TRANSKRYPCJA: "Modele tolerancji religijnej od XVI do XIX w. w Rzeczpospolitej, Europie i Ameryce Płn.| EWST online" Data publikacji: 09.02.2022 Długość: 01:19:18 --- [0:00] Uruchom Droga do wolności religijnej W Europie północnej Ameryce była długa i [0:00] Uruchom Droga do wolności religijnej W Europie północnej Ameryce była długa i [0:05] skomplikowana zaś niektóre rozwiązania jakiś wzbudziły by powszechne zdumienie [0:10] [Muzyka] na początku [0:21] wieczór państwu jest chlorek 19:00 rozpoczynamy ewsd online dzisiejszym [0:29] tematem są modele tolerancji religijnej od wieku [0:37] 16-19 Polsce Rzeczpospolitej Europie i Ameryce Północnej Uczę się przyjmujemy wolność sumienia i [0:46] religii za rzecz oczywistą jednak przez wiele wiele wieków ona taka całkiem [0:54] oczywiste Nie była Droga do wolności religijnej tolerancji religijnej w tak [1:01] zwanych krajach zachodu w Europie północnej Ameryce była długa i skomplikowana niektóre rozwiązania które były [1:10] zastosowane mogliście budzą zdumienie uśmiech Czasami zastanawiamy się jak [1:17] można To było pewne rzeczy stosować widać to dzisiaj ślady Właśnie takich różnych dziwnych [1:25] rozwiązań między innymi na przykładzie architektury kościelnej także w Polsce mieliście państwo na [1:36] plakacie promującym wam dzisiejsze to dzisiejsze spotkanie właśnie jeden z takich przykładów ale trochę więcej na ten [1:46] temat opowie nasz dzisiejszy wykładowca nasz dzisiejszy [1:53] prowadzący dr Kazimierz Bem którego bardzo serdecznie witam i zapraszam [2:00] hu Dzień dobry państwu bardzo miło się z [2:05] państwem spotkać dzisiaj rozpoczynamy dyskusja o tolerancji religijnej dla nas [2:10] żyjących w Europie albo jak ja w Ameryce 21a [2:17] nie wydaje się czymś absolutnie oczywistym nie tak nie jest dzisiaj istnieją państwa których tolerancja religijna i wolność religijna jest [2:26] ograniczona albo wręcz nieistnienia ale zanim zaczniemy musimy rozróżnić dwa [2:33] pojęcia jest to tak zwane pojęcie Wolności sumienia i wolność wyznania w sumie to znaczy że możemy myśleć i wierzyć tak [2:42] jak chcemy natomiast wolność wyznania jest to czy możemy sprawować nasze [2:48] obrzędy religijne w taki sposób jaki chcemy z tymi ludźmi z którymi chcemy [2:54] miejscach i budynkach i za pomocą całej otoczki jakie chcemy w Europie gdzie ta [3:01] wolność istnieje od jakiegoś od pewnego czasu zajęło nam to kilkaset lat i dopracowanie i chciałbym początkowo [3:10] nasze dzisiejsze zajęcia zacząć najpierw od edyktu mediolańskiego a więc kiedy [3:17] który wydaje Cesarz Konstantyn razem ze swoim bratem licyniusz m [3:24] i jest to tak zwany edykt mediolański i [3:30] tutaj pokazuje treść gdybyśmy się szczęśliwie Ja Cesarz Konstantyn jak [3:36] również jak chcesz licyniusz Mediolanie zjechali i wszystko co dotyczy dobra i Bezpieczeństwa Publicznego omawiali Uznaliśmy za konieczne a mianowicie [3:45] chrześcijanami wszystkim dać zupełną wolność wyznawania religii jaką kto chce w tym bowiem bóstwom swoim niebieski siedzibie i dla nas i dla nas i dla [3:54] wszystkich którzy naszych poddani są władze zjednać będzie można ją sobie łaskawie ze zbawienny więc i słusznych powodów postanowiliśmy podjąć uchwałę że [4:03] nikomu nie można zabronić soboty decyzji czy myślą skłoni do wyznania chrześcijańskiego czy do innej religii którą sam za najpoważniejszą dla siebie [4:12] usta A to dlatego by najwyższe bóstwo temu część według swobodnego przykro [4:17] oddajemy mogło nam we wszystkich okolicznościach zwykłą Opel okazać zwykłą są względności przychylność dlaczego jest to bardzo ważne Proszę [4:27] państwa do tego momentu potem wrócimy mniej więcej 1300 lat później [4:34] cesarza Cesarz Konstantyn i już nie tylko Konstantyn już wydają ten i proszę [4:44] zauważyć że interpretacja jest bardzo interesujące Mianowicie jest jedno bóstwo najwyższa [4:50] której jest zrobionych przez Page i inne uroczystą czy inną religię a więc [4:57] chrześcijaństwo staje się jednym z opcji natomiast i dla constant dla cesarza [5:02] Konstantyna I dla cesarza decjusza w Egipcie mediolańskim oni uznają że tak [5:08] naprawdę jest jedno bóstwo niezwykle nieokreślone i sal [5:15] wyposażonych pozwala wiernym wybrać jaki sposób będą ją to bóstwo pielić [5:23] jak państwo wiecie Ten efekt cesarza Konstantyna pewne rzeczy rozwiązał [5:29] chrześcijan rozwiązał tego co jak co rozumieć przez chrześcijan potem [5:36] pojawiły się pierwsze sobory ale już już później Mianowicie w [5:44] 1391 roku b315s 391 mamy po raz pierwszy inny [5:52] Edyta za teodozjusza cesarz Teodozjusz do albinosa prefekta pretorskiego niech [5:58] nikt nie skala się składaniem ofiar niech nikt nie zabrania zwierzęcia niewinnego nich nie wchodzi do przybytku pogańskich pooglądać świątynie i patrzeć [6:07] na podobiznę ukształtowane ręką człowieka kto bowiem popełniły przestępstwa ma wiedzieć że ściągnie na siebie kary Boże i ludzkie także [6:16] dostojników niż zero tyłu przepis jeśli którykolwiek z nich oddamy kultowi pogańskim wejdzie do świątyni czy to w czasie podróży czy w samym mieście aby [6:25] okazać Cześć musi natychmiast wypłacić 15 funtów złota tak aby cały także cały [6:30] jego urząd jeśli nie na wyraz swemu sprzeciwowy i nie poświadczył tego bezzwłocznie i publicznie ma złożyć na rzecz skarbu sumę w tejże wysokości [6:39] cesarz Teodozjusz 391 roku delegalizuje Kult pogański niech nikt nie składa się składaniem ofiar innej wersji mamy nieustannie [6:49] szaleństwo składanie nie owija i więc od 391 roku był roku [6:57] dominuje zasada że jest tylko i wyłącznie jedna religii jest religia chrześcijańska będą różnego rodzaju zawirowaniach wiemy I chodziło o kwestie [7:07] arjan chodziło o kwestie innych wyznań monofizytyzm ono tematów to na razie [7:12] zostawiam i przechodzimy do 16 wieku kiedy pojawia się reformacja y ten kościół na zachodzie ulega podziałowi [7:21] ponieważ nie zachodzi ulega podziałowi i co z tym zrobić prawda co z tym zrobić [7:30] I początkowo nie wiadomo wszyscy Jakoś pojednanie ze sobą i luteranie i potem reformowani [7:41] anabaptyści No dopóki nie szaleć z małżeństwem i Jak pamiętacie państwo [7:48] jest Nie udali się do tego pojednanie doprowadzić wybucha wojna bardzo krótka [7:55] ale tymi ona jednak wybucha ip1500 maju [8:02] 1948 roku na sejmie Rzeszy Niemieckiej wolfsburgu cesarz Karol 5 wydaje tak [8:10] zwane interim augsburski czyli postanowienie tymczasowe m [8:15] [Muzyka] Hej drogę stanowi tymczasowym zdaniem Karola i jego później jego brata Ferdynanda który był królem Czech [8:24] Ferdynanda Habsburga i ma obowiązywać dopóki z sobór Powszechny znaczeniu [8:30] kościoła Zachodniego nie rozwiąże tego problemu i z internautów górskim jest próbą narzucenia przez państwo teologom i kościołem pewnych rozwiązań i [8:40] wielkiego postanowił składało się z 26 artykułów ono było wyzysku co do zasady uznało Prymat [8:49] katolickiego i rzymskokatolickie interpretacji wiary Ale pozwalały Ewangelii konna wieczerzę pańską pod dwiema postaciami [9:00] pozwalały też na dopuszczenie do zawierania małżeństw przez duchownych [9:06] pozwalało to było niejasne czy mogą dorobić Biskupi czy nie To było jasne [9:12] czy mogą katoliccy księża zawierać [9:17] to znaczy to donosi tylko i wyłącznie do duchownych ewangelickich w każdym bądź razie też próbował w ten sam sposób w 1948 [9:29] roku wymusić na ewangelika i na katolikach pewnego rodzaju tolerancję [9:35] religijną to absolutnie nie wyszło Karolowi pomimo sądzie będziesz to [9:40] upierał i potem jeszcze same Augsburg uprzejmie to postanowienie Karol i pasożyty niektórzy ewangelicy pozamykali swoje kościoły niektórzy księża [9:50] katoliccy pozamykali swoje kościoły jak państwo pamiętacie to się zakończy w [9:55] 1555 roku słynnym ustawieniem