TRANSKRYPCJA: "Teologia, religia, medycyna | EWST online" Data publikacji: 08.04.2024 Długość: 01:23:45 --- [0:04] [Muzyka] [0:04] [Muzyka] [0:15] Dobry wieczór państwu jest wtorek godzina 19:00 Witam państwa po dłuższej [0:20] przerwie rozpoczynamy wst online i rozpoczynamy od razu bardzo mocnym [0:26] akcentem Witam pana doktora [0:31] naszego absolwenta również aczkolwiek doktora z nieco innej dziedziny ale [0:39] Grzegorz jest z nami właśnie z powodu swojego doktoratu a konkretnie [0:45] tematu i treści swojej rozprawy dysertacji [0:51] doktorskiej poświęconego temu O czym to dzisiejsze spotkanie jest a więc związkom medycyny [0:59] lezen chb z teologią religią zwyczajami właśnie związanymi z [1:08] wiarą duchowością Grzegorz Witam cię bardzo bardzo [1:15] serdecznie i na początek przypomnę że Grzegorz nie jest z nami pierwszy raz tutaj w [1:22] online jakiś czz [1:28] tem również w kontekście twoich [1:34] zainteresowań naukowych było to bardzo ciekawe spotkanie i od razu powiem uchylając rka tajemnic że troszkę ono [1:42] nawiązuje swoją tematyką do tematyki dzisiejszej No bo również osoby które [1:49] nazywano kiedyś wiedźmami czarownicami czy czarownikami czy czarnoksiężnik [1:54] zajmowały się leczeniem i bardzo często [2:01] z takimi osobami było właśnie po to żeby kogoś wyleczyć uzdrowić i tak dalej więc [2:11] będzie trochę o będzie dużo o medycynie będzie dużo o stosunku różnych kościołów [2:18] do medycyny Myślę że na na tej kanwie porozmawiamy również No ogólnie [2:24] relacjach i napięciach pomiędzy światem medycyny a światem wiary światem [2:34] religii Grzegorz przede wszystkim tytuł twojej pracy konceptualizacja zdrowia i [2:40] choroby w amerykańskim protestantyzmie XIX i XX wieku na [2:45] przykładzie adwentyzm i pentekostalizm w odniesieniu do standardu medycyny klinicznej długi [2:53] tytuł jak to zwykle w rozprawach doktorskich Powiedz mi dlaczego wybrałeś [2:58] amerykańskie społeczeństwo amerykański protestantyzm i Dlaczego akurat te [3:04] dwie grupy religijne tu jest kilka wątków zajęcia [3:10] się w doktoracie takim tematem jednym z nich jest kontynuacja moich badań moich moich [3:18] zainteresowań amerykańskim kontekstem kulturowym i społecznym Chociażby z magisterium obroniony w katedrze [3:25] etnologii i antropologii kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego zajmowałem się mormonizm [3:35] zainspirowany wskazówkami mojego promotora profesora Marka górnego który zajmuje się genealogią i takimi [3:42] kwestiami przyległymi w związku z tym gdzieś ten amerykański kontekst się tutaj [3:49] pojawił jeżeli chodzi o zainteresowanie koncepcjami na temat [3:55] zdrowia choroby kwestii takich medycznych i około medyczny to był to [4:01] wpływ promotory mojego doktoratu i też wykładowczyni w katedrze etnologii i [4:08] antropologii kulturowej profesor Bożeny Płonki sroki która jest historyczną medycyny i której metodologia oraz taka [4:15] perspektywa badawcza pewna taka wrażliwość Naukowa bardzo mnie zainspirowała i pociągnęła [4:22] właśnie do prowadzenia badań w tym zakresie problemowym a adwentyzm i pentekostalizm [4:30] czyli ruch Zielątkowo nazwą bardziej znaną w kontekście [4:35] polskim wpływa czy wynika z tego że są to dwa ruchy religijne wyrosłe na [4:43] gruncie protestantyzmu amerykańskiego które mocno włączyły [4:48] kwestie zdrowia choroby chorowania leczenia czy raczej uzdrawiania ale i [4:54] leczenia w przypadku adwentyzm oraz szeroko pojętej medycyny i stosunku do niej w strukturę poznawczą swoich SW [5:02] swoich wyznań swojej teologii swojego nauczania swojej doktryny kościelnej w [5:07] związku z tym były to takie przykłady właśnie aby pokazać [5:14] na to jak w kontekście religijnym funkcjonują uniwersa poznawcze odnoszące się właśnie do [5:20] zagadnień zdrowotnych i medycznych i te dwa przykłady adwentyzm [5:25] pentekostalizm pokazały też jak można [5:31] fideizm czyli od wiary religijnej tak od takiego podejścia supranaturalizm [5:48] [Muzyka] [5:58] wniosków No to jest bardzo ciekawe zwłaszcza że skupiasz się w gruncie rzeczy na czasach [6:04] bardzo mocno współczesnych No bo XIX XX wiek to z perspektywy szczególnie badań [6:09] historycznych a Dodajmy że ty masz taką dość skomplikowaną drogę jeżeli chodzi o [6:16] swoje wykształcenie to znaczy tak na początku to był było magisterium [6:22] prawda Najpierw było magisterium właśnie w jeżeli chodzi o jeszcze wcześniej [6:30] jeszcze wcześniej na etnologii był licencjat którym zajmowałem się zielonoświątkowcami na przykładzie [6:37] bardzo lokalnym Wrocławskiej wspólnoty to było takie etnologiczne terenowe badania i to było gdzieś gdzieś ten [6:45] pierwszy etap Później przyszedł mormonizm No a później jeszcze no i tutaj właśnie też zajmowały [6:53] się kościołami później przyszedł przyszło ewst i licencjat z teologii d [6:58] odmiany kórym też Dodajmy zajmował się protestantami [7:04] w odniesieniu do takich zagadnień związanych z medycyną bo [7:10] homoseksualności No i teraz doktorat w z historii w istocie No i historia [7:19] najnowsza bardzo nowa jednak mimo wszystko Jeżeli chodzi o materiał [7:25] badawczy Powiedz skupił się na amerykańskich kości [7:31] kościołach wspólnotach religijnych dwóch nurtów już wiemy że [7:37] one bardzo różnią się w podejściu właśnie do pewnych kwestii związanych z medycyną [7:44] Czy w swoich badaniach swoich poszukiwaniach dotyczących [7:50] właśnie tego tematu udało ci się ogarnąć Stany Zjednoczone jako całość czy jednak [7:57] gdzieś w posc poszczeg poszczególnych miejscach na [8:04] poszczególnych regionach stanów się jakoś bardziej skupił to znaczy każdy temat W ogóle przy przy pisaniu [8:12] dysertacji wymaga pewnych uszczegółowić tak 19 i x wiek no to jest przede [8:18] wszystkim czas powstania tych ruchów religijnych adwentyzm połowie X wieku i pentekostalizm na [8:25] przełomie x i XX wieku kontekście właśnie amerykańskim [8:31] ograniczyłem z definicji się do Stanów Zjednoczonych żeby nie dotykać terenów albo [8:38] misyjnych oczywiście prowadzonych albo jakiś wpływów kulturowo politycznych tych tego kraju tak no bo to by nam się [8:45] dosyć mocno rozjechało w sensie takim teoretycznym tak i nie wiem czy dałoby się to spiąć [8:53] wszystko sensownie w jedną pracę prawda w związku [8:58] z tym to jako Stany Zjednoczone Ale to nie chodzi o to że to jest cały obszar [9:05] tak Stanów Zjednoczonych ponieważ moje analizy przeprowadzam Na [9:12] wybranych przykładach zarówno z kontekstu adwentystycznego jak i pentekostalne także to są wybrane [9:19] kaznodziej kaznodzieje twórczynie twórcy osoby które miały wpływ na [9:27] powstawanie i kształtowanie się tych ruchów także jego myśli jego doktryny jego teologii więc to są osoby wybrane z [9:34] różnych miejsc Stanów Zjednoczonych ale też nie schodzę tutaj na poziom lokalny żeby na przykład gdzieś to w jakiś taki [9:42] lokalny sposób starać się ukazać Nie to nie jest celem mojej mojej pracy jasne [9:47] No i właśnie bo mówiłeś o tych różnicach jak w ogóle kształtuje się czy c czy czy [9:53] czy jest jakaś Taka formuła [9:58] system Czy można znaleźć jakiś sposób w jaki kształtuje się i zmienia to religijne [10:04] podejście do zdrowia i choroby czy czy jest jak Czy są jakieś prawidłowości które być może prowadzą do [10:11] różnych wniosków na przykład czy czy c czy różnych praktyk natomiast czy jest jakaś taka prawidłowość którą można [10:18] wychwycić w takim kształtowaniu się podejścia na przykład do jakichś nowych [10:25] rzeczy które pojawiają się w medycynie No bo przypomnijmy że ten okres 19 wiek to jest też okres ogromnego rozwoju [10:34] medycyny nowych rzeczy które się w medycynie pojawiają począwszy od szczepionek poprzez różnego [10:41] rodzaju zabiegi nowe leki nowe sposoby leczenia czy wręcz Czy wreszcie rozkwit [10:49] chociażby medycyny zajmującej się nie tylko ciałem ale też umysłem zmiana [10:57] podejścia na przykład do osób yyy które chorują na różnego rodzaju choroby yyy [11:03] No w kościołach nazywane chorobami duszy prawda yyy tutaj widać już to pierwsze [11:10] napięcie na przykład chociażby kwestie związane z diagnozowaniem prawda czy [11:17] jest jakaś