TRANSKRYPCJA: "Wykład inauguracyjny 2023/24. Mistyka jako element śląskiej duchowości. Prof. Maciej Manikowski" Data publikacji: 20.11.2023 Długość: 19:58 --- [0:00] [Muzyka] [0:00] [Muzyka] [0:16] teraz możemy przejść do wykładu inauguracyjnego dzisiejszego spotkania i [0:21] bardzo Cieszę się że nasze zaproszenie przyjął niezwykły cłek [0:26] proform Zym [0:31] naszej uczelni no i też naszym osobistym pan Maciej [0:35] manikowski jest polskim teologiem filozofem jest absolwentem filozofii na [0:40] Uniwersytecie wrocławskim profesorem w Instytucie filozofii Uniwersytetu [0:44] Wrocławskiego swój doktorat zrobił z dziedziny z Filozofii języka właśnie na [0:51] wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego w 96 roku potem [0:55] habilitował się z zakresu teologii [0:59] edim od 2016 roku Pan profesor manikowski muszę powiedzieć też że był [1:05] wykładowcą tutaj w ewangelikalne Wyższej Szkole teologicznej to były lata [1:10] 2008-2010 wykładał przedmioty filozoficzne ja sam na te przedmioty na [1:14] te zajęcia chodziłem od czasu do czasu za każdym razem Byłem [1:18] zachwycony myślałem w jak cudowny sposób człowiek potrafi O tak trudnych rzeczach [1:24] opowiedzieć także tutaj Chylę czoła Wiele się nauczyłem wiele Uczę się od [1:28] profesora manikowski prof Jeszcze raz dziękuję oddaję mikrofon i Zamieniam się [1:34] w słuch Bardzo dziękuję dziękuję bardzo chciałbym [1:38] zacząć od takiego bardzo często powtarzanego zdania które próbuje [1:45] scharakteryzować wiek XX zdanie które jest [1:50] przypisywane różnym osobom tak naprawdę kiedy próbuje poszukiwać źródłowo kto [1:56] faktycznie je wypowiedział to dosyć trudno jest to znaleźć [2:00] nieraz mówi się o tym że był to francuski pisarz Andre Mal inni mówią że [2:05] był to ber jeszcze inni będą mówili że to zdanie wypowiedział k [2:12] Runner wydaje się że nie jest istotne być może w tym momencie dociekanie tego [2:18] kto wypowiedział to zdanie a samo to zdanie mianowicie ono brzmi w ten sposób [2:24] wiek X albo będzie wiekiem mistyki albo go nie będzie wcale [2:30] można byłoby na przykład powiedzieć w ten sposób że oczywiście zdanie to jest [2:35] jak najbardziej prawdziwe i to co ono głosi się sprawdziło No bo wiek XX w [2:40] gruncie rzeczy dobiega kresu swojej pierwszej ćwiartki a więc jeżeli jest [2:45] wiek 2 to oczywiście można by było twierdzić że to zdanie jest prawdziwe [2:51] ale z drugiej strony warto też zwrócić uwagę na inne [2:56] stwierdzenie które pojawiło się Myślę że ci którzy byli na zjeździe filozoficznym [3:03] a pan rektor był w Szczecinie w 2004 roku to na jednym z wykładów profesor [3:11] socjologii powiedział że dosyć istotne jest to że obserwujemy tak zwany powrót [3:17] religii w naszej rzeczywistości ale pytanie które powinniśmy sobie zadać to [3:24] jest pytanie dotyczące Jaka religia wraca że przecież nie [3:30] religi którą znamy z X wieku z X wieku 1 19 czy nawet z początków XX wieku to [3:40] samo trzeba byłoby powiedzieć o owej mistyce jeżeli myślimy o wieku XX jako o [3:47] wieku mistyki jeżeli myślimy o mistyce jako tym co jest fundamentem między [3:54] innymi Śląskiej duchowości to oczywiście to nie jest mistyka którą znamy [4:00] Chociażby z pism mistycznych Jakuba Bem to nie jest mistyka którą znamy Z [4:07] pism Teresy z Ava czy Jana od Krzyża czy nawet to nie jest mistyka którą znamy [4:13] być może także i z pism Tomasza mertona To jest coś co w dzisiejszym czasach [4:19] powinniśmy rozumieć troszeczkę inaczej i spróbuję ten mój wykład poprowadzić [4:26] takimi trzema ścieżkami po pierwsze spróbować określić to co jest dzisiaj [4:34] nazywane mianem duchowości po drugie spróbować określić to co jest w gruncie [4:41] rzeczy oddawane poprzez ów