cuius Regio eius religio czyli kogo [10:03] wyznanie panującego decyduje o religii poddanych [10:08] z jednym ważnym i to jest pierwszy taki byłam na Europejskiej historii z jednym [10:14] ważnym postanowieniem Otóż osoby nie zgadzały z postanowienia z wyznaniem [10:20] panującego mogły opuścić to terytorium czyli tak naprawdę pozostawioną kwestii [10:26] sumienia nie wyznania o wyznaniu czy o kulcie publicznym decydowało wyznanie [10:32] panującego natomiast ci którzy nie zgadzali mogli opuścić [10:39] opuścić dany kraj to postanowienie obowiązujące Rzeszy Niemieckiej czyli na [10:45] terenie dzisiejszych Niderlandów zachodniej Polski Śląska Czech Austrii [10:51] teoretycznie północnych Włoch i Niderlandów czyli dzisiejszych Królestwa [10:57] Niderlandów Belgii Luksemburga oraz dzisiejszej alzacji i Lotaryngii [11:04] obowiązują postanowienia bardzo szybko się wyładuję pojawi się trzecie wyznanie [11:09] który przyjmie władca panujący kalwinizm tak naprawdę to wyznanie im [11:15] dopuszczał do dwóch wystaw się katolickiego luterańskiego oczy widzą [11:20] pewne zamrożenie sytuacji wyznaniowej artmini pozwolono i dopuszczono do rzeczywistości prawnej tak duże istnieli i katolicy i drania [11:33] nieco inaczej to wyglądało we Francji we Francji jak państwo pamiętacie tam pojawiały się hugenoci czyli zwolnicy Calvina Skąd się wzięła nazwa hugenoci [11:43] nie wiemy być może chodziło tak zwanych zaprzysiężonych oni wzięli udział w [11:49] koncentracji mam dla was no nie nie wyszedł ich powieszoną w [11:55] takich niezwykle widowiskowy sposób Tym niemniej we Francji pojawia się kościół reformowany i we Francji rządzi młody król temu [12:05] królowi No nic Franciszek Maria Stuart [12:11] mg potem królowa próbuje i wszystkich pojednać tak zwanym agentka Maria lista [12:18] próbuję ich pojednać sezonem kolokwium w Rosji na to kolokwium przyjeżdża Teodor [12:23] beza e-learning drzwi katolicki katolicy nie wychodzi [12:29] 1562 roku w Katarzyna medycejska wydaje tak zwanym edytorze Romeo który pozwala [12:38] francuskim Hugenotów na ograniczoną wolność kultu czyli tak zwanego wyznania i na pełną wolność sumienia to są całkiem [12:50] najbardziej scentralizowanym są bardzo daleko idące pozwolenie mianowicie oni mogą otwierać szlachtę które ma prawo do [13:00] może swoich tablicach Zamkowych prowadzić nabożeństwo takie chce niektórych miastach jest kultura jest dozwolony Kult karwiński Kulpiński nie [13:11] jest dozwolony w Paryżu i w jego najbliższej okolicy a gdyż to wynika Proszę pamiętać że free królik jest przedstawicielem kleru [13:21] nie szlachtę w zgromadzeniu gensta na generalnych we Francji król [13:27] Zasiada do w poślizg również król Francji podczas koronacji jego koronacja [13:34] przypomina obrzędem nadanie mu sakry Biskupiej więc król Francji na poza tym [13:40] przywilej przyjmowania komunii pod dwiema postaciami Co to oznacza jeżeli król reprezentuje klei wiarę katolicką to jest obraza majestatu na króla aby w [13:50] jego towarzystwie mogły się odbywać inne nabożeństwa niż nabożeństwa rzymskokatolickie wschód stąd siedziba króla jest wyłączyli Paryż jest [14:01] wyłączony z tego postanowienia Wolności sumienia wolności wyznania jest wolność [14:07] sumienia ustanowienie tego edyktu nigdy nie wejdą w życie this katolicy są nim tak oburzeni że wybucha pierwsza wojna nie [14:17] te wojny religijne będą się toczyły jeszcze przez 30 lat i za chwilę do tego [14:22] edyktu saint-germain wrócimy Tym niemniej Edytą Germain nie wchodzi nigdy [14:27] życia ale będziemy o nim pamiętać jedną z pierwszych osób która wprowadza ograniczony do Francji jeśli udaje to [14:37] przeprowadzić w zasadzie znajdziesz na terenie dzisiejszej południowej Francji proszę państwa królowa Joanna przyznawany matka Henryka burbona ona [14:48] jest niezwykle oddany ewangelicko-reformowana ją nawet na barze to jest dzisiejszej okolice po to 72 Górna nadara i hrabstwie wprowadza [15:00] ograniczoną wolność wyznania początkowo dla reformowanych kalwinistów kiedy [15:05] udaje się stłumić bunt katolików ona odwraca to i to kalwiniści będą mieli [15:10] pełną wolność sumienia i wyznania w na ważę a katolicy będą mogli w tylko w tych miejscach które posiadają chyba że dziś zmieni wyznania albo chyba że [15:21] senior zmienił wyznanie na formowane znowu jestem taki model w którym jedno [15:26] wyznanie jest uprzywilejowane odwrotnie niż w edykcie saint-germain na waży [15:31] będzie to utrzymywaniem wyznanie reformowane a innym udaje się wydać [15:36] tymczasową tolerancję O proszę państwa przez długi okres czasu edytorem są wydawane i to będziemy widzieć do 19 wieku są wydawane albo w [15:47] momencie kiedy dwa wyznanie ze sobą konkurują i nie są w stanie narzucić [15:53] swojego wyznania reszcie państwa albo jedno jest Owszem jest dominujące [15:59] katolicyzm Francji Tym niemniej znowu nie jest w stanie zupełnie zdławić [16:05] innych wyznań w związku z tym wydaje się edykt Czy prawo jakkolwiek to chcemy [16:11] nazywać który pozwala innym zazwyczaj jest tymczasowe ale są bardzo [16:17] interesujących klauzula dotknięte które pozwalają ten edymu interpretować niezwykłe zawężając o pozwalają innym na tymczasowo 50 100 lat Wolności sumienia [16:28] i wyznania z ograniczeniami z ograniczeniami pierwszym Edyta w [16:36] zezwalający na pełne na pełną wolność sumienia i wyznania w Europie jest to [16:43] tak zwany edykt wtore dzie [17:17] pani nam potem został reformowanym No i razem ze swoim duchownym Franciszkiem [17:23] Dawidem przechodzi na wyznanie unitariański je też shopping ówczesnej [17:28] Europie pytanie co zrobić bo nie wszystkim niektórych wioskach nie [17:33] wszyscy nadążają za przyjęciem niektórych wioskach Dziedzice są terenami katolikami niektórych są reformowanym [17:42] unitarian nami i storda brzmi więcej nie został [17:48] przetłumaczony na polski tłumaczenie brzmi mniej więcej tak jego Królewska mość dasz tam [17:58] w swoim na podstawie poprzednich ustach uznał iż że [18:05] uznaje iż duchowni będą wygłaszać kazania i wyjaśniać ewangelię każdy [18:14] według swojego rozumienia jeśli wielkiej to lubią to bardzo dobrze [18:20] ale jeśli nie lubią to nikt nie będzie ich zmuszał aby wierzyli w to [18:27] czego nie akceptują A niby utrzymywali duchownego który z którym się nie zgadzają zatem nasi super Żaden z naszych [18:36] klientów lub innych nie będzie prześladował duchownym ani nikt nie [18:43] będzie pogardzam ze względu na swoją religię przez nikogo innego zgodnie z naszymi poprzednimi statutami nie wolno też nikogo [18:52] [Muzyka] nikomu grozić ani wsadzać do więzienia [18:58] ani usuwać ze względu na bez względu na jego naukę I proszę uważać gdyż wiara [19:04] jest darem od Boga który rodzi się ze słuchania a słuchanie to jest ashani to jest Słowem Bożym i proszę [19:16] zobaczyć to jest taki ostateczny bardzo ładny taka interpretacja Franciszka [19:21] Dawida tego pastora po lewej stronie widzimy Księcia Jana Zygmunta za hojne który i na sejmie w torcie i rzeczywiście proszę [19:31] państwa Siedmiogród będzie jedynym państwem jesienią będzie jedynym państwem w Europie w którym pozwolą na wyznawanie [19:43] wyznaniu który kwestionuje trójce święto chrześcijańskie mu co innego jeżeli [19:48] chodzi o Żydów co innego jeżeli chodzi o muzułmanów tutaj są identyczne przepisy które dają im ograniczoną wolność sumienia bardzo ograniczoną wolność [19:57] wyznania w Polsce i w siedmiogrodzie one są oni są traktowani jako opcję tak samo [20:03] Żydzi są tak niego obcy są chronieni przez księcia ale nie są traktowani w [20:10] pełni Jak obywatele tutaj chodzi obywateli rośnie obywateli zapomina być może zostałby Polski gdyby nie to że umarł na rok przed Zygmuntem [20:20] augustem Był niezwykle popularny wśród