TRANSKRYPCJA: "Jak to jest z datą Wielkanocy? | EWST online" Data publikacji: 07.04.2023 Długość: 58:37 --- [0:04] [Muzyka] [0:04] [Muzyka] [0:15] Dzień dobry państwu jest wtorek godzina 19 rozpoczynamy ewsp online spotkanie w Wielkim Tygodniu Spotkanie [0:25] poświęcone wielkanocne dacie Wielkanocne i temu [0:32] skąd ona się wzięła jakie Budzi [0:39] kontrowersje jest z nami dzisiaj Sławomir torgus doktor Sławomir torbus [0:45] który właśnie między innymi o tym opowiem dzień dobry [0:51] tak No postaram się króciutko wprowadzić państwa takie najważniejsze informacje związane z takimi właściwie [1:01] ciągnącymi się długo kontrowersjami związanymi z datą Wielkanocy między [1:08] drugim a szóstym wiekiem po Chrystusie one miały miejsce [1:13] Nie chcę jakoś szczególnie mocno wchodzić w takie kwestie techniczne astronomiczne które są dość trudne także postaram się po prostu [1:26] dać państwu spróbować dać państwu taki obraz który będzie mógł być punktem wyjścia do tego żeby można było sobie samodzielnie [1:36] potem już do studiować Jakieś kwestie szczegółowe techniczne gdyby ktoś był [1:42] zainteresowany na początku zwróciłbym uwagę na to że w literaturze [1:50] wczesna chrześcijańskiej mamy do czynienia z taką specjalną kategorią tekstów które [2:00] autorzy chrześcijańscy tworzyli nazywamy je tekstami paschalnymi [2:07] i one poświęcone są w dużej mierze interpretacji [2:15] tekstu biblijnego z Księgi Wyjścia z 12 rozdziału [2:20] ja może na chwilkę bym proponował żebyśmy weszli Jeśli mogę [2:27] udostępnić ten tekst Mam nadzieję że mogę to jest ważny tekst ponieważ [2:34] on w tej perspektywie wczesnochrześcijańskie jest interpretowany w bardzo specyficzny [2:42] sposób z perspektywy chrystologicznej No to jest ten [2:48] rozdział w którym właśnie dowiadujemy się ustanowieniu święta [2:54] Paschy także zajrzyjmy tylko do tych takich najważniejszych momentów które [3:01] tutaj są zaznaczone No one będą ważne właśnie dla [3:08] zrozumienia istoty tych późniejszych sporów Miesiąc ten będzie dla was [3:14] początkiem miesięcy będzie pierwszym miesiącem roku Powiedzcie całemu zgromadzeniu Izraela Tak 10 dnia tego miesiąca Niech się [3:23] każdy postarał o baranka dla rodziny o baranka dla domu czyli musi się pojawić baranek jest 10 dzień miesiąca Nissan [3:34] tak Czyli traktowanego jako pierwszy miesiąc roku w tej rachubie [3:41] żydowskiej Ten baranek musi spełniać odpowiednie kryteria ma być bez skazy [3:46] samiec jednoroczny wziąć możecie jak nie albo Koźle i będziecie go tu widzimy w [3:53] szóstym wersie go strzec aż do 14 dnia tego miesiąca 14 dzień miesiąca Nissan [4:00] to będzie bardzo ważna data właśnie jeżeli mówimy o tych sporach [4:07] wczesnochrześcijańskich i wtedy Zabije go całe zgromadzenie Izraela o zmierzchu [4:14] i kolejny taki element symboliczny i wezmą krew baranka i pokropią nią [4:20] odżywiaj progi domów którym będą go spożywać i Tej samej nocy spożyją mięso pieczone w ogniu spożyją je z chlebem niekwaszonym i gorzkimi [4:30] ziołami No i tutaj są różnego rodzaju informacje [4:37] na temat właśnie tej uczty paschalnej tego jak ma być [4:42] spożywa na ta uczta Paschalna także tutaj Chciałem zwrócić uwagę na trzy [4:49] elementy które właśnie pojawiają się w [4:57] w kontekście tych pism paschalnych o których mówię i które interpretowane są [5:02] zaczynają być interpretowane chrystologicznie czyli baranek paschalny [5:09] Ten baranek bez skazy który jest składany w ofierze [5:14] jest interpretowany jako Chrystus [5:20] namaszczenie krwią tak skropienie krwią [Muzyka] tych drzwi [5:27] jest symbolicznie rozumiane jako Chrzest No i w związku z tym również [5:33] Okres Wielkanocny był tym momentem w którym przygotowanie przygotowywani wcześniej do tego katechumen i przyjmowali chrzest [5:46] No i w końcu uczta Paschalna była symbolicznie rozumiana jako [5:52] eucharystia także te pisma Paschalne teksty Paschalne [5:58] o których mówię No one poświęcone są egzegezie tego rozdziału z Księgi Wyjścia tak Czyli egzegezie [6:08] tekstu dotyczącego paskie żydowskiej no Natomiast interpretowane są krystologicznie tak Czyli ta pascha [6:18] żydowska ma zapowiadać te wydarzenia Paschalne w kontekście chrześcijańskim [6:26] no i no bierze się to stąd również [6:33] obecność te symboliki wiąże się z tym że od samego początku [6:40] w środowisku wczesnochrześcijańskim paska jest [6:45] tym świętem które jest uroczyście celebrowane [6:52] No już Tertulian mówi nam właśnie również o tej praktyce [6:57] chrzcielnej Niezależnie od tego że jest to bardzo ważne święto dla wczesnego kościoła No okazuje się że właściwie już w drugim [7:10] wieku tak bardzo wcześnie bo bo już właściwie w latach dwudziestych [7:15] drugiego wieku ujawniają się pewne spory dotyczące właśnie celebracji tych świąt [7:24] a konkretnie dotyczące daty celebracji tych świąt i okazuje się że mamy