Czy kobiety powinny nosić na głowie znak uległości? (1 Kor 11,10)

Rozwiń transkrypcję filmu

Czy kobiety powinny nosić na głowie znak uległości? (1 Kor 11,10) | EWST online

  • [Muzyka]
  • [Muzyka]
  • Dobry wieczór państwu jest wtorek godzina 19
  • online kiedy wymyślaliśmy temat konkretny kiedy
  • doktor Sławomir torbus proponował ten temat nie wiedzieliśmy że on znów stanie
  • się tematem gorącym ale tak to jest w naszym podczas naszych spotkań że bardzo
  • często coś planujemy dużo wcześniej po czym w momencie kiedy
  • zaczynamy już przygotowaniach do takiego konkretnego tematu Kiedy zbliża się
  • termin wykładu czy spotkania poświęconego takiemu czy innemu tomutowi
  • nagle wokół niego zaczynają pojawiać się różne kontrowersje tym razem kontrowersje nie są związane z chrześcijaństwem ale z
  • slamem i nakrywaniem głów przez kobieta konkretnie noszeniem hidżabów
  • w Iranie tragiczna sytuacja śmierć młodej kobiety która stała się
  • początkiem no coraz bardziej rozszerzającego się ruchu kobiet w
  • Iranie dotyczącego właśnie pewnych swobód związanych z nagrywaniem głowy
  • zauważyłam że wzbudziło to również dyskusję w kręgach chrześcijańskich
  • gdzie oczywiście nie dyskutuje się o tym czy kobieta ma cała się osłaniać prawda bądź też nagrywać głowę tak żeby nie było jej
  • widać włosów kiedy wychodzi gdzieś z domu Natomiast kwestia nakrywania głów
  • przez kobiety podczas modlitwy Czy podczas szerzej podczas przebywania w
  • kościele noszenia tego znaku uległości jakkolwiek on by nie był rozumieny
  • najbardziej powszechnie jest rozumieny jako właśnie nakrywanie głowy
  • jest w dalszym ciągu może to niektóre z państwa wydawać się dziwna jest w
  • dalszym ciągu dyskusją w niektórych kręgach chrześcijańskich bardzo żywą właśnie ta dotycząca takich praktyk
  • Wróćmy jednak do samego naszego dzisiejszego tematu w pierwszym Liście do Koryntian w rozdziale 11 w wersetach dwa o 16 Paweł zajmuje się kwestią
  • zachowania kobiet w trakcie zgromadzeń chrześcijańskich i werset 10 tego
  • fragmentu zawiera greckie Wyrażenie które jest dość trudne do zrozumienia
  • w większości przekładu znajdujemy rozwiązanie taką interpretację mówiącą o
  • znaku głosi lub znaku poddania Kobiet i w trakcie wykładu dr Sławomir torbus
  • którego bardzo serdecznie witam inną możliwość interpretacyjną tego trudnego wyrażenia Mam nadzieję że
  • rozjaśnisz trochę ten dość trudny fragment fragment który
  • bardzo często był w sposób zbliżony w jaki niektórzy
  • właśnie duchowni islamscy interpretują
  • konieczność noszenia wszystko kobiety jabów czy innych nakryć głowy oraz
  • całego ciała chrześcijaństwie było interpretowany jako nakrywanie podczas modlitwy do dzisiaj w niektórych
  • kręgach Tak właśnie jest Ja jestem osobiście bardzo bardzo ciekawa twojej interpretacji Także nie będę już przedłużać i zapraszam zadanie
  • jest karkołomne rzeczywiście na temat pojawił się w trakcie naszego ostatniego
  • spotkania poświęconego Fake newsom gdzie gdzie zupełnie na marginesie pojawił się pojawiło się odniesienie do
  • tego fragmentu o którym będę tutaj mówił No i tak tak się zrodził pomysł żeby troszeczkę o tym powiedzieć więc no mam pozycji 30 minut i no z całą pewnością
  • nie jestem w stanie tutaj rozwinąć tak tego tego tematu szerzej
  • natomiast To co mogę zrobić to zwrócić uwagę na pewne kwestie właśnie związane
  • z interpretacją tego miejsca z pełną świadomością tego że Pozostawię pewnie
  • spory niedosyt ale może jest to dobra okazja do tego żeby zachęcić państwa do
  • pojawienia się na przykład na naszych wykładach w westowskich gdzie gdzie też
  • niektóre zajęcia poświęcam również temu problemowi troszeczkę więcej czasu mając wtedy także
  • dotknę kilku kilku spraw i tutaj
  • ja już tym fragmentem zajmuję się dość długo ale dzisiaj chciałbym skorzystać z
  • pomocy native speakera że tak się wyrażę jeśli nie wiemy co jakieś wyrażenie Czy słowo znaczy w
  • języku obcym to bardzo często odwołujemy się do pomocy native speakerów
  • co tutaj zrobić jeśli mamy do czynienia z jakąś taką zagwozdką związaną z greką
  • biblijną No możemy spróbować sięgnąć do wczesnochrześcijańskich autorów którzy
  • posługiwali się greką jako językiem natywnym i możemy wówczas sprawdzić też co oni sądzili Jeśli akurat
  • zajmowali się tematem który nas interesuje i tak się szczęśliwie składa
  • że Jeden z autorów aczkolwiek jest nieco oddalony czasowo od momentu w którym
  • powstał tekst o którym tutaj dzisiaj mówimy Ale Jeden z autorów wczesnej chrześcijańskich mianowicie Jan Chryzostom
  • zajmował się między innymi tym fragmentem w cyklu takich swoich homili
  • na Pierwszy list do Koryntian w trakcie których dokonywał takiej
  • szczegółowej czasem egzegezy fragmentów [Muzyka] przekazywał je swoim
  • podopiecznym w takiej kolejności ekspozycyjnej bym powiedział idąc po
  • kolei i analizując w czasie cyklu w homili cały księgi biblijne i poświęcona jest właśnie temu rozdziałowi
  • Więc ja troszeczkę do niego Nawiążę Ponieważ kiedy do niego zajrzałem to okazało się że wiele obserwacji które tam znalazłem
  • w jakiś sposób było zbieżnych z tym co mi się wydawało że może się tam
  • znajdować w tym miejscu ale zajrzyjmy już do tekstu i na początku chciałbym
  • państwu pokazać propozycję kilku przykładów
  • polskich i Wulgata łacińska również No jesteśmy w 11 rozdziale 1 listu do