polskiej szlachty kto wie być może Polska miałaby wszyscy podejrzewali że zostałby jego następcą mówił świetnie po [20:29] polsku bardzo dobrze się czuł Polsce Tym niemniej edytor będzie obowiązywał do 19 wieku nawet wtedy kiedy katolicy habsburgowie [20:41] przejęli księstwo w siedmiogrodzie w 1692 roku oni tam pewnych będą próbowali [20:47] usytuować katolicyzm natomiast nigdy nie uda im się cofnąć pełni [20:54] i przechodzimy teraz do polskiego słynnego edyktu mianowicie Konfederacji [21:00] Warszawskiej konfederacja warszawska o której wszyscy wiemy jest o tyle ciekawa [21:06] że pamiętać że ją przyjęto wtedy i tutaj jest pokazane zdjęcie z tymi pieczęciami [21:12] kiedy Zygmunt August nie żył czyli nie istniał król w związku z tym formalnie [21:19] nie można było przyjąć prawa zawiązano tak zwany konfederację był ten Sensation [21:25] i wszystkie prawa które były przyjmowane w okresie bezkrólewia trzeba było potem [21:31] potwierdzać na serii i obawiano się rzezi huge na podobne nastąpiła we [21:37] Francji Noc świętego Bartłomieja i konfederacja warszawska jest tekstem którym wszyscy byli zgodni podpisani wzajemnie ubezpieczają się [21:48] wzajemnie ubezpieczają się szlachta jako jedyny do stanu który był Oby było [21:55] obywatelami Rzeczypospolitej Obojga Narodów bo nie byli obywatelami mieszczanie nie byli obywatelami duchowni to nie były stan stan jedynym [22:04] był stan szlachecki może duchowni przez cały okres Rzeczpospolitej będą twierdzić że oni są innym stanem to jest macie państwo stąd te wszystkie [22:12] pieczęcie są te wszystkie pieczęcie Bo chodzi o to żeby się wzajemnie ubezpieczyć chcieli wybrano potem króla początkowo Henryka Walezego [22:22] Henryk Walezy Vito wpisano do artykułów henrykowskich warunków lekcji za przy się uderzy konfederacja warszawska zostanie [22:32] zaprzysiężony Gdyż ona nie ma mocy zgody króla trzech stanów sejmujących była Zgoda senatorów była Zgoda posłów ale no nie [22:43] było króla i konfederację ponieważ jest była wzajemną bez jest gwarancją między [22:48] szlachtą jedno rzeczy jej Brakowało Brakowało przepisów wykonawczych itd [22:54] przepisy wieku o te przepisy wykonawcze będzie się pozbędą się polscy projektanci bezskutecznie starań i do Potopu [23:03] Szwedzkiego tak zwane opisanie albo utwierdzenie Konfederacji to nigdy nie [23:08] nastąpi najbliżej to nastąpiło w 1606 roku kiedy same protestanci [23:15] zagrozili zbiera aż lubomir Zebrzydowskiego dostaniecie zagrozili że [23:21] nie zgodzą się na żadne prawa jeżeli nie zostanie konfederację utwardzona katolicy wreszcie się zgodzili Zgodzili się to na to nawet biskupi i podczas tak [23:30] zwanej słynnej nocy Jezuitów jeden z nich Piotr Scarlet kilku z nich udało [23:37] się do kolejnych biskupów i do króla i przekonali go ich że należy odmówić [23:43] zgody na Już uzgodnione ustawy że pamiętać że w Polsce przyjmowano [23:49] uchwała Sejmu było uchwalają albo się przyjmowało wszystkie ustawy albo żadnej [23:55] i Proszę sobie wyobrazić że po tej jedną noc ksiądz Piotr Skarga odegrał bardzo ważną rolę podobnie jak Jezuici przekonali to było szlakiem nawet dla [24:08] rzymskokatolickich sposób król i biskupi odmówili zgody na przyjęcie prawo same [24:14] rozcięcie bez niczego mi wybuchł rokosz o Tym niemniej konfederację nie została [24:20] nigdy opisana a przed elekcją Jana Kazimierza wyraźnie z niej tak zwanego [24:26] pokoju nie interesuje dissidents wyłączono braci polskich jak państwo [24:32] pamiętacie ich 1658 roku czyli 10 lat później wyrzucono z Polski nie za zdrada [24:39] wyjście z Przejrzyj konstytucją marianach ich wyrzucono za ze względu na [24:44] wyznawaną wyznanie i potem już następowało kolejne ograniczenia w sprawach protestantów nie mogli budować nowych zbiorów tak dalej i tak dalej i [24:52] tak dalej i tak dalej jestem Polski model Konfederacji jest takim modelem wzajemnego ubezpieczenia się do końca Co zrobić jeżeli jedna ze [25:01] stron przestaje chcieć ubezpieczać prawa drugiej i to widzieliśmy i pełną wolność [25:08] pełną wolność sumienia i ograniczoną wolność wyznania szczególnie ograniczoną [25:14] wolność wyznania zostaje przywrócona w 1607 68 roku w danym aktem osobnym [25:21] pierwszym jakie osobnym drugim pod wpływem mocarstw zaborczych także [25:26] konfederacja warszawska ona była bezzębna można powiedzieć ale jest jednym z metod tolerancji religijnej Czy ludzie umawiają się że nie będą się [25:37] wyrzynać pozwolę sobie na wolność imienia i wyznania internet górskie końcu mówiłem było tym takim rozwiązaniem tymczasowym jedną z [25:46] ciekawostek jest to że Zygmunta Augusta który potrzebował pieniędzy zamiast [25:52] fascynująca postać w tej chwili jest dobrze wspominamy ulubiony król [25:57] ten który powiedział że nie chce być królem ludzkich sumień Zygmunt August [26:02] udzielał całej masy przywilejów miasto w Prusach Królewskich i na te przywileje [26:10] były tymczasowe mianowicie one były do zwołania soboru powszechnego który tą [26:15] sprawę jednoznacznie Rozwiąż Patriot pozwalał miasto Gdańsk Toruń Elbląg [26:21] Malbork Tczew pozwalał na pełen niektórych na [26:28] wyłączność konfesji augsburskiej na komunii pod dwiema postaciami na to by duchowni byli Olsztyn mogli zawierać małżeństwa i na głoszenie [26:38] kazania języku takim jak ludzie rozumieją To był język niemiecki A czy [26:46] to nam się pod czy tą obecnemu ministrowi edukacji się podoba czy nie byłby język niemiecki w tych miastach to był język me&b i tak więc Prusy Gdańsk [26:58] otrzymał i miasta Królewskiego trzymały wolność sumienia i wyznania [27:04] tymczasową jest bardzo ciekawe bo chodziło o to że król uznał królik one były potwierdzane przez kolejnych władców [27:13] natomiast warunkiem byłoby koncesja polskiej i przyjęcia pycha przepisów [27:21] najpierw powiedzieć historię luteranizmu pojawił się [27:27] zrobić reformowaniu twierdzili że absolutnie podpisać luteranizm się [27:36] pojawiła zgody Która wykluczyła kalwinistów z grona luteranów twierdzili [27:42] że reformowani no po prostu piątego całego przepisu [27:47] Odwołaj się do Zygmunta trzeciego na początku 17 wieku poinformowanym udało [27:52] się Przejąć Gdańsk wierni luterańskiej odwołali do Zygmunta [27:58] III to trochę trwało i w 1651 roku [28:04] Zygmunt Jan Kazimierz ludzi potwierdził reformowanym w Gdańsku prawo do liczby [28:12] rozszerzył tą wolność sumienia i wyznania nie lubicie uznał że mogą zasiadać w radzie miejskiej mają też prawo do dwóch kościołów które w tej [28:22] chwili posiadają to był Kościół Świętego Piotra i Pawła Kościół Świętej Elżbiety tutaj państwo widzicie przywilej Jana Kazimierza [28:31] dla Gdańskich reformowanych nich zanim interweniowały dostanie [28:38] niderlandzkie No i proszę zobaczyć nasi królowie w Polsce językiem niemieckim chciałbym żebyśmy wyraźnie to sobie [28:47] zobaczyli tutaj o bardzo proszę W jakim języku wydaje król Polski przywileje dla [28:52] swoich poddanych którzy mówią w języku niemieckim Johannes casimir Son goten [28:57] Schneider Konin Poland Trade Center Król Kazimierz wydaje ten przywilej w języku [29:05] niemieckim na swoich niemieckojęzycznych parafia.na żeby było ciekawe w kościele Świętego Piotra i Pawła odbywały się nabożeństwa reformowane po polsku [29:14] głównie po niemiecku po polsku francusku angielsku pod koniec tego [29:19] wieku odbędą się nabożeństwa także po francusku ale widzicie państwo więc [29:25] można te przywileje gdyby dać Pod pewnymi warunkami pod warunkiem że wierni wyznają pewną soli konfesja augsburska i stosują się do pewnych [29:36] przywilejów a potem władcę może jeżeli chce ją rozszerzyć na jeszcze inną grupkę pod warunkiem że ta grupka będzie mniej więcej udawała że że spełnia [29:45] warunki tej pierwszej grupę innych