termin mistyka bądź doświadczenie mistyczne a [4:48] na koniec pokazać jak faktycznie to co rozumiemy przez doświadczenie mistyczne [4:54] jako element fundamentalny dla duchowości w ogóle i duchowości ą [5:00] szczególności można byłoby dzisiaj zrozumieć kiedy myśli się o duchowości [5:09] to bardzo często w XX wieku dostrzega się dwie [5:14] możliwości z jednej strony będziemy widzieli zastępowanie przez duchowość to [5:21] co do tej pory było religią instytucjonalną to jest pewien prąd [5:28] który na przykład do X wiecznej Holandii kiedy właśnie na [5:35] bazie ruchów reformacyjny pojawiają się pierwsze [5:40] próby zbudowania religii czy nawet zbudowania kościoła który byłby bez [5:48] struktur coś co potem także będzie się pojawiało pod postacią chrześcijaństwa [5:55] bez religijnego bardzo często kojarzone z myślą [6:01] Bona Ale z drugiej strony to jest też odwoływanie się do tego kogo nazywamy [6:07] człowiekiem duchowym i tutaj dwa takie teksty które mogą nam przybliżyć to Kim [6:15] jest człowiek duchowy oczywiście znamy bardzo często [6:19] odwołujemy się do słów Apostoła Pawła który mówi o tym że człowiek to jest [6:25] ciało dusza i duch stąd się ten podział też to rozważanie dotyczące tego jest [6:33] człowiek duchowy się pojawia ci którzy głębiej zajmują się na przykład [6:39] filozofią czy teologią późnego średniowiecza wiedzą że to będzie [6:43] pojawiało się na przykład w pismach mistrza [6:46] Arta ale pod koniec XX wieku w jednym z bardzo znanych [6:52] esejów czeski filozof uczeń Edmunda Jan patoczka dokonał roż [7:00] intelektual a człowiekiem duchowym intelektualista jak mówi [7:05] patoczka to jest ten który posiada pewną wiedzę intelektualista jest to ten który [7:14] potrafi się w tej wiedzy zorientować intelektualista To jest ten [7:19] który być może próbuje tę wiedzę innym przekazać człowiek duchowy to będzie ten [7:26] który potrafi tą wiedzą żyć człowiek duchowy to będzie ten który będzie [7:31] potrafił tę wiedzę w swoim życiu w jakiś sposób wykorzystać i tutaj warto też [7:38] odwołać się do drugiego tekstu który bardzo łatwo nam to pokazuje a [7:44] mianowicie do wiary filozoficznej Karla jaspersa jaspers zastanawia się nad [7:53] prawdą zastanawia się nad tym co mogłoby nam pokazać różnicę [8:00] w dwóch możliwych sposobach podejścia do prawdy prawda filozoficzna i prawda [8:08] najwyższa za tę drugą jesteśmy w stanie oddać swoje życie za prawdę filozoficzną [8:15] życia nikt oddawać nie będzie człowiek duchowy to jest ten dla którego ta [8:20] prawda faktycznie będzie ważna człowiek duchowy To jest ten który będzie w [8:28] stanie za tę prawdę oddać swoje życie tutaj odwołując się do tego o czym mówi [8:35] w swoim słowie dziekan to ewidentnie widać że właśnie w tym kontekście to [8:42] Jezusa też rozumieliśmy jako człowieka duchowego jako tego który jest w stanie [8:47] oddać swoją wolę oddać ją Bogu dlatego że jest ona dla niego [8:53] ważniejsza a więc człowiek duchowy to będzie ten który będzie próbował t [8:59] wiedzę którą być może jako intelektualista posiada wprowadzić w [9:04] życie Bardzo często mówi się o tym że mamy do czynienia z kryzysem na przykład [9:09] cywilizacji europejskiej kultury europejskiej a ona polega między innymi [9:14] na tym ta sytuacja że coraz mniej mamy tych których moglibyśmy uznać jak mówi [9:22] swojej koncepcji cywilizacji Arnold to za milowe kamienie rozwoju nas [9:29] cywilizacji kiedyś był Dante kiedyś był gete w przypadku wspomnianych tutaj [9:38] elementów dotyczących naszej naszej [9:42] Wrocławskiej ziemi między innymi takim kamieni milowym w rozwoju na przykład [9:47] cywilizacji europejskiej jest oczywiście także Marcin Luther dzisiaj tych kamieni [9:51] tych duchowych