomfortu prowadzi nas do tego że właśnie nie o
- każdej Pannie że jest piękne tak Czyli ten zakaz Kłamstwa nie jest absolutne kolejna pytanie też związane z tym przekazaniem
- Dlaczego świadkiem nie mogła być kobieta No właśnie czy mogła a jeżeli nie to
- dlaczego nie musiałabym sprawdzić czy rzeczywiście absolutnie nie mogła czy to jest właśnie taki absolutny zakaz natomiast
- kobietę dotyczą dotyczy zasada która
- też wyznaczę jej uczestnictwo albo brak uczestnictwa
- w życiu religijnym tak bo jest powiedziane że kobieta ze względu na swoją rolę w domu jest wyłączona ze wszystkich przykazań
- obsadzonych w czasie tak dla tego właśnie Nie wstaje Nie musi
- tak modlić się w określonych porach czy
- Udawać się do synagogi i w związku z tym jako że właśnie ta rola świadka jest
- osadzona w czasie to patrząc z perspektywy kobieta jest
- zwolniona tak to jakby trochę od drugiej strony jest stworzenie że kobieta jest zwolniona z tej roli tak ale to musiałabym sprawdzić czy faktycznie
- absolutnie nie może być świadkiem i przechodzimy do przykazania czwartego
- jak rozwiązywany był Paradoks tego że w domu ma być dużo świateł a jednocześnie
- nie można ich zapalać myślę tu o świecach które przecież na ogół nie starczały na całą szabatową dobrą w tej chwili mamy udogodnienia prawda
- włączniki wyłączniki czasowe a wcześniej posługiwano się
- instytucją właśnie do takich prac które musiały być wykonane a nie mogą być
- wykonane przez Żyda zapalenie kolejnych świec tak bo na wejściu to jest dosyć
- oczywista historia zapalamy przed wszystko Przygotowujemy przed i wtedy
- Korzystamy tak no i w tej chwili właśnie wszystkie te wyłączniki czasowe wszystkie urządzenia kuchenne które też mogą być obsługiwane w taki sposób
- bardzo ułatwiają życie No tak czy to tutaj w tym pytaniu Myślę że ono padło w momencie kiedy mówiła się o tej
- twórczości Czy to oznacza że według judaizmu w przyszłym świecie nie będzie
- można tworzyć niczego świat został stworzony 6 dni i według
- judaizmu będzie istniał 6000 lat tak a ten dzień siódmy czy to siódmy
- Tysiąclecie kiedy przyjdzie już Mesjasz to już jest właśnie ten czas który jest
- oczekiwany który ma nadejść i będzie to przejście
- w nową jakość i wówczas jakby taka tygodnia tych prac przestaje obowiązywać
- więc jakby to jest właśnie to nawet z tych pismach midraszach jest
- wskazywanie takiej innej rzeczywistości w której już te
- ograniczenia które funkcjonują w tej rzeczywistości tych 6 dni czy 6000 lat
- nie będą istniały w tym świecie który który ma nadejść Tak więc myślę że w tym
- kontekście będzie miejsce na realizację potencjału wszystkich artystycznych dusz
- bo podejrzewam że to pytanie gdzieś kogoś takiego możliwe całkiem wypadło A
- ja się jeszcze zastanawiam jak powiedziałaś o tym zakazie pisania Ciekawa jestem czy on dotyczył również kopiowania zarówno
- ręcznego kopiowania No jak i w tej chwili No kopiowanie można robić w
- postaci kopiu i wklej prawda No tak kopiowanie czy pisanie jako czynność bo ona właśnie tutaj zmienia tą
- rzeczywistość nawet jak robisz kolejną kopię No to jest kolejna rzecz która
- jakby uzyskała istnienie swoje nie nie było jej a teraz jest czyli w Judo Idźmy
- ale lepiej w ogóle na wszelki wypadek komputera nie dotykać w szabat Nie dotykać absolutnie okej
- no i nawiązujące w gruncie rzeczy do tego pytanie skąd wzięło się rozwinięcie tego przekazania do takich form jak wcale
- medycznym judaizmie kiedy ten kiedy ten miły czas obrósł obostrzeniami które po
- prostu utrudniają życie Działo się to na przestrzeni czasu Kiedy myślimy sobie o
- misznie gamarze ten udzie tak to są pierwsze wieki naszej ery
- czyli No to jest czas od powiedzmy sobie tego judaizmu drugiej świątyni który
- później coraz bardziej przekształcał się w ten judaizmrabiniczny jaki dzisiaj znam tak ale to są te powiedziałabym to są te pierwsze cztery
- Zręby tych prawd 39 które są w niszcznie wraz z rozwinięciami to są pierwsze
- cztery wieki naszej ery tak czyli pierwsze cztery wieki po
- Chrystusie No i to jest właśnie to jest kwestia już perspektywy tak czy to jest
- to są rzeczy które utrudniają życie czy to są rzeczy które pozwalają
- bo dla ortodoksyjnych Żydów wszystkie mieć wszystkie przykazania
- pozwalają im
- realizować też w pewien sposób ten postulat właśnie poprawiania świata
- naprawiania świata podaje się taką paralelę właśnie
- pomiędzy działaniem Boga a działaniami wierzących Żydów mówi się o tym że Bóg