prawidłowość w jaki sposób na przykład do pojawiającej się nowej [11:23] właśnie jakiejś rzeczy czy to właśnie odkrycia medycznego Czy praktyki medycznej [11:29] w jaki sposób ją się integruje bądź też nie w kościołach Oj jest to bardzo [11:36] szeroko zarysowany wątek który tutaj poczyniła składa się tutaj on z aspektów [11:43] samej Historii Religii historii procesów poznawczych i wiedz [11:50] trwóż ZS syntetyzować tutaj należy pamiętać [11:56] że dawniej to znaczy od początku jakim możemy mówić o gatunku [12:03] homo sapiens tak jakim jesteśmy do tak zwanego przełomu modernistycznego w [12:09] medycynie Europejskiej który przypada na połowę X wieku możemy ogólnie mówić czy [12:15] musimy pamiętać że wszelkie zabiegi o charakterze leczniczym wszelkie [12:22] procedury związane z medycyną z leczeniem z rozpoznawaniem czyli diagnozowaniem chorób z jej jakimś [12:30] ujęciem konceptualny tak jest częstokroć związane z kontekstami religijnymi bądź [12:36] też rytualnym tak od od górnego paleolitu to jest 40 000 do 15000 lat [12:44] przed naszą erą gdzie duża część [12:49] badaczy wskazuje że tymi najbardziej popularnymi formami [12:55] ekspresji religijnej były różnego rodzaju szamanizm tak już w tym momencie [13:01] i to jest do dzisiaj kraj pozaeuropejskich tam gdzie szamanizm jeszcze jest tym kompleksem religijno [13:07] mistycznym który funkcjonuje jest to aktywność związana z leczeniem tak [13:15] jest to aktywność związana z właśnie zagadnieniem uzdrawiania [13:22] Chociażby tak musimy pamiętać że później przez we wszystkich religiach ZN [13:30] różnego rodzaju treści teoretyczne różnego rodzaju [13:35] praktyki różnego rodzaju aktywności które do zagadnień zdrowia czy choroby [13:41] czy czy leczenia się odnoszą ponieważ chorowanie i choroba jest no [13:47] wspólna dla kondycji ludzkiej Tak wszystkie ludzie wszystkich kultur i wszystkich czasów historycznych czy [13:53] okresów historycznych No doświadczają choroby i gdzieś ona [14:01] była konceptualizowana przez na przełomie wszystkich dziejów przez wszystkie kultury a także właśnie w [14:07] ramach tych kultur także ich religie Tak więc jest to zagadnienie mocno [14:14] związane czyli ta czyli religia i medycyna do jego rozbratu dochodzi w [14:20] Europie na kontynencie europejskim niegdzie indziej tylko tutaj właśnie w No w kontekście tak zwane [14:29] modernizacji nauki nowożytnej to jest okres między x a x wiekiem tak gdzie mamy też oświecenie tak gdzie mamy [14:36] też pewne prądy i nurty filozoficzne teoretyczne które nam przebudowuje [14:44] troszeczkę sposób myślenia widzenia rozumienia świata zadawania pytań w stosunku do [14:50] świata pojawia się na przykład kartezjanizm tak który podkreśla No rolę podmiotu [14:59] procesach poznawczych to słynne kogito ergosum Myślę więc jestem mamy tu już pojawienie się podmiotu czyli ja jako [15:05] osoba która stoi wobec świata zewnętrznego mogę zadawać pytania i dochodzić do jakieś [15:12] odpowiedzi tak mam pokazuje to też ten przełom modernistyczny No troszkę [15:20] rozluźnienie na początku a później zerwanie więzi z tymi kontekstami religijnymi w kontekście europejskim [15:26] kościelnymi tak chodzi tu szczególnie o kościoły największy kościół łaciński rzymskokatolicki No i różne kościoły [15:34] proweniencji protestanckiej także kościoły prawosławne wschodnie następuje jak [15:40] gdyby rozerwanie tej że tak to określę hegemonii [15:46] interpretacyjnej eksplanacyjne wyjaśniającej tak no [15:53] i pewne procedury dochodzenia do wiedzy zostają wy gruncie nauki [16:00] Akademickiej No i można powiedzieć że od tego [16:06] momentu perspektywy religijne i perspektywy naukowe w odniesieniu do zagadnień zdrowia i choroby czy medycyny [16:11] zaczynają ze sobą konkurować tak a nawet wchodzić w No konflikt tak pewien spór [16:21] Niektórzy badacze szczególnie ci uczeni będący także wyznawcami jakieś [16:29] religii wskazują że jest to konflikt pozorny i w [16:35] rzeczywistości w kontekście tej teorii dwóch ksiąg tak Czyli objawienie jakim [16:41] jakim jakie znajdujemy w Piśmie Świętym Czy w tekstach świętych tak I Księga przyrody są w zasadzie dwoma sposobami [16:47] objawiania się Boga w świecie i one nie są sprzeczne ze sobą jest to jest to [16:54] podejście No nie do końca uprawnione [17:00] No mamy tutaj wiele argumentów i [17:06] wiele w ramach debaty i wiele faktów które No takiemu stanowisku przeczą [17:12] ale ten konflikt występuje i chociażby możemy go widzieć w kontekście [17:20] co i współcześnie także w Europie w Polsce [17:26] chociażby na przykład zagadnieniach zdrowia reprodukcyjnego czy do kwestii [17:32] bioetycznych prawda gdzie na przykład środowiska [17:38] konserwatywne czy kościelne występują prawda przeciwko czy starając się blokować legislacje czy starając się [17:45] krytykować postępowanie badaczy badacz [17:50] uczonych czy starają się budować na przykład jakieś ruchy społeczne czy [17:56] polityczne przeciwstawiają się tym kwestią jak gdyby niepozwalające na na [18:04] na dociekania bez jak gdyby kontekstów etycznych tak [18:11] także widać że to jest cały czas sytuacja dosyć żywa [18:18] żywotna No i wpisana niejako w w istotę w naturę obu tych zjawisk kulturowych [18:24] jakim jest religia i medycyna także te te te No bo zarówno i medycyna a szerzej [18:32] nauka i religia odnoszą się do tej samej rzeczywistości do rzeczywistości obiektywnej będącej wokół nas prawda do [18:39] świata zewnętrznego do świata przyrody do naszych ciał prawda W związku z tym [18:44] oba obie te perspektywy chcą nam coś o tym powiedzieć tak i wchodzą wzajemnie w [18:50] swoje kompetencje wzajemnie w swoje twierdzenia tak w związku z tym no jest [18:56] to spór realny istniejący i zdaje się [19:03] że nie do przezwyciężenia tak w związku z tym no tak bym odpowiedział na to [19:10] pytanie Chyba że tam są jeszcze jakieś wątki które mi uleciały teraz i możesz je przywołać to przede wszystkim [19:15] chciałam się odnieść też do twojej perspektywy jako takiego właśnie badacza kulturowego bo ten spór On występuje też [19:23] bardzo często na płaszczy Zresztą sam powiedziałeś że to są zjawiska również kulturowe prawda wstępuje na bazie [19:31] Kultury echa tego sporu oprócz tych rzeczy o których ty powiedziałeś na [19:37] przykład w próbach ingerowania w legislacje z jednej strony ale też z [19:43] drugiej strony na przykład w próbach też ze strony świata medycyny prawda [19:48] oddzielenia całkowitego pewnych pewnych rzeczy które też przecież miały i i mają [19:56] miejsce On występuje to napięcie generalnie widać w różnych na przykład [20:03] też tekstach kultury jakimi są książki ale też filmy często spotykamy się [20:10] właśnie na przykład w różnego rodzaju opowieściach z konfliktem między światem [20:15] wiary a a światem religii przywołuje je tutaj dlatego że [20:21] dość często no z przyczyn oczywistych No amerykańska [20:26] kinematografia chociażby jest chyba najbardziej płodna no może w [20:32] świecie zachodnim powiedzmy i i w wielu [20:37] przypadkach właśnie w filmach czy w serialach Pojawia się ten właśnie [20:43] konflikt pomiędzy wiarą i wynikającą z niej na przykład [20:50] wynikającym z niej stosunkiem do pewnych praktyk medycznych czy w ogóle do chorowania a medycyną która chodzi w [20:59] inny sposób i gdzieś te drogi się krzyżują myślę że to jest też taka dość [21:05] interesująca kwestia z punktu widzenia właśnie badacza Kultury obserwowanie chociażby jak do popkultury gdzieś to [21:13] napięcie między tymi dwoma wielkimi ścieżkami przenika ja mam jeszcze taką refleksję bo ty mówiłeś właśnie o [21:20] kwestiach związanych z bioetyk chociażby No i powiedzmy Tak przed [21:25] pandemią to było proste No bo jak się mówiło bioetyka ogólnie to od razu były [21:30] właśnie kwestie głównie związane ze zdrowiem reprodukcyjnym no i ewentualnie jakimiś [21:36] eksperymentami ale też w zasadzie z wykorzystaniem embrionów załóżmy czy czy czy czy czy czy czy tego typu podobnymi [21:44] kwestiami natomiast już w momencie pandemii [21:49] wróciły bo tak naprawdę to nie jest tak że to one się pojawiły nagle wróciły [21:54] pewnego rodzaju kwestie przynajmniej w