innym postacią jak państwo być [29:51] może wiecie to było dziewiętnastym wieku 17 [29:57] majestatyczne listy majestatyczne były to głównie Habsburgów dla dla protestantów Czechach i Węgrzech i dlaczego one są [30:06] wydawane one są wydalane dlatego że w Czechach i ale głównie w Czechach na Morawach ilość Śląsku większość poddanych to byli protestanci ogórkowe [30:18] są niezwykle katolickiej katolicy ma Rudolf i Macieja [30:24] arcyksiążę ta później królowie potrzebują pieniędzy i stany czeski nie [30:30] zgadzają się na uchwalenie nowych podatków jeżeli władca nie zagwarantuje [30:35] im pełnej wolności i sumienia i wyznania listy majestatyczne zostały wydane W 1039 roku priorytet tak to zróbmy Wały [30:45] kościoły protestanckie wszystkie luterańskie Braci Czeskich reformowane i [30:51] husycki z kościołem rzymskokatolickim byli wyznaczeni specjalnie obrońcy tak [30:58] zwani defensores z był jeden jedyny wyjątek Mianowicie w [31:04] dobrach Rzym duchowny rzymskokatolicki obowiązywała wolność sumienia ale nie [31:10] wolność wyznania niewoli więc gdyby jest Jest to prawie [31:15] pełne zrównanie tutaj to habsburgowie powoływali się na pauzę że oni nie mogą [31:20] kościołowi katolickiemu nic zrobić i nic nakazać państwo wiecie tej listy [31:25] majestatyczne zostały unieważnione Po klęsce pod Białą Górą żeby inaczej i później na Morawach do przeprowadzono rekatolizacja tych [31:34] regionów wyjątkiem był Śląsk który zyskał specjalne wyjątek ale tylko w [31:40] tych Księstwa w których panowali władcy protestanccy a więc ówczesnym nawet nie w Cieszynie oczyszczeniu żeby piastowi przeszli z [31:50] powrotem na katolicyzm ale w Księstwie brzeskim Legnickim i oławskim i [31:57] oleśnickim w Oleśnicy w Oławie yyy w Legnicy ówcześni władcy byli luteranami [32:03] z brzegu i im dla miasta Wrocławia który był miastem protestanckim brzegu panował [32:10] Kaliński książę ostatni Piasta biblically nami więc znowu uzyskali prawo do wyznawania ni tych wszystkich miastach literami [32:20] pełną wolność sumienia i wyznania natomiast na dworze księcia Brzeskiego tam gdzie przebywał mogli przebywać duchowni [32:29] reformować czyli ostatni czas umrze Jan Jan Wilhelm Piast [32:35] 1675 roku reformowani stracą wolność wyznania na Śląsku aż do podboju go w [32:43] 1740 przez Fryderyka drugiego luteranie uzyskają pełną [32:48] Księstwa Natomiast co w tych świętach których są mniejszością tutaj nam się pojawia ten słynny [Muzyka] [32:56] Kościół Pokoju w Świdnicy i w Jaworzu trzeci był głogovia mieliście habsburgowie po wojnie trzydziestoletniej [33:06] zasada cuius Regio eius religio ulegnie zmianie uległ wszystkim mieszkańcom Rzeszy zostanie nadana pełna wolność [33:17] imienia i ograniczona wolność wyznania z takim zastrzeżeniem że zmiana wyznania [33:25] przez władcę nie spowoduje nie musi już powodować zmiany wyznania przez [33:31] poddanych i nawet klasycznym Przykładem będzie August II który przyjdzie na katolicyzm [33:40] ale luteranizm pozostanie wyłączną religią w Saksonii pozwolą elektrowni [33:46] nadbudowanie małej nie ostentacyjnie i kaplicy i każdy kto był widocznie widzi [33:52] Jak wygląda opisie m.in na pewno nie było mało i zdecydowanie nie było nie [33:58] ostentacyjne habsburgowie zrobią coś również coś takiego nie mówicie pozwolą [34:03] na wybudowanie trzech kościołów Księstwa w których było bardzo dużo protestantów [34:08] w Jaworze i Świdnicy i w Głogowie będą te psy kościoły które uzyskają zgodę na [34:15] budowę kościoła tylko o czym łyżka Zgoda będzie ograniczona państwo chodzi o to [34:22] żeby pokazać jakie wyznanie jest panujące A jak jest ograniczony No i mamy stąd że nie może być z kamienia i może być z drewna i może wyglądać jak [34:30] kościół to się będzie przebijało bardzo bardzo długo ale te trzy kościoły Mamy [34:37] Innym przykładem będzie słynny kościół łaski w Cieszynie gdzie na prośbę [34:42] swojego kuzyna cesarz austriacki w twojej łasce wydał [34:49] zgodę na budowę kościoła w nigeryjskiego w Cieszynie jest to kościół który polega tylko i wyłącznie na cesarskiej łasce stąd [35:01] określenie ale kościoły łaski [35:06] najsłynniejszym takim edyktem musimy się troszeczkę cofnąć najsłynniejszym Edykt nantejski którego wydali mówiliśmy troszeczkę [35:16] prawda o [Muzyka] inno3d hzv 1595 roku [35:25] król Henryk czwarty z nawarry który skarbnicą ma zostać królem Francja więc [35:30] ma reprezentować katolicki Kler nie jesteśmy w stanie zrobić takiego bomot [35:35] Paryż wart jest myszy i to nie jest dokładnie tak Henryk [35:41] wynegocjował przejść na katolicyzm bardzo określonymi przywilejami Tym niemniej wydaje Edykt nantejski [35:48] który znowu jest powtórzeniem co dużej mierze tego edyktu z [35:54] 1562 roku który gwarantuje huge notom ograniczoną wolność wyznania i pełną [36:00] wolność sumienia i oni W niektórych miastach mają pełną [36:05] wolność wyznania niektórych muszą mieć poza murami takie dość skomplikowane stają się polerowaną mniejszością a słynny jest taka anegdota mianowicie [36:16] nie mogliby w kościołach w określonej przestrzeni do [36:21] określonej odległości od Paryża niego wybudowali to świątyni szalę to bardzo blisko Paryża To było trzydzieści mil byli kiedyś jeden z biskupów się pop [36:32] poskarżył henrykowi czwartemu mówi jak to jest możliwe że hugenoci budowali [36:38] kościół tak blisko Paryża on był bodajże [36:43] kilkanaście mil na pewno nie było 30 NATO Henry czwartym odpowiedział żartobliwie biskupie za każdym razem kiedy ja przejeżdżam niczemu nie [36:53] wychodzi 30 near jest o pomoc ale on pokazuje że istnienie tego obiektu było [36:59] uzależnione od dobrej woli króla Słuchajcie co się stało Kiedy wnuk energa4 Ludwik 14 dochodzi do wniosku o Jeśli nie ma niewoli nie ma i [37:10] Edykt nantejski zostanie odwołany bytem są toblob a ich ci przestaną formalnie istnieć jako osobna grupa letnich prawo mówiło [37:23] wyznawcy religii rzekomo reformowanej religią potęgi wpłaconych oni przestaną [37:30] istnieć do końca 18 wieku jeszcze inną metodę zastosowały Niderlandy [37:35] niderlandach powstaniu Republiki Zjednoczonych prowincji niewiele po powstaniu jedynym wyznaniem tolerowanym byłoby zdanie holenderskie wyznanie [37:45] reformować ale używając tego co zrobić jeżeli niektórzy nie chcą nagiąć szyi [37:51] pod słodkie jarzmo Jezusa Chrystusa jak mówi koncesja belgijska Słuchajcie No kościoły mogą być tylko i wyłącznie reformowane [38:01] macie prawo do własnego sumienia jeżeli zrozumienie będziecie się realizować w [38:07] sposób nie ostentacyjny niewidoczny dla osób zewnętrznych nikt [38:12] nas nie będzie molestował i w Holandii powstają tak zwane kościoły Rychu jestem [38:19] kościół monstrancji w Amsterdamie Tak wygląda wnętrze kamienicy Dzisiejszy [38:24] kościół luterański ouderkerk w Amsterdamie tak samo zewnątrz wygląda jak bardzo dużo Kamienica zobaczyć dwie galerię dla wiernych nie ma ławki bo [38:34] ludzie przychodzili z własnymi krzesełkami siadali wiemy że czasami przechodzili nawet zwierzętami zupełnie co innego niderlandach [38:44] jest oficjalnym i w tym kościele oficjalny muszą zasiadać przedstawiciele [38:50] władzy nie muszą być jego członkami potem wprowadzono jednak muszą muszą pojawiać się w kościele ale jeżeli chcesz własną kamienicę w Amsterdamie [39:00] przekształcić ten kościół go-ride de facto pełną wolność wyznania mają i katolicy i demonstranci mennonici Żydzi [39:11] jest jeden wyjątek kościoły nie mogą wyglądać tak jak kościoły Grzegorz [39:17] głowie na przykładzie na przykład Holandii będzie powoływał się w cesarz [39:23] Józef II który wydał edykt partnerów tak zwany tolerancyjny dla Austrii Czech [39:30] między innymi Śląska Cieszyńskiego tam będą takie przepisy że nie [39:36] mogą kościoły