- swoim słowem powołał do istnienia świat czyli dokonał takiego procesu od czegoś duchowego do fizycznego tak natomiast Żydzi teraz
- jakby idą w drugą stronę poprzez wykonywanie tych przykazań przekształcają tą rzeczywistość materialną w coś duchowego
- także to jest okazja do tego żeby realizować tą swoją misję w świecie
- Nawet takie drobne przekazania nie to z perspektywy kogoś
- kto nie jest to zaangażowane to się wydaje że no tak no to jest po prostu utrudnianie życia
- Inną sprawą jest Inną sprawą jest i to oczywiście na przykład w Izraelu nie to jest ciągle toczące się konflikt właśnie pomiędzy
- religijnymi Żydami i prawami które mniej religijne albo nie religijna część
- społeczeństwa postrzega właśnie w taki sposób jako utrudnianie życia Ja na przykład wyłączenie komunikacji na cały szabat trzeba się z tym muszą się z tym
- liczyć wszyscy nawet turyści przybywają z najdalszych zakątków do Izraela spotykają takie obrazki w piątek
- wieczorem następny autobus następnego dnia wieczorem
- tak jak się wyświetlają napisy na przystankach No tak No i właśnie tutaj mamy znowu styk styk religii i pytaniem z tym
- związane Jak wygląda kwestia święcenia szabatów chrześcijańskich w kontekście przełożenia tygodnia na niedzielę to jest pytanie że tak powiem większy
- niż sam Sama kwestia szepatu tak myślę że to jest zagadnienie które dotyczy
- całości relacji pomiędzy prawem starotestamentowym tak a prawem
- tak zwanym chrystusowym Testamentu tak to jest cała ta dyskusja co obowiązuje
- chrześcijanina co nie obowiązuje chrześcijanina i wydaje mi się że tutaj ten trop który pojawia się w judaizmie ortodoksyjnym że
- ten szabat jest dla całej ludzkości dla każdego człowieka ale dla Żyda jako
- przykazanie i podobna myśl wydaje być się rozwijana
- bocznie w Nowym Testamencie także to co obowiązuje chrześcijan to jest prawo Chrystusowe tak natomiast nie podlegają
- jako chrześcijanie prawo jako nie Żydzi prawo mojżeszowemu Co nie zmienia sytuacji że
- o wyprawo jest Dobre sprawiedliwe i słuszne i można z niego korzystać tak
- Czyli ta relacja No to nie jest taka jednoznaczna odpowiedziałam czy odpłynęłam gdzieś w ogóle w swoją stronę nie to znaczy w kontekście akurat
- judaizmu Myślę że odpowiedziałaś No bo to w skrócie można w gruncie rzeczy to wytłumaczyć w ten sposób że chrześcijanie nie muszą
- obchodzić szabatu konkretnie w sobotę Natomiast jeżeli
- mają życzenia to oczywiście mogą obchodzić szabat w sobotę
- lub chodzić jakieś inne swoje święta i i tutaj judaizm nie ma nic do tego
- więc tak to zrozumiałam Nie wiem czy dobrze
- tak tak I kwestia No tak ten szabat
- rozumiany przez żydów on jest właśnie tego dnia siódmego tak czyli
- to jest sobota natomiast zasada algorytmu tak 6 dni Praca plus
- jeden odpoczynek ona jest do realizacji właśnie i już jakby w oderwaniu nie od ściśle rzeczy biorąc od prawa
- i za bardzo bardzo ci dziękuję to rzeczywiście niezwykle Ciekawe jak z tekstu które wydaje nam się wszystkim że znamy go na
- pamięć od podszewki powtarzamy Czy w wersji takiej katechizmowej czy w
- wersji właśnie z poszczególnych ksiąg Czy w
- jakiś innych wersjach wielokrotnie ile takie inne spojrzenie jest w stanie
- wydobyć No mnie niesamowicie właśnie ciekawią te połączenia Przykazań bo
- to zestawienie rzeczywiście odkrywa Jakby nowe poziomy ich więc z
- niecierpliwością czekam na kolejny odcinek państwa zapraszam oczywiście do
- obejrzenia tych którzy nie oglądali Ale ty również którzy oglądali poprzednich
- odcinków i zapraszam państwa oczywiście też na ostatnią już część
- poświęconą przykazaniu piątemu i dziesiątemu mam nadzieję że dowiemy się
- czy żona na przykład była elementem inwentarza chociaż taki jak tak jak
- wielokrotnie w tej chwili wskazuje się że to przykazanie dziesiąte jeżeli się go nie rozłącza to
- pokazuje żonę jako element inwentarza Myślę że
- takie pytania się na pewno pojawią a za tydzień znów kolejna część serii tym
- razem przechodzimy do Nowego Testamentu i do naszej serii na temat mocno kontrowersyjne a mianowicie wiecznych mąk piekielnych to
- już będzie trzecia część w której tym razem profesor Piotr Lorek będzie spoglądał na niepawowe pisma Nowego
- Testamentu czyli listy czyli objawienie i tam sprawdzimy poszukamy śladów
- mówiących o piekle i o tym jak to piekło miałoby wyglądać czy gdzieś są
- rzeczywiście wyraźne ślady zagrożenia wiecznym mękami piekielnymi
- serdecznie państwa Zapraszam za tydzień jeżeli chodzi o dzisiaj to bardzo bardzo
- serdecznie dziękuję wszystkim i życzę miłego wieczoru
- Dziękuję dobranoc