niektórych środowiskach religijnych myśmy obserwowali dość mocno w Polsce w [22:01] niektórych środowiskach szczególnie właśnie charyzmatycznych czy czy czy czy czy części ewangelikalny czy również [22:06] części tradycyjnych katolików kwestie związane właśnie na przykład ze ze szczepieniami i to jest też bardzo [22:14] bardzo ciekawy temat Myślę że będziemy do tego nawiązywać w późniejszej części [22:21] naszego dzisiejszego spotkania Natomiast teraz chciałam się zapytać dlatego że mówiąc o tym wymieniłeś [22:30] dwie dwie takie czynności bądź też procesy procedury uzdrawianie i [22:38] leczenie Może wyjaśnijmy właśnie tak na początek Czym się różni z perspektywy [22:46] badacza kulturowego leczenie od uzdrawiania No to znowu ja bym to znowu [22:54] w tej perspektywie takiej historycznej tych związków między medycyną czy [23:00] leczeniem czy lecznictwo może tak a religią No to mówiliśmy w tym momencie o [23:09] w kontekście religijnym rytualnym o uzdrawianiu tak o przywracaniu zdrowia ale z [23:16] udziałem No tej sfery supranaturalizm [23:28] działający bądź to przez Chrystusa bądź przez Ducha Świętego bądź w bardziej [23:36] tradycyjnych nurtach chrześcijaństwa czyli w katolicyzmie Czy w kościołach wschodnich przez także przez świętych czy przez Maryję prawda a albo na [23:45] przykład w innych religiach przez inne istoty wyższe duchy aniołów demony bohaterów różne też [23:52] istoty pół hybrydyczny pomiędzy światami tak No jest tutaj cała masa tych wątków [24:00] i różnych teoretycznych rozwiązań tak a ja bym powiedział że w tym [24:07] momencie problem z rozróżnieniem między uzdrawianiem a leczeniem zaczyna się [24:13] wraz z tym Rozbrat pomiędzy medycyną Europejską tak a religią kiedy która kiedy [24:19] medycyna Kliniczna osadza się całkowicie na naturalistycznych podstawach tak I [24:27] szuka wyjaśnień a nie tak jak w religii teleologiczny czyli poszukujących celu prawda od telos [24:34] greckiego czyli cel nie teologicznych tak więc Tutaj mówimy o tym o tym [24:41] rozejściu się tych perspektyw i w tym momencie mówiłbym o leczeniu jako praktyce klinicznej który odnosi się do [24:49] medycyny klinicznej już zupełnie opartej na naturalistycznych materialistyczny Często też redukcjonistyczny podstawach [24:56] tak redukujących ciało człowieka istotę ludzką tak do jego wymiaru somatycznego [25:02] czyli do naszego Po prostu organizmu jego czynności funkcji i tak dalej jak gdyby nie mogące tego nic powiedzieć o [25:08] jakimś jego pierwiastku duchowym ponieważ nie ma do tego narzędzi w zakresie biomedycyny tak A mówiłbym o [25:16] uzdrawianiu czy zarezerwował to pojęcie do tej sfery religijnej czy szerzej [25:22] religijno rytualnej tak gdzie odwołujemy się do UZ [25:32] No niepr przyczynowych nie podajemy przyczyny organicznej tak materialistyczne naturalnej tylko no tą [25:39] supranaturalizm [Muzyka] [25:58] i tak jak powiedziałaś też no kultura popularna bardzo dosyć mocno mówi szczególnie ta amerykańska dużo o tych wątkach No bo to jest częścią ich [26:05] Kultury częścią społeczeństwa ich doświadczenia prawda ze względu także na to że znaczna część społeczeństwa [26:13] ma związki z protestantyzmem czyli z religią prawda i tym tradycyjnym [26:18] historycznym i tym ewangelikalny ale duża [26:24] też kultura amerykańska jeżeli chodzi w odniesieniu do zagadnień zdrowia i choroby jest też specyficzna nazywana [26:29] jest przez badaczy czy historyków medycyny czy socjologów zdrowia kulturą terapeutyczną tak Gdzie jest pewien taki [26:35] wewnętrzny imperatyw kulturowy aby poszukiwać czy dążyć do [26:42] do tej tej zdrowej kondycji ciała i organizmu on jest oczywiście wyobrażony [26:48] prawda ale ale gdzieś jest ten imperatyw obecny on tutaj się składa na to wiele czynników bo też też [26:55] jest pochodzi także z kontekstu protestancki tak gdzie gdzie ta ta ten amalgamat W [27:04] zdrowym ciele zdrowy duch prawda ma tutaj też swoje znaczenie to znaczy nasze odrodzenie wewnętrzne duchowe [27:10] prawda czy nawrócenie w ewangelikalizm No silnie koresponduje i ciąży ku ku [27:18] także temu pewnej pozytywnej dobrej zdrowej kondycji naszego ciała tak to to [27:23] są to są jak gdyby dwie strony tego samego medalu one zostały odjęte silnie [27:29] przez adwentyzm na przykład i pentekostalizm do tego dochodzi jeszcze kontekst Czy wątek społeczny tak zdrowy [27:36] duch odrodzony duch musi funkcjonować W zdrowym ciele w odrodzonym ciele tak [27:42] które także musi funkcjonować czy powinno funkcjonować w zdrowej i odrodzonej społeczności wspólnocie [27:48] prawda i społeczeństwie stąd też ten nieustanny płynący z wnętrza ewangelikalizm imperatyw misjologiczne [27:55] tak rechrystianizacja cały czas nam społeczeństwo instytucje państwa [28:02] Republikę i tak dalej i tak dalej no to Proszę zobaczyć tutaj się pojawia to chociażby w powstaniu [28:09] fundamentalizmu protestanckiego na początku XX wieku czy później nowej chrześcijańskiej prawicy w 70 latach [28:15] prawda która dość mocno weszła w pewne związki z takimi środowiskami [28:22] konserwatywnym katolickimi i od nich przejęła pewne podejścia jeżeli chodzi o myśl społeczną czy stosunek właśnie do [28:29] takich kwestii bioetycznych Czy związanych ze zdrowiem reprodukcyjnym jak aborcja czy czy czy chociażby [28:35] antykoncepcja gdzie wcześniej ewangelikalizm zupełnie inaczej na te kwestie spoglądał w sposób bardziej taki [28:42] byśmy powiedzieli w cudzysłowie Oczywiście tutaj taki liberalny prawda wolnościowy Uznając że sumienie danego [28:48] wierzącego czy wierzącej jest tą instancją ostateczną która która która ma tutaj kompetencje tak do [28:54] rozstrzygania tego typu kwestii a jednak podjęto później poprzez poprzez ten sojusz z katolickim konserwatyzmem od [29:02] lat 70 właśnie tą perspektywę katolickiej nauki społecznej [29:07] tak później mamy też Kolejne kolejne na przykład ruchy [29:13] antymycyna nowe czy antyszczepionkowe które są mocno obecnie w Stanach [29:19] Zjednoczonych zasilane przez No wiernych i wierne z kontekstów ewangelikalny [29:24] szczególnie zi piątkowych tak możemy to później dalej rozwinąć ale [29:29] to są właśnie te wątki gdzie które nam pokazują no te wzajemne tutaj powiązania [29:35] i i tak bym to to powiedział nazwałeś w [29:40] swoim swojej pracy adwentyzm religią zdrowego stylu życia a pent castal ZM [29:48] religią uzdrawiania gdybyś mógł trochę rozwinąć obie [29:53] te obie te kwestie pokazując właśnie to o czym mówiłeś na początku jak z [30:00] podobnych z bazowania na podobnych źródłach prawda jak różne Wnioski są [30:06] wyciągane i z czego to wynika No oba ruchy wyrastają z XIX wiecznego [30:12] ewangelikalizm amerykańskiego z jego całego tego miazmat tych różnych nurtów i kierunków [30:18] które są tam obecne i oba ruchy przyjmują pewne podejście odnośnie do [30:24] uzdrawiania do możliwości Bożego działania w tej sferze tak czy rozumienia etiologii czy czy [30:32] szerzej etiopatogenezy prawda chorób czyli powstawania rozwoju jest to zazwyczaj kontekst Hamar teologiczny [30:39] czyli związany z grzechem prawda i też wątek który odpowiedzią jest na grzech czyli ofiara Chrystusa prawda Zarówno [30:46] adwentyzm jak i pentekostalizm podejmują te wątki ewangelikalne i rozwijają je już we własnym zakresie tutaj jest też [30:52] bardzo ważny ten mechanizm gdzieś pojawił się w pytaniu twoim albo drugim [30:59] on tu pokazuje jak mocno kultura otaczająca w której funkcjonuje [31:04] dana grupa religijna my to w w historii medycyny czy historii nauki nazywamy [31:10] czynnikami zewnętrznymi tak jak te czynniki zewnętrzne w No silnie [31:16] deterministyczny sposób oddziałują na Wspólnoty religijne także żadna ich idea [31:22] Czy koncepcja która się w ich łonie pojawia nie jest w zasadzie oryginalna [31:29] tak Ma ona w większym lub mniejszym stopniu jest właśnie tym odwołaniem się [31:36] do tej do tego kontekstu kulturowego społecznego który zawiera te sfery [31:41] poznawcze mentalne tak światopoglądowe one tam już są tak Co oczywiście ale to już jest inny [31:49] wątek ja tylko go zaznaczę tutaj ma ważne konsekwencje teoretyczno religijne [31:54] tak Czyli nam mówi dużo Jak