wyglądać nie nazywa się kościołami tylko domy modlitwy tam musi być odpowiednia ilość mężczyzn [39:45] protestant żebyś taki dom modlitwy zbudować i on nie może wyglądać jak kościół pizzy państwu pokazać kościół Drogomyśl [39:53] Dlaczego w drogomyślu w drogomyślu jest to wyjątek zakryli wieża bez tej wieży tak wyglądało większość [40:03] kościołów do czasu Franciszka Józefa Dlaczego kościół FM w drogomyślu [40:11] luterański ma wieżę tamtejsze Dziedzic był luteraninem balonika [40:17] trzy balun Kalisz powiedział że jest zakup kościół znajduje się na granicy z Prusami i byłoby dobrze żeby obserwować co ci z prusacy robią czy przypadkiem [40:26] nie chcą odbić Księstwa Cieszyńskiego dalej Nie można tak bezczelnie wbudować Wielkiej Wieży więc cóż można zrobić no a może wybudować taką wieżę i tam od [40:37] czasu do czasu przyjdzie wojskowy i będzie obserwował z tej wieży kościelnej państwo widzicie kościół w drogomyślu był pierwszym na Śląsku cieszyńskim [40:46] któremu pozwolono budować wieża m [40:55] od od strony głównej ulicy no i tutaj kościół reformowany [41:00] w Wiedniu kościół reformowany Wiedniu został kościół rzymskokatolicki [41:09] który został podarowany Józef II podarował ten kościół [41:17] z tamtejszym reformowanym natomiast ludzie państwo mówiłem reformowanie mogli mieć kościoła nie mógł mieć wierzyć nie można było wchodzić od [41:27] strony wewnętrznej Problem polegał na tym że jedna z żon bratanicy producenci [41:32] i u cesarza Józefa była reformowana księżniczka Henryka von Nassau nie [41:37] wypada żeby arcyksiężna wchodziła nie od strony ulicy tylko od strony podwórka [41:43] jakaś służąca No i przecież arcyksiężna mimo wszystko powinny odchodzić od [41:49] strony ulicy przez wieżę która jest No i dzięki temu [41:54] cesarz wydał specjalny reskrypt który pozwalał arcy księżnej henriett się [42:00] chodzić od strony ulicy z dwiema damami dworu reszta musiała przechodzić od strony podwórka wieża henrietty Franciszek Józef który [42:10] wyda później 1861 roku pełen majestatu patent tolerancji gdyż pozwoli kościołem [42:19] ewangelickim na nazwanie się już kościołami prowadzenie ksiąg Stanu Cywilnego zwolnień ewangelików z opłat na rzecz katoliku No i pozwolili mu [42:29] zbudować wieżę i dzwonnicę i pozwolili wchodzić Przez główne wejście [42:34] arcyksiężna Henrietta mogła wchodzić Przez główne wejście do swojego kościoła dniu dużo wcześniej więc mamy takie obwody albo pełnią umówienie się na [42:45] wolność sumienia i wyznania mamy pełną Wolności sumienia i wyznania tak jak wtedy Forda umówienie się wzajemne w to jest [42:54] przykład Konfederacji Warszawskiej mamy ograniczoną wolność sumienia i wyznania [43:00] to jestem pierwszy patent to tolerancyjny i mamy jeszcze najciekawszym other mamy taki models w Anglii który przegłosowano [43:11] 1989 roku obalono katolickiego monarcha Jakuba drugiego Stewarta [43:17] teraz i postanowiono kościół Anglii władcą [43:22] zostaje reformowany Wilhelm Orański jego żona która z anglika Maria nie próbuje [43:28] te wszystkie kościoły pogodzić jemu to się nie udaje i Anglicy wychodzę z [43:34] takiego bardzo pragmatycznego założenia Po Pierwsza jest pełno wolność sumienia po drugie [43:43] wolność wyznania mogłem obowiązuje dla wszystkich protestantów [43:49] bardzo ważna Dlaczego jedna wszystkich protestantów ale Muszą wypełnić następującą rzecz muszą zaprzysiąc zgodę na protestancko o sukcesję bo są pod [44:01] przysięgą zeznać że nie wierzą transsubstancjacja i natomiast Co zrobić z duchownymi [44:10] 39 artykułów która które wierzy urząd biskupa Co zrobić z prezbiterian [44:18] nami kongregacja listami i Polakami którzy nie wierzą Otóż Anglicy wychodzą z założenia żyć duchowni wyznań mogą być uznani za duchownych pod warunkiem że za [44:30] przysięgają część 39 artykułów są zwolnieni z artykułu o systemie blisko [44:36] walnym natomiast muszą zaprzysiąc odrzucenie transsubstancjacji i muszą [44:42] zaprzysiąc ubiorę w Trójcę Świętą mogą być zwolnieni z obowiązku używania buka modlitewnika byl.na a więc tak [44:53] naprawdę ani nie jest do 1813 roku obowiązuje taki układ Mianowicie jest [45:00] pełen kościół Anglii i są kościoły pułapu anglikańskie gdzie duchowni muszą [45:07] zgodzić że zgadzają się z kościołem anglikańskim co do pewnego minimum resztę jest pozwolono jej pozwala im się na pełną wolność sumienia uznania a [45:19] Wolności nie obowiązuje katolików nie obowiązuje unitarian nie obowiązuje do żydów i żeby być posłem i pełnić pewne funkcje mimo wszystko jest to wolność [45:30] jest ograniczona dlaczego jest tak zwany test a Corporation at mieliście żeby [45:36] należeć dopełnić pewne urzędy trzeba przedstawić raz na rok zaświadczenie od [45:41] lokalnego proboszcza anglikańskiego że przystąpiło się do Wieczerzy Pańskiej kościele anglikańskim kogo to wyklucza katolików Żydów zazwyczaj unitarian [45:53] prezbiterian Jeżeli jesteśmy nie pójdziemy do kościoła anglikańskiego kościoła Także do połowy 19 wieku będzie Gdzie można zawierać małżeństwa i [46:08] cmentarze będą wyłącznie anglikańskie mianowicie zaczęło wyznaczać kwatery dla [46:15] komunikacją czy rzymskokatolicka O.S.T.R jak to wyglądało w praktyce państwo wyglądało w praktyce w ten sposób że podczas modlitwy niektórzy Kiedy [46:25] brać ślub kościelny będzie Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu [46:31] jak była na początku teraz i zawsze i na wieki wieków amen wsiadali ostentacyjnie albo odwraca się tyłem obok kobiety kasłał [46:42] m.in taki model ograniczony ignorancji będzie powoli [46:47] powoli powoli ulegają rozszerzeniu być jednym z najciekawszych [46:53] 1919 zrezygnują większości Europie i w [46:59] Ameryce zrezygnują z regulowanie działalności kościelnej ostatnim takim przejawem działalności kościelnej było w stanie [47:08] New Hampshire do tutaj to nieco na północ ode mnie gdy jeszcze do niedawna były takie przepisy na początku dziewiętnastego wieku który [47:17] mówi że w każda wioska i w każdej wiosce musi ją być stać na posiadanie [47:23] duchownego duchownego protestanckiego i tylko taka [47:29] wioska może zostać miastem i wszyscy mieszkańcy muszą zostać opodatkowani na jego utrzymanie Co zrobić jeżeli takiej wiosce z 10 rodzic [47:38] którego 4 to są prezbiteriański niekonwencjonalne 2 baptystyczne Jedna [47:44] episkopalna i jedno unikaj stanie państwu pokażę co się wtedy robi to wtedy się buduje tak zwany kościół okrągły [47:52] bez jeden z kościołów tutaj w stanie Vermont akurat Witam wszystkie wyznania [47:59] mieście zwróciły się na kościół kościół był w stanie absolutnie surowym takim [48:04] kalwiński po prostu było ustawowo pierwszą niedzielę przychodzą kongregacja niski rano baptyści popołudnie w drugą rano baptyści po [48:15] południu episkopalianie 3:00 rano episkopalianie po południu kongregacji i [48:21] tak dalej i tak dalej się kościół oddzielona od państwa w 1908 na początku 19 wieku [48:31] symultaniczne niektórych miastach gdzie na przykład i protestanckich władca w Saksonii i Rzymsko Katolicki biskup Wrocławski na [48:43] przykład powstawały kościoły symultaniczny najsłynniejszy kościół w Budziszynie Świętego Piotra gdzie żeby rozwiązać problem jest ołtarz [48:52] rzymskokatolicki i ołtarz luterański kościół równiutko na pół i luteranie [48:58] odwracają się przodem do swojego ołtarza rzymskokatolicy do swojego podobno Także jakiś czas było nawet jeszcze taka i zasłona żeby po prostu ich nie [49:08] denerwować ale doszli do wniosku że ich nie stać żeby dwa kościoły mieć jak to [49:15] rozwiązać swojego przerwy [49:21] części do swojego auta więc to jest możliwe jest możliwe [49:31] A to dlatego że proszę państwa używany przez jednych przez drugich [49:37] takich klasycznych przykładów jest w Polsce takich kościół [49:44] symultaniczny on potem gdy przestał być sobą [49:50] zjednoczyły ale to jest dawny kościół Świątynia Zgody wręcz Tak nazywana jest [49:56] to dawny kość to biały kościół w Gorzowie Wielkopolskim Gdzie Fryderyk zgodził się na budowę sfinansować budowę nowego trendu [50:07] niesłychanie skąd jeżeli chodzi o działalność kościelną Fryderyk drugi kluski zgodził się zbilansować kościół pod warunkiem że będą tam się modlili [50:15] reformowani i luteranie i tak się modlili się więcej reformowanie w 19 wieku pozwoli luteran na odbywanie nabożeństw [50:24] było za mało katolików własny kościół kościół zgody został [50:31] przebudowany rzymskokatolickim białym kościoła przez wiele lat świątynią zgody te [50:40] ostatnie takie podrygi kiedy państwa będą regulowały [50:45] za wyjątkiem państw skandynawskimi ale które będą jak gdyby regulowały prawa [50:50] mniejszości do 19 wieku ten zwycięży model że każdy [50:56] ma prawo do Wolności sumienia i do ograniczonej mniej lub bardziej wolności [51:02] wyznania przepisany tam będą obowiązywały cały czas pewne obostrzenia ale w Europie ustali się zwyczaj że zasadzie każda [51:11] religia może budować swoje kościoły są świątynie swoje bożnice swoje meczety ale to zajęło bardzo bardzo długo i to [51:21] nastąpiło na skutek takiego właśnie procesu że a może się umówimy o Może to będzie przywilej Królewski Może to będzie ustawa A może gdyby musimy [51:30] tolerancji poprzez stwierdzenie jak chcecie być miastem wszyscy musicie się złożyć na jednego Duchowne jeden kościół i tak to wygląda proces długi proces [51:41] skomplikowany nie zawsze czasami się szło do przodu i się cofało klasycznym [51:46] przykładem Są i Czechy i Rzeczpospolita Polska A co i Francja a czasami było [51:52] Także rozpoczynały się takiego okresu prześladowani w Anglii pełne z Holandii ale proszę pamiętać o możemy możemy w tej chwili chodzić do kościoła [52:02] jakiego chcemy modlić się tak jak chcemy nasz kościół może wyglądać jak kościół ani jak sopa jest procesem bardzo bardzo długim procesem który wyniknął także z [52:14] tego że ludzie doszli do wniosku że musimy zgodzić się na to żebyśmy wszyscy [52:19] że nie jesteśmy tacy sami nie myślimy tak samo nie modlimy się tak samo więc [52:24] paradoksalnie wróciliśmy do koncepcji Konstantyna który mówił nich każdy [52:30] wielki bóstwo tak uważa za stosowne wróciliśmy 19 wieku do [52:38] tego modelu cesarza Konstantyna na tym chciałbym zakończyć czekam Jeżeli są [52:44] jakieś pytania Panie doktorze mam takie pytanie dotyczące już technodruk tolerancji chciałem zapytać się czy w sumie w [52:52] praktyce nie funkcjonował jeszcze jeden gdzie była tolerancja która z może nie była wprost zapisana w prawie ale polegała na [53:00] Nintendo nieważne własny przykład przypadku menonitów na Żuławach Wiślanych Gdzie w sumie to z tego co pamiętam Chyba żadne prawo wprost nie [53:08] pozwalało im na nie wiem czy gwarantowały wolność wyznania po prostu pamiętam że władze w ich przypadku nie interweniowały Jeżeli [53:16] oni ograniczają swoją aktywność kodowy zasiłek przestrzeni nie ma pan rację Tylko proszę pamiętać że oni byli objęci [53:25] tolerancją w dobrach szlacheckich w tym wypadku w dobrach kościelnych x i gdyby [53:31] sprowadził biskup i biskupi Gwarantowanych im że oni zostawią w [53:37] spokoju pod warunkiem że my doniczka będą osuszać pewne relacje Oni nie ingerowali ale ich Wolności sumienia i wyznania była gdyby [53:46] zakotwiczona w przywileju właściciela miasteczka oni byli ponieważ to byli [53:51] Biskupi katoliccy związku z tym wiadomo było że biskupowi nie będzie się skarżył na dole Clementoni to co innego jak na przykład właściciel Rakowa Jakub [54:01] sienieński zaprosił arjan wiadomo że to doprowadzało i reformowanych bo trzeba [54:07] być tutaj i zrób katolików do furii że ten właściciel które zreformowanym [54:13] wdrożono wyrzuceniem z kościoła ale ta wolność wyznania była zakotwiczona w [54:19] prawie szlacheckimi chociaż na sejmiku chyba raz chrzan o rozważałem roku tak [54:26] nie to tak tak tak tak kto się zgodził [54:33] ale też szczęście że tolerowali i ludzie którzy na co dzień byli bardzo [54:48] dobrzy protestanci Żydzi wszyscy Żydzi są ale ci jedni są ciut mniej była jej [54:56] toleruje Garmin drukuję bardzo za odpowiedź Bardzo dziękuję za pytania Kiedy w Europie zaczęto formalnie [55:05] tolerować ateistów myślę teoretycznie nie jest [55:11] bardzo skomplikowane bo tak naprawdę nie do ustawy o tolerancji dla [55:17] tak naprawdę większości państw to było możliwe w Europie kiedy [55:23] oddzielono kościoła od państwa po pierwszej wojnie światowej mianowicie wtedy przed oddzielono księgi a prowadzenie ksiąg Stanu Cywilnego i [55:35] metry od kościołów jak państwo wiecie [55:42] uchwalić ustawy o kościoła ale tak naprawdę nie ma nigdzie ustawy która [55:49] mówi o Wolności sumienia i wyznania Dla ateistów w Europie w wielu krajach [55:54] muzułmańskich prawosławnych spowiednika z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka kiedy uznano że wolność sumienia i wyznania oznacza nie [56:03] tylko wolność do wiarę w Boga ale on także wolność do niewiary w Boga [56:10] to jest coś zupełnie nowego Proszę pamiętać że nawet ten model był taki że mimo wszystko ktoś jednak Wierzymy w Boga to najwyższa [56:19] istota może się zdenerwować ale nie jest to zdecydowanie 19 wiek jak [56:26] państwo wiecie w Polsce spalona skazano na śmierć Kazimierza łyszczyńskiego Więc [56:34] polerowana wiele rzeczy pewnych rzeczy nie można tolerować żadnej z się pojawia w dziewiętnastym wieku Kiedy państwo nie chciało [56:42] egzekwować przepisów a formalnie zalegalizowaną wielu krajach dopiero [56:47] gdyby 22 dopiero w latach 90 nie było opcji że [56:54] się nie jest żadnej religii i taki zasady albo którego kościoła pan nie [56:59] uczęszcza najczęściej to jeszcze jedno pytanie dotyczące historii właśnie tolerancji w stosunku [57:08] do nie chrześcijan Jak wyglądały zmiany w stosunku do religii rdzennych w [57:14] Ameryce kiedy faktycznie pojawiła się tolerancja i wolność wyznawania formani nigdy nie cofnięto w Stanach prawo federalne mówi że nie może być [57:23] Żadna religia nie jest ona jest pełna Wolności sumienia i wyznania Tym niemniej podróżnym [57:34] pretekstem to ogranicza No ale nigdy nie było tak przeciwieństwie do Kanady nigdy nie było tak że żołnierzem federalnym i proszę pamiętać [57:42] że stosunki z indianami należą do kwestii rządu federalnego więc nigdy nie było tak że pojawiły się oddziały mówi wszyscy przechodzimy na kalwinizm albo [57:51] na katolicyzm rząd federalny dużo mniejszym stopniu niż w Kanadzie pozwalał misjonarzom na działa George Anderson słynny wódz Apaczów [58:02] miły ucieka jego imię Oczywiście on pod koniec życia stał się członkiem [58:07] holenderskiego kościoła reformowanego w Ameryce Natomiast rzeczywiście taką wolność zaczęto poszerzać bardzo no i to słynne [58:18] orzeczenie w sprawie używania PJ i kiedy uznano że Indianie oni może jest [58:23] federalny zakaz spożywania narkotyków to Indianie mają prawo [58:29] korzystać z Piotrkiem obrzędach religijnych ale znowu Proszę pamiętać że z jednej strony jest pełna wolność wyznania w [58:38] Konstytucji Północnej i Południowej Karoliny bardzo długo było że nie może pełnić urzędu publicznego ateista pomimo tego że kolejne są niezgodne z [58:47] konstytucją parlament oczywiście parlament kategorycznie odmawiał zmiany [58:54] tak Mogłeś jeszcze właśnie kilka słów o tym jak to w nie wyglądało powiedzieć [58:59] tak bo w Kanadzie tam nie byłby to troszeczkę inaczej [59:04] tak naprawdę od niektórych kolonii był ustanowiony to był kościół anglikański [59:11] innych koloniach to było w chrześcijańska było że chrześcijaństwo [59:18] jest religią panującą