  • Koryntian chodzi o 10 werset taki jeden z centralnych wersetów fragmentu
  • w którym Paweł zajmuje się kwestią właśnie
  • zachowania kobiet w trakcie zgromadzeń publicznych No i zobaczmy
  • Jak wyglądają te przykłady zaczynam tutaj od Biblii Gdańskiej ponieważ
  • Biblia Gdańska bardzo często w sposób taki bardzo literalny oddaje To co się
  • dzieje w języku greckim składnie greckie często pewnie kosztem języka polskiego
  • natomiast no jest rzeczywiście w wielu przypadkach
  • dość blisko tekstu greckiego i czytamy tam tak a przed to żniwiasta powinnam
  • mieć władzę na głowie dla aniołów No i to jest właściwie można było powiedzieć Kalka składni greckiej o której powiem za chwilę aczkolwiek pewnie jak
  • czytamy że ma mieć władzę na głowie to nie do końca rozumiemy O co tutaj dokładnie mogłoby chodzić Dlaczego dla aniołów Wulgata
  • Łacińska właściwie niemal tak samo nam to odejdę odebrać Muller potestatem ABR Supra kaput propter Angelus tutaj mamy
  • kalkę również greki czy widzimy że że stare takie takie przekłady tak one
  • mają taką tendencję do tego żeby gdzieś iść blisko składni greckiej natomiast
  • nowsze przekłady już próbują nam troszeczkę objaśnić sprawę i Widzimy
  • tutaj fragment z Biblii Tysiąclecia gdzie czytamy Tak oto Dlaczego kobieta
  • winna mieć na głowie znak poddania tak Czyli tutaj już widzimy Gdański była
  • tylko władza po testas po łacinie Natomiast tutaj już to jest znak poddania Czyli mamy
  • interpretację tłumacza tak który próbuje nam wyjaśnić co mogłoby
  • właściwie znaczyć to dziwne takie dziwnie brzmiące Wyrażenie mieć władzę
  • na głowie a tutaj najprawdopodobniej jest to Biblia Warszawska Tak to jakoś mi uciekło
  • adnotacja ale można to sobie sprawdzić na pewno jeden z polskich przekładów które gdzieś tam przewijałem tak żeby żeby sprawdzić jakie warianty z jakimi
  • wariantami mamy do czynienia jeżeli chodzi o przekład dlatego kobieta powinna mieć na głowie oznakę uległości ze względu na aniołów znak poddania albo
  • oznaka uległości tak tutaj idzie jeden i drugi tłumacz w stronę pokazania
  • tej relacji poddaniem Przykład dosłowny Piotra Zaręby dlatego że ona powinna
  • mieć na głowie no i tutaj Piotr daje znak w nawiasie kwadratowym pokazując nam że dodał coś
  • znak władzy ze względu na aniołów no i tutaj mamy jeszcze jeden polski przekład
  • dlatego kobieta powinna nosić na głowie nakrycie na znak zależności od władzy
  • ze względu na nią czyli tutaj już nam tłumacz wyjaśnia bardzo dokładnie co to
  • za oznaka uległości co to za znak poddania tutaj to jest znak zależności od władzy no i w kontekście oczywiście Jest to władza
  • mężczyzny nad kobietą
  • i przejdziemy do drugiego slajdu
  • tutaj na tym drugim slajdzie widzą państwo jak to wygląda w języku greckim
  • i diatu to o faileyn epitesk kefales ja tu sangelus i
  • to eksusijan epitesk kefales to jest właśnie przedmiot tutaj naszych takich
  • krótkich rozważań dzisiaj enhein miedź Lexus Sia to będzie to słowo które tutaj
  • będzie troszeczkę nam problemu sprawiać w interpretacji No i jak połączyć
  • Wyrażenie mieć exusia z tym epiteskefales kefale to jest głowa i
  • epitet kefales może oznaczać relacje bycia na czymś EPI na czymś no stąd
  • Biblia Gdańska tłumaczy dosłownie mieć władzę na głowie tak tak to właśnie
  • wygląda w Biblii Gdańskiej tutaj może nie będę angielszczyzną
  • Zamęczał bo pokazać
  • różne znaczenia słownikowe które moglibyśmy znaleźć ale zamiast angielskiego proponuje tutaj żebyśmy zajrzeli na
  • chwileczkę dosłownika o chyba teraz powinni państwo
  • widzieć to jest taki wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu księdza
  • profesora Remigiusza popowskiego autorstwa i tutaj możemy sobie zobaczyć
  • hasło exucia czyli ten rzeczownik który tam się pojawia i to jest to co kobieta
  • ma mieć epitest kefales właśnie na głowie
  • jedno z możliwych znaczeń I zobaczmy jakie znaczenia tutaj nam słownik podaje
  • pierwsze znaczenie wolność wyboru prawo do jakiegoś czynu można
  • pytanie czy moglibyśmy podstawić tego typu znaczenie do tej frazy którą tutaj mamy kobietę powinna mieć wolność wyboru na głowie
  • tak byśmy szli wówczas w tym kierunku gdybyśmy wybrali to znaczenie zdolność zrobienia czegoś moc władza ma mieć władzę na głowie
  • Zobaczmy o mocy Boga na przykład się mówi w ten sposób albo o mocy ludzi
  • czyli gdyby iść w tym kierunku to ktoś kto ma exus i ja to ma władzę ma
  • zdolność to jest on jest podmiotem który coś ma ma tą exoscija
  • a nawet idąc dalej gdybyśmy trzecie znaczenie wzięli pod uwagę władzę nad czymś prawo robienia czegoś upoważnienie do czegoś tak ma władzę małopoważnienie
  • ma prawo robienia czegoś tym trzecim znaczeniu widzimy że ta osoba która to ma No jest podmiotem jest kimś kto aktywnie coś ma
  • no i tutaj ksiądz Popowski ponieważ on jak państwo widzą pokazuje nam różne
  • miejsca w których pojawiała się słowo exusyja i w takim a nie innym znaczeniu
  • w jego interpretacji odnosi się również do naszego fragmentu pierwszej Koryntia 11-10 i uczciwie
  • stwierdza znaczenie niejasne widzimy że tutaj jest swego rodzaju
  • kontrowersje z jakaś niepewność jeżeli chodzi o to miejsce więc nie możemy być w 100% pewni co do tych rozwiązań proponowanych
  • nam przez tłumaczy pierwsze zastrzeżenie jakie mam to jest właśnie to ten dodatek który tłumaczy Robią znak oznacza i dalsze próby