powstają funkcjonują religie i skąd się bierze [32:00] cały ten ich materiał teoretyczny ale to już jest inny wątek Jak będziesz chciała to możemy do niego wrócić i teraz [32:05] wracamy do naszych Adwentystów i zkow zarówno jeden jak i drugi ruch [32:11] powstały w zupełnie odmiennych okolicznościach i warunkach [32:17] historycznych społecznych politycznych i ekonomicznych tak w adwentyzm powstaje w [32:24] połowie XIX wieku jeszcze przed wojną amerykańską wojną domową tak wojną [32:33] secesyjną gdzie Ameryka jest w momencie bardzo silnego rozwoju tak jeszcze jej [32:40] terytorium nie jest ukształtowane określone cały czas kolonizuje nowe tereny to znaczy wydziera rdzennej [32:47] ludności tak i włącza w swoją swoją własną strukturę Gdzie jest silna [32:53] industrializacja która pociąga takie procesy spz jak chociażby migracja [32:59] ludności tak ze wsi do miast czy czy czy z z obszarów z prowincji do tak zwanego [33:05] centrum prawda Gdzie jest takie silne jako że jest to konstytuujące się państwo społeczeństwo [33:13] jest takie silny imperatyw reformistyczny tak powstaje masa ruchów [33:20] które Oczywiście są często zakorzenione religijnie tak w różnego rodzaju denominacji ewangelikalny No bo to jest [33:26] jest nie Takie środowisko życia prawda ówczesnego społeczeństwa amerykańskiego [33:32] ale też i SP poza religijnych [33:38] środowisk ruchy które postulują reformę życia społecznego reformę edukacji [33:43] reformę stroju czy ubioru tak reformy diety ponieważ dieta amerykańska w XIX [33:49] wieku jest No bardzo odmienna od Europejskiej i bardzo niezdrowa w zasadzie ogranicza [33:57] się do mięsa i zbóż wyklucza warzywa i owoce wyklucza warzywa i owoce z tego [34:04] względu że najprawdopodobniej były one myte często w zanieczyszczonej wodzie która [34:12] wywoływała chociażby biegunki gorączki prawda i ówcześnie obserwowali to i [34:18] bardzo się bali nawet jeść uważali że jedzenie spożywanie warzyw i owoców jest niezdrowe wręcz prawda w Europie było to [34:25] zupełnie odmiennie inne warunki na historia także ekonomiczna Sprawia to że [34:31] większość społeczeństwa nie mówimy o tych klasach najwyższych arystokracji czy bogatym mieszczaństwie je samą same [34:39] sam pokarm roślinny tak ze względów ekonomicznych tak mięso w diecie występuje zarwie kilka razy w roku [34:46] Szczególnie przy jakich świętach prawda w tym kalendarzu liturgicznym tak w [34:53] związku z tym no ta sytuacja wygląda odmiennie sytuacja zdrowotna lud też [34:58] wygląda odmiennie stąd też tych wiele ruchów reformistyczny amerykańskich No [35:04] wysuwa takie postulaty są też ruchy które wysuwają postulaty [35:26] antyucieczkowe i TR XX wieku prawda W związku z tym [35:32] no ten kontekst bardzo mocno wpływa na adwentyzm który Początkowo był ruchem [35:39] religijnym o takim silnym milenarysta olicz tym napięciu tak oni uważali że [35:46] Paruzja Chrystusa nastąpi w bardzo szybko nawet wyliczyli różnego rodzaju [35:52] daty i tak dalej i wraz z takim potężnym [35:58] zawodem eschatologiczny że to ja to tak określam tak Czyli kiedy ta Paruzja nie nastąpiła i Wspólnota No rozpadła się [36:07] część ludzi wróciło do swoich wcześniejszych kościołów z których wyszli tak przyłączając się do do ruchu [36:13] Miler ycki wówczas część ludzi odeszła zupełnie na jakieś takie w cudzysłowie bezdroża wiary tak a część ludzi jednak [36:20] została w tej młodej w tym młodym ruchu i postanowiła No przepracować ten zawód [36:28] eschatologiczny tak w związku z tym zaczęła się koncentrować [36:33] na innych kwestiach które mogłyby być by stanowić No takie spoiwo dla tej [36:40] wspólnoty religijnej i bardzo szybko ten komponent reformistyczny Pojawił się właśnie w pismach [36:47] założycielki Adwentystów Dnia Siódmego Ellen G White tak która sama była bardzo schorowaną osobą przeżyła w dzieciństwie [36:55] bardzo poważny wypadek który przez późniejszych badaczy i badaczki był [37:01] analizowany w różnych kontekstach Bo jeszcze wtedy standard taki nie był medycyny aby można było te dolegliwości [37:08] zdiagnozować jej uraz głowy Ona miała później w związku z tym różnego [37:14] rodzaju stany przypominające stany epileptyczne tak w [37:20] zku z tym uważa się że że cierpiała na jakiś rodzaj epilepsji [37:25] i to doświadczenie biograficzne mocno ją [37:31] jak gdyby popchnęło do zainteresowania się zagadnieniami zdrowotnymi A jako [37:36] działająca też w kontekście religijnym połączyła te oba elementy tak i niejako [37:43] ten ten zawód eschatologiczny w to miejsce wlało się to ta teologia [37:50] odnosząca się do zdrowia i do choroby prawda zaczęto eksploatować kolejne wątki tematy LNG White wbrew samym [37:58] adwentysta No podjęła wiele postulatów reformistyczny już obecnych w społeczeństwie o czym już mówiłem czy [38:05] chociażby postulaty tak zwanych fizjolog chrześcijańskich z trze czwartej dekady XIX wieku tam był między innymi [38:12] Sylwester Sylwester grame czyli twórca tej mąki wieloziarnistej Graham prawda i [38:18] bułek typu graham i to jest wszystko znane prawda połączyła ich postulaty z z ze [38:25] swoim pewnym takim religijnym religijną interpretacją No i [38:32] wytworzyła coś co nazywamy teologią czy czy czy ewangelią [38:38] zdrowego stylu życia Tak to jest taka adwentystyczna propozycja pakostal [38:44] natomiast powstawał na przełomie XIX i XX wieku a zatem w zaledwie cy Pi 6 [38:51] dekad później ale już w bardzo odmiennej rzeczywistości społecznej politycznej [38:59] ekonomicznej kiedy Stany Zjednoczone ukończyły już swoją ekspansję terytorialną kiedy Społeczeństwo [39:06] amerykańskie jest już w jakiś sposób przez wojnę secesyjną zdefiniowane [39:13] tak kiedy Doszło także do Wyzwolenia No [39:18] dość znacznej części społeczeństwa jakim są afrykaner Kanie tak Czyli Czarni [39:25] Afrykańczycy sprowadzeni na tereny obecnych Stanów Zjednoczonych właśnie w celach tych [39:31] ekonomicznych pozbawieni Wolności prawda wykorzystywano ich pracę ta część [39:38] populacji niewolników została [39:46] wyswobodzenie [39:52] pionierzy ruchu zkow w Stanach Zjednoczonych którym chociażby był [39:58] potomek niewolników czarnoskóry kaznodzieja prawda jego doświadczenie [40:03] było zupełnie odmienne dlatego też tutaj pojawiła się u wczesnych owców No taka silne [40:11] odwrócenie od jak gdyby zewnętrznego świata w przeciwieństwie do Adwentystów [40:16] którzy podjęli te postulaty reformy i chcieli się mocno włączyć w ten ogólny [40:21] nurt społecznego rozwoju tak społeczeństwa amerykańskiego to owcy w [40:27] tej najwcześniejszym etapie swojego rozwoju historii bardzo mocno się w stosunku do [40:35] otoczenia zdefiniowani tak odizolowani postrzegali Świat wokół [40:40] siebie jako bardzo zły niesprawiedliwy społecznie tak William [40:47] sore w ciągu jego młodości był doświadczał Linów na na swoich [40:55] współziomek tak kilku do kilku tygodniowo mówię to statystycznie prawda [41:00] więc jego doświadczenie jego wizja tego świata zewnętrznego była zupełnie odmienna on zapostowałeś [41:18] ponad podziałami rasowymi etnicznymi klasowymi [41:24] ekonomicznymi płciowymi prawda i niejako to [41:30] wszystko połączyć tak no społeczeństwo otaczające nie pozwoliło na to bo to [41:35] bardzo krótko takie taki egalitaryzm trwał bardzo szybko wystąpiono przeciwko [41:41] przeciwko temu No i ci owcy wcześniej no się definiowali właśnie w jak gdyby w [41:49] opozycji do zewnętrznego świata co też doprowadziło ich do przekonania że ze światem się nie można w żaden sposób [41:55] układać tak bo jest on areały czy przestrzenią działania diabła szatana tak no i w [42:03] związku z tym trzeba z nim w zasadzie walczyć Tak choroba także była rozumiana [42:09] jako następstwo czy skutek grzechu ale nie możemy korzystać z tego co proponuje [42:14] świat zewnętrzny czyli medycyna Kliniczna tak musimy wypracowywać coś swojego skoro choroba jest efektem [42:21] grzechu No to należy z nią walczyć narzędziami duchowymi tak jakimi jest nawrócenie jakimi jest egzorcyzm w [42:28] zasadzie do lat 40 czyli do pojawienia się takiego tak zwanego ruchu uzd [42:34] kaznodziejów uzdrowieńcze tak Zielątkowo [42:43] Zumi ma