ludzi którzy mogliby wziąć na barki tę [9:57] cywilizację chyba coraz mniej a być może brakuje w ogóle a tylko i [10:04] wyłącznie człowiek duchowy byłby tym który mógłby nam powiedzieć mógłby nam [10:12] przybliżyć mógłby nam pokazać Czym jest to co bardzo często nazywamy [10:17] doświadczeniem mistycznym bo nie powinniśmy uważać [10:23] doświadczenia Mistycznego czy mistyki w ogóle za coś co jest elitarne dostępne [10:30] tylko i wyłącznie nieliczny [10:33] nawet spróbuję zaryzykować taką tezę choć być może zostanie ona mocno [10:40] skrytykowana uważam że doświadczenie mistyczne nie musi być tylko i wyłącznie [10:45] związane z doświadczeniem Boga Oczywiście że w mistyce koniec końców [10:51] bardzo często to doświadczenie dotyczy Boga ale przecież może ona dotyczyć [10:56] czegoś jeszcze bardziej jak by chciał powiedzieć coraz bardziej [11:01] fundamentalnego a mianowicie dotyczyłoby to doświadczenia [11:06] jedności Fryderyk nicze kiedy próbuje mówić o mistyce A zdarza mu się od czasu [11:12] do czasu o tym mówić to właśnie zaznacza że doświadczenie mistyczne jest [11:19] doświadczeniem jedności jest takim doświadczeniem w [11:24] którym zanikają pewnego rodzaju rozróżnienia które n kiedy całkowicie [11:31] nieświadomie ponieważ jest to element albo kulturowy albo element wychowawczy [11:36] edukacyjny ze sobą nosimy no troszeczkę pozwolę sobie tutaj na element [11:41] Filozoficzny No bo taka jest moja Główna profesja jeżeli popatrzymy na filozofię [11:46] nowożytną tą która się zaczyna od Kartezjusza to w niej następuje [11:51] rozróżnienie na mnie jako podmiot poznający czyli tego który poznaje [11:57] rzeczywistość na rzeczy pozwana która staje się Przedmiotem [12:03] Poznania a w doświadczeniu jedności tego rozróżnienia nie [12:09] ma podmiot jest jednocześnie przedmiotem przedmiot jest jednocześnie [12:14] podmiotem kiedy chcemy zobaczyć to doświadczenie jedności takie [12:19] doświadczenie które w gruncie rzeczy wynika bardzo [12:23] często z naszych duchowych [12:27] predyspozycji Kiedy próbujemy sobie coraz głębiej [12:32] wkraczać coraz głębiej się zanurzać No to to docieramy do tego podstawowego [12:40] źródła w którym rozróżnienia nie ma mistrz w swoich zachowanych do dzisiaj [12:48] dnia kazaniach próbuje nam [12:57] pokazać cheli zobaczyć jaki jest początek nie [13:02] ten początek o którym nam na przykład mówi objawienie że na początku Bóg [13:05] stworzył niebo i ziemię a następnie stworzył człowieka i tak dalej ale [13:10] Gdybyśmy chcieli się zagłębiać w ten początek to przecież dostrzegliśmy że na [13:15] początku wszystko było jednością to nie jest panteizm kiedy [13:21] będziemy mówili że na początku wszystko było w Bogu bo przecież nikogo czy [13:27] niczego inego poza Bogiem nie było Czy było to w Bogu [13:33] w sensie intencjonalnym jak na przykład chcieliby [13:37] fenomenolog czy będzie to rozumiane właśnie jak chcą myśliciele [13:42] pizu w sensie materialnym czy być może jak chcą ci którzy zaliczają się do [13:49] szkoły platońskiej a mianowicie że będzie to w sposób [13:53] idealny Nie ulega wątpliwości że jednak mimo wszystko kiedy patrzyliśmy na ten [13:59] punkt wyjścia to koniec końców Odkrywamy że na początku jest jedność z różnych [14:06] względów ta jedność została w pewien sposób potem [14:12] skomplikowana pięknie o tym mówi między innymi Jakub Bem za rok będziemy [14:18] obchodzili 4 stulecie jego śmierci w Zgorzelcu i myślę że być może przy [14:23] okazji różnych wydarzeń ten zostanie przypomniany też [14:29] ty ktoś który jest jego duchowym uczniem ktoś który go nie miał możliwości poznać [14:36] Choćby z tego prostego powodu że Jakub beme umiera w sierpniu [14:42] 1624 roku a ten nasz bohater rodzi się 25 