  • objaśnienia tego co to co to by miało w tym kontekście znaczyć aczkolwiek
  • rozumiem te usiłowania No ponieważ tłumacz ma za
  • zadanie też w jaki sposób objaśnić swoim odbiorcom ten tekst władza urząd tak też
  • o władzach ludzi o władzy zwierzchniej można mówić przy użyciu słowa lexusyja
  • więc mamy tu problem Jakiś nie wiemy właściwie co ta kobieta na głowie ma
  • mieć wiemy że jest to słowo exo za chwileczkę wrócę do prezentacji a zatrzymam się na chryzostomie który No
  • właśnie jest native speakerem tak jako to wcześniej powiedziałem zajmuję się tym miejscem No i bez zmrużenia oka tam o tej Excela mówi i on interpretuje ten
  • fragment z 11 rozdziału o którym w którym znajduje się to wyrażenie bardzo [Muzyka]
  • wprost jako rzeczywiście mówiący w pierwszym rzędzie o podległości kobiety
  • mężczyźnie No więc wydaje mi się że dla niego nie ma tutaj jakiegoś jakiegoś większego problemu w tym i żeby rzeczywiście tą
  • oznakę uległości widzieć ono odnosi się do pewnego zjawiska
  • kulturowego który również inni na autorzy widzą że to co się ma na głowie
  • w kontekście relacji władzy tak sprawowania jakichś posiadania jakichś
  • kompetencji coś wyraża zawsze no król ma na głowie koronę tak która jest
  • oznaką władzy nie wiem ktoś tam ma Diadem który coś nam coś nam mówi więc
  • zastanowi i innym ludziom którzy w tamtym czasie funkcjonowali żyli No jednoznacznie ten wygląd głowy komunikował pewne rzeczy i
  • w kontekście władzy No właśnie jakiś zakres sprawowanej władzy przez osobę
  • która coś ma No ale właśnie tutaj znowu Pojawia się ten sam problem o
  • którym mówiłem wcześniej jeśli to jest zakres sprawowanej władzy to zawsze ten podmiot który ma na głowie coś to on sprawuje ma jakąś mniejszą większą
  • prerogatywę kompetencja autorytet cokolwiek tak Natomiast tutaj został również Myślę że tak kulturowo też troszeczkę osadzony wiemy że on on żył
  • na wschodzie gdzie te relacje męskie kobiece
  • No rzeczywiście polegały na pewnej podległości uległości więc on idzie on idzie bardzo mocno w tym kierunku ale
  • są pewne miejsca u Chryzostoma które zwracają uwagę i
  • pokazują że on tutaj ma pewien pewną rozterkę tak ma pewien kłopot z
  • tym i powiem o dwóch rzeczach które tam się pojawiają że by to zrobić dobrze to
  • rzucę państwu tutaj fragment [Muzyka] tekstu z 11 rozdziału Zobaczmy tu to miejsce
  • 10 wers jest jest tutaj natomiast początek
  • tego fragmentu którym Tutaj mówimy to jest drugi werset a w trzecim wersecie Paweł daje nam taki obraz o którym Chryzostom również mówi myślę że ten
  • obraz jest dość istotny i znaczący tam Paweł pisze tak pragnębyście wiedzieli że głową każdego mężczyzny jest Chrystus głową kobiety
  • mężczyzna a Bóg głową Chrystusa
  • który został zwraca uwagę na to że Paweł tutaj używa pewnych metafor tak bo ta
  • głowa nie jest tutaj rzeczywistą fizyczną Głową tylko jest pewnym przeniesieniem pewnej relacji w jakiej stoją między sobą różne
  • byty tak które tworzą całość ale są różne tak i ta głowa kefale znowu
  • czyli ten sam rzeczownik który tam się pojawi w 10 wersecie No ona
  • mówi nam o pewnego rodzaju relacji ich zastąp zanim zacznie w ogóle
  • zanim przejdzie do kwestii tam męsko kobiecych tutaj związanych z tym fragmentem To odnosi się do kwestii ściśle teologicznych
  • zwracając uwagę na to że ten obraz Bóg Chrystus Bóg głową Chrystusa jest
  • wykorzystywany w debatach teologicznych w tamtym czasie w debatach teologicznych o bóstwie Chrystusa i są oponenci którzy twierdzą że Chrystus nie jest na tym
  • samym poziomie nie jest tej samej substancji czy nie jest tej samej godności Co Bóg Ojciec tak tylko no podlegam mu jest kimś
  • podległym i ten fragment gdzieś pojawia się z tego co rezystom pisze
  • w tych debatach i został zwracał uwagę że nie Oni się mylą tak że tutaj nie
  • możemy w ten sposób o tym mówić że Chrystus
  • i Bóg to jest ta sama substancja nie można mówić o tym że któryś z nich jest jeżeli chodzi o godność niżej wyżej
  • że to jest relacja Złożona i po prostu mają inne kompetencje tak w tym kontekście więc on dość mocno się
  • z tą zwraca na to uwagę ale i znowu co ciekawe mówi Ale nie oczywiście nie
  • możemy tego typu relacji przenosić na relacje mężczyzna kobieta ponieważ relacje w Bogu są zupełnie inne niż te które są między ludźmi i z powrotem
  • wraca do tej swojej interpretacji mówiącej o o podległości
  • także widać że tutaj jest jakieś takie pęknięcie tak że tak powiem w jego myśleniu i on uparcie się trzyma tej podległości jednocześnie pokazując
  • że nie można mówić o podległości Chrystusa wobec Boga w jakimś takim znaczeniu jak podległy jest niewolnik wobec swojego pana tak dokładnie tak
  • został mówi że jeżeli nawet mówilibyśmy o pewnej podległości to była to
  • rezygnacja świadoma z pewnych prerogatyw ze strony Chrystusa po to żeby dokonać
  • pewnego dzieła Tak więc tutaj został idzie w tym kierunku i to jest sama w
  • sobie ciekawa ciekawa myśl druga rzecz na którą zwraca uwagę Chryzostom to jest taka
  • kulturowa trochę też obserwacja on uważa że [Muzyka] mamy tutaj do czynienia
  • z taką z takim problemem różnic między płciami które manifestują się w sposobie
  • ubierania i przywołuje między innymi fragment z Powtórzonego Prawa 22.5 gdzie czytamy nie będzie rzeczy męskich na kobiecie i
