TRANSKRYPCJA: "Dekalog krok po kroku. Cz. 5 | EWST online"
Data publikacji: 03.07.2023
Długość: 58:30

---

[0:04] [Muzyka]

[0:04] [Muzyka]

[0:15] Dzień dobry państwu jest korek godzina 19 rozpoczynamy wst online dzisiaj

[0:22] kolejne kroki na drodze dekalogu przykazanie czwarte i dziewiąte jest z

[0:32] nami Iza woćkowska która nas w dalszym ciągu w tej wędrówce będzie prowadzić

[0:37] Iza zapraszam dzień dobry

[0:45] tekst przykazania IV i 9 ma znajdujemy zapisany w księdze wyjścia oraz księdze

[0:52] Powtórzonego Prawa i tym razem mamy tutaj do czynienia z sytuacją kiedy w

[0:58] przypadku przekazania czwartego te dwa teksty dosyć znacząco się różnią i poświęciliśmy sobie tutaj w odpowiednim momencie naszego spotkania czas na to

[1:08] aby obu tym tekstom przyjrzeć się i zobaczyć co wynika z tych różnic ale

[1:14] póki co przeczytajmy sobie teksty obu przykazań żebyśmy wszyscy wiedzieli o

[1:21] czym rozmawiamy przykazanie czwarte Pamiętaj o Dniu

[1:26] sebatu aby go święcić pracuj 6 dni i wtedy wykonał wszelką swoją pracę ale na

[1:32] siódmy dzień ale siódmy dzień przeznacz na szabat dla pana twego Boga w tym dniu

[1:38] nie wykonuj żadnej pracy Anity ani twój syn Ani twoja córka Ani twój sługa ani twoja służąca ani twoje bydło ani cudzoziemiec który przybywa w obrębie

[1:47] twoich czym tak dlatego że pan tworzył niebo i ziemię i mąż może wraz ze

[1:54] wszystkim co w ich jest przez 6 dni a 7 dnia odpoczął właśnie dlatego pan

[2:00] pobłogosławił dzień szabatu i wyróżnił go Wśród pozostałych przykazanie czwarte w ósmym wersecie 20 rozdziału mamy samą

[2:10] przykazanie a Kolejne wersety od 9 do 11 stanowią jego rozwinięcie i uzasadnienie

[2:18] i przykazanie 9 czytam z Księgi Wyjścia z 20 rozdziału 16 werset nie będziesz

[2:24] składał fałszywego świadectwa przeciw swojemu bliźniemu

[2:29] tak brzmią na nasze dzisiejsze przykazania w jaki sposób je liczymy przypomnę że przyjęliśmy tutaj porządek przykazań

[2:39] według tradycji talmudycznej stąd przykazanie dotyczące szabatu i

[2:45] przekazanie dotyczące składania fałszywego nie składanie fałszywego świadectwa składania prawdziwego

[2:53] świadectwa znajdujemy pod numerem 4 i 9 dlaczego takie zestawienie

[3:00] Jak pamiętamy przykazania Mojżesz otrzymał na dwóch

[3:07] kamiennych tablicach na pierwszej tablicy zostały zapisane a

[3:12] właściwie byry te przykazania które dotyczą relacji pomiędzy człowiekiem a Bogiem

[3:20] lamakom a na drugiej tablicy znajdujemy przykazania pomiędzy człowiekiem a jego

[3:26] bliźnim Adam lachę rok i przekazanie nasze dzisiejsze

[3:34] czwarte pochodzi właśnie z pierwszej tablicy czyli dotyczy stosunków pomiędzy

[3:41] człowiekiem a Bogiem a przekazanie 9 pochodzi z drugiej tablicy tak kiedyś zostawimy otrzymujemy

[3:50] Właśnie takich pięć par trzy z tych par już sobie omówiliśmy dzisiaj czwarta Anna

[3:59] następnym spotkaniu omówimy sobie parę ostatnio

[4:05] wspominałam już że przykazania te przekazanie czwarte akurat jako jedyne

[4:12] dość znacząco różni się w dwóch wersjach w dwóch miejscach gdzie jest ono

[4:18] zapisane tak inaczej brzmi w księdze wyjścia a inaczej w księdze Powtórzonego

[4:24] Prawa tak tą wersję z Księgi Wyjścia przed chwilą sobie przeczytaliśmy więc

[4:30] nie będę jej tutaj ponownie w tej chwili czytać ale przeczytajmy sobie wersję z

[4:35] Powtórzonego Prawa i zauważmy sobie jakie mamy tutaj różnice

[4:41] przestrzegaj dnia szabatu święć go tak jak nakazał ci pan twój Bóg

[4:47] pracuj 6 dni Wtedy wykonuj wszelką swoją pracę ale siódmy dzień przeznacz na

[4:53] szabat dla pana twojego Boga w tym dniu nie wykonuj żadnej pracy ani ty ani twój

[4:58] syn Ani twoja córka Ani twój sługa ani twoja służąca ani twoje bydla Ani twój osioł ani żadne twoje zwierzę ani cudzoziemiec które przebywa w obrębie

[5:07] twoich brań ich odpocznij twój sługa i twoja służąca podobnie jak ty pamiętaj

[5:13] że ty byłeś niewolnikiem w ziemi egipskiej wyprowadził cię stamtąd pan twój Bóg mocną ręką Z podniesionym ramieniem dlatego nakazał ci pan twój

[5:23] Bóg obchodzi dzień szebaru to najpierw może popatrzmy sobie na

[5:28] podobieństwa podobno jest wzorzec mamy podane przykazanie wraz z uzasadnieniem

[5:35] przykazanie sformułowane jest podobnie chociaż nie identycznie Pamiętaj o Dniu

[5:41] szabatu aby go święcić przestrzegaj dnia szabatu aby go święcić święć go tak jak nakazał ci pan twój Bóg

[5:54] sposób pamiętania bądź przestrzegania

[5:59] jest Tym sposobem który należy święcić czy

[6:05] właśnie przestrzegać tego dnia shopatu jest powstrzymywanie się od pracy tak mamy to w obu wersjach natomiast zdecydowanie

[6:13] różni się tutaj uzasadnienie w pierwszym przypadku tym uzasadnieniem jest

[6:20] odwołanie się do twórczego dzieła Boga i [Muzyka] człowiek powinien odpoczywać tak jak