grudnia tegoż [14:49] 1624 roku a mam na myśli tutaj Johannesa Szeflera zwanego angelem szusem który [14:57] mówi nie poszukuj Boga zewnątrz zajrzy do siebie i ten Bóg [15:02] mieszka w tobie ten piękny epigramat jest wyryty na pomniku który znajduje [15:08] się w ogrodzie barokowym zakładu Narodowego imienia [15:13] osińskich klasztoru zakonników z czerwoną gwiazdą [15:18] który właśnie był miejscem gdzie gdzie Angelus szus przez całe swoje życie [15:25] mieszkał drodzy studenci się że kiedy popatrzymy na [15:32] Śląsk Śląsk który jest krainą dosyć szeroką w sensie geograficznym aane jak [15:40] chcą niektórzy to jest to kraina która zaczyna się gdzieś niedaleko Oświęcim a [15:45] kończy się na wysokości Drezna kiedy popatrzymy na te wszystkie ruchy które [15:51] się tutaj pojawiały łącznie z ruchami które wygenerowały z siebie słowa [15:59] niewielkich myślicieli to w szkole Braci morawskich kształci się schleiermacher [16:06] ktoś który w gruncie rzeczy za jakiś czas stanie się jednym z [16:11] najwybitniejszych XIX wiecznych teologów ale także i filozofów religii to [16:16] przecież tutaj pojawia się całkiem niedaleko W maleńkiej miejscowości herud [16:22] Nikolas vendor Który z jednej strony będzie odpowiedzialny za duchowość serca [16:28] Ale z drugiej strony Będzie tym który wpłynie na umysłowość jednego z [16:33] najważniejszych filozofów religii XX wieku czyli na Rudolfa Otto który [16:39] właśnie badając między innymi kwestie doświadczenia Mistycznego koniec końców [16:44] będzie musiał do tego cendor wrócić no tutaj wreszcie Także jeżeli już [16:50] popatrzyli byśmy jeszcze innej strony pojawia się hrabia [16:56] Jork forter gości u siebie Wilhelma który jest [17:01] odpowiedzialny za to żeby mówić o nowych naukach jakimi są nauki [17:07] humanistyczne nie byłoby Wielu naukowców nie byłoby wielu myślicieli nie byłoby [17:13] wielu prądów Czy to teologicznych czy filozoficznych gdyby nie Śląsk nazywany [17:20] bardzo często przez Marcina luthera krainą [17:24] Marzycieli doświadczenie mistyczne doświadczen [17:29] jedno jak mówiłem na początku ono wcale nie musi odwoływać się do Boga pozwolę [17:35] sobie na koniec przytoczyć fragment z powieści która zatytułowana jest słońce [17:43] życia została wydana w 1916 roku przez fińskiego pisara Fran [17:50] Emila silp który pokazuje jak faktycznie można byłoby to doświadczenie mistyczne [17:57] doświadczenie rozumieć w odwołaniu do codziennego [18:03] życia opisuje to sytuacj w której młody człowiek po jakimś czasie wraca do [18:09] swojego rodzinnego domu wchodzi do swojego pokoju w którym przeżył całe [18:16] dzieciństwo siada naprzeciw otwartego okna i jak [18:23] pisze długo patrzył na ten krajobraz poze [18:29] KRUS nie przestawał nucić z Cicha melodii która tak bardzo odpowiadała [18:34] jego nastrojowi uczonymi zmysłami wyczuwał niejako woń [18:39] młodej zieleni a tykanie zegara zdawało mu się ciągle coś powtarzać to [18:46] nieustanne powtarzanie wprawiał powoli przybysza w stan za którym [18:53] wzdychał na uświadomił [18:57] sobie [19:00] i w tym odkryciu zamknęło się na chwilę wszystko tykanie zegara życie krzywiące [19:08] się trawy błoga Melancholia dnia i on sam jak gdyby w jego głębi ktoś [19:16] przytaknął tu jest teraz moje miejsce jak gdyby to stwierdzenie wyjaśniało [19:23] całą zagadkę bytu [19:28] mcie odczuł że wszystko jest jednością I w tym momencie kiedy odczuł że wszystko [19:37] jest jednością zrozumiał że tak naprawdę [19:41] rozwiązał zagadkę bytu czyli rozwiązał zagadkę [19:48] istnienia Miło mi było do państwa zwrócić się z tym krótkim wykładem Miło [19:54] było mi też zobaczyć znajome twarze Dziękuję bard s --- Przygotowane przez: mgr Joanna Gacka Kontakt: j.gacka@ewst.pl