taki charakter silnie demonologiczne Satan olicz tak związany z siłami [42:50] zła oczywiście to się będzie zmieniało do tego możemy wątku powrócić tak w związku z tym jak się z otoczenie tej [42:58] grupy religijnej co znowu przypominam ma bardzo ważne konsekwencje teoretyczno religijne tak bo znowu pokazuje jak to [43:05] otoczenie wpływa na to jak Wspólnota religijna się konstruuje jak redefiniuje [43:11] czy przedefiniowanie [43:27] nawróconych osób już spoza kontekstu uświęceni który był naturalny to jest ńska odnowa metodyzm tak ruch uświęceni [43:36] hol Movement spoza tego kontekstu na przykład z kontekstów baptystyczny czy [43:42] innych tak ci ludzie mają zupełnie inną inne widzenie pewnych kwestii tak [43:49] dla nich choroba nie ogranicza się tylko do działania złego ducha prawda [43:55] ale jest tam jescze wiele różnych wątków tak nie chciałbym tutaj zapętlić w związku z tym no już w tym pierwszym [44:03] drugim pokoleniu Zielątkowo ludzi spoza tego oryginalnego kontekstu powstania [44:08] ruchu tak ci ludzie też no zaczynają się kształcić i wykonują zawody także [44:15] lekarskie w związku z tym w pewnym momencie pojawia się w ruchu refleksja No że [44:22] jeżeli nasi bracia i nasze siostry są lekarkami pielęgniarkami tak czy jakimiś [44:28] innymi specjalistami związanymi z zawodami medycznymi No to jak można [44:34] potępiać To co oni robią prawda więc to to silne [44:40] antymedia anty lekowe nastawienie początków tak ono ulega zmianie ten [44:46] rdzeń zostaje taki sam ale te wszystko to co obok zmienia się przez całą [44:52] historię ruchu zkow aż do XX wieku O tym też mogę później powiedzieć wiedzieć [44:57] także widać tutaj na tym przykładzie jak jak ten kontekst historyczny [45:05] społeczny bardzo ma duże znaczenie czy wpływ na to w jaki sposób [45:10] te te ruchy te Wspólnoty religijne definiują swój stosunek do medycyny klinicznej swój stosunek do [45:17] zdrowia Do do choroby jak Jedni idą w kierunku leczenia chorób i [45:25] ewentualnie towarzyszenia te perspektywie religijnym w leczeniu a inni idą zupełnie tylko i wyłącznie w [45:32] uzdrawianie tak Czyli w odwoływanie się do zdarzeń mirakul czyli związanych z [45:37] cudem prawda i czyli bezpośrednią interwencją [45:43] Boga w życie wiernego wiernej prawda i to jest w ogóle bardzo ciekawa [45:51] rzecz dlatego że dzisiaj obserwując nawet właśnie [45:58] te ruchy widzimy w przypadku na przykład ruchów charyzmatycznych dość częste sytuacje w [46:06] których No mimo tego że jako całość ani Kościół [46:11] Zielonoświątkowy w polsc to na pewno nie ani nawet te inne mniejsze kościoły o tej proweniencji charyzmatycznej nie są [46:18] absolutnie antymedia w jakiś sposób negatywnie [46:24] ustosunkowany do leczenia Ale pojawia się cały czas Zresztą nie tylko w takich typowo charyzmatycznych ale również w [46:31] ewangelikalny kościołach pojawia się cały czas gdzieś to napięcie takie że jeżeli ktoś choruje Jeżeli ktoś choruje [46:40] i jemu się nie poprawia to być może to nie jest kwestia No tylko powiedzmy o [46:46] takiej sytuacji no gdzie jest ciężka choroba gdzie gdzie no nic się nie da zrobić ale na przykład tego że się [46:53] trochę za mało albo źle modlimy albo mamy za mało wiary rozumiem o co ci chodzi albo ta osoba miała jakieś duchowe [47:00] zaburzenia to są często powtarzające się rzeczy z drugiej strony w przypadku na [47:06] przykład ruchu adwentystycznego No również współcześnie gdzieś stykamy się [47:11] właśnie z tymi stwierdzeniami że na przykład wszystkie choroby się biorą z [47:16] jedzenia mięsa na przykład albo z tego że ktoś pije alkohol [47:21] mamy sporo takich osób które gdzieś gdzieś bardzo mocno podkreślają [47:30] że być może oczywiście kwestia związana z jakąś [47:36] konkretną chorobą bezpośrednio do tego nie prowadzi ale tak naprawdę ten styl życia ma przeogromny wpływ no i ten [47:44] wpływ jest wykony no dużo bardziej niż w przypadku takiej tradycyjnej chociażby [47:50] medycyny znaczy klasycznej medycyny gdzie wiemy że pewne choroby No są na [47:55] przykład wywoływane przez inne zupełnie czynniki niezależne [48:01] wyłącznie od stylu życia No właśnie i ty mówiłeś o tym o tym [48:08] różnicowaniu i o tych czynnikach zewnętrznych które miały wpływ i to jest [48:14] bardzo ciekawe dlatego że fascynujące jest to jak niektóre [48:19] elementy właśnie ze świata zewnętrznego w tym momencie ze świata medycyny czy [48:26] świata powiedzmy szerzej pojmowanego zdrowia i choroby takich rzeczy które gdzieś tam na [48:32] obrzeżach medycyny ty wspominasz swojej pracy No rzeczy od właśnie medycyny [48:39] klinicznej a skończywszy na homeopatii chiro praktyce i różnych [48:44] innych jak niektóre z nich gdzieś trafiają i stają się elementem jakichś [48:52] takich spójnych teorii związanych właśnie z religią UZ leczenia zdrowia choroby z filozofią [48:59] właśnie wewnętrzną a inne są wręcz całkowicie odrzucane [49:06] i oczywiście jednym i drugim daje się pewnego rodzaju religijne podstawy [49:12] chrześcijaństwo jako religia księgi religia pisma bardzo często te podstawy [49:18] właśnie wyszukuje w piśmie jest to jest to niezwykle niezwykle Ciekawe czy są [49:25] jakieś takie rzeczy jak my myślimy o pewnych rzeczach związanych z odmową na przykład pewnych zabiegów [49:32] medycznych nam od razu narzucają się Świadkowie Jehowy prawda i odmowa transfuzji czy w tych dwóch nurtach są [49:40] bądź też były jakieś tego typu sytuacje w których ze względów [49:46] religijnych pewne praktyki były na przykład odrzucane tak Jeszcze wrócę do tego [49:52] wątku co powiedziałeś że wśród polskich owców niekoniecznie wstęp i tak dalej To właśnie są te wpływy czynników [49:58] zewnętrznych to otaczająca kultura Czy Polska czy ogólnie Europejska Tak ona jest zupełnie odmienna od amerykańskie [50:05] to należy pamiętać mimo tego że jest wspólny korzeń tak pochodzenia [50:10] społeczeństwa amerykańskiego oczywiście przez przez Kolonistów czy osadników z [50:16] Europy się wywodzących w tej wczesnej fazie rozwoju Tak i tego okresu [50:22] kolonialnego czy później Stanów Zjednoczonych to należy pamiętać że jednak No tutaj stosunek do różnego [50:28] rodzaju kwestii także tych etycznych społecznych ma wpływ ten nasz [50:34] otaczający kontekst katolicki realizm jest zupełnie odmienny od protestanckiego podejścia więc w te [50:42] europejskie denominacje protestanckie zupełnie inaczej Do tych wątków podchodzą to możemy później też [50:48] rozwinąć jeśli chodzi o twoje [50:55] pytanie [51:01] czy mogłabyś powtórzyć tak ogólnie chodzi o tego typu praktyki które na przykład są odrzucane bądź też były [51:08] na OKE tak w adwentyzm było to w [51:14] najwcześniejszej historii ruchu milleri tak od Williama Millera czyli jego [51:21] założyciela i ta wczesna historia też adwentystów dnia si prezentowała silne nastawienie [51:40] antymedia się realizował w ten sposób że adwentyści zakładali swoje sanatoria [51:48] swoje takie kliniki czy jakieś punkty Opieki Zdrowotnej tak w której [51:53] świadczyli No pewne usługi w standardzie tym reformistyczny [52:00] I takim naturopaty to jest jeszcze nawiązanie do harmoni realizmu XIX [52:06] wiecznego amerykańskiego ale nie będę tych wątków rozwijał bo to jest za dużo tego Jednakże No prowadząc tego typu [52:14] działalność aktywność Tak chcemy się otwierać na ludzi z zewnątrz chcemy żeby oni do naszych ośrodków do naszych [52:21] sanatoriów tak przybywali żeby korzystali z naszych usług tak [52:27] gdzie też będziemy mogli No przekazywać swoją wiarę tak i [52:33] starać się dotrzeć do tych ludzi z treściami własnej wiary i pozyskać ich czyli uprawiamy też prozelityzm w ramach [52:39] tej działalności tak w związku z tym żeby taka działalność mogła się odbywać [52:44] No trzeba było też mieć personel który do tego no to będzie wykonywał żeby [52:52] ludzie z zewnątrz chcieli korzystać z naszej oferty No to standardy tej oferty [52:57] No muszą być no określonej jakości i też muszą [53:04] reprezentować pewną skuteczność a skuteczna zaczęła być medycyna Kliniczna tak z przełomu XIX XX wieku to też jest [53:12] jeden wątek o którym nie powiedziałem dlaczego te wcześniejsze Takie