[6:28] odpoczywał Bóg w czasie dzieła stworzenia przez 6 dni pracował 7 dnia odpoczywał ten sam wzorzec przeznaczony jest dla człowieka

[6:39] 6 dni pracuję siódmego dnia odpoczywa natomiast

[6:44] uzasadnienie zupełnie inne znajdujemy w księdze Powtórzonego Prawa

[6:51] odwołuje się ono tutaj do dzieła wyprowadzenia ludu Izraela z Egiptu tak

[6:58] jest powiedziane Pamiętaj że ty byłeś niewolnikiem ziemi egipskiej wyprowadził cię stamtąd pan twój Bóg mocną ręką Z podniesionym ramieniem dlatego nakazał

[7:06] ci się Pan Bóg swój obchodzić Dzień szabatu zatem możemy zapytać

[7:11] No to jak to jest czy wynika

[7:17] nakaz dotyczący szabatu wyprowadzany jest

[7:22] wzorca stworzenia czy z tego wzorca wydarzenia exodusu tak wyprowadzenia z

[7:30] Egiptu i zazwyczaj odpowiedź na takie pytanie tutaj w kwestiach teologicznych brzmi tak Czyli jest i tak i tak

[7:44] możemy sobie podsumować tutaj sytuację w taki sposób że

[7:50] w tych fragmentach widzimy dzieło stworzenia i dzieło wybawienia

[7:56] kiedy odwołujemy się do dzieła stworzenia do twórczego

[8:02] działania przez Boga widzimy że

[8:10] wówczas człowiek obdarzony jest przywilejem tworzenia tak jak Bóg tak

[8:17] Czyli w tym pierwszym fragmencie z Księgi Wyjścia człowiek widziany jest

[8:23] jako twórca na wzór Boga

[8:29] w taki sposób sam został stworzony tak został wyposażony do tego aby ten sposób odtwarzać możemy powiedzieć działanie

[8:41] Boga tak pracował przez 6 dni tworzył ostatecznie ten siódmy dzień był Dniem Kiedy Bóg możemy powiedzieć rozpoczął

[8:51] swoje panowanie dzieło stworzenia się zakończyło teraz czas na istnienie tak

[8:58] czas na cieszenie się tym dziełem stworzenia W drugim tekście

[9:07] widzimy powiązanie szabatu z dziełem wybawienia z wyprowadzeniem ludu Izraela z Egiptu

[9:16] możemy powiedzieć że tutaj człowiek został obdarzony wolnością

[9:22] z grupy niewolników Izraelici stali się narodem tak otrzymali prawa i w księdze

[9:31] nowego prawa są one właśnie podsumowywane i odwołanie następuje właśnie do tego dzieła stworzenia i podkreślenie

[9:41] mamy tutaj tej wolności człowieka i w kontekście przykazania dotyczącego

[9:50] szabatu widzimy że jest to wolność do czynienia dobra czyli pamiętaj że ty byłeś niewolnikiem w związku z tym

[9:58] traktuj dobrze swoje sługi tak nie zmuszaj ich do niewolniczej pracy na ten

[10:05] najprostszym poziomie dodatkowo taką jeszcze klamrą spinającą

[10:12] tutaj Całość jest fakt że Księga Powtórzonego Prawa

[10:18] jest tą księgą pośród pięciu ksiąg tory która w sposób

[10:26] szczególny skupia się na tych grupach słabych w społeczności

[10:34] szczególny sposób stara się zatroszczyć o środy budowy o

[10:43] ubogich o niewolników i widać to w bardzo wielu

[10:50] momentach w księdze to zachęcam państwa do poczytania sobie księgi Powtórzonego Prawa pod tym kątem właśnie zwracając uwagę na

[10:58] próbę zatroszczenia się o tych słabych społeczności tak często mówi się czy pisze się że w księdze Powtórzonego

[11:08] Prawa mają do czynienia z taką chęcią zaprowadzenia sprawiedliwości

[11:14] społecznej tak wydaje mi się że ten może tak być że ten termin się trochę zdewaluował dlatego wolę tutaj się posługiwać ten terminem troski o słabych

[11:24] społeczeństwie słabych o potrzebujących także i akurat tutaj przykład

[11:31] szabatu i powiązania tego wyjątkowego nakazu dla ludu Izraela właśnie z troską

[11:42] o sługi o niewolników o obcych jest tą taką cechą

[11:50] specyficzną dla księgi Powtórzonego Prawa Czyli możemy powiedzieć że to przykazanie czwarte

[12:02] pokazuje wzorzec funkcjonowania człowieka powinien rytm 6 dni pracy jeden dzień odpoczynku

[12:13] równocześnie ma też w ten sposób człowiek zostać uzdolniony

[12:19] do tego aby w wolności też czynić dobrze OK to może to przyjrzeliśmy się tekstowi

[12:29] przykazań wraz z uzasadnieniem tak całościowo porównując sobie dwa teksty

[12:36] tak starając się dostrzec te różnice podjęliśmy próbę wyjaśnienia takich nic

[12:43] a teraz chciałabym żebyśmy się przyjrzeli tekstowi tych przykazań bardziej szczegółowo popatrzeli sobie na terminologię która

[12:52] się tutaj pojawia w tekście hebrajskim ten tekst samego przykazania z Księgi

[12:58] Wyjścia brzmi za chory

[13:07] Czasownik zahore jest tutaj w takiej ciekawej formie gramatycznej nie jest to

[13:12] śledziując tryb rozkazujący ale możemy to w taki sposób tłumaczyć i czasownik

[13:18] ten oznacza pamiętać oznacza pamiętać czyli Pamiętaj o Dniu szabatu lekarz

[13:29] aby go oddzielać aby oddzielić go albo

[13:38] dosłownie dla jego oddzielenia tak to słowo ta doszka dasz jako czasownik tutaj jego podstawowe

[13:49] znaczenie to jest właśnie oddzielać do jakiś określonych celów tak tutaj stąd

[13:54] idąc dalej mamy tłumaczenie uświęcać tak czyli przez znaczyć oddzielić od