w 19 wieku Dominium Kanady podpisało umowy z [59:27] poszczególnymi kościołami bo to kościół rzymskokatolicki kościół anglikański kościół prezbiteriański i kościół metodystyczny [59:35] potem spóźni tego dwóch się pojawił zjednoczony kościół Kanady i oni podpisali umowę że edukacją Indian będą zajmować się [59:45] kościołem edukacją dzieci indiańskich znowu nie zabroniono im nigdy formalnie [59:50] wyznawania swojej religii Natomiast jeżeli bierze się dzieci wychowuje i te dzieci kino wraca na chrześcijaństwo No to wiadomo że Daria [1:00:00] Bugajska z czasem wydasz je trzeba powiedzieć że niektórzy misjonarzy nawracali niezależnie od od od tych szkół więcej gdyby to jest dość [1:00:12] popularny pogląd jest ogromny kryzys zderzenie cywilizacji Europejską więc [1:00:19] jednym ze sposobów na wyjście z tego kryzysu niektórzy uważali było przyjęcie chrześcijaństwa jako też i Kanada to popierała jako element cywilizacyjny ale [1:00:28] to była żony one to lubiła sposób dyskretny to nie mogła i jednego wyznania ale propagowała przyjęcie chrześcijaństwa [1:00:37] w Stanach tego nie było sposób tak w oni próbowali nie do końca wyszło po [1:00:44] prostu rząd federalny pozwalał Kościołom na otworzenie misji ale nigdy samym za [1:00:49] to nie płacił To były misję utrzymywane przez wiernych w Kanadzie pensje płaciło [1:00:55] państwo istotne skandale kukły za za pół miliarda absolutnie bestialskie sposobie [1:01:02] dzieci traktowano odpowiadały solidarni i państwo i kościoły [1:01:08] w Stanach tego nie było to jest właśnie też to co obserwujemy w [1:01:14] tej chwili od czasu do czasu gdzieś tam się przebija do wiadomości No to też daje się Pokłosie również do szkoły państwa funkcjonowały [1:01:25] do lat 80-tych ostatnio zamknięto tutaj znowu to jest bardzo skomplikowane [1:01:34] absolutnie skandaliczny natomiast był to jeden z [1:01:40] jedną z prób wtłoczenie niestety trzeba powiedzieć [1:01:45] asymilacji zniszczenia naturalnej Kultury gdyż uważamy że to jest jedyny sposób żeby autochtoni włączyli się życie i kościoły [1:01:55] niestety Dały się w to Skąd taką polityka nie po raz pierwszy nie po raz [1:02:01] ostatni dawno A i natrysk Kanadzie była to jedna rzeczywiście Proszę pamiętać że [1:02:06] kanały uznawano nie było formalnie kościoła rozdawano kanapkę z chrześcijańskiej Dominikany często kontrastowa No ze stanami i poznaj fakty [1:02:15] dzisiaj jest różnica Kanada pod względem zaświadczenia przypomina Europę [1:02:21] stany nie bo rzeczywiście te kwestie właśnie międzykulturowe one nakładają się jak [1:02:31] masz dzisiejszy temat Natomiast są znacznie szerszej w tej chwili nim jakby [1:02:39] rozważa się różne kwestie związane właśnie z z integracją będzie asymilacja [1:02:46] taka pełna nie jest uważana za najlepsze wyjście eufemistycznie mówiąc [1:02:53] natomiast no oczywiście na takie rzeczy takich zawsze Budziły konflikty i to mieliśmy tutaj w Europie przy okazji pojawiania się [1:03:04] właśnie na przykład nowych kościołów nowych odłamów chrześcijaństwa No ale też tam gdzie spotykaliśmy się dzieje się z innymi [1:03:17] styku kultur zawsze coś się dzieje i trzeba zawsze wypracować jakieś rozwiązanie podczas kazania w kościele Świętego [1:03:27] Marcina w Krakowie ale kiedy kościół ewangelicki w Krakowie uzyskali budynek kościoła bo nie od 1995 roku nabożeństwa odbywały się poza [1:03:36] Krakowem w Krakowie jeden z duchownych protestanckich senat wolnego miasta [1:03:43] Krakowa musiał wysłać wojsko zamieszki spacyfikowany No i [1:03:48] akurat wtedy jakoś się nie jest duchowny wyleciał [1:03:54] wolnego miasta Krakowa teraz wiadomo że no to różnie wygląda szczególnie w Polsce Tym niemniej przypominamy Angeliką że kiedyś w Polsce [1:04:03] w niektórych miejscach ich traktowana jak tak zwanych przypadek [1:04:11] taką samą inna kultura Inna mentalność są wiadomo Jakiego pochodzenia [1:04:20] będą [1:04:25] mówić wszystko to co mówi muzułmanów teraz mówimy [1:04:33] Ewangelii sposób nawiązałeś kolejnego pytania tak [1:04:39] naprawdę pytanie brzmi Jakie państwa w Europie było faktycznie najbardziej tolerancyjne czy przekaz tolerancyjnej Polsce nie [1:04:48] jest po prostu piękny mitem owszem 1507 to zaprzysiężono konfederację warszawską [1:04:56] Polska akcja szympansem teorii państwu Mówię teraz było ten model przetestowany [1:05:01] w siedmiogrodzie Polska była największym państwem który ten model wprowadzono Tym [1:05:07] niemniej ten model wprowadzono bez przepisów wykonawczych Co zrobić jeżeli te przepisy się zmieni Jeżeli ktoś napadnie na nasz zbór super żelek [1:05:16] załóżmy ja z Joanną się umówimy że ja na ja pozostanę W jej oczach krytyki na [1:05:22] pozostałych moich oczach nie będziemy sobie palić naszych domu ale co z tego jeżeli któregoś dnia mnie się odwidzi dojdę do wniosku że ja [1:05:31] muszę pójść spalić jej dom żeby ona zrozumiała Ona nie chce ale bije Bo [1:05:37] kocham więc i pójdę spali ten dom i co z tym zrobić konfederacja warszawska nie [1:05:42] przewidywała przepisów wykonawczych może pamiętać że z czasem [1:05:48] ograniczeniu nie wolno było budować nowych zbiorów trzeba było usunąć arjan nie wolno było porzucać katolicyzmu potem to było remontować [1:05:58] stary zborów potem ich usunięto ewangelików Sejmu owszem szlachta [1:06:04] pozostało pozostawiono jej ograniczoną wolność wolność nieograniczoną wolność [1:06:09] wyznania swoim dworze ale nie wolno było otrzymać po nabożeństwie śpiewem i tak [1:06:14] dalej i tak dalej Polska zaczęła ładnie ale Potem dodam się często bywa żarło i [1:06:21] Zdechło i to nam się rozeszło paradoks paradoksem jest i wiele osób uważa że w [1:06:27] 17 bardziej tolerancyjnym krajem była uwaga państwa że się trzymać Holandia [1:06:35] będzie przepisy były zupełnie na odwrót jednej strony jedynym państwowym [1:06:40] kościołem publicznym był holenderski kościół reformowany z kanonami George [1:06:45] duchowni byli zapraszani na wszystkie uroczystości kościelne weekendem czyli musieli zasiadać w tych ławkach słuchać [1:06:54] Kazań ale tak jak Państwo pokazywał ale można było stworzyć zupełnie ładny [1:06:59] kościół lub w kamienicy rezydował nie biskupa reprezentował wikariusz apostolski [1:07:08] którym wszyscy wiedzieli i katolicy mogą zawierać małżeństwa śluby [1:07:16] mogli grać praktycznie wszystkich funkcji państwowych [1:07:22] pozwolę pozwolę Baruch spinoza który przecież wystąpił synagogi i nie wstąpił [1:07:29] do żadnego innego związku wyznaniowego nawet Bracia Polscy nigdy tak naprawdę [1:07:36] bardzo ostre przepisy które się coraz bardziej i na tym polega paradoks i [1:07:45] Niderlandy przez całą się 1718 [1:07:52] państwa spadają na pozycję bardzo tolerancyjnego Pomimo przepisów schemat [1:07:58] dokładnie odwrotny Trend czyli zaczynamy z bardzo wysokiego poziomu tolerancji i [1:08:04] to na blogu leci na łeb na szyję takie pytanie jeszcze do pana doktora bo jakby zajmuje się w moich badaniach z matematyką i chciałam zapytać się [1:08:13] bardziej pana opinię Czy uważa pan że właściwie taka pełna tolerancja [1:08:18] dotycząca wyznania w naszym kraju to jest dopiero druga połowa 20 wieku bo z [1:08:24] tego co prostu ja też się interesują trochę będą dopiero tolerancja wszystkich wyznań faktycznie byłoby dopiero w tym okresie [1:08:31] będziesz kiedyś była pełna tolerancja dla wszystkich wyznań To ona się [1:08:37] skończyła w momencie kiedy odmówiło kościoła latającego potwora Spaghetti [1:08:43] nam się podoba czy nie Polska przyjęła świetna wolność wcześniej jednego z moich kolegów w Polsce jest tak zwany system [1:08:53] deklaracyjny czyli nie lubicie grupa ludzi deklaruje się bardzo niby teoretycznie deklaruje że chce założyć kościół władza nie sprawdza w ocenie [1:09:02] bieżąco sprawdzać