postawy [53:18] antymedia miało to też związek ze standardem Jaki jaki dotyczył medycyny [53:25] klinicznej należy pamiętać że dopiero w 70 latach XIX wieku owsze czy [53:31] czy czy do końca od 70 lat do końca XIX wieku [53:38] upowszechnianie w medycynie za standardem na początku 20 dołączyła jeszcze wirusologia [53:45] wcześniej zupełnie inne teorie choroby nam tłumaczyły czym choroba jest w [53:51] Stanach Zjednoczonych bardzo dosyć popularna była patologia humoralna tak też nie będziemy wchodzić w To czym to [53:57] jest w związku z tym no leczenie upustami krwi związkami rtęci arsenu i [54:05] antymonu nie byłoby zbytnio ani skuteczne ani też łatwe do przeżycia dla [54:14] osób nie pochodzących z najwyższych warstw społecznych które były najsilniejsze bo najlepiej odżywione tak [54:19] i najmniej eksponowane na czynniki szkodliwe czy na wypadki przy pracy tak reszta społeczeństwa po pierwsze [54:27] była słabsza fizycznie po drugie no nie miała też takich zasobów ekonomicznych by korzystać ze standardu Klinicznego w [54:33] związku z tym z perspektyw religijnych łatwo było prowadzić krytykę medycyny [54:39] klinicznej No bo ona była w zasadzie z jednej strony nieskuteczna z drugiej strony też bardzo droga a za tym [54:45] nie egalitarna prawda przeznaczona tylko dla wybranej klasy co też [54:51] tutaj może rezonować w tych w tych jakichś postulatach antyestablishmentowy [54:57] prawda [55:05] antyklasycyzm Już jest bakteriologiczny wirusologiczny wszystkie odkrycia w [55:11] zakresie farmacji tak idą za tym standardem [55:17] mamy produkowane już skuteczne leki ponieważ leczą one konkretny już [55:23] określony i znany czynnik jakim są patogeny prawda w związku z [55:28] tym w czasie II Wojny Światowej i po II wojnie światowej upowszechniają [55:34] się antybiotyki i szczepienia ochronne trudno jest prowadzić krytykę zarzucając [55:41] nieskuteczność terapiii medycyny klinicznej prawda W związku z [55:47] tym te podejście [55:55] antymycyna i ustąpić też temu No czego krytykować już się nie da że medycyna jest [56:01] nieskuteczna prawda bo medycyna w tym momencie już skuteczna jest w szerokim spektrum w związku z tym a z drugiej [56:09] strony Działania te naturopaty propagowane między innymi przez Adwentystów czy też do których się w [56:16] jakimś stopniu odwołują wcześni zkowy tak czyli takie działanie korzystanie z sił natury [56:23] przyrody może ewentualnie pewnych substancji ziołowych i tak dalej ono cały czas no [56:31] pozostaje w takim samym stopniu skuteczności jakim było kilkadziesiąt lat wcześniej w XIX wieku [56:37] Prawda też nie jest do końca skuteczne więc A tu już mamy medycynę kliniczną która jest skuteczna już są skuteczne [56:43] terapie i skuteczne lekarstwa i skuteczne procedury medyczne więc tego kwestionować się nie da w związku z tym [56:51] te wspólnoty zmieniają zmieniają swoje podejście adent ze względu na to co [56:57] powiedziałem że organizowali oni swoje Ośrodki Zdrowia i w związku z tym personel w nich który zaczął się [57:04] kształcić w standardach klinicznych i ten standard Kliniczny medycyny klinicznej [57:09] upowszechniała aktywności adwentystyczne w tych sanatoriach No to [57:16] adwentyści podążyli tym tą drogą że ostatecznie zaakceptowali standard [57:22] medycyny klinicznej później No bo teraz działacze i [57:28] działaczki adwentystyczne stwierdziły że dużo lekarzy pielęgniarek [57:35] innych osób związanymi z zawodami medycznymi szkoląc się na tak zwanych [57:41] świeckich w cudzysłowie uczelniach przynosi nie tylko standard medycyny klinicznej ale także inne w cudzysłowie [57:48] filozofie tak które się przywództwo religijnemu kościelnemu nie podobało [57:53] więc postanowiono utworzyć własne uczelnie które będą profesjonalistów medycznych szkolić w związku z tym [57:59] Zobacz jeżeli tworzymy teraz uczelnie z których później wyrosną uniwersytety No to mamy konkretnie jednostki już później [58:06] naukowe które podejmują standard medycyny klinicznej i nauk przyrodniczych i prowadzą w tym [58:12] standardzie także swoje własne badania to Adwentystów zawdzięczamy [58:17] Słuchaj uznanie środowisk naukowych chociażby w stosunku do diety wegetariańskiej to co my dzisiaj [58:24] obserwujemy także w tych i trendach kulturowych jest zasługą badacz i badacz [58:31] i badaczy adwentystyczny w dużej mierze nazwisko jedno [58:38] prawda od gramek ale twojej pracy pojawia się przynajmniej jeszcze jedno [58:45] Koga wynalazcy płatków kukurydzianych i masła [58:55] orzechow któ firma do dzisiaj funkcjonuje [59:00] Zresztą szczególnie w Stanach jest bardzo popularna w dalszym ciągu ale w Europie [59:07] również w każdym razie Mówisz teraz jeszcze o uczelniach medycznych adwentystyczny czy są w tej [59:16] chwili takie które funkcjonują w dalszym ciągu które [59:22] pochodzą które to są już powiem tylko dozę wątek poprzedni taka była droga w tym [59:30] podejściu do medycyny Adwentystów Zielątkowo [59:37] nastawienie antymedia Antyle kowe było bardzo silne [59:46] i do dzisiaj w takich fundamentalistyczny czy bardziej konserwatywnych [59:53] denominacją jest wciąż obecne amerykańskie ruchy antyszczepionkowe [59:59] rekrutują bardzo dużą część swojej populacji właśnie z tych ugrupowań tak [1:00:05] Okej jeżeli chodzi teraz o kelloga dzisiaj firma kog nie ma nic wspólnego z [1:00:11] kościołem adwentystów dnia si bo ona już w pierwszej dekadzie XX wieku No on oddał swojemu bratu ale to [1:00:18] jest inna historia tak i On poprowadził to w swoim kierunku ale wszystkie te patenty i cała filozofia z nimi związana [1:00:26] jest adwentystyczna jest kogowska tak w jego w okresie jego przynależności do kościoła bo on później Został [1:00:32] ekskomunikowany wyłączony ze wspólnoty kościoła za swoją doktrynę i tak dalej Możemy też to później [1:00:39] rozwinąć A jeżeli chodzi o uczelnię Kościół Adwentystów Dnia [1:00:44] Siódmego ma także liczne firmy produkujące zdrową żywność tak opatentowano całą masę zamienników mięsa [1:00:50] tak produkowano z soi z tofu z orzeszków prawda różnego [1:00:56] rodzaju ziemnych na przykład więc adwentyści bardzo poważnie i bardzo [1:01:03] szeroko prowadzą swoją działalność i upowszechniają swoje podejście w stosunku do zdrowia i medycyny [1:01:09] Adwentystów też możemy zawdzięczać wprowadzenie ograniczeń [1:01:14] w reklamowaniu chociażby tytoniu to w Australii się zaczęło w latach 70 gdzie [1:01:21] pod ich wpływem doprowadzono do legislacji do uchwalenia Ustaw które [1:01:26] zabraniały reklamy wyrobów tytoniowych i sponsoringu firm tytoniowych później [1:01:33] alkoholowych jeżeli chodzi o sporty i i imprezy sportowe tak i to później się [1:01:39] wylało na cały świat i też wyraziło się w tym trwającym 30 czy [1:01:46] 40 lat procesie koncernów tytoniowych z rządami [1:01:51] tak odnośnie też szkodliwości i ograniczeń prawda to było bardzo dużo [1:01:56] Duży duże uderzenie w przemysł i w jego interesy prawda ale to też należy pamiętać jeżeli chodzi o uczelnie to na [1:02:03] przykład no Jest jest masa uczelni na całym świecie one szkolą kadry medyczne szkolą studentów w zawodach medycznych [1:02:12] także zawodach z zakresu dietetyki Technologii Żywienia one są w [1:02:18] Stanach one są na kontynencie europejskim afrykańskim azjatyckim w Korei w Japonii w Australii oczywiście [1:02:24] tak w wielu No na całym prawda w Ameryce Łacińskiej i szkolą w standardach w [1:02:30] standardach naukowych nauki Akademickie klinicznych więc no i mają poważny wpływ [1:02:37] Prowadzą badania te wyniki są tych badań publikowane w piśmiennictwie [1:02:42] piśmiennictwie medycznym naukowym lekarskim tak i Co jest [1:02:49] ciekawego wyniki tych badań czy konkluzje z tych badań są potwierdzane przez badaczy zupełnie niezwiązane [1:02:56] adwenty innymi dietetykami całą masą specjalistów prawda z zakresu nauko [1:03:02] zdrowiu czy czy nauk biomedycznych które potwierdzają ich po prostu wyniki także to nie jest [1:03:07] jakaś jakieś jak Mormoni na przykład Które ze względów tych ideologicznych [1:03:12] tych fideistyczny związanych z wiarą Prowadzą badania na przykład w zakresie archeologii i dochodzą do wniosków które nie