do [7:33] czynienia z różnymi tradycjami w tym względzie które No i zwolennicy których [7:39] próbują dążą do narzucenia swojej opinii i do ujednolicenia [7:46] [Muzyka] tej daty przyjęcia przyjęcia daty [7:52] obchodzenia świąt wielkanocnych pierwsza kontrowersja o której wiemy datuje się na [8:01] pontyfikat papieża sykstusa w latach właśnie dwudziestych drugiego wieku i [8:07] wtedy do Rzymu przybywa delegacja chrześcijan z Azji Mniejszej [8:13] właśnie ta Azja mniejsza jest tym takim miejscem gdzie [8:20] spotykamy się z pewnym takim Specyficznym poglądem którego zwolennicy [8:29] nazywani byli kwartodecymanami od [8:34] łacińskiego liczebnika 14 No i jak państwo się pewnie domyślają Ta [8:40] czternastka wiąże się właśnie z fragmentem tekstu Starego Testamentu o [8:47] którym który sobie przed chwilą czytaliśmy 14 dzień miesiąca Nissan tak to jest ten dzień w którym [8:58] zgodnie z żydowskim zwyczajem kwartadytymalnie uważają że należy świętować [9:08] Wielkanoc należy wspominać śmierć i [9:13] zmartwychwstaniem Chrystusa Może bardziej nawet śmierć niż zmartwychwstanie to o tym jeszcze za chwilę powiem [9:21] No według tradycji żydowskich to też no w ogóle ten 14 dzień miesiąca Nissan [9:27] jest takim momentem bardzo szczególnym dotarłem do takich informacji iż myśl niektórych tradycji to właśnie tego dnia [9:41] Bóg miał stworzyć świat tak I właśnie jak wiadomo potem również [9:47] Izrael został wyzwolony przez Boga z niewoli egipskiej [9:54] No więc mamy mamy tych kwarto decyman którzy którzy kładą nacisk na ten 14 [10:02] dzień miesiąca Nissan jako właśnie ten moment w którym należałoby świętować [10:12] natomiast pojawiają się też inne głosy no za chwilę też opowiem o [10:23] pewnej kontrowersji wynikającej właśnie z interpretacji tekstu biblijnego bo tutaj też spory spory były na tym tle natomiast jakby [10:33] oponentami dlatego poglądu kwarta decymal [10:38] byli chrześcijanie którzy uważali że należy święto [10:46] Wielkiej Nocy celebrować w niedzielę po passze [10:51] żydowskiej tak dlatego że Jezus miał zmartwychwstać trzeciego dnia [10:58] w niedzielę właśnie zatem uważali iż No należałoby iść raczej w tym kierunku [11:07] tutaj niektórzy Niektórzy badacze też dopatrują się [11:13] takich takich kontrowersji trochę związanych jakby z pewnego rodzaju [11:20] przesuwaniem akcentów ze śmierci na Zmartwychwstanie [11:27] mianowicie kwarta decymanie czy w tych pismach [11:33] które które prezentują ten pogląd znajdujemy wyjaśnienie [11:39] takie nieprawidłowe tak jak jak wiemy samego słowa pascha przez pryzmat [11:48] greckiego czasownika passko który znaczy cierpieć [11:54] w związku z tym też ten nacisk na ofiarowanie baranka na śmierć Chrystusa [12:03] no podczas gdy oponęci właśnie zwracają większą uwagę na na Zmartwychwstanie [12:09] Chrystusa i stąd też uważają że Należałoby raczej w niedzielę [Muzyka] te główne obchody [12:18] Święta celebrować także tutaj też można spotkać tego typu poglądy wśród [12:26] badaczy którzy omawiają te kontrowersje No właśnie na terenie Azji Mniejszej [12:36] w drugim wieku również spotykamy też taki spór [12:42] o datę śmierci Chrystusa który wiąże się [12:49] z tym że jakbyśmy dobrze przyjrzeli się tekstom [12:55] ewangelistów to można dostrzec różnicę w chronologii zdarzeń między tym co [13:04] spotykamy w tak zwanych Ewangelii jak synoptycznych czyli Mateusza Marka i [13:10] Łukasza i u Jana według tradycji synoptycznej Jezus miałby spożywać [13:20] paschę tak jak Żydzi w takim samym tego samego dnia jak Żydzi w momencie kiedy [13:29] właśnie baranek paschalny był składany w ofierze tak i [13:35] no można byłoby tam zajrzeć do tekstu biblijnych to myślę że [13:41] na przykład Marka 14 rozdział w wersety 12 [13:46] 17 gdzie Ewangelista pisze w pierwszy dzień [13:52] prześników kiedy ofiarowywano paskę zapytali Jezusa jego uczniowie gdzie chcesz żebyśmy ci przygotowali paskę do spożycia z nastaniem wieczora przyszedł [14:01] tam Jezus razem z 12 natomiast u Jana [14:07] Ewangelisty Gdybyśmy zajrzeli na przykład do 18 rozdziału w 28 wersetu [14:15] dowiadujemy się że zwierzchnicy żydowscy którzy prowadzili Jezusa do Piłata Czyli jesteśmy już w momencie [14:24] kiedy toczy się proces nie weszli do pretorium aby się nie skalać i móc [14:30] spożyć Paschy Czyli jeszcze nie spożyli Paschy tak a już mamy proces Jezusa który No z tego by [14:41] wynikało już ją spożył tak więc w tradycji janowej No ten czas spożycia [14:47] Paschy No jest inny tak tak jakby Jezus [14:52] przesunął datę spożywania tego posiłku [15:00] No więc pytanie Wówczas też pojawia się takie czy kiedy Kiedy został ukrzyżowany [15:07] tak czy 14 dnia miesiąca Nissan tak i w tradycja nowej tak by to wyglądało że w [15:14] tym momencie kiedy ofiarowany był ofiarowywany był baranek [15:20] paschalny to przypada ten moment śmierci Jezusa czyli no widzimy tutaj [15:27] taki