  • mężczyzna nie włoży damskiej szaty na siebie gdyż każdy kto to czyni jest obrzydliwością dla Jahwe twojego Boga i gdy został dość szeroko rozwodzi się nad
  • kwestiami właśnie tego że No jeśli mężczyzna zakłada coś na głowę tak po taki obraz tam mamy w tym w tym tekście
  • No to hańbi siebie ponieważ zachowuje się jak kobieta tak kobieta zachowuje
  • się jak mężczyzna i to jest nie w porządku to jest przekraczanie pewnych
  • granic które są dla niego naturalne a jeśli są naturalne i manifestują się
  • poprzez sposób ubierania No to jeżeli są naturalne to znaczy że one zostały w jego rozumieniu nadane przez Boga więc on nie widzi tutaj
  • takiej możliwości żeby tego typu zachowania miały miały miejsce także to są dwie takie ciekawe myśli
  • które uhrus zastoma się pojawiają który gdzieś tam mi się po głowie wcześniej też błąkało oczywiście w zupełnie innej konfiguracji czyli to że Paweł rysuje te
  • obrazy pokazuje te relacje Chrystus Bóg głową Chrystusa że no one nie są tam
  • ozdobnikiem tak że tak powiem w tym miejscu tylko że one mają wprowadzić słuchaczy w pewien temat Paweł chce pokazać że są byty które
  • tworzą w pewnych określonych kontekstach jedność a jednak są różne i ta głowa
  • takie fale pokazuje nam swego rodzaju relacje
  • między nimi i to również gdybyśmy przeczytali nie
  • mamy czasu tak na to żeby wejść głębiej tak jak powiedziałem wcześniej w to kwestie bo oprócz tego obrazu który w trzecim wersecie znajdujemy to mamy
  • również taki obraz tutaj w 4-5 gdzie Paweł mówi każdy mężczyzna
  • pomniejsza swoją godność kiedy modli się lub prorokuje znak krytą głową czyli to jest to co kryzostom mówi no to zachowuje się
  • niewłaściwie niewłaściwy ubiór ubiór kobiecy na siebie zakłada i każda
  • kobieta pozbawia się szacunku kiedy modli się prorokuje z odkrytą głową tak czy mamy ten obraz właśnie chryzostomowy i w odbiciu takim lustrzanym w drugiej
  • części tego fragmentu 14 werset i 15 werset Paweł pisze tak
  • czy sama natura was nie poucza że Gdy mężczyzna ma długie włosy to traci
  • szacunek kobieta natomiast gdy ma długie włosy z tej chrubą włosy bym zostały jej dane dla okrycia Czyli znowu bym powiedział tak kryzysom akurat o tym nie
  • pisze o tych długich włosach on inaczej troszeczkę pisze u mężczyzny ale znowu mężczyzna z długimi włosami przywołuje nam taki obraz właściwy dla kobiecej
  • głowy tak co Zresztą Paweł potwierdza w tej drugiej części tego miejsca czyli ja
  • bym tutaj troszeczkę odmiennie niż Chryzostom tak zaryzykował pójście w troszeczkę innym kierunku
  • w pewnych w pewnych konkluzjach mianowicie
  • bardzo czy tak po pierwsze Bardzo byłbym za tym żeby pójść konsekwentnie dalej za
  • tymi obrazami Chryzostoma tak z analizą tej metafory Co to znaczy że Bóg jest
  • głową Chrystusa tak jak mężczyzna jest głową kobiety a jednocześnie myśląc o tym że nie mówimy o takiej relacji podległości jak
  • rezystom mówi jak między niewolnikiem a panem tak Co tutaj się dzieje to jest jeden ze znaków zapytania i drugi bardzo bym szedł mocno w stronę tego co kryzys
  • został akcentuje czyli tego że poprzez ubiór manifestują się pewne różnice między płciami które w rozumieniu Chryzostoma i myślę że Pawła też
  • który przecież znał z pewnością ten fragment z Powtórzonego Prawa one powinny znaleźć odzwierciedlenie No właśnie w sposobie w sposobie
  • ubierania w sposobie zachowania się i teraz można zadać sobie
  • pytanie skąd w ogóle tak miałby pojawiać się w świetle tego co powiedziałem pomysł na to żeby te
  • kobiety wpadły na na taki pomysł żeby modlić się
  • prorokować z głową odkrytą w miejscach publicznych zdaje
  • się że wiedząc od co nieco nauczaniu Pawła które pewnie
  • pewnie pewnie wcześniej gdzieś tam gdzieś tam słyszały
  • jest taka jest Taka hipoteza o tym że kobiety w koryncie
  • odgrywały dużą rolę jaką
  • prorokinie właśnie jest taka taka koncepcja mówiąca o tym że prorokinie w
  • koryncie bardzo bardzo były charyzmatyczne i miały wielkie znaczenie w tym kościele i być może
  • być może znały również nauczanie pawłowe które on zapisał znajdujemy w
  • zupełnie innym liście w liście do Galatów czy 28 gdzie czytamy tak nie ma już żydań Greka nie ma niewolnika ani wolnego nie ma mężczyzny ani kobiety
  • ponieważ wszyscy jesteście jedno w Chrystusie Jezusie i bardzo poważny sposób mogły chcieć potraktować tego typu nauczanie
  • nie ma w Chrystusie różnic nie ma mężczyzny i kobiety nie ma różnic
  • narodowościowych nie ma różnic społecznych nie ma niewolnika ani wolnego i w związku z tym mogły chcieć tą
  • manifestować w trakcie publicznych zebrań No to Pokażmy światu że teraz mamy już nową nową rzeczywistość i Paweł Być może tutaj
  • właśnie nie chce żeby one szły tak daleko ponieważ jak obserwujemy
  • aktywność Pawła misyjną to widzimy że on rewolucji społecznych nie
  • powoduje nie prowokuje nie wspiera on pojawia się w różnych miejscach i tam
  • gdzie jest No nie niszczy tych relacji które są między ludźmi
  • tylko próbuje ewolucyjnie wprowadzić w nie wartości chrześcijańskie Paweł na przykład nie walczy z niewolnictwem tak
  • starożytnym mówi w tym samym liście tak do Koryntian pierwszym że jeżeli ktoś
  • został zbawiony Kiedy był niewolnikiem No to powinien właściwie pozostać w tym
  • stanie nie ma jakiegoś większego powodu dla którego miałby rezygnować niech po prostu wypełnia swoje obowiązki swoją rolę społeczną dalej w odpowiedni sposób