są zgodne ze standardem akademickim [1:03:20] tak jeżeli chodzi o kwestie archeologii czy historii kontynentu amerykańskiego natomiast adwentyści kontekście [1:03:25] biomedycyny czy Nauk o żywieniu tak i o kulturze fizycznej mają te same [1:03:33] wnioski co reszta środowiska akademickiego prawda Czyli to jest to jest też bardzo ważne nie takim [1:03:38] Przykładem jest na przykład lom Linda University w Kalifornii Południowej w miejscowości lom Linda to są [1:03:45] przedmieścia Los Angeles gdzie też jest jedna z tak zwanych błękitnych stref [1:03:50] czyli stref geograficznych Gdzie żyją ludzie o przeciętnie dłuższej [1:03:57] średniej życia i najwięcej stulatków tak i ponad stulatków także stulatkowie też [1:04:02] tam są cli osoby które powyżej 110 lat tak i znaczy jest jest chyba tych stref [1:04:09] chyba siedem na całym świecie też jest Sardynia jest jakaś wyspa [1:04:15] grecka ale właśnie ta lalinda jedyne w Ameryce w Stanach Zjednoczonych i to jest miasto [1:04:23] właśnie w większości zamieszkiwane prz wspól Adwentystów którzy tam też mają właśnie ten uniwersytet No to o czymś [1:04:30] też mówi są badania takie prowadzone na bardzo dużych próbach i przez wiele lat [1:04:36] przez okresy takie wieloletnie porównywania populacji Adwentystów i [1:04:41] populacji nie Adwentystów tak i rozwoju wszystkich chorób albo cywilizacyjnych albo dietozależnych Zresztą większość [1:04:48] chorób tak zwanych cywilizacyjnych jest właśnie dietozależna [1:04:53] współcześnie No i te ta grupa adwentystyczna wychodzi znacznie lepiej Ja właśnie widziałam [1:05:00] wyniki według których na przykład mężczyźni z kręgów adwentystyczny średnio statystycznie przynajmniej w [1:05:07] niektórych niektórych obszarach badanych żyją nawet do 7 lat [1:05:12] dłużej to właśnie w Kalifornii a kobiety a kobiety znacznie [1:05:18] dłużej nie także przypadku mężczyzn to jest właśnie bardzo ciekawe dlatego [1:05:24] że powim ten rozziew duży między [1:05:29] statystyczną długością życia kobiet i mężczyzn jest w tej chwili też takim [1:05:35] tematem dość gorącym jeżeli chodzi o badania bo okazuje się że w niektórych [1:05:40] Niektórych społecznościach jest on dużo większy niż w innych ale nie idźmy w tą stronę bo to będę znowu pół godziny [1:05:46] mówił na ten temat tak tak to tylko tak wspominam w ogóle tak nawiązując do tego że tutaj rozwiniemy i tak dalej mamy już [1:05:53] po chł wątek tak naprawdę wątek który No [1:05:58] był gorący w związku z pandemią i który no pozostaje w jakiś sposób gorący dlatego [1:06:05] że niepokojące pojawiają się też wyniki zaczy się sytuacje gdzie coraz częściej [1:06:11] pojawiają się w naszym świecie choroby o których myśleliśmy że one się już skończyły [1:06:20] i chciałam się zapytać właśnie o stosunek do szczepień w tych obu [1:06:26] i czy ewentualnie wiesz jak to współcześnie W ogóle wygląda jeżeli chodzi o chrześcijaństwo nie tylko [1:06:33] ograniczając się do tych dwóch nurtów to znaczy wiesz co chciałbym się [1:06:40] w tym momencie ograniczyć ze wdów czasowych do tych dwóch nurtów bo tak jak powiedziałem adwentyści podjęli [1:06:45] standard Kliniczny dotyczy to także szczepień zielonoświątkowcy nie dlatego też tak jak już [1:06:52] niejednokrotnie wspomniałem duża część populacji składająca się na te grupy tak [1:06:59] zwanych antyszczepionkowców tak jest zasilana właśnie przez wspólnoty także pentakostalny charyzmatyczne [1:07:06] tak No jest to wiesz co to jest większy temat możemy poświęcić nawet osobne [1:07:13] spotkanie w związku z tym bardzo dużo ciekawych tropów wątków które [1:07:18] dotykają No ogólnie takiej takiego w cudzysłowie ducha amerykańsko tak Czyli [1:07:24] tego republikańskiego takiego podejścia który jest silnie antyrządowe [1:07:29] antyestablishmentowy mówiące o Deep stae tak Czyli chcemy małego rządu Nikt nam się nie wtrąca do [1:07:36] naszych do naszego rozumienia Wolności do tego co my robimy [1:07:41] w swojej lokalnej społeczności prawda to ma bardzo ważny ważny wymiar ten wątek [1:07:47] antyestablishmentowy pojawia się u pierwszych twórców pakostal amerykańskiego na [1:07:53] przykład u Charlesa parama tam jest bardzo silnie obecny on tam nawet troszeczkę lewic zuje czy czy [1:07:58] tam jest skłania się ku opcji socjalistycznej więc on tam jest bardzo silny i to ma ma ten wymiar Należy też [1:08:05] pamiętać że bardzo Istotnym czynnikiem w we współczesnych [1:08:13] ruchach antyszczepionkowych bo Historia ich jest znacznie dłuższa tak i to nie [1:08:18] znaczy też że ugrupowania religijne są typowo antyszczepionkowa i antyintelektualizm [1:08:26] znanych działaczy religijnych na przykład Jonathan Edwards położył wręcz ofiarę ze swojego życia [1:08:34] szczepiący i zasadność tej oczywiście tam interpretacja była że [1:08:39] to jest ten dar boży prawda ludzkiej możliwości ludzkiego Poznania prawda [1:08:44] jego stworzonego świata i możemy dochodzić do pewnych takich kwestii więc to nie jest takie jednoznaczne ale w [1:08:51] ostatniej ostatnich dwóch dekadach szczególnie tak i pandemia to to pokazała bardzo mocno No mamy też pewną [1:08:59] taką konserwatywną agendę i nie jest to teoria spod znaku teorii spiskowych [1:09:05] czy konspiracji tak ale jest to bardzo dobrze i rzetelnie już udokumentowana [1:09:11] przez badaczy socjologów politologów filozofów a także instytucje europejskie [1:09:17] chociażby kwestia tego że w upowszechnianie ja to tak nazwę propagandy antyszczepionkowe czy czy [1:09:24] nastawień czy prop antym medycznej antyintelektualizm [1:09:34] [Muzyka] [1:09:55] stawiła się na propagandę antyukraińskie [1:10:07] kontakty z konserwatystami rosyjskimi tak [1:10:12] jest silna agenda można sobie Słuchajcie pop peregrynować troszeczkę po [1:10:18] internecie i poczytać wygooglować sobie nazwiska na przykład małofiejew komow jakim i [1:10:24] zobaczyć jak ci oligarchowie sponsorują i fundują różnego rodzaju instytucje [1:10:32] które mają na celu właśnie tą agendę antymodernistyczna [1:10:43] [Muzyka] [1:10:54] antyemetyki inny problem jakie Media mają rolę tak to jest też in inne [1:10:59] jeszcze zagadnienie ale można odnieść wrażenie że ta problematyka zdominowała [1:11:06] dyskurs polityczny prawda nie ma tam również i religijny [1:11:12] prawda proszę państwa nic się nie dzieje z przypadku są to [1:11:20] kwestie poruszane mocno przez właśnie [1:11:26] No takie instytuty i instytucje wpływu tak aby wpływać na dyskurs publiczny aby [1:11:33] doprowadzać [Muzyka] do sporów sporu społecznego prawda gdyż [1:11:40] kryzysem najlepiej się zarządza prawda i to to to to są te związki ja bym tu [1:11:47] jeszcze wiele wiele różnych przywołał Ale nie chcę tego robić żeby nie zagmatwać tego opisu ale należy pamiętać [1:11:54] że tak też zresztą Proszę zobaczyć że część ewangelikalizm konserwatywnego [1:12:00] amerykańskiego tak samo Watykan tak samo środowiska chociażby nacjonalistyczne [1:12:05] prawicowe europejskie widzą w Rosji takiego taką odnowę moralną tak [1:12:12] ostoj konserwatywnej w cudzysłowie zdrowej wizji społecznej przecież Gdzie [1:12:18] jako pierwsze pojawiły się ustawy Ant lgbt i tak dalej no w Rosji prawda i tak dalej Chociaż z aborcją oni sobie nie [1:12:24] radzą tak do końca nie jest to po myśli konserwatywnej ale to ma ale finansują [1:12:30] różnego rodzaju międzynarodowe fora gdzie wymienia się te myśli idee i gdzie konstruuje się coś [1:12:38] na wzór gramz jańskiej gramsci nski marszu przez [1:12:45] instytucje tak co było kiedyś postulatem lewicowym że pierw zdobędziemy hegemonię [1:12:51] kulturową A później wygramy politycznie to samo dzisiaj robi Skrajna i konserwatywna prawica i te [1:12:58] wszystkie także w tych kontekstach religijnych kwestie które dzisiaj nam się jawią jako niesamowicie ważne lgbt i [1:13:04] aborcja kogoś to dotyczy tak naprawdę na co dzień prawda to jednak one mają swoje [1:13:11] No uzasadnienie i są to nie jest przypadek tak i to się nie [1:13:18] dzieje tak bez konkretnych podstaw czy przyczyn należy o tym pamiętać możemy [1:13:24] kiedyś ten wątek rozwinąć ja tak właśnie myślę że nam z tej rozmowy co najmniej [1:13:29] trzy dalsze rozmowy bądź też