mocny symbol mocny znak pokazujący że ta jego że to on jest tym barankiem [15:33] także znajduje wypełnienie ten typ tatypologia którą przekazują [15:39] uroczystości żydowskiej uroczystości Paschalne tak w tradycji synoptycznej [15:45] byłoby inaczej No i też te interpretacje kiedy 14 czy ukrzyżowanie miało miejsce [15:52] 14 dnia Nissan czy 15 dnia Nissan Note targały również [15:57] chrześcijanami w Azji Mniejszej w drugim w drugim wieku więc już tutaj [16:03] właściwie w samej tradycji ewangelicznej mamy taki moment który No jak wiemy prowadził do pewnych sporów [16:15] właściwie bardzo wcześnie tak w historii kościoła No do dzisiaj kiedy Śledzimy [16:24] komentarze teksty dotyczące tego problemu to nie znajdujemy jakiegoś [16:31] takiego ostatecznego rozwiązania tej kwestii próbowano próbowano na przykład [16:41] sugerować że różnice są związane z tym w jaki sposób [16:48] funkcjonowały różne tradycje żydowskie myśl których dzień kolejny dzień rozpoczynał się nowo w odpowiednim [17:00] momencie doby tak i była taka tradycja faryzejska na przykład tradycja mówi o [17:07] tym że nowy dzień się rozpoczynał o wschodzie słońca natomiast inna tradycja mówi o tym że Nowy dzień zaczyna się już o zmierzchu [17:15] tak i gdzieś tutaj próbowano szukać jakiegoś rozwiązania [17:23] tego problemu Czyli No [17:28] pokazując że według jednego jakby według jednej rachuby czasu byliśmy ciągle w czwartek tak bo [17:37] czwartkowy wieczór po zachodzie według jednej rachuby to będzie dalej czwartek a według innej rachuby czasu to już jest piątek tak że gdzieś tutaj się znajduje [17:47] klucz do rozwiązania tej zagadki No problem polegałby na tym że proces [17:54] Jezusa w tym układzie musiałby się odbyć w ekspresowym naprawdę tempie wiemy że [18:01] opisy które mamy mówią nam o kilku przesłuchaniach przed [18:07] władzami żydowskimi rzymskimi i No wydaje się być dość mało [18:12] prawdopodobnym żeby w tak szybkim tempie dało się to wszystko zrobić tak żeby [18:18] Faktycznie była możliwość uzgodnienia tych dwóch [18:23] sposobów liczenia czasu No powiem tylko tyle tu opierając się [18:30] między innymi na pracach profesora rosikarze [Muzyka] taki nowy pogląd się pojawił [18:40] ostatnio który znajduje coraz więcej uznania wśród badaczy mówiący o tym że [18:50] Ostatnia Wieczerza była oczywiście ucztą paschalną ale taką ucztą paschalną swego [18:58] rodzaju jakby przeciwstawia się paschę Żydów taką paskę żydowską patrzę Jezusa [19:09] no punktem oparcia dla tego poglądu [19:15] jest fakt że z tych relacji które mamy w tekście [19:20] biblijnym wynikałoby że Jezus zmodyfikował pewne elementy paski żydowskiej na przykład [19:29] nie ma wzmianki o baranku mięsa było o mięsie baranka Paschalnego [19:39] zwolennicy tej koncepcji pasji Jezusa versus Paschy żydowski mówią No działo by się tak dlatego że to [19:50] właśnie sam Jezus miał być tym barankiem Bożym którego ciało miało zostać złożone w ofierze No i stąd właśnie ta relacja ukrzyżowaniu Jezusa 14 dnia miesiąca [20:01] Nissan wtedy kiedy baranek byłby paschalny składany w ofierze [20:09] Druga kwestia podawania kielicha tak każdy z [20:15] uczestników uczty miał przed sobą kielich ale Jezus podaje uczniom ten [20:21] który należy do niego który stoi przed nim tak takiego zwyczaju [20:27] w tej pasy żydowskiej nie ma a byłby to symbol takiej uczty która jednoczy [20:34] rodzący się kościół i w końcu trzeci element pominięcie [20:42] ostatniego kielicha wina Jezus się powstrzymuje od niego mówiąc odtąd nie [20:48] będę już pił z tego owocu winnego krzewu aż do owego dnia kiedy pić go będę z wami nowy w królestwie ojca mojego czyli jakby przerywa tą ucztę paschalną by [20:58] dokończyć ją już potem w królestwie ojca No i jeśli [21:09] właśnie uznać że te elementy które tutaj się pojawiają są jakimś elementami [21:15] modyfikującymi tradycyjną paskę żydowską i gdyby przyjąć właśnie tradycję janową [21:22] która mówi o tym że Jezus w innym terminie tak niż Żydzi tradycyjnie tą [21:28] ostatnią wieczerzę spożył No to mielibyśmy takie swego rodzaju [21:34] przesunięcie przesunięcie akcentów no i taki Taką próbę pójścia bardzo [21:42] głęboko właśnie w symbolikę paschalną także taki pogląd [21:49] ostatnio się pojawił niedawno się pojawił i wydaje się że zyskuje coraz [21:55] większą popularność [22:01] także no tutaj mamy to to o czym mówię to jest związane można powiedzieć z taką [22:09] pierwszą fazą tych sporów o datę Paschy czyli to takie [22:16] zawieszenie między tym 14 dniem miesiąca Nissan 15 dniem miesiąca Nissan no i [22:22] plus Oczywiście tutaj ta opozycja między kwarta [22:28] decymanami a zwolennikami świętowania w niedzielę po 14 dniu miesiąca Nissan [22:36] ze źródeł które mamy wynikałoby że do końca drugiego wieku [22:43] ten spór Ta faza sporu się wyciszyła uległa wyciszeniu uspokojeniu [22:50] i zdecydowana większość albo prawie