[14:01] zwykłego codziennego użycia do tego użycia wyjątkowego tak tutaj jeśli

[14:07] chodzi o ten dzień 7 właśnie jest on właśnie tym dniem

[14:14] wyjątkowym tak to jest ta wersja z Księgi Wyjścia natomiast Powtórzonego Prawa mamy czasownik

[14:26] i czasownik ten oznacza

[14:31] pilnowanie czegoś shower jako rzeczownik to jest strażnik

[14:38] Czyli zupełnie w takim zwykłym użyciu oznacza pilnowanie

[14:44] swojego miejsca dobytku osób trzymanie warty

[14:49] o Jahwe mówi się że jest stróżem jest właśnie tym który pilnuje swojego ludu

[14:57] tak I tutaj taki nakaz w ten sposób sformułowany odnośnie dnia szabatu

[15:03] znajdujemy w tekście z Powtórzonego Prawa czyli pilnuj strzeż Zachowuj

[15:11] etiom hashibad dzień szabatu lekad Show aby go oddzielać

[15:20] a do najloha tak jak ci nakazał pan tak to jest to imię Boga przymierza imię

[15:28] własne Bóg twój czyli tutaj oprócz tego że mamy różne uzasadnienia samo przykazanie też sformułowane jest

[15:41] przy użyciu dwóch różnych czasowników i tutaj znowu możemy patrzeć

[15:47] na to w taki sposób komplementarny i

[15:53] możemy tutaj widzieć pewną taką zasadę spójności że sposób sformułowania nakazu

[16:00] zgodny jest z jego uzasadnieniem tak i w księdze wyjścia czytamy pamiętaj

[16:07] więc możemy sobie to sparafrazować w taki sposób Pamiętaj o dziele Boga przy

[16:14] stworzeniu tak Kiedy Bóg stwarzał Pamiętaj przypominaj sobie jak to było i

[16:20] Działaj tak jak on w dzień zaprzestania działania to jest

[16:26] znaczenie tego czasownika szabat bo tutaj konkretnie nie nie wspomniałam o

[16:32] tym że ją hashebad to jest dzień szabatu tutaj jest to forma rzeczownikowa ale też

[16:41] w Biblii hebrajskiej występuje czasownik szabat i on oznacza zaprzestanie

[16:48] działania tak Odpoczynek ale z podkreśleniem tego aspektu że Przestaje

[16:54] się coś robić tak Czyli wracamy sobie tutaj

[17:01] czyli Bóg przez 6 dni działał i w dniu 7 zaprzestał tego działania jest to ten

[17:08] dzień kiedy Bóg przestał działać więc naśladując go człowiek powinien

[17:14] zaprzestać działania i cieszyć się odpoczynkiem

[17:19] W uzasadnieniu mówi się o tym że Bóg odpoczął i tam użyte jest

[17:26] inny czasownik na określenie odpoczynku Noah tak skojarzenie z noem jest tutaj

[17:39] słuszne jest powiedziane że pan odpoczął i tutaj podkreślony jest ten aspekt

[17:49] odpoczywania jako relaksu regeneracji takiej radości

[17:56] z tego że coś się ukończyło i że w tej chwili można właśnie odpoczywać tak

[18:03] Czyli stąd pamiętamy o dziele Boga o tym że pracował przez szli a później zaprzestał

[18:11] działania i odpoczął tak samo i my jako ludzie możemy cieszyć się tym

[18:17] odpoczynkiem w tym drugim tekście i sprawdziany

[18:22] pilnuj dnia zaprzestania działania bo nie jesteś już niewolnikiem

[18:29] zatem nie możesz pracować jak niewolnik ani też zmuszać do pracy innych

[18:38] i tutaj podkreślony jest ten aspekt powstrzymania się od wykonywania pracy tak i w taki sposób właśnie te dwa

[18:51] teksty źródłowe interpretowane są

[18:56] w judaizmie tak jak wiemy szabat to jest najważniejsze święto judaizmu i teraz

[19:05] z tekstu z Księgi Wyjścia wyprowadzona jest zasada właśnie z tego czasownika

[19:12] Pamiętaj tutaj mamy wszystkie pozytywne przykazania związane z szabatem tak Jest

[19:19] ich dosyć sporo to nie będziemy dzisiaj mieli okazji tutaj omówić ich wszystkich

[19:28] możemy tutaj wspomnieć sobie o zasadzie która towarzyszy tutaj temu nakazowi

[19:35] która podsumowuje wszystkie te pozytywne przykazania a mianowicie to jest menucha tak czyli

[19:44] to jest ten odpoczynek relaks regeneracja radość tak Czyli

[19:51] ten nakaz doprowadzamy z Księgi Wyjścia będzie dotyczył wszystkiego tego co się

[19:59] robi w czasie szabatu żeby ten stan

[20:04] menuchy osiągnąć tak Czyli to że

[20:09] przygotowuje się dobre jedzenie to że wszyscy się ubierają w sposób wyjątkowy

[20:17] zapala się świece świece na rozpoczęcie szybatu które są

[20:23] zapalane przez panią domu tak jeśli nie ma w domu kobiety które mogłoby zapalać świece może to zrobić mężczyzna ale też jest

[20:32] taka zasada zwyczaj żeby zapalić jak najwięcej świateł żeby w domu Było jasno

[20:38] przyjemnie radośnie co dalej pojawia się wino oczywiście

[20:44] i pojawia się miły sposób spędzania czasu tak to jest

[20:50] czas rodzinny czas kiedy przy kolacji szabatowej na kiedy już

[20:57] szabat się zacznie spotykają się wszyscy domownicy to jest czas kiedy w tradycyjnych rodzinach ortodoksyjnych

[21:08] w chasydzkich rodzinach pan domu Mąż śpiewa na cześć swojej żony

[21:19] fragment Księgi Przysłów z 31 rozdziału pieśni taką tradycyjną Eset Hair czyli

[21:27] Dzielna kobieta dosłownie potraktowany jestem nakaz aby chwalił ją mąż więc tutaj co szabat chwali pieśnią Sabat udzielona jest

[21:40] błogosławieństwo czy może być udzielanemu błogosławieństwo dzieciom ojciec błogosławi swoje dzieci także oczywiście studiuje się torę oczywiście