nawet wręcz wykłady się kształtują jeden właśnie [1:13:36] dotyczący No w ogóle tych relacji religii medycyny jakby już pociągnięty w [1:13:42] bardziej takich konkretnych kwestiach drugi związany z historią właśnie ruchów antyszczepionkowych tych szczególnie [1:13:49] inspirowanych religijnie bo ona tutaj też obfituje w bardzo wiele niespodzianek bo z jednej strony mamy [1:13:55] owane religijnie ruchy Pros szczepionkowe i to mieliśmy w przypadku szczepionki bodajże na [1:14:01] ospę gdzie właśnie instytu tak tak tak gdzie właśnie instytucje religijne i przywódcy [1:14:08] religijni zachęcali do tych szczepionek A z drugiej strony w krajach w których [1:14:15] spodziewaliśmy się w tej chwili postrzegamy jako takie bardzo liberalne i tak dalej czyli w Skandynawii były [1:14:20] bardzo silne ruchy antyszczepionkowe właśnie w X na początku XX wieku [1:14:26] więc myślę że to też jest bardzo ciekawy temat jak te jak te rzeczy się łączą ze [1:14:31] sobą i wiążą No i to o czym mówisz Czyli ja kiedyś poruszał trochę ten temat [1:14:37] właśnie chrześcijańskich fake newsów tych też brałem udział w tej [1:14:42] dyskusji tak no więc właśnie i te i tej manipulacji Myślę że on jest w dalszym ciągu wart też takiego silniejszego [1:14:51] rozwinięcia No bo szczególnie to co mówisz na przykład w tym kontekście medycznym to bardzo interesujące jak [1:14:57] bardzo Jak ogromny wpływ z jednej strony no ten który możemy już pewnym czasie [1:15:03] uznać za pozytywny tak jak w przypadku adwentyzm i tego stosunku do używek do ich reklamowania do do ich promowania No [1:15:11] a z drugiej strony właśnie jak łatwo jest manipulować [1:15:17] ludźmi mając jakiś właśnie takie instytucjonalne zaplecze w cudzysłowie [1:15:23] Ja też wejdę w słowo przepraszam to jest dla mnie to jest fundamentalna [1:15:29] kwestia żeby także edukować środowiska religijne [1:15:35] kościelne żeby wielu ludzi którzy [1:15:40] No nie są nastawieni wrogo do do otaczającego świata czy do [1:15:46] współczesności i tak dalej wchodzą z nimi w dialog tak żeby mieli świadomość [1:15:51] jak bardzo niebezpieczną agendę często ich wspóln prowadzą niekiedy w ogóle nieświadomie [1:15:58] tak W czym uczestniczą tak reprezentując stanowisko silnie anty [1:16:05] naukowe antyintelektualizm [1:16:25] i No ja powiem to zabrzmi troszeczkę politycznie i postarali się też odzyskać [1:16:32] swoje wspólnoty z No takiego takiej Skrajnej wizji [1:16:40] świata wizji relacji społecznych i tak dalej które dzisiaj chociażby w kontekście amerykańskim są bardzo zauważalne to społeczeństwo jest głęboko [1:16:47] podzielone w zasadzie jego jego zjednoczenie jest niemożliwe to by [1:16:52] musiało musieli wszyscy się położyć na koce psychoterapeuty tak i przepracować wszystkie te kwestie nie jest to możliwe [1:17:00] i to są są ujęcia politologiczne które mówią o [1:17:07] bardzo negatywnych konsekwencjach ja nie chcę tutaj siad defetyzmu czy jakiegoś Niepokoju takiego ale no te kwestie te [1:17:14] kwestie trzeba nimi się trzeba zająć i mieć z nich świadomość i chciałbym też gdzieś żeby to co [1:17:20] robię no dotyczyło też tego i stało się też [1:17:26] takim mechanizmem Edukacji i pokazywania że że No pewne takie podejścia są [1:17:34] niebezpieczne i konsekwencji mogą prowadzić do do czegoś czego byśmy bardzo nie chcieli A my się staramy to [1:17:40] samo robić u nas jeżeli chodzi o kwestie właśnie zajęć ze studentami na różnych [1:17:46] przedmiotach te kwestie są podejmowane od takich przedmiotów stricte [1:17:52] teologicznych No aż po moją wzy słowie technologię informacyjną gdzie też [1:17:58] pokazujemy pewne rzeczy i uczymy się na przykład czytać czy czy [1:18:04] czy analizować chociażby treści różnego rodzaju jest to jest to rzeczywiście [1:18:11] bardzo istotne dlatego że tak naprawdę współcześnie kiedy mamy ten ogromny [1:18:18] Zalew informacji i bardzo łatwo dostępne informacje często dużo łatwiej nam się je też [1:18:26] udostępnia to nie wymaga żadnego wysiłku więc bardzo często No konsumujemy pewne [1:18:33] treści zupełnie zupełnie bezmyślnie nie w sensie takim że jesteśmy sami bezmyślni tylko no [1:18:39] Chociażby przez ten natłok przez przemęczenie gdzieś konsumujemy gdzieś to do nas trafia później pewne teorie są [1:18:46] powielane widzieliśmy to na przykładzie właśnie chociażby nawiązując już do tych szczepionek i pandemii i i w ogóle [1:18:53] istnienia pandemii innych rzeczy mamy przecież [1:19:00] dzisiaj autorytety w cudzysłowie mówiące o tym że w zasadzie wirusów Nie ma bo ich nikt nigdy nie [1:19:07] widział No bądź też wypowiadająca się też w jakiś tego typu sposób Często są to autorytety powiązane z religiami mamy [1:19:15] księży teologów którzy wypowiadają się autorytatywnie w tematach medycznych nie będąc nawet bioetyk tylko po prostu no [1:19:24] Korzystając ze swojego autorytetu mamy w ogóle ten problem być może to też jest [1:19:30] temat na jakąś dyskusję inną dotycząc właśnie autorytetów współczesnych które [1:19:35] w których w zasadzie osoba znana bądź też mająca nie wiem tytuł [1:19:42] może się wypowiadać na dowolny temat i to wszystko jest uznawane za nieomalże prawdę objawione gdzie mamy właśnie w [1:19:50] tym momencie zupełnie poważnie analizowane głupie powiedzi właśnie celebrytów z [1:19:57] jednej strony a z drugiej strony nawet osób z tytułami profesorskim ale w zupełnie innej dziedzinie czyli on ja [1:20:03] może wejdę w słowo i dopowiem że Proszę zobaczyć jak to się wszystko ma jeszcze z tym dyskursem [1:20:25] w tym momencie chcemy odwrócić te zmiany w związku z tym no co należy zrobić No należy podważyć autorytet nauki należy [1:20:32] zmienić znaczenie słów prawda osłabiając jego [1:20:53] performatywnosc nie będziemy mogli solidarnie współpracować przeciwstawiając się [1:20:59] ponieważ nie będziemy mieli punktu odniesienia tak jeżeli słowa mają różne znaczenie jeżeli nauka nie jest nie [1:21:06] przynosi nam wiedzy pewnej tak No to co takiego Zgadza się także Grzegorzu [1:21:13] Słuchaj Bardzo ci dziękuję jeszcze mam jedno pytanie Czy zamierzasz wydać swoją pracę [1:21:19] zamierzam mój doktorat został wyróżniony i zamierzam go opublikować drukiem super [1:21:25] fantastycznie bo jest to rzeczywiście niezwykle niezwykle ciekawe od razu powiem państwu że należy się przygotować [1:21:32] na długie czytanie ponieważ sama praca w swojej że tak powiem esencji ma prawie [1:21:39] 800 stron a z bibliografią i dodatkami aneksami ponad 1000 także ale pewnie w [1:21:45] takiej formie żadne wydawnictwo mi nie puści Więc będzie skrócona tak natomiast natomiast rzeczywiście jest Jest to [1:21:52] niezwykle niezwykle ciekawy temat niezwykle ciekawa praca i myślę że jeżeli chodzi o polską naukę to jest też [1:22:00] mocno nietypowa dlatego że właśnie dotyczy takich rzeczy [1:22:06] które o których No właśnie głównie na uczelniach teologicznych gdzieś tam się mówi A coraz rzadziej w tym świecie poza [1:22:16] słowie kościelnym także raz jeszcze ci dziękuję za podzielenie się z nami tymi [1:22:21] wszystkimi rzeczami Ja myślę że ta rozmowa jest niezwykle ciekawym takim [1:22:27] wglądem również w to w jaki sposób właśnie te różnice chociażby między Europą a Stanami Zjednoczonymi z których [1:22:35] My w tej chwili funkcjonują w tej rzeczywistości globalnej oglądając na co dzień amerykańskie filmy mając na co [1:22:42] dzień prawie równorzędne amerykańskie i europejskie newsy w cudzysłowie nie moż [1:22:50] nie zdajemy sobie nawet sprawy z tego jakie różnice ogromne stoją chociażby u [1:22:56] podstawy budowy poszczególnych społeczeństw czy kultur i te różnice są [1:23:02] tak fundamentalne że dotyczą na przykład takich podstawowych rzeczy chociażby jak [1:23:07] dieta która w tym samym czasie była zupełnie inna na przykład w Europie i w [1:23:12] Stanach Czy tryb życia Czy różne inne tego typu rzeczy i jaki to ma ogromny [1:23:18] wpływ na coś co nam się wydaje takie całkowicie duchowe czyli na przykład właśnie na religię [1:23:25] państwu również dziękuję za dzisiejsze spotkanie i do zobaczenia za tydzień Dziękuję do [1:23:43] zobaczenia --- Przygotowane przez: mgr Joanna Gacka Kontakt: j.gacka@ewst.pl