czy zostały spełnione są wymogi formalne kościele latającego potwora Spaghetti wam się podoba czy nie czy się z tym [1:09:11] zgadzam jak [1:09:17] Tym niemniej przepisy są jasne z jakiegoś powodu minister postanowił wydać decyzję że on nie wierzy w szczerość intencji [1:09:30] odsyłam do Zygmunta Augusta który powiedzieć że nie jest [1:09:36] pełna wolność wyznania od momentu negatywnej decyzji nieistnienia [1:09:42] zobaczymy co na to powiedzą sobie nie jestem specjalnym [1:09:50] bardzo szybko skończyło bo jednak my mamy taką tendencję żeby ludziom regulować wyznanie ten wykład o którym mówiłaś to jest [1:09:59] dziecko wykład doktora zawiślaka A co tam jeszcze link na umieszczeniu do niego pod dzisiejszym nagraniu na Facebooku i na YouTubie także bardzo [1:10:12] serdecznie państwa zapraszam o.o tam zresztą Podał jedną bardzo ciekawą rzeczą w polskim prawie nie istnieje definicja religii i w oparciu o to w [1:10:21] zasadzie nie da się stwierdzić czy dane wyzwanie jest DeFacto religii oczy nie [1:10:26] jest dlatego że definicji nie mamy wogóle Zapraszam do wysłuchania wykładu [1:10:32] doktora zawiślaka właśnie z zakresu prawa wyznaniowego bo są one wnoszą [1:10:38] bardzo dużo właśnie też do naszej takiej wiedzy ale chciałam tutaj jakby wrzucić [1:10:44] od siebie z punktu widzenia architekta takie taki wniosek troszeczkę powiedzieć [1:10:51] o paradoksach Jakie są jakie wypływają właściwie nie tyle gdzie się wyznań i [1:10:59] praktykowania tych wyznań ale jak gdyby architektura jako jedna ze sztuk pokazuje że te zakazy które obowiązywały na przykład przy budowie tych trzech [1:11:10] kościołów pokoju z których dwa ocalały okazują się paradoksalnie [1:11:20] te prawidła ograniczające możliwości przetrwania [1:11:25] tych budowli okazały się paradoksalnie właśnie warunkami które umożliwiły zbudowanie kościołów które w [1:11:34] tej chwili te dwa kościoły w Jaworze i Świdnicy które ocalały do naszych czasów są nie tylko największymi budowlami tego typu w Europie które ocalały do naszych [1:11:45] czasów ale są niezwykłymi dziełami architektury No i oczywiście nie tylko są na na liście obiektów Unesco ale przede [1:11:53] wszystkim historia architektury zapisały się w sposób niezwykły właśnie dlatego że były zbudowane Dzięki jakimś szczególnym ograniczeniom które [1:12:04] miały w intencjach pierwotnych spowodować że będą obiektami nietrwałym [1:12:10] i okazało się że przetrwały wszystko i na dodatek stały się pewnymi ikonami [1:12:16] nawet prawda również dziedzinie architektury abstrahując już od dziedziny wyznań religii tak dalej także jest coś pozytywnego w tym wszystkim [1:12:27] dobra przekór No i mam nadzieję że również w naszych czasach dojdziemy do takiego [1:12:36] momentu kiedy te wszystkie intencje które dalej jednak przyświecają wielu [1:12:43] krajach rządzącym nie tylko u nas które mają w zanadrzu jednak chęć [1:12:50] ograniczenia prawda czy czy jakiegoś zmarginalizowany Ania Chociażby przez to [1:12:56] że czują że że no was jest mniej więc nie możecie zbyt swobodnie sobie poczynać prawda z drugiej strony istnieje jakby w [1:13:06] dalszym ciągu Ja przynajmniej tak odczuwam to żyjąc po prostu w kraju [1:13:11] naszym Odczuwam że nadal jest taki ostracyzm prawda że jest przekonanie że [1:13:18] że ci ewangelicy to jednak są jacyś tam no nie dokładnie polscy prawda to są [1:13:25] ludzie coś z jakimś pochodzeniem obcym No i wogóle nie wiadomo tak to jest to [1:13:30] pewnego rodzaju trudności No Logistyczna jest wszystko absolutnie wyzwalają nas różnego rodzaju pokłady kreatywności [1:13:40] Zresztą powiedzmy sobie tak nie tylko Kościelna w ogóle cenzura w sztuce [1:13:45] akurat robi dobrze Dlatego że ich muzyce i w tekstach i różnych innych [1:13:54] przejawach sztuki akurat próby cenzurowania różnych treści [1:14:00] tylko i wyłącznie wznosiły je na wyższy poziom ostatnie pytanie mówił ksiądz [1:14:06] głównie o politykach jako inicjator rozwiązań tolerancyjnych a jak wobec tej [1:14:12] inicjatywy zachowywali się duchowni poszczególnych wyznań oraz ich organy lody kurierzy znowu Zależy kiedy nam początkowo i śmieszne zawsze są duchowni [1:14:21] którzy grają na bardziej na poważnie inne mniej w dobrym tego słowa znaczeniu [1:14:28] zazwyczaj zazwyczaj władcę nico nico bardziej zdystansowani [1:14:35] zmuszali na kościoła tolerancję kościół kalwiński kościoły w [1:14:40] niderlandach dostawały spazmu kiedy drukowali swoje teksty demonstranci albo [1:14:46] bracia Polsce w Polsce kościół rzymskokatolicki m.in oraz dmuchał [1:14:51] sprawę obrazy uczuć religijnych rozmieszczenie krucyfiksu żeby zamknąć Akademia są nim także tak samo no zupełnie [1:15:01] udało im się usunąć zbór Wigilię na podstawie absolutnie tego że [1:15:07] zakonnicy składałem złożył [1:15:12] również temu winni początkową pozwoli na to będzie pierś co będzie następne No to będą głosy Kobiet No i [1:15:25] ogólna pomieszana z Jerozolimą [1:15:31] kościoły Czasami mają dość zabawna biorąc pod uwagę że głosimy perspektywę wieczną [1:15:40] dłuższego dystansu do siebie i do dłuższej perspektywie byli duchowni którzy opowiadali się za tolerancją Franciszek Krasiński był biskupem [1:15:50] krakowskim odpisał jako jedyny z biskupów konfederację Warszawską nie byli duchowni którzy opowiadali z [1:15:59] operacji reformowani i katolicy i bracia polscy nie był nim na pewno Piotr Skarga [1:16:06] nie wiem dlaczego on jest nie kominki bohater w Polsce bo jego poglądy był absolutnie fantastyczna na zachodzie tak samo katolicki zwykle mniejszości Błagał [1:16:16] o tolerancji większość mówiła że na to nie może wyrazić zgody [1:16:22] [Muzyka] jest takim świeckim który zajmował się teologii uważam że można zwolnić nie na ateizm [1:16:31] uważa że ateiści są ludzie bezbożni więc ich nie obowiązują żadne prawo i nie wolno pozwolić katolikom gdyż uznał że katolicy są mili ludzie ale papież im [1:16:41] coś nakaże czy biskup u nich następują nieodwracalne zmiany w mózgu i się słuchają tylko i wyłącznie biskupa i księdza i papieża i na przykład stąd [1:16:51] bardzo długo był taki jeszcze nie [1:16:57] tak 60 kiedy John Kennedy to mianowane jako pierwszy jako katolik musiał [1:17:03] spotkać się z pastorami baptystyczny Mii obiecać że on jako prezydent Stanów nie [1:17:08] będzie słuchał papieża tylko będzie prezydentem wszystkich także protestantów kiedy Joe biden a wybrano nie było już w ogóle żadnych argumentów [1:17:17] AD personam a propos jego wyznań jako rzymskokatolicka 50 lat temu jeszcze [1:17:22] były 50 lat temu jeszcze Kazimierz bardzo bardzo ci dziękuję bardzo styczne wykład świetne pytanie a [1:17:32] więc państwu również bardzo bardzo dziękuję Myślę że ten temat [1:17:37] pojawi się u nas jeszcze niejednokrotnie z bardzo różnych perspektyw i właśnie [1:17:43] historii kościoła i prawa wyznaniowego i właśnie sztuki kultury i tego jak to [1:17:50] wpływało na społeczeństwa jeżeli chodzi o dzisiaj Zostało mi tylko za powiedzenie tego co [1:17:59] będzie się działo za tydzień i obiecuję że będzie równie ciekawie [1:18:06] i [Muzyka] myślę że zarówno osoba prowadzącego jak i tematy zainteresują państwa borrelia [1:18:17] słowo bardzo doskonałą bardzo doskonale znane wszystkim chrześcijanom [1:18:22] tłumaczone na polski jako wszeteczeństwo Czym jest owa porneia na ten temat opowie [1:18:34] Sławomir Targus Targus nasz wykładowca języka greckiego między innymi filolog [1:18:42] klasyczny i będzie patrzył na właśnie okiem filologa [1:18:48] rozważymy sobie między innymi słynne Mateusza ale nie tylko także bardzo [1:18:56] bardzo serdecznie witam państwa zapraszam a jeżeli chodzi o dzisiaj Raz [1:19:02] jeszcze dziękuję do zobaczenia za tydzień pa --- Przygotowane przez: mgr Joanna Gacka Kontakt: j.gacka@ewst.pl