[21:50] są odmawiane modlitwy śpiewane pieśni to wszystko jakby

[21:59] sprawia że tego odpoczynku relaksu radości jest dużo i powinna go być dużo tak Czyli tutaj to jest ten aspekt Pamiętaj

[22:11] Ta która nazywa się tutaj kryje w tym czasowniku Pamiętaj natomiast aspekt pilnuj Szymon

[22:19] jakby podsumowuje tutaj nam wszystkie negatywne przykazania czyli zakazy

[22:26] wykonywania pracy ale to nie jest tak że każda praca w czasie szybatu jest zakazana

[22:35] najprościej chociaż bardzo ogólnie możemy to podsumować w taki sposób że

[22:41] jest to praca która wiąże się z takim właśnie twórczym działaniem w

[22:47] rzeczywistości która wiąże się z wprowadzaniem zmian w rzeczywistości

[22:53] tak to jest takie ogólne rozróżnienie więc można wykonywać pracę która tych

[23:00] zmian nie dokonuje na przykład można nie wiem zrobić sobie

[23:06] przemeblowanie w domu tak bo jakby nie wprowadzamy w ten sposób żadnych nowych

[23:13] elementów do naszej rzeczywistości domowej tak Czyli nie chodzi tutaj o

[23:20] fakt że praca jest ciężka czy lekka to zupełnie nie ma z tymi wspólnego tym

[23:27] kryterium jest to czy jest to działanie twórcze bo na przykład nie można zapalić

[23:34] światła tak można stryknąć włącznika tak to jest praca która jest w szabat

[23:40] zakazana jak wywodzi się od rozpalania ognia czyli rozpalenie ognia

[23:46] zapalenie światła prowadzę pewną zmianę rzeczywistości tak i tego typu prace są

[23:52] zakazane w traktacie muet czyli święto

[23:58] w porządku czyli święto a w traktacie dotyczącym szabatu

[24:03] wymienionych jest 39 melachot czyli 39 prac zakazanych szabat tak I są to prace

[24:12] które związane są z budowaniem przybytku który

[24:20] jest w pewien sposób takim odzwierciedleniem twórczego działania Boga więc o tych pracach które były potrzebne do

[24:29] wykonania przybytku mówi się że te same prace musiał wykonać Bóg tworząc świat

[24:35] tak jest cała Obszerna literatura na ten temat więc jest to bardzo ściśle określone

[24:47] tak mamy sobie tutaj to ogólne kryterium tej twórczości pracy zarysowaliśmy

[24:53] tak ale są określone No i oczywiście też rozpatrywane są konkretne przypadki

[24:59] kiedy można co można Czego nie można tak czyli na przykład można pisać jak

[25:06] pisanie jest tworzenie tak jest dokonywaniem zmian w rzeczywistości więc znowu nie chodzi tutaj o kategorię tego czyta praca jest ciężka fizycznie czy

[25:15] lekka tylko czy jest to praca która dokonuje tutaj zmiany w

[25:21] rzeczywistości i

[25:27] mówisz gdzie o szabacie tak jest tradycyjne stwierdzenie że to jest ćwiczenie się w życiu w przyszłym świecie Tak przyszły świat olam który ma

[25:38] nadejść to będzie świat kiedy nie już nie będzie tej potrzeby działania

[25:47] naprawiania tego świata bo on już wtedy właśnie będzie naprawiony i będziemy można przebywać po prostu w tym świecie w

[25:56] stanie takiego właśnie relaksu tak to będzie ten czas takiego już powszechnego

[26:03] szabatu a każdy szabat jest taką możliwością ćwiczenia się właśnie

[26:11] w takim sposobie życia

[26:17] kiedy bardziej jesteśmy tak Chociaż może brzmieć banalnie niż coś robimy i

[26:24] działamy przygotowując tutaj dla państwa

[26:32] rozważania na temat czwartego przykazania trafiłam na taką

[26:37] ciekawą historię dotyczącą Hermana Łąka ja pamiętam z dzieciństwa swojego film Wichry wojny który dopomóli się jakimś

[26:48] takim niekończącym się z serialem tak Herman walk to Amerykański powieściopisarz

[26:55] znany jego powieści są znane czytane wielokrotnie

[27:02] ekranizowane niezwykła postać żył 104 lata W wieku 99 lat jeszcze wydał ostatnią swoją książkę

[27:13] i był praktykującym Żydem i

[27:18] znalazłem taką opowieść o nim przytaczaną przez pewnego rabina który

[27:24] mówił że właśnie Herman łuk był na planie swojego filmu dzień przed

[27:29] premierą tak Czyli to był gdzieś to był piątek sobota w niedzielę

[27:38] miała nastąpić premiera tego filmu i o godzinie

[27:44] 14 w piątek harmonolog mówi do swojego producenta

[27:50] mówi To słuchaj To ja teraz wychodzę a mówię tylko Dobra to weź sobie wyskocz ale to za 10 minut bądź z powrotem nie ja wychodzę teraz wracam w sobotę

[28:02] wieczorem i

[28:10] wtedy Herman łuk mówi że Poczuł co to znaczy właśnie być wolnym tak Co to

[28:16] znaczy że nie jest niewolnikiem że może sobie po prostu właśnie w tym takim gorącym momencie kiedy wszyscy biegają pracują kiedy się wydaje że nie można

[28:26] przestać bo wszystko się wywali okazuje się że jednak można także może

[28:35] zostawić to wszystko pójść na te 24 godziny

[28:40] i później wrócić do swoich działań także czyli tutaj taka ilustracja tego

[28:48] ćwiczenia się w byciu wolnym człowiekiem i ćwiczenia

[28:54] się tej jakości życia która ma być obecna w świecie który ma

[29:00] nadejście dobrze to było nasze czwarte przykazanie

[29:06] a jeszcze się zastanówmy króciutko czy szabat jest dla Żydów czy

[29:11] dla wszystkich Tak możemy tutaj sobie powiedzieć że

[29:16] patrząc na uzasadnienie które odwołuje się do porządku stworzenia widzimy że szabat jako tak specyficzna wyjątkowa jakość jest dla wszystkich tak

[29:30] takim tutaj napisałam że to jest jako przywilej tak Czyli możemy

[29:35] korzystać z tego dobrodziejstwa szabatu tego porządku sześć dni pracy jednego

[29:42] dnia odpoczynku natomiast dla Żydów jest to przykazanie

[29:49] tak i Żydzi nie mogą nie korzystać z szabatu i ciekawy jest też tutaj

[29:58] fakt że judaizm ortodoksyjny mówi że

[30:03] nieżyt nie powinien przestrzegać zachowywać szabatu w taki sam sposób jak

[30:09] Żyd czyli nawet jeśli ktoś chce

[30:14] dostosowywać się i zachowywać wszystkie nakazy związane z szabatem to chociaż

[30:19] też Jeden powinien złamać powinien napisać sobie coś

[30:24] zapalić światło przejść się na spacer wsiąść w samochód taki pojechać

[30:31] samochodem także jest szabat dla wszystkich nie tylko dla Żydów ale Żydzi są zobowiązani do

[30:45] przestrzegania naprzód to Idźmy dalej do przekazania

[30:50] dziewiątego tak tutaj potwierdza się ten nasz wzorzec który już Zauważyliśmy wcześniej że

[30:59] przekazania z tej drugiej tablicy są zdecydowanie krótsze niż to przykazania w tablicy pierwszej tak tamte zawierają uzasadnienia do powiedzenia

[31:10] dodatkowe rozwinięcia te przykazania z drugiej tablicy są krótkie zwłaszcza te o których sobie dotychczas mówiliśmy nie i mordy załóżki

[31:24] nie kradnij to nasze dzisiejsze jest troszeczkę bardziej rozwinięte tak ale w

[31:31] porównaniu ze swoim odpowiednikiem z pierwszej tablicy bardzo lakonicznie i

[31:37] brzmi tak nie będziesz składał fałszywego świadectwa przeciw swojemu bliźniemu

[31:44] w taki sposób najczęściej się tłumaczy to przykazanie a jest parę takich ciekawych kwestii kiedy patrzymy sobie je na język

[31:53] hebrajski znowu nie mamy tutaj do czynienia z trybem rozkazującym tylko

[32:03] ze sformułowaniem w drugiej osobie liczby pojedynczej Czyli nie będziesz

[32:09] czegoś robił tak Czyli w tym przypadku

[32:14] nie będziesz Tłumaczymy to składał ale ten Czasownik jest tutaj bardziej taki już odpowiedź ogólny dotyczy wypowiedzi i najczęściej

[32:27] najwięcej użyć w Starym Testamencie jest kiedy opisuje odpowiadanie komuś

[32:36] tak odpowiedział Dawidowi Dawid powiedział soulowi Jahwe odpowiedział swojemu

[32:47] ludowi tak czyli to jest takie podstawowe najprostsze znaczenie tego czasownika ale też jest kilka sytuacji kiedy

[32:56] właśnie użyty jest w specyficznie w tym takim kontekście związanym z

[33:02] zeznawaniem ze świadczeniem tak Czyli nie będziesz

[33:09] odpowiadał jakbyśmy mogli sobie powiedzieć do swojego bliźniego albo

[33:16] można by nawet tłumaczyć przez swojego bliźniego albo przy swoim bliskim albo

[33:21] też przeciw swojemu bliźniemu eacher

[33:27] i tutaj również to słowo Ed jest ciekawe bo ono

[33:34] może oznaczać świadectwo

[33:39] tak na przykład używane jest do określenia

[33:46] które były budowane tak albo jakiegoś działania które ma być świadectwem z

[33:51] kolei jakiegoś działania ludzkiego które ma być świadectwem działania Bożego tak

[33:57] albo do wypowiedzi świadka ale też słowo to oznacza świadka

[34:05] także tutaj mamy dodatkowo możliwość interpretacyjną tak

[34:10] Czyli równie dobrze można by było to przetłumaczyć nie będziesz odpowiadał jako świadek przeciwko swojemu bliźniemu jako świadek

[34:21] Shaker to jest jako świadek fałszu tak bo tutaj Ta forma Shaker to jest forma

[34:28] rzeczownikowa tak Czyli świadek fałszu albo świadectwo fałszu tak czy

[34:35] moglibyśmy sobie powiedzieć że jeśli osoba jeśli świadek jest fałszywy to i jego świadectwo będzie fałszywe

[34:46] i wersja z Księgi Powtórzonego Prawa różni się tutaj właśnie tym określeniem

[34:55] jaki jest ten świadek Czy świadectwo tak W pierwszej wersji mamy Shaker a tutaj

[35:05] mamy szaf i to słowo szczaw oznacza taki który niesie z sobą żadnej wartości

[35:12] pusty próżny czyli świadek taki

[35:18] bezużyteczny tak Jeśli sobie połączymy te dwie wersje to Widzimy tutaj że świadek który jest fałszywy

[35:27] jest też świadkiem bezużytecznym tak czy też jego

[35:32] świadectwo jest bezużyteczne

[35:38] i teraz w jaki sposób Rozumiemy to fałszywe świadectwo

[35:43] podstawowe rozumienie dotyczy kontekstu sądowego w podobny sposób jak sobie umówiliśmy ostatnio o tym co to znaczy nie kradnie także to

[35:53] podstawowe zupełnie podstawowe znaczenie dotyczy tej ostatecznej formy kradzieży czyli kradzieży człowieka porywania człowieka również i tutaj mamy

[36:03] tą taką ostateczną czy ten Najwyższą formą kłamstwa Czyli kłamstwo dokonywane

[36:08] bo obliczu prawa tak w instytucji prawa czyli w tym

[36:15] w tym kontekście sądu i znowu jeśli sytuacja taka byłaby powszechnie

[36:22] aprobowana dopuszczalna nie byłoby w społeczeństwie podstawowego

[36:33] narzędzia które mogą mu pomóc utrzymać pewną strukturę pewną formę

[36:38] sprawiedliwości tak stąd umieszczenie tego przykazania podobnie jak przykazań o których sobie mówiliśmy

[36:48] wcześniej i morduj Więc załóż Nie kradnij

[36:53] właśnie wśród tych 10

[37:01] judaizmie i w czasach kiedy działały sądy

[37:06] rabiniczne rozstrzygnięcie dokonywało się w oparciu o zeznanie dwóch światów

[37:12] Tak znamy tą zasadę i teraz pytanie o to kim jest świadek

[37:18] tak świadek to jest ta osoba która coś widziała coś słyszała i może o tym

[37:24] opowiedzieć tak świadek nie powinien mówić nie może mówić o tym co usłyszał

[37:31] od kogoś albo o tym co mu się wydaje Może mówić o

[37:37] tym tylko i wyłącznie Co widział co słyszał jest taki klasyczny

[37:44] przykład rabiniczny kiedy właśnie słynny rabin uczony zwrócił się do swojego

[37:57] znajomego i mówi Słuchaj mam taką sprawę pożyczył ktoś ode mnie pieniądze Teraz

[38:04] nie chce mi oddać a mam tylko na to tylko jednego świadka wiesz że ja nie kłamię Jestem prawomowny Bądź moim świadkiem

[38:15] i bardzo jednoznaczne jest tutaj rozstrzygnięcie że gdyby ten znajomy

[38:20] zgodził się zostać świadkiem byłby właśnie takim świadkiem fałszywym tak

[38:25] ponieważ nie znał tej sytuacji sam nie widział jak te pieniądze zostały pożyczone nie był przy tym obecny więc nie może świadczyć

[38:36] dobrze czyli środek mówi o tym Co widział co słyszał i oczywiście powinien zgładać składać się swoje świadectwo Zgodnie z tym co się rzeczywiście działo

[38:45] tak jak rzeczywiście to zobaczył i zapamiętał mówi się też wiele

[38:51] literatury tragicznej natomiast kwalifikacji świadka tak Czyli świadek powinien być bezstronny tak nie powinien mieć

[39:01] swoich własnych interesów gdzieś tam zaangażowanych w dany proces powinien

[39:07] mieć nieposzlakowany charakter i reputację czyli na przykład nie może być

[39:12] osobą znaną z tego że kłamie tak albo nie może być

[39:18] hazardzistą nie może być przestępca także są pewne kwalifikacje

[39:25] szeroką omawiane szeroko rozpatrywane odnośnie tego kto może być świadkiem w

[39:32] jakich sytuacjach może świadczyć w jaki sposób dalej już później dla sędziów w jaki sposób rozpatrywać to zeznania świadków także to jest tutaj ogromny

[39:40] temat tak który wynika z tej kategorii opisanej jako nie będziesz

[39:47] przedstawiał tego fałszywego świadectwa i teraz w oparciu tutaj mamy jeszcze

[39:54] jedną ciekawą rzecz o język drugiego

[40:01] naszego sformułowania z Księgi Powtórzonego Prawa powiedzieliśmy sobie że tam to świadectwo albo ten świadek są tacy próżni tak Czyli Czy bezużyteczni

[40:15] rabi Jakub z formą średniowieczny rabin filozof lekarz żyjący we Włoszech

[40:25] poszerza tą kategorię składania świadectwa do w ogóle mówienia

[40:30] wypowiadania się o bliźnim tak że powinno

[40:36] każde mówienie o służyć jego dobru tak to z pozytywnej strony od strony

[40:42] negatywnej nie powinno się szkodzić Swoją umową bliźniemu

[40:50] tak Czyli Tu jest zakaz szkodzenia przez mowę to jest

[40:56] odmowa niszczenie reputacji zły język taka kategorie są bardzo

[41:01] szeroko i bardzo dogłębnie omawiane w literaturze

[41:08] rabinicznej tutaj nie mamy czasu żeby te kwestie poruszyć ale może to jest pomysł

[41:14] na jakiś kolejne nasze spotkanie dobrze i została już nam tutaj

[41:22] ostatnia przyjemność dzisiejszego wieczoru czyli popatrzenie na to jak powiązane są ze sobą te przykazania tak powiedzieliśmy

[41:33] sobie że przykazania tych dwóch tablicach odpowiadają sobie i znowu tutaj odwołuje się do mychity

[41:39] według Rafiego ismera elizeusza który mówi tak ten kto składał fałszywy

[41:45] świadectwo przeciwko swojemu bliźniemu popełnia taki sam Grzech jak gdyby

[41:50] składał fałszywy świadectwo przeciw Bogu mówiąc że Bóg nie stworzył świata tak Czyli tutaj idziemy od przykazania 9 do 4 a jeden z midraszy

[42:02] idzie w drugą stronę mówiąc tak ten kto mnie przestrzega szabatu składa

[42:10] świadectwo przed tym który słowem powołał świat do istnienia że nie stworzył on świata przyjaźni nie i nie odpoczywał Dnia Siódmego

[42:19] czyli tutaj tym świadkiem fałszywym bezużytecznym jest ta osoba

[42:25] która nie przestrzega szabatu natomiast ten kto przestrzega szabatu składa świadectwo przed tym który słowem powołał świat do istnienia że stworzył

[42:33] on Świat 6 dni i odpoczął dnia siódmego Czy moglibyśmy sobie podsumować

[42:40] całość w taki sposób że zachowanie szabatu powiedzieliśmy powstrzymywanie się od pracy twórczej

[42:48] jest świadectwem składanym wobec Boga że to Dzięki niemu świat istnieje a nie

[42:55] Dzięki działaniom i pracy człowieka Czyli byłoby to owo prawdziwe świadectwo

[43:06] Dziękuję państwu za uwagę mamy trochę pytań ja może zacznę od pytania które

[43:14] dotyczy przykazania dziewiątego

[43:21] Czy kłamstwo zawsze jest złamaniem przykazania No bo tutaj jest przeciw

[43:26] bliźniemu swemu tak tak to jest

[43:32] tak się spodziewałam że tutaj pójdą pytania też w tym kierunku tak powiedzieliśmy sobie że to jest cała kategoria która opisuje sposób mówienia

[43:42] o bliźnim i teraz pytanie o kłamstwo jest jeszcze mnóstwo tekstów w Torze

[43:51] który mówi kłamstwie i zdecydowanie wypowiadają się

[43:56] przeciwko kłamaniu Ale nie jest to zakaz absolutny

[44:02] tym ostatecznym kryterium jest właśnie dobro człowieka i taki klasyczny

[44:10] klasyczny przykład rabiniczny to jest wypowiadanie się o pannie młodej

[44:18] klasyczny konflikt pomiędzy domem hillera a szamaja co powiedzieć bo

[44:24] pannie młodej Otóż panna młoda zawsze jest piękna i tak należy o niej mówić to

[44:29] jest stanowisko domu hillera a do msza Maja mówi No ale jak będzie na przykład ślepa i kulawa to co wtedy to wtedy też jest piękna takie jest rozstrzygnięcie

[44:39] czyli tutaj ta kategoria etyczna tak żeby właśnie nie szkodzić człowiekowi

[44:47] nie powodować czy to u pana młodego tak tym wyjątkowym dniu czy u panny młodej

[44:54] dyskomfortu prowadzi nas do tego że właśnie nie o

[45:00] każdej Pannie że jest piękne tak Czyli ten zakaz Kłamstwa nie jest absolutne kolejna pytanie też związane z tym przekazaniem

[45:10] Dlaczego świadkiem nie mogła być kobieta No właśnie czy mogła a jeżeli nie to

[45:15] dlaczego nie musiałabym sprawdzić czy rzeczywiście absolutnie nie mogła czy to jest właśnie taki absolutny zakaz natomiast

[45:26] kobietę dotyczą dotyczy zasada która

[45:32] też wyznaczę jej uczestnictwo albo brak uczestnictwa

[45:37] w życiu religijnym tak bo jest powiedziane że kobieta ze względu na swoją rolę w domu jest wyłączona ze wszystkich przykazań

[45:47] obsadzonych w czasie tak dla tego właśnie Nie wstaje Nie musi

[45:55] tak modlić się w określonych porach czy

[46:01] Udawać się do synagogi i w związku z tym jako że właśnie ta rola świadka jest

[46:07] osadzona w czasie to patrząc z perspektywy kobieta jest

[46:13] zwolniona tak to jakby trochę od drugiej strony jest stworzenie że kobieta jest zwolniona z tej roli tak ale to musiałabym sprawdzić czy faktycznie

[46:21] absolutnie nie może być świadkiem i przechodzimy do przykazania czwartego

[46:28] jak rozwiązywany był Paradoks tego że w domu ma być dużo świateł a jednocześnie

[46:33] nie można ich zapalać myślę tu o świecach które przecież na ogół nie starczały na całą szabatową dobrą w tej chwili mamy udogodnienia prawda

[46:42] włączniki wyłączniki czasowe a wcześniej posługiwano się

[46:49] instytucją właśnie do takich prac które musiały być wykonane a nie mogą być

[46:55] wykonane przez Żyda zapalenie kolejnych świec tak bo na wejściu to jest dosyć

[47:02] oczywista historia zapalamy przed wszystko Przygotowujemy przed i wtedy

[47:07] Korzystamy tak no i w tej chwili właśnie wszystkie te wyłączniki czasowe wszystkie urządzenia kuchenne które też mogą być obsługiwane w taki sposób

[47:17] bardzo ułatwiają życie No tak czy to tutaj w tym pytaniu Myślę że ono padło w momencie kiedy mówiła się o tej

[47:28] twórczości Czy to oznacza że według judaizmu w przyszłym świecie nie będzie

[47:33] można tworzyć niczego świat został stworzony 6 dni i według

[47:38] judaizmu będzie istniał 6000 lat tak a ten dzień siódmy czy to siódmy

[47:48] Tysiąclecie kiedy przyjdzie już Mesjasz to już jest właśnie ten czas który jest

[47:55] oczekiwany który ma nadejść i będzie to przejście

[48:01] w nową jakość i wówczas jakby taka tygodnia tych prac przestaje obowiązywać

[48:12] więc jakby to jest właśnie to nawet z tych pismach midraszach jest

[48:22] wskazywanie takiej innej rzeczywistości w której już te

[48:29] ograniczenia które funkcjonują w tej rzeczywistości tych 6 dni czy 6000 lat

[48:36] nie będą istniały w tym świecie który który ma nadejść Tak więc myślę że w tym

[48:44] kontekście będzie miejsce na realizację potencjału wszystkich artystycznych dusz

[48:50] bo podejrzewam że to pytanie gdzieś kogoś takiego możliwe całkiem wypadło A

[48:56] ja się jeszcze zastanawiam jak powiedziałaś o tym zakazie pisania Ciekawa jestem czy on dotyczył również kopiowania zarówno

[49:07] ręcznego kopiowania No jak i w tej chwili No kopiowanie można robić w

[49:13] postaci kopiu i wklej prawda No tak kopiowanie czy pisanie jako czynność bo ona właśnie tutaj zmienia tą

[49:24] rzeczywistość nawet jak robisz kolejną kopię No to jest kolejna rzecz która

[49:29] jakby uzyskała istnienie swoje nie nie było jej a teraz jest czyli w Judo Idźmy

[49:35] ale lepiej w ogóle na wszelki wypadek komputera nie dotykać w szabat Nie dotykać absolutnie okej

[49:43] no i nawiązujące w gruncie rzeczy do tego pytanie skąd wzięło się rozwinięcie tego przekazania do takich form jak wcale

[49:52] medycznym judaizmie kiedy ten kiedy ten miły czas obrósł obostrzeniami które po

[49:57] prostu utrudniają życie Działo się to na przestrzeni czasu Kiedy myślimy sobie o

[50:04] misznie gamarze ten udzie tak to są pierwsze wieki naszej ery

[50:12] czyli No to jest czas od powiedzmy sobie tego judaizmu drugiej świątyni który

[50:20] później coraz bardziej przekształcał się w ten judaizmrabiniczny jaki dzisiaj znam tak ale to są te powiedziałabym to są te pierwsze cztery

[50:29] Zręby tych prawd 39 które są w niszcznie wraz z rozwinięciami to są pierwsze

[50:37] cztery wieki naszej ery tak czyli pierwsze cztery wieki po

[50:43] Chrystusie No i to jest właśnie to jest kwestia już perspektywy tak czy to jest

[50:49] to są rzeczy które utrudniają życie czy to są rzeczy które pozwalają

[50:57] bo dla ortodoksyjnych Żydów wszystkie mieć wszystkie przykazania

[51:03] pozwalają im

[51:13] realizować też w pewien sposób ten postulat właśnie poprawiania świata

[51:18] naprawiania świata podaje się taką paralelę właśnie

[51:24] pomiędzy działaniem Boga a działaniami wierzących Żydów mówi się o tym że Bóg

[51:33] swoim słowem powołał do istnienia świat czyli dokonał takiego procesu od czegoś duchowego do fizycznego tak natomiast Żydzi teraz

[51:44] jakby idą w drugą stronę poprzez wykonywanie tych przykazań przekształcają tą rzeczywistość materialną w coś duchowego

[51:52] także to jest okazja do tego żeby realizować tą swoją misję w świecie

[51:59] Nawet takie drobne przekazania nie to z perspektywy kogoś

[52:05] kto nie jest to zaangażowane to się wydaje że no tak no to jest po prostu utrudnianie życia

[52:12] Inną sprawą jest Inną sprawą jest i to oczywiście na przykład w Izraelu nie to jest ciągle toczące się konflikt właśnie pomiędzy

[52:19] religijnymi Żydami i prawami które mniej religijne albo nie religijna część

[52:27] społeczeństwa postrzega właśnie w taki sposób jako utrudnianie życia Ja na przykład wyłączenie komunikacji na cały szabat trzeba się z tym muszą się z tym

[52:35] liczyć wszyscy nawet turyści przybywają z najdalszych zakątków do Izraela spotykają takie obrazki w piątek

[52:45] wieczorem następny autobus następnego dnia wieczorem

[52:51] tak jak się wyświetlają napisy na przystankach No tak No i właśnie tutaj mamy znowu styk styk religii i pytaniem z tym

[53:03] związane Jak wygląda kwestia święcenia szabatów chrześcijańskich w kontekście przełożenia tygodnia na niedzielę to jest pytanie że tak powiem większy

[53:12] niż sam Sama kwestia szepatu tak myślę że to jest zagadnienie które dotyczy

[53:18] całości relacji pomiędzy prawem starotestamentowym tak a prawem

[53:26] tak zwanym chrystusowym Testamentu tak to jest cała ta dyskusja co obowiązuje

[53:32] chrześcijanina co nie obowiązuje chrześcijanina i wydaje mi się że tutaj ten trop który pojawia się w judaizmie ortodoksyjnym że

[53:44] ten szabat jest dla całej ludzkości dla każdego człowieka ale dla Żyda jako

[53:51] przykazanie i podobna myśl wydaje być się rozwijana

[53:57] bocznie w Nowym Testamencie także to co obowiązuje chrześcijan to jest prawo Chrystusowe tak natomiast nie podlegają

[54:08] jako chrześcijanie prawo jako nie Żydzi prawo mojżeszowemu Co nie zmienia sytuacji że

[54:17] o wyprawo jest Dobre sprawiedliwe i słuszne i można z niego korzystać tak

[54:24] Czyli ta relacja No to nie jest taka jednoznaczna odpowiedziałam czy odpłynęłam gdzieś w ogóle w swoją stronę nie to znaczy w kontekście akurat

[54:33] judaizmu Myślę że odpowiedziałaś No bo to w skrócie można w gruncie rzeczy to wytłumaczyć w ten sposób że chrześcijanie nie muszą

[54:41] obchodzić szabatu konkretnie w sobotę Natomiast jeżeli

[54:47] mają życzenia to oczywiście mogą obchodzić szabat w sobotę

[54:53] lub chodzić jakieś inne swoje święta i i tutaj judaizm nie ma nic do tego

[54:58] więc tak to zrozumiałam Nie wiem czy dobrze

[55:05] tak tak I kwestia No tak ten szabat

[55:12] rozumiany przez żydów on jest właśnie tego dnia siódmego tak czyli

[55:18] to jest sobota natomiast zasada algorytmu tak 6 dni Praca plus

[55:29] jeden odpoczynek ona jest do realizacji właśnie i już jakby w oderwaniu nie od ściśle rzeczy biorąc od prawa

[55:42] i za bardzo bardzo ci dziękuję to rzeczywiście niezwykle Ciekawe jak z tekstu które wydaje nam się wszystkim że znamy go na

[55:53] pamięć od podszewki powtarzamy Czy w wersji takiej katechizmowej czy w

[56:00] wersji właśnie z poszczególnych ksiąg Czy w

[56:05] jakiś innych wersjach wielokrotnie ile takie inne spojrzenie jest w stanie

[56:14] wydobyć No mnie niesamowicie właśnie ciekawią te połączenia Przykazań bo

[56:21] to zestawienie rzeczywiście odkrywa Jakby nowe poziomy ich więc z

[56:29] niecierpliwością czekam na kolejny odcinek państwa zapraszam oczywiście do

[56:35] obejrzenia tych którzy nie oglądali Ale ty również którzy oglądali poprzednich

[56:41] odcinków i zapraszam państwa oczywiście też na ostatnią już część

[56:47] poświęconą przykazaniu piątemu i dziesiątemu mam nadzieję że dowiemy się

[56:53] czy żona na przykład była elementem inwentarza chociaż taki jak tak jak

[57:00] wielokrotnie w tej chwili wskazuje się że to przykazanie dziesiąte jeżeli się go nie rozłącza to

[57:10] pokazuje żonę jako element inwentarza Myślę że

[57:15] takie pytania się na pewno pojawią a za tydzień znów kolejna część serii tym

[57:21] razem przechodzimy do Nowego Testamentu i do naszej serii na temat mocno kontrowersyjne a mianowicie wiecznych mąk piekielnych to

[57:31] już będzie trzecia część w której tym razem profesor Piotr Lorek będzie spoglądał na niepawowe pisma Nowego

[57:42] Testamentu czyli listy czyli objawienie i tam sprawdzimy poszukamy śladów

[57:51] mówiących o piekle i o tym jak to piekło miałoby wyglądać czy gdzieś są

[57:59] rzeczywiście wyraźne ślady zagrożenia wiecznym mękami piekielnymi

[58:06] serdecznie państwa Zapraszam za tydzień jeżeli chodzi o dzisiaj to bardzo bardzo

[58:11] serdecznie dziękuję wszystkim i życzę miłego wieczoru

[58:16] Dziękuję dobranoc

---

Przygotowane przez: mgr Joanna Gacka
Kontakt: j.gacka@ewst.pl