  • więc oczywiście eschatologicznie tak w rozumieniu takim tego jak ten to
  • królestwo tak Boga które Paweł głosi kiedy ono będzie zrealizowane to tych
  • różnic oczywiście nie będzie ale jest to napięcie tak u Pawła
  • to już się dzieje ale jeszcze ale Jeszcze trwają jeszcze mają miejsce
  • pewne porządki społeczne które pochodzą że tak powiem z poprzedniej
  • epoki więc on tak jakby można byłoby mieć wrażenie chciałby zastopować tą
  • taką aktywność [Muzyka] charyzmatyczną daje Nazwijmy to tych kobiet które manifestują w ten sposób
  • swoją wolność czy nowy nową rzeczywistość nie negując być może nawet
  • podstaw teologicznych tak ich zachowania ale ale
  • odwołując się do pewnego porządku społecznego tak tego co ich zachowanie mogłoby wywoływać i tutaj
  • wracam do tego wyrażenia naszego tak już powoli zmierzam do zamknięcia mojego
  • mojego wywodu Kobiety powinny mieć kefales
  • czy czy w tym świetle się chcę tego co powiedziałem dałoby się znaleźć jakąś
  • inną interpretację niż tylko tą która zmierza do takiego akcentowania mocnego
  • relacji odległości tak mężczyzny i kobiety czy kobiety wobec mężczyzny widzimy że że są z tym problemy tak
  • świecę tego obrazu Chrystus Bóg głową Chrystusa a jednocześnie nie ma relacji
  • podległości takiej jak niewolnik wobec pana tylko ewentualnie rezygnacja tak z
  • pewnych pryogatyw i to słowo nie pojawia się w miejscu tym w 11 rozdziale 10
  • wersecie w tym liście po raz pierwszy ono pojawia się w różnych odsłonach też w formie czasownikowej w innych miejscach ja tutaj Chciałbym
  • zwrócić uwagę na dwa które tuż przed tak
  • się pojawiają 9 rozdział czwarty piąty werset Paweł się pyta tak czy naprawdę
  • nie mamy prawa do jedzenia i picia dokładnie ten sam czasownik dokładnie ten sam rzeczownik czy naprawdę ukehomen exun Czy naprawdę nie mamy ekspian to
  • jedzenie i picia Czy naprawdę nie mamy ekspona podróżować z siostrą jak to czynią linia apostołowie bracia 9 rozdział to jest takie miejsce w
  • którym Paweł pokazuje mamexu Sia ale nie korzystam Dlaczego dla większego dobra
  • dla Ewangelii tak w tym w tym akurat 9 rozdziale to jest
  • dla niego ważniejsze niż możliwość wykorzystywania swojej
  • w jakichś tam różnych kontekstach które przywołuje w dziewiątym rozdziale i w
  • końcu ósmy rozdział tak troszeczkę wcześniej one się wiążą ze sobą w różny sposób Paweł mówi Uważajcie jednak by wasza
  • ekosia nie stała się powodem potknięcia dla słabszych Czyli znowu ta exusyjna ta
  • wolność to prawo Ta możliwość aktywna którą się ma ona może mieć
  • fatalne skutki dla tych którzy są obok nawet jeżeli ma się rację tak Paweł o
  • tym mówi właśnie w ósmym rozdziale Jeżeli masz rację to nie chodzi o to żebyś ty wiedział tak o czymś i manifestował to tylko żebyś
  • myślał o tych innych którzy Może nie mają takiego poziomu zrozumienia
  • jak ty No i gdyby w świetle tych choćby dwóch
  • miejsc spróbować to wyrażenie zrozumieć to pojawiła się no już
  • kilkadziesiąt lat temu taka taka propozycja która być może
  • byłaby jakąś odpowiedzią jakąś próbą tak zrozumienia tego co tutaj się dzieje
  • żeby zrozumieć to sens w ten sposób jak kobieta ma
  • kontrolę nad swoją głową tak Czyli w świetle tych charyzmatycznych entuzjastycznych kobiet
  • prorokim tak na przykład które próbują narobić w ich rozumieniu dobre rzeczy
  • Paweł posługuje się słowem Lexus Sia które nie pojawia się po raz pierwszy tylko właśnie tuż przed pojawiało się w takim kontekście samoograniczającym
  • gdzie Paweł sam siebie stawia jako przykład samoograniczenia no Miejcie tą swoją wolność jednocześnie kontrolując się
  • ograniczcie swoje prawo do tego żeby pewne rzeczy robić być może dla celów
  • wyższych tak by wasza wolność wasza ekosia nie stała się powodem potknięcia
  • dla słabszych czas mi się skończył więc przepraszam trochę chaotycznie może ale no kilka takich myśli które No zdaję
  • sobie sprawę że mogą być dopiero początkiem takiej porządnej poważnej dyskusji ale mam nadzieję że chociaż
  • zwróciłem uwagę na to co tutaj się kryje tak pod tym greckim wyrażeniem jakie są
  • problemy Dziękuję że ten temat wielu osobom łączy
  • się z całą masą różnych rzeczy poczynając od komentarza który
  • jest pod naszym wydarzeniem z którego wynika ewidentnie że
  • autor tego komentarza uważa że tak naprawdę cała ta rozmowa i cała ta o ten fragment o nagrywaniu głowy przez kobiety i w
  • ogóle o prowadzeniu przez niej jakiejś modlitwy Czy prorokowanie podczas nabożeństwa dotyczy tylko takich bardzo wyjątkowych sytuacji gdy w ogóle nie ma
  • mężczyzn którzy tam są więc to jest taki jeden komentarz no i pojawiły się
  • oczywiście też pytania i tutaj To ja może do tego komentarza się
  • odniosę tak nie wydaje się żeby dało się obronić taką tezę tutaj jest i mężczyzna i kobieta są
  • przywoływani tak te pary dwie jakbyśmy to szczegółowo weszli w ten fragment No to widzielibyśmy że no ciężko byłoby obronić taką tezę
  • w tym miejscu wracając do tego Chryzostoma o którym mówię Nawet Chryzostom on on żyje to jest to jest końcówka czwartego
  • początek 5 wieku tak na wschodzie zwraca uwagę na to że kobiety tutaj prorokują i
  • mówi No wtedy jeszcze kobiety prorokowało i podaje różne przykłady z
  • Dziejów Apostolskich które pokazują że to nie była jakaś wyjątkowa sytuacja tylko że właśnie tak się działo nie że to było że to było coś regularnego czyli
  • jakby idąc dalej Myślę że Myślę że ciężko byłoby obronić taką tezę tak
  • próbując być konsekwentnym interpretacji całości tego miejsca to tak na gorąco
  • jeśli dobrze zrozumiałem tak to co to nie jest pierwsza taka sytuacja jak
  • jej pierwszy komentarz dotyczący właśnie tematów związanych z rolą kobiet w kościele szczególnie w tym kościele pierwotnym Ty już miałeś na ten temat
  • różne czy całe wykłady czy przy okazji jakichś interpretacji właśnie tekstów
  • pojawiały się o tego typu problemy Zresztą temat roli kobiet w kościele od 1 do 21 wieku tak naprawdę
  • przewija się w naszych wykładach nic dziwnego natomiast ten konkretny
  • temat o którym my dzisiaj mówimy okazuje się że rodzi pytania które
  • trochę go rozgałęziają i być może będzie to jakiś taki Przyczynek do pomysłów na kolejne wykłady
  • dla przykład jak miało się to ostrzeżenie o nakrywaniu głowy przez
  • mężczyznę do obowiązku nakrywania głowy przez Żydów w trakcie niektórych rytuałów religijnych No to jest rzeczywiście mnie to też
  • zawsze frapowało że Paweł mówi że mężczyzna ma modlić się prorokować z
  • głową odkrytą Podczas kiedy wiemy że w Starym Testamencie nawet Jest bardzo
  • dokładny opis kiedy pobożny bogobojny Żyd ma mieć głowę zakrytą i są to też elementy właśnie modlitwy czy różnych rytuałów
  • tak No tutaj to to jest ciężko ciężko stwierdzić to jest pytanie takie też
  • inne kiedy czasami mówię o tym miejscu to dotyczy długich włosów u mężczyzn tak
  • jak to jak to jest hańbą mieć długie włosy u mężczyzn skoro cała ikonografia
  • którą mamy przedstawia Chrystusa z długimi włosami i zupełnie to się nie
  • zgadza Tak z takim wyobrażeniem które widzimy właśnie w jakiejś
  • przedstawieniach ikonograficznych więc oczywiście tak jak powiedziałem nie
  • rozwikłamy tego problemu tam mamy do czynienia ze splotem takim sam Korynt To
  • jest miasto wielokulturowe komentatorzy z bardzo różnych stron próbują podejść do tego tematu od takich komendatorów którzy zwracają
  • uwagę na przykład na to że Paweł Jako mieszkaniec starsu
  • miasta co prawda greckiego ale położonego w Azji Mniejszej i
  • podległego wpływu orientalnym był właśnie przyzwyczajony od dziecka do pewnego modelu zachowań które akurat zgadzałyby
  • się tak z tym O którym Tutaj mówimy No z drugiej strony mamy te zwyczaje
  • żydowskie te które wiemy nie tylko żydowskie bo Rzymianie w trakcie
  • wypełniania funkcji kultowych religijnych również tam zarzucali sobie
  • na głowę togę no więc jest bardzo ciężko tutaj wybrnąć
  • z tego problemu nie ma nie ma nie mamy odpowiedzi takich jakiś jednoznacznych
  • przekonujących na ten temat mamy tylko tekst no i zakładamy że jeżeli ten tekst miał być
  • przekonujący dla odbiorców No to musiało być tak że ci odbiorcy
  • którzy tego słuchali No powinni rozumieć tą te argumentację z drugiej strony skoro pojawił się tego
  • typu problem oznacza że nie była to jakaś norma jednoznaczna tak bo gdyby wszyscy trzymali się normy to nie byłoby żadnego
  • problemu więc mamy do czynienia z pewnie z jakimiś różnicami w sposobie zachowań
  • Paweł próbuje to dostosować do jakiegoś modelu który On proponuje w
  • swoich kościołach ten fragment w którym jesteśmy i w drugim wersecie który rozpoczyna i w XVI wersecie który kończy to miejsce bardzo mocno odwołuje się do
  • kwestii tradycji tam się pojawia właśnie wprost słowo tradycja parados is Paweł zaczyna chwalić Kordian mówi super żeby
  • zachowujecie wszystko co ja wam Przekazałem wszystkie tradycje a potem mówi ale wiecie jest jest problem Nie tutaj z tymi głowami i wyjaśnia wyjaśnia
  • wyjaśnia i sam tak jakby czuję że to może nie do końca będzie takie w stu
  • procentach przyjęte dobrze 16 werset mówi a jeśli ktoś jest na tyle kłótliwy tak dosłownie by tam było żeby dalej tutaj dyskutować
  • na ten temat to ja tylko chciałem powiedzieć że ja takiego zwyczaju synetkę ja nie wprowadzałem w moich kościołach czyli pewnie coś jest na
  • rzeczy tak że nie wszyscy patrzą na to tak samo A Paweł gdzieś próbuje jakąś normę tutaj tutaj wprowadzić No więc jest jakaś niejednoznaczność i ciężko
  • z tego wybrnąć wszystkie te rzeczy których on tutaj mówi długie włosy krótkie włosy tak No są dziesiątki różnych prób
  • rozumienia bardzo często one są oderwane od jakby całości
  • fragmentu czyli No ktoś się koncentruje na przykład tylko na długich włosach
  • albo tylko na nakryciu głowy u kobiet i robi fajną interpretację ale jak się
  • zaczyna czytać fragment ten od początku do końca to nagle jakby zostają pewne
  • klocki z którymi nie wiadomo co zrobić jeżeli się pójdzie za tą interpretacją także No czekamy na jakąś interpretację która będzie ujmować całość tak nie
  • zostaną nam klocki z którymi nie wiadomo co zrobić
  • Także jest jakieś zamieszanie tak Podsumowując to pytanie Ale z drugiej
  • strony jest jasne że Paweł dąży do tego żeby ta sytuacja stała się taka jednoznaczna No i tutaj jeszcze kolejne pytanie jak
  • był ściślające czy kobieta miała mieć to coś na głowie tylko podczas modlitwy i
  • prorokowania A co z innymi momentami nabożeństwa
  • no wyraźnie tutaj Paweł wskazuje na na ten moment modlitwy i prorokowania to to
  • możemy to możemy powiedzieć Nie wiemy nic o innych momentach więc z jakiegoś powodu to musiało być właśnie ważne
  • w tej w tej chwili być może chodzi o jakieś takie publiczne
  • aktywne jakąś publiczną aktywność tak No prorokowanie co to znaczy prorokować tak w tamtym kontekście jeżeli mówimy o
  • pierwszym Liście do Koryntian wiemy że za chwilę 12 rozdział 13 14 rozdział 1 listu do Koryntian będą bardzo mocno poświęcone
  • kwestią charyzmatów w tym również prorokowania które Paweł szczególnie ceni tak w odróżnieniu od glosolali wydaje się że tutaj przeciwstawia
  • w takim kontekście funkcjonalnym te dwie aktywności i jakbyśmy czytali 12 13 14
  • rozdział to widzimy że prorokowanie jest to jakiś jakaś forma przekazywania komunikatów być może w formie nauczań
  • może w formie jakiejś refleksji trudno nam powiedzieć więc czasami kojarzy się
  • nam prorokowanie z jakąś taką aktywnością polegającą na nie wiem przepowiadaniu przyszłości tak to tutaj nie to tutaj szerzej
  • to jest przekazywanie pewnej wizji Bożej wizji rzeczywistości temu
  • konkretnemu zgromadzeniu więc kobieta zabierała głos mówiąc coś no i być może
  • to gdzieś tutaj było jakimś problemem że no ona nagle pojawia się
  • z tą głową nie nakrytą i i dla Pawła i być może dla
  • jakiej grupy tak też pewnie nie tylko dla samego Pawła dla jakiejś grupy chrześcijan którzy tam są jest to jest to problematyczne
  • No mamy kolejne takie pytanie Czy należy czytać te teksty jako Nakaz
  • zakaz nakrywanie głów długie włosy czy też jako odwołanie się do panujących akurat wówczas zwyczajów dzisiaj mamy inne zwyczaje na przykład dziurawe
  • jeansy i może te wersety są dla nas po prostu już nieaktualne
  • to jest Myślę tak zależy właśnie czy tak jak mówię nie miałem czasu nie
  • ma czasu tak żeby w pół godziny jakby przeprowadzić taką bardziej głęboką analizę tego miejsca ja bym powiedział
  • że można byłoby interpretacji iść w stronę tego że głównym akcentem
  • tego fragmentu jest to że Paweł chce powiedzieć Słuchajcie
  • są różnice między płciami Tak wracając do tego miejsca nawet z Powtórzonego Prawa mężczyźni nie zakładają damskich ciuchów kobiety nie zakładają męskich
  • taki jest takie świat tak to tak to powinno
  • wyglądać i tak uczy Biblia tak Stary Testament na
  • pewno Paweł ma to ma to gdzieś w głowie i nie chcę tego przekraczania granic
  • między płciami to ja bym powiedział że tutaj nie tyle odległość tak bo ten
  • obraz Bóg Chrystus tak to mielibyśmy problem z tym musielibyśmy się uciekać do kruczków interpretacyjnych Chryzostom to robi nie że Bóg Chrystus nie ma
  • podległości takiej niewolniczej i ten ale ale do ludzi już musimy zastosować
  • inne inne kryteria więc gdyby gdyby to była
  • ta właściwa konkluzja tak nie mówię że jest tak bo naprawdę nie roszczę sobie pretensji do tego żeby po nie wiem setkach komentatorów którzy próbowali
  • coś z tym zrobić I dalej mamy tak jak u księdza popowskiego w słowniku miejsce
  • niejasne tak ale gdybyśmy się pokusili taką jakąś próbę no to wyciągnąłbym zasadę z tego tak że Paweł tak w swoim
  • światopoglądzie uważa że że są pewne normy zachowań które są właściwe dla
  • mężczyzn normy zachowań które są jak rozumieniu właściwe dla kobiet i mimo tego że w Chrystusie nie ma już różnic to on chce w tamtym świecie w którym
  • żyje utrzymać ten porządek społeczny w którym te różnice jakoś się jednak
  • ciągle manifestują tak samo z niewolnictwem
  • prawda tak jak tak jak o tym wcześniej mówiłem nie stanowi dla niego problemu
  • istnienie tego takiej funkcji takiej funkcji społecznej
  • więc gdyby ktoś chciał iść za tym pawłowym
  • światopoglądem a inne pytanie to jest czy my musimy go przenosić na dziś czy
  • nie ale to powiedzmy jeszcze na innym poziomie postawione pytania Ale gdyby ktoś chciał tam iść To pewnie powinien sobie zadać pytanie co dzisiaj znaczy
  • być kobietą co dzisiaj znaczy być mężczyzną i pewnie niekoniecznie będzie się to wiązać z
  • wyglądem głowy Tak tylko pewnie w innych kierunkach zupełnie by to szło czyli
  • takie powiedzmy literalne czytanie powinna mieć na głowie coś tam tak I w
  • tym kontekście to będzie chodzić o jakieś nakrycie No to przy tej zmianie kulturowej to pewnie nie jest adekwatne czy nie
  • adekwatny sposób czytania No chyba że stworzymy subkulturę i tak jak Asia
  • powiedziałaś Tak są kościoły w których praktykuje się dalej tak w taki sposób
  • zachowania ubioru kobiet w czasie nabożeństw myślę sobie Jeśli to jest dla
  • nich symboliczne wyrażenie pewnej treści a nie tylko
  • No nie wiem zastosowanie takie literalne bez bezrefleksyjne jakiegoś fragmentu
  • biblijnego To czemu nie jeżeli ten światopogląd Właśnie się wyraża w ten sposób jeśli w tym kościele ten światopogląd pawłowy funkcjonuje właśnie
  • w ten a nie inny sposób To dlaczego nie natomiast na tak jakby z szerszej perspektywy bym powiedział że szukałbym jakiejś zasady tak kolejny etap to
  • byłoby zadanie sobie pytania czy Paweł rzeczywiście
  • czy musimy przenieść pewien porządek społeczny który znajdujemy w Nowym
  • Testamencie na dzisiejszy czas w sposób taki jeden do jednego
  • jakby nie gwałcą z jakiejś myśli tak która gdzieś tam stoi za tym no
  • monarchii już nie ma prawda a jest to sposób funkcjonowania ludzi w
  • tamtym czasie i na przykład metafory ka Pawłowa mówiąca o Bogu
  • Chrystusie o rzeczach jest patologicznych jak najbardziej nawiązuje do pewnych elementów monarchistycznych tak no ale nie twierdzimy że monarchia
  • jest w takim razie jedynym możliwym ustrojem politycznym w którym powinniśmy żyć z demokracją będziemy będziemy
  • walczyć prawda więc no jakby na tej zasadzie można byłoby na różnych poziomach myślę stawiać sobie pytania i takie mam przeczucie poczucie że ten
  • fragment jest dużo ważniejszy tak niż na pierwszy rzut oka się wydaje i nie
  • dotyczy tylko i wyłącznie właśnie tego czy tamtą chustkę nałożyć na głowę czy nie tylko on Dotyczy pewnych relacji społecznych i gdzieś dotyka ważnych
  • pytań które dzisiaj też stawiamy sobie tak czy jak to ma być nie czy te różnice między płciami to mamy
  • akcentować w takim razie czy nie czy to wszystko jest kwestia kulturowa tak czy
  • cały gender stadis który idzie w stronę definiowania tej płci kulturowej na ile
  • prawda byś gdzieś to mieściło w tym światopoglądzie pawłowym no Paweł na pewno nie miał w głowie tego tak to jest jasne Natomiast co my z tym mamy dzisiaj
  • zrobić No to to już zaczynają bardzo poważne pytania wykraczające mocną poza
  • kwestie tylko i wyłącznie chustki ja nie bez poruszyłam kwestię dzisiaj
  • tego co się dzieje w Iranie dlatego że specyfika tego
  • buntu społecznego który tam jest dotyka właśnie nie tego że
  • tak jak w wielu takich ruchach No to wyrzucamy prawda wyrzucamy jabby wyrzucamy coś tam i tak dalej dotyczy takiej wewnętrznej
  • przestrzeni Wolności to znaczy jeżeli ja chcę nosić hidżab Czyli jeżeli ja chcę się cała nakryć to ja mam do tego prawo ale nikt nie
  • może mi tego prawa z zewnątrz narzucić na zasadzie bo tak i bo cały problem
  • właśnie w tej rzeczywistości polegał właśnie nie na tym że Kobiety chciały
  • czy nie chciały nosić hidżabów tylko że jest policja która sprawdza czy komuś
  • tam pod hid korzystają włosy i kobiety obarcza odpowiedzialnością za to że z
  • powodu tych wystających włosów na przykład wodzą mężczyzn na pokuszenie prawda i to jest w pewien sposób podobny to co ty
  • powiedziałeś o tym że mogą istnieć takie kościoły w których gdzieś tam symbolicznie wyraża się pewien porządek czy pewną
  • pewną ideę prawda ale to jest zupełnie inna Chociaż może wyglądać na zewnątrz
  • tak samo sytuacja od tego kiedy człowiek przychodzący do kościoła dowiaduje się
  • że ma się zachowywać tak bo tak zawsze było prawda i tyle i tak zawsze było i
  • nie dyskutujemy z tym No ale jeszcze na koniec wrócę taką
  • klamrą do pierwszego komentarza do którego się odnosiłeś pan tutaj zostawił
  • też kolejny komentarz przeczytam go kontekst tej wypowiedzi wskazuje na
  • takie właśnie rozumowanie że kobieta zostaje dopuszczona do sprawowania modlitwy i nauczania gdyby nie było mężczyzn Czy pan upiera się przy swoim
  • dalszym ciągu No to moglibyśmy rozmawiać oczywiście no nie mamy czasu żeby teraz
  • analizować właśnie cały fragment w jego kontekście bliższym
  • dalszym tak No ja się ja się upieram przy swoim panem przy swoim może może
  • będziemy mieli okazję gdzieś gdzieś porozmawiać zapraszam na jakieś może zajęcia do nas nawet to to bardzo bardzo również zapraszamy na zajęcia
  • już kończy się rekrutacja studia natomiast można też dołączyć do
  • konkretnych zajęć jako wolne słuchacz co też bardzo polecam jeżeli państwo
  • podobają się wykłady konkretnych wykładowców które tutaj są
  • podczas ewst online można je usłyszeć to bardzo serdecznie zapraszam od razu
  • powiem że te wykłady które tutaj są dla nich to jest tylko taki przedsmak tego co się dzieje na zajęciach i naprawdę warto brać w nich udział
  • Sławku bardzo serdecznie ci dziękuję dziękuję i
  • państwu państwa zapraszam na to co będzie działo się za tydzień a za
  • tydzień wracamy zgodnie z zapowiedzią do rozjaśniania
  • zwiększania naszego zasobu informacji na temat anglikanizmu rozmawialiśmy już z
  • naszym absolwentem który jest proboszczem w jednej z najważniejszych
  • anglikańskich parafii w Anglii tym razem troszeczkę opowiemy o samym kościele
  • Anglii ale nie tylko naszym wykładowcą będzie doktor habilitowany Kazimierz
  • Brem który tym razem spróbuje opowiedzieć o innych kościołach
  • królowej Elżbiety II aktualnie również króla Karola III a mianowicie między
  • innymi o kościele Szkocji kościele Walii tutaj w takiej powszechnej świadomości w
  • Polsce bardzo rozróżniamy te kościoły i nie bardzo wiemy o co chodzi w tym całym nazewnictwie No wiemy o takim specjalnym
  • stosunku jaki specjalnej relacji jaka łączy brytyjskiego monarchę z kościołem Anglii
  • no ale jak wyglądają stosunki króla królowej z innymi kościołami w Wielkiej
  • Brytanii właśnie między innymi z prezbiteriańskim kościołem Szkocji czy anglikańskim kościołem w Walii jest to wszystko wydaje się być dość
  • skomplikowane pytania tego typu pojawiły się przy okazji uroczystości związanych
  • z pożegnaniem królowej Elżbiety II która które odbywało się nie tylko
  • że ale też na przykład właśnie w Szkocji Myślę że troszeczkę na ten temat też się
  • dowiemy na pewno dowiemy się sporo na temat historii tych wszystkich kościołów i tego co je ze sobą łączyć co dzień A znając
  • doktora habitowanego o Kazimierza Bema wiem że będzie to fascynująca podróż
  • obejmująca nie tylko daty miejsce i ludzie ale także architekturę sztukę i
  • wiele innych kwestii także bardzo serdecznie państwa zapraszam raz jeszcze
  • państwu dziękuję Sławku dziękuję również tobie bardzo Życzę państwu miłego
  • wieczoru i do zobaczenia za tydzień
Pobierz transkrypcję (TXT)