wszyscy czy wszyscy uznali że [22:58] jednak należy świętować w niedzielę po 14 [23:03] po 14 dniu miesiąca Nissan Czyli wynikałoby z tego że kwarta [23:11] dedytrzymanie również dostosowali się i uznali że jednak niedziela to będzie to będzie ten właściwy moment Oczywiście [23:24] są ślady jakichś takich heterodoksyjnych ruchów [23:29] [Muzyka] niektórzy mówią na przykład o montanistach którzy mieliby troszeczkę inaczej podchodzić do sprawy no ale [23:37] nawet jeśli byłyby to Jakieś kwestie marginalne No pomimo tego [23:46] kompromisu tak czy czy porozumienia spór wchodzi w inną fazę schodziną fazę [23:56] która już wiąże się z czymś co się nazywa komputerystyka z obliczaniem konkretnie daty Wielkiej Nocy [24:07] Mela to się wiąże wiązało się z różnymi właśnie takimi technicznymi aspektami między innymi kwestią konieczności czy problemów związanych z trudnościami z [24:18] uzgodnieniem kalendarza lunarnego solarnym ale wydaje się że no chyba taki [24:25] najważniejszy moment tak który decydował o temperaturze tego sporu i kierunku w [24:33] którym to szło no to była kwestia jakby tego czy odcinamy się jako [24:40] chrześcijanie od tradycji żydowskiej czy nie Już tak ostatecznie prawda ta [24:47] niedziela już była takim momentem gdzie właśnie no ten 14 dzień miesiąca [24:56] Nissan odszedł trochę w cień tak ten Akcent został przesunięty na niedzielę [25:01] na Zmartwychwstanie no ale tutaj pojawia się jeszcze jedna kwestia Otóż okazuje [25:07] się że po upadku świątyni Żydzi Obliczając datę Paschy przestali rygorystycznie przestrzegać [25:17] takiej zasady że ona powinna wypadać zawsze Po wiosennej równonocy [25:29] No i tutaj pojawiają się dwa ośrodki w których No właśnie ludzie zajmują się [25:41] ową komputystyką tym że liczeniem mianowicie Aleksandria i Rzym Tak dwa [25:48] ważne ośrodki dwa patriarchaty bardzo istotne we wczesnym chrześcijaństwie [25:55] No i uznaje się że nie można [26:01] stosować się do żydowskiej rachuby liczenia czasu czyli jakby nie można [26:07] świętować tak jak Żydzi no właśnie ze względu na na tą kwestię wiosennej [26:13] równonocy tak czy to zerwanie tej tej z tą regułą takiego [26:20] bezwzględnego przestrzegania tej zasady że to musi przypadać Po wiosennej równonocy No jakoś nie spodobało się tak tym chrześcijańskim komputerstom No i [26:34] tutaj tak teraz Teraz zaczyna się zaczyna się pewien spór [26:41] patriarcha Aleksandrii zaczyna odgrywać tutaj ważną rolę i [26:49] podpatiarchowie Aleksandrii zaczynają taki zwyczaj wprowadzać wysyłania listów [26:54] świątecznych w których oznaczają datę wielkanocy wysyłają mnie do różnych [27:03] biskupstw tak w tym również do Rzymu no i tam Rzymianie troszeczkę się opierają [27:09] tak przed tą przed tymi ustaleniami aleksandryjskimi ponieważ mają [27:18] jakby swoją rachubę liczenia [Muzyka] [27:24] która gdzieś tam na zachodzie w kościele zachodnim jest bardziej przestrzegana Natomiast ta stara Huba aleksandryjska na wschodzie [27:34] No i tutaj też już mamy taki moment w którym te metody liczenia prowadzą do tego że zaczyna się obchodzić święta momentami w [27:47] innych w innych terminach No i dodatkowo znowu wraca kwestia [27:56] jakby opierania się na tej żydowskiej rachubie czasu do tego stopnia że znaczy [28:02] to jakby budzi duże kontrowersje tak obecność wciąż grup chrześcijańskich które chcą [28:10] obchodzić Wielkanoc w powiązaniu z tą żydowską tym żydowskim sposobem [28:18] liczenia czasu do tego stopnia jest to [28:24] takie budzące kontrowersje że zajmuje się tym również Sobór nicejski [28:31] który No może jakoś tak jednoznacznie bardzo nie [28:36] wypowiada się we wszystkich tych kwestiach natomiast to co się wyłania z [28:43] tego obrazu po soborze nicejskim to jest taka zasada że [28:48] no zrywamy z judaizmem tak zrywamy Jak to niektórzy autorzy w tamtym czasie [28:56] pisali z tym żydowskim [Muzyka] [29:02] z tą żydowską rachubą obliczania daty Wielkanocy [29:10] No ale te kontrowersje które właśnie w III wieku pomiędzy Rzymem i aleksandrią [29:18] się zarysowały prowadzą prowadzą do do dalszych do dalszych [29:28] sporów już takich zupełnie technicznych [29:33] na przykład w Rzymie ostatecznie przyjęto taki cykl [29:39] 84-letni cykl Natomiast w Egipcie w Aleksandrii przyjęto 19-letni cykl metoda i tutaj [29:51] ważnym elementem był właśnie w związku z tym obliczaniem tychże cykli była było ustalenie daty równonocy [30:02] wiosennej i w Rzymie datę 25 marca uznawano za dzień [30:11] równonocy wiosennej była to data która została [30:17] zaproponowana czy wyznaczona przez twórcę kalendarza juliańskiego tak przez [30:22] sosigenesa Natomiast w Aleksandrii dokonano aktualizacji obliczeń równonoc [30:29] została przesunięta na dzień 21 marca co jak się okazuje [30:35] było posunięciem trafnym No i [30:44] data różnica tak w dacie wyznaczanie równonocy wiosennej powodowała że no dalej były jakieś takie [30:53] te tarcia i te różnice między Wschodem i zachodem [30:59] wyznaczaniu daty Wielkiej Nocy [31:05] Zaczęto podejmować no próby jakiegoś ujednolicenia jednak [31:10] mimo wszystko no budziło to taki niesmak trochę taki skandal tak jednak związany [31:20] z tym że chrześcijanie nie są w stanie dogadać się co do daty wyznaczenia tak ważnego dla nich święta [31:28] no i ten to takie napięcie Rzym Aleksandria ono właściwie jakby tak się [31:35] przyjrzeć temu to zaczęło jakby ulegać [31:40] tak jak takiemu obniżeniu Rzym stopniowo zaczynał ten wpływom [31:46] aleksandryjskim jednak ulegać koniec końców ten dzień 21 marca [31:54] został przyjęty w Rzymie jako data równonocy wiosennej na przykład [32:01] także tutaj tutaj można powiedzieć że [32:08] zaczął się zarysowywać jakiś kompromis tak to tak jak powiedziałem nie chcę wchodzić w jakieś bardzo szczegółowe techniczne [32:16] rozważania na pewno państwo będą w stanie sobie to bez jakiegoś większego problemu znaleźć natomiast Szukając jakiegoś takiego momentu który w jakimś [32:26] sensie zakończył skonkludował ten taki długi okres trwający kilka wieków tych tych sporów [32:36] to trzeba byłoby się przesunąć do wieku 6 [32:44] Gdzie w 525 roku czyli Zobaczmy 200 lat po soborze nicejskim który się tym [32:52] zajmował tak i no z nakładką kilkaset lat od momentu kiedy [32:58] w ogóle zaczęły się jakieś kontrowersje na ten temat zarysowywać w [33:05] łonie wczesnego kościoła więc 525 roku Mnich [33:11] Dionizy o takim przydomku mały tak czy mniejszy Czasami można spotkać związany [33:21] z Rzymem wybitny uczony tak biegle władającym językami i człowiek który również interesował się [33:33] komputerystyką i liczeniem on opublikował wtedy zbiór [33:38] takich pism 5 tekstów które mają taki zbiorczy tytuł [33:44] obliczaniu daty Wielkanocy stworzył tam tak zwane tablice Paschalne na na 95 kolejnych lat ale co [33:55] najważniejsze właśnie zajął się teoretycznym uzasadnieniem tego w jaki [34:01] sposób należałoby tą rachubę czasu mierzyć i cóż on zrobił Otóż No właściwie przychylił się do tych takich [34:11] ustaleń aleksandryjskich czyli zaakceptował ten 19-letni cykl metoda [34:20] potwierdził ten zasadę która tam wcześniej jak wspominałem budziła spory że nie można [34:31] wyznaczać daty przed wiosenną równonocą No i Trzecia rzecz jeszcze [34:40] ustalił że przedział czasowy w jakim może przypadać Wielkanoc to jest [34:47] między 22 marca 25 kwietnia czyli znowu tutaj potwierdził te ustalenia które [34:54] obowiązywały w chrześcijaństwie wschodnim No i to był taki moment bardzo bardzo istotny [35:04] bardzo bardzo przełomowy Co prawda nie od razu [Muzyka] zwłaszcza na zachodzie tej jego [35:11] ustalenia zostały jakoś tak powszechnie zaakceptowane No ale krok po kroku [35:18] zachód rzeczywiście przyjmował te ustalenia [35:24] No i były one takim fundamentem [35:30] do tego żeby gdzieś tutaj ten problem został jednak [35:35] rozwiązany czy czy jakaś tutaj próba pogodzenia tych kontrowersji między [35:43] Wschodem a zachodem zaowocowała właśnie takimi ustaleniami No tutaj przy okazji [35:50] warto byłoby wspomnieć w odniesieniu do ustaleń Dionizego właśnie tych związanych z kalendarzem że to on właściwie zapoczątkował rachubę czasu [36:00] czy Sposób liczenia czasu Od narodzin Jezusa mimo tego że tam wiemy dziś że [36:09] się troszeczkę pomylił parę o parę lat No to jednak był to też taki bardzo [36:16] ważny istotny moment w kontekście [36:22] tworzenia rachuby czasu tworzenia tworzenia kalendarzy kalendarzy liturgicznych i tak dalej i tak dalej także Podsumowując trzy takie fazy [36:32] moglibyśmy moglibyśmy znaleźć tej kontrowersji dotyczącej daty Wielkanocy [36:37] najpierw kwestia kwarto decyman i niedzieli ta która została rozwiązana na [36:45] korzyść chrześcijan którzy uznali że jednak w niedzielę należałoby po 14 [36:51] Nissan Czy pop passze świętować później ta kwestia No tak zwanych protopassistów [37:01] czyli tych którzy jeszcze ciągle chcieli się trzymać żydowskiego sposobu [37:06] liczenia i ta kwestia równonocy tam miała znaczenie No i w końcu trzecia [37:13] faza której koniec dał Dionizy mały który doprowadził do jakiegoś takiego [37:21] pogodzenia tych różnych metod komputystycznych które były stosowane na wschodzie i na zachodzie jeszcze [37:31] tak że w jakiś sposób oblicza się w ogóle datę wielkanocy [37:36] Jest to pierwsza niedziela po pierwszej wiosennej pełni Księżyca a pierwsza [37:42] wiosenna pełnia księżyca to jest ta która przypada właśnie po 21 marca [37:47] tego pierwszego marca i w ten sposób Rzeczywiście ta data Wielkanocy jest [37:53] liczona natomiast do dziś chrześcijanie jak wiemy nie obchodzą Wielkiej Nocy w tym samym terminie Jest [38:05] to związane już z innymi kwestiami i w związku z tymi kwestiami jest tutaj małe [38:13] dwa pytania czy na różnicę w ustalaniu daty wielkanocne miała także wpływ [38:18] zmiana kalendarza na gregoriański No to się wiąże na pewno [38:26] bezpośrednio myślę nawet chyba tak z takim specjalnym specjalistą od tej [38:32] reformy kalendarza juliańskiego nie jestem ale z tego co wiem to rzeczywiście [38:38] ta różnica czasu tak która tam między tym liczeniem juliańskim [38:45] i gregoriańskim tak od imienia papieża Grzegorza 13 No miała wpływ na ten kompot paschalny i takie przemieszczanie [38:55] się Wielkanocy w czasie nie tak jakby coraz bardziej w stronę lata to szło no i żeby jakby zapobiec tak temu to [39:06] faktycznie No jednym ze środków istotnych tak które zostały podjęte No to była ta reforma kalendarza [39:16] wschodnich Nie no tak tejże reformy swoich kalendarzach liturgicznych Stąd właśnie między innymi [39:26] ta różnica kalendarz tak jest duża bo wynosi raptem tydzień ale znamy przypadki takie w [39:36] których na przykład właśnie Wielkanoc w kościoła w zachodnich jest obchodzona pod koniec marca a w kościołach wschodnich kilka dobrych [39:47] tygodni później obrażanie że nawet nawet jakieś daty [39:54] majowe wchodzą w grę czyli tak No czyli znowu właściwie mamy można [40:00] było powiedzieć w związku z reformą tą gregoriańską można powiedzieć mamy jakby [40:06] taką czwartą fazę tego sporu która No opiera się tutaj już [40:12] może na innych przesłankach No ale ciągle ciągle tu jest problem jak Gdzieś [40:18] czytałem o tym że no są jakieś takie też pomysły na to żeby żeby to próbować [40:24] jednak jakoś rozwiązać na przykład pojawia się idea tego żeby Wielkanoc jednak nie była świętem ruchomym tylko żeby [40:33] że tak powiem je unieruchomić tak dokładnie czy próby ustalenia stałej [40:39] daty Wielkiej Nocy podobnie jak w przypadku Bożego Narodzenia może coś więcej wiesz o tych próbach znaczy ja tylko gdzieś tam jak [40:47] Przeglądałem materiały to mi się obiło oczy to że właśnie taki pomysł [40:54] Nawet papież Paweł szósty tak miał A ostatnio [41:00] papież Franciszek tak też gdzieś podobno artykułował Ja nie widziałem tej [41:07] wypowiedzi ale no upieram się na na jakichś takich danych które Gdzieś tam znalazłem przy okazji tak to badając więc jest jakiś taki pomysł [41:18] taki też jest to jest ciekawe bo bo wiadomo że kwestia kalendarza też wiąże [41:23] się z różnymi innymi rzeczami choćby na przykład z kwestiami ekonomicznymi tak wbrew pozorom to ma jakieś tam swoje znaczenie [41:35] więc podobno też leci rynek że tak powiem biznesowy też byłby skłonny gdzieś tutaj ponoć jest jakaś [41:47] taka też presja na to żeby właśnie ujednolicić tą datę zrobić to święto [41:52] nieruchome bo to by ułatwiło No nie wiem różnego rodzaju akcje marketingowe na przykład [42:01] kategoriańskim sprawa nie dotyczy tylko wielkanocny i powiązanych z nią świąt takich jak wyniebowstąpienie Czy pięćdziesiątnica prawda ale w zasadzie [42:11] całego kalendarza bo jak dobrze pijemy również Boże Narodzenie obchodzimy z tym [42:17] kilkunastodniowym przesunięciem jeżeli chodzi o kościół wschodni w stosunku do Zachodniego więc myślę że to [42:27] jest dość długa droga jeszcze przed chrześcijaństwem jako takimi ogólnie [42:32] przed ludźmi żeby po prostu mam też takie wrażenie że jeżeli ktoś by właśnie [42:38] w tej chwili nawet Jakaś duża grupa kościołów w jakiś sposób ustaliła tę datę wiotki nocy na przykład na jakąś czy nieruchomą datę czy przyjęła [42:49] wspólnie jakąś ruchomą to w dalszym ciągu znalazłyby się takie grupy i to [42:56] wcale nie małe które doszły do wniosku że to jest tradycji i że [43:03] niekoniecznie chcą w tym brać udział więc mielibyśmy dodatkową datę Wielkiej [43:10] Nocy która wcale nie musiałaby być uznana przez wszystkich [43:16] daty Wielkiej Nocy Jest jeszcze jedno takie pytanie Czy obecnie są obchodzone [43:21] tylko dwie daty wielkanocne wschodnim i Zachodni kościół Czy są jakieś grupy chrześcijańskie obchodzące Wielkanoc jeszcze innym terminie No ja się [43:30] zastanawiam też nie śledziłem jakoś tego bardzo mocno ale tak jak widzę sytuację to się zastanawiam czy nie wraca ten tak zwany [43:39] ten element tego sporu który w drugiej fazie [43:45] się zaznaczył który określiłem tam mianem protopa schizmu [43:50] widzimy że w niektórych wspólnotach w niektórych kościołach jest bardzo mocna [43:55] tendencja taka do jakby rejudalizacji tak kościoła i w związku z tym [44:04] przyjmowania No różnego rodzaju praktyk które właśnie byłyby zgodne z tą rachubą [44:12] żydowską i czy tutaj tak współcześnie też nie mamy takiego protopa schizmu tego który gdzieś tam na tym soborze nicejskim był dyskutowany i od którego [44:22] No postanowiono odejść nie wiem jak jest w kościele wschodnim [44:28] dokładnie bo wiemy że ta tradycja my mówimy kościół wschodni i mamy Pewnie na [44:33] myśli głównie kościoły wschodnie No właśnie trzeba mówić kościoły Wschodnie i to nie tylko tej tradycji prawosławnej tak ale też inne tak syryjskie na [44:44] przykład i szczerze mówiąc nie wiem jak tam wygląda sytuacja tak to to to to pewnie warto byłoby zajrzeć zobaczyć [44:55] tak jak nie wiem W przypadku kanonów biblijnych prawda że że są różnice być może i tutaj coś takiego się dzieje [45:04] też dodać odnośnie do tych kościołów wspólnoty mocno [45:11] opierających się na tradycji judaistycznej że część z nich w ogóle nie obchodzi świąt chrześcijańskich tylko obchodzą święta Żydowskie więc nie [45:20] obchodzą w ogóle wielkanocny jako takiej tylko właśnie pesach nadając jej [45:25] znaczenie takie Wielkanocne więc myślę że jeżeli mielibyśmy coś uznać za [45:33] właśnie taką dodatkową jeszcze datę właśnie w tych którzy w tychże [45:40] kościołach No to to by mi się właśnie w tej definicji protopasizmu gdzieś tam [45:45] mieściło i właśnie ci jakby taka nowo odsłona też tych kwarta decyman może tak [45:50] to to byłaby nie Czy właściwie Można powiedzieć jakimś sensie wszystko już było tak gdzieś tam się to toczyło a czasami wraca gdzieś tam w różnych [46:02] kontekstach nowych pytanie z zupełnie innej beczki Czy jest [46:08] możliwe że pascha w Ewangeliach była wegetariańska [46:13] ciekawe pytanie Tak mi zastanawiałem się nad tym [46:20] nigdy natomiast No my mamy bardzo skąpy [46:26] stosunkowo tak skąpy zbiór danych tak to pojawiają się te informacje [46:34] które mają największe największe znaczenie Takie symboliczne tak które [46:39] właśnie mają obrazować te takie najistotniejsze prawdy wiary [46:45] tak te zasady teologiczne Więc ciężko ciężko powiedzieć Jakby to [46:54] było wiemy że że w Nowym Testamencie mamy takie odwołania [47:00] do tej diety takiej wegetariańskiej opartej na warzywach przy czym one zwykle nie są [47:09] chyba zbyt pozytywne tak na przykład słaby jarzynę jada tak tego typu [47:18] sformułowania padają czy na przykład odniesienia do Kaina [47:24] który też jest rolnikiem i zabija Abla taki który z kolei poluje i to też [47:32] gdzieś tam tak w jednym z czytałem taką interpretację tak jednego [47:39] z fragmentów który mówi że gdzieś tutaj może kryje się też jakieś takie odwołanie do takiego jakiegoś negatywnego postrzegania jakichś takich [47:48] praktyk może ascetycznych tak związanych z tym odstawieniem mięsa [48:05] Myślę że tutaj bardziej w tym kierunku [48:13] [Muzyka] jest prawda zwłaszcza w diasporze No to go nie jemy na wszelki wypadek No potem [48:23] potem we wczesnym chrześcijaństwie się pojawiają te ruchy takie które bardziej [48:29] taki Można by powiedzieć świadomy sposób czy taki który mógłby w jakiś sposób dało się dałoby się go powiązać z takim współczesnym nurtem aucie rzeczywiście [48:39] też Na założeniach teologicznych dogmatycznych alegnostycy prawda ci którzy byli gdzieś tam w kręgu wtajemniczonych No to też powstrzymywali [48:49] się od jedzenia mięsa chociaż nawet niektórzy tacy [48:55] bardzo radykalni To wręcz i sami nie zrywali owoców z drzew ponieważ to jednak jakiś jakaś dusza jakieś życie tam gdzieś [49:03] w ich rozumieniu tkwiło tak w tym w tym owocu w związku z tym ci profani ci nie wtajemniczeni [49:13] zrywali dla nich owoce je zjadali prawda więc no Mamy tu myślę że to jest ciekawy [49:20] wątek taki dietetyczny no [49:26] tetyczne sporo tutaj państwo którzy są zainteresowani w ogóle kwestią taką [49:31] zobaczenie na przykład właśnie pas od kuchni zapraszam pojawi się tutaj na [49:39] YouTubie link za chwileczkę do wykładu Aleksandry wilczury poświęconej właśnie [49:46] kulinarnej i takiej porządkowej stronie święta pesach natomiast ogólnie o [49:54] Święcie pas też mam właśnie wykład [49:59] Izabeli bućkowskiej także bardzo serdecznie państwa zapraszam No a jeżeli takich pytań będzie więcej kulinarnych to być może zrobimy kiedyś jak jej [50:07] wypłaty jeden lub więcej poświęcony właśnie Biblii od kuchni Myślę że będzie [50:13] to bardzo ciekawe doświadczenie i jeszcze jedno pytanie nam przyszło czy [50:20] dobrze rozumiem że jeśli patrzymy na tradycję janową to wyraźnie widać że [50:26] pozycję obchodzenia święta można przesunąć Jeśli jest coś ważniejszego od niego to przyszło na początku tak no taki taki [50:35] tutaj wniosek wyciągają ci badaczek którzy właśnie próbują wyjaśnić jakoś tą różnicę między tymi [50:45] dwoma tradycjami pokazując tą taką pozycję paska Jezusa tak że jakby Jan [50:50] pokazuje Paschy Jezusa która odbywa się no w innym terminie niż płaska żydowska i no te wszystkie kwestie modyfikacji o których [50:59] wspominałem tak są obserwowane no i taki argument a fortior i pada Skoro Jezus [51:06] zdecydował się na to żeby zmodyfikować przebieg czy pewne elementy o których [51:11] się dowiadujemy po to żeby nadać im jeszcze pełniejsze znaczenie symboliczne [51:17] No to również mogłoby to dotyczyć zmiany [51:22] terminu tak jednak ta Pascha Jezusa byłaby takim symbolicznym [51:30] sposobem pokazania że w jego osobie tak w jego dziele znajduje wypełnienie To [51:36] czym jest w istocie pascha żydowska tak stąd tutaj taki taki taka idea to jest bardzo bardzo ciekawa [51:45] idea którą rzeczywiście w bardzo poważnie [51:51] egzegeci wspierają obecnie Myślę że to też nawiązuje do innego sporu który do dzisiaj w pewien [52:00] sposób gdzieś wśród Chrześcijanin jest prawda czy świętować sobotę jako szabat [52:05] czy świętować niedzielę tutaj być może ten argument też służy właśnie wskazaniu [52:12] że jeżeli jest jakieś wydarzenie które [52:19] staje się ważniejsze bo staje się centrum no To przenosimy to świętowanie [52:25] No tak to czyli całe to takie myślenie typologiczne byśmy powiedzieli tak że Stary Testament jest jednak typem tak Czyli tym taką zapowiedzią tego co ma [52:34] się zrealizować w tym dziele Chrystusa No i właściwie gdyby No to tak spojrzeć to egzegeza wczesnochrześcijańska już nawet w Nowym [52:45] Testamencie znajdujemy ślady tak takiej jakby alegoryzacji tych zwyczajów [52:51] żydowskich tak tego że no pokazują autorzy że pewne pewne elementy są [52:58] właśnie znajdują swoje wypełnienie w dziele Chrystusa tak no i tutaj [53:03] w związku z tym mamy te zmiany różnego rodzaju tak nieprzestrzegamy prawa żydowskiego w całej rozciągłości tak W takim sensie [53:15] jak to robili tak w tamtym czasie Żydzi tylko No właśnie te interpretacje [53:20] krystologiczne powodują że zaczyna się widzieć te teksty te zwyczaje te zasady w zupełnie innym świetle No i to jest pewnie też [53:29] jedna z osi sporu już we wczesnym chrześcijaństwie która bardzo mocno gdzieś tam znajdowała swoje odzwierciedlenie tak [53:40] tak jak mówiłem No no no właśnie nie Czyli to No ja [53:46] czasami ja teraz tłumaczę na przykład homilia na Chryzostoma i widać tam [53:54] bardzo wysoką temperaturę takiego emocjonalnego sporu między chrześcijanami i Żydami Tak i dzisiaj byśmy powiedzieli że są tam takie frazy [54:04] które można byłoby odebrać wręcz jako antysemickie tak u patriarchy Konstantynopola tak bardzo mocne [54:12] sformułowania ale one jakby pokazują to że gdzieś To jest ten moment że ten [54:18] kościół chrześcijański właśnie jakoś tak próbuje się [54:23] tak tak no także no to to to to to jest ciekawe też problem myślę [54:34] na przykład no chrześcijaństwie nie obowiązują [54:39] No sobór jerozolimski tak w dziejach apostolskich który widzimy że gdzieś tam [54:45] robi jakby inną ścieżkę tak dla pogan którzy się nawracają niż taką typową [54:52] prawda dla tych chrześcijan żydowskich zresztą już w dziejach apostolskich widzimy tak zwanych helenistów tak niektórzy stanowią [55:01] osobną jakiś nurt [Muzyka] w kościele i są skalenizowani zapewne [55:10] mówią po grecku zapewne i odgrywając coraz większą większą rolę i to są ci ludzie którzy też otwierają Kościół chrześcijański na pogan a więc właściwie [55:20] od samego początku widzimy te takie napięcia między judo chrześcijanami więc Żydami tak później już i chrześcijanami [55:30] No i to to też widać właśnie w tych sporach od lat [55:36] świętowania Wielkiej Nocy spory z porami a przynajmniej w naszej części świata [55:45] już w najbliższą niedzielę dla kościołów zachodnich i niedzielę później [55:52] dla kościołów wschodnich tę Wielkanoc będziemy obchodzić i świętować ja [55:58] państwu życzą pięknego obchodzenia Wielkiej Nocy [56:04] spokojnego i takiego jakich dla państwa jest najlepszym [56:15] tak żebyśmy umieli świętować właśnie nawet w tym krótkim czasie który mamy no [56:22] bo to nie oszukujmy się jest to raptem kilka dni wyrwanych z takiego naszego codziennego życia przeżyjmy je jak najpiękniej I [56:34] jednocześnie chciałam państwa zaprosić na spotkanie za tydzień a za tydzień [56:39] będziemy kontynuować temat piekła czy Nowy Testament głosi wieczne męki [56:45] Piekielne to jest druga część spotkania z [56:51] właśnie treściami Nowego Testamentu jeżeli chodzi o piekło jeden z [56:58] najbardziej kontrowersyjnych wątków nowotestemontowych właśnie dotyczy doktryny piekła i groźby doświadczenia mąk piekielnych które trwają wiecznie [57:09] to przekonanie oficjalnie wyznają w zasadzie wszystkie [57:15] chrześcijańskie czy ono rzeczywiście jest zapisane w [57:20] Ewangeliach czy w innych pismach Nowego Testamentu na poprzednim spotkaniu [57:26] omawialiśmy ewangelię synoptyczne natomiast na najbliższym będziemy [57:31] przyglądać się kolejnym tekstom Nowego Testamentu Ewangelii Jana oraz wybranym niepawowym księgom Nowego Testamentu a przez temat [57:43] piekła w Nowym Testamencie przeprowadzi nas doktor habilitowany Piotr Lorek [57:49] profesor i dziekan ewst bardzo serdecznie państwa zapraszam jest to [57:55] naprawdę ciekawy temat osoby które chcą zapoznać się z pierwszą częścią znajdą [58:01] zarówno na Facebooku jak i na naszym kanale na YouTubie Zachęcam do [58:07] obejrzenia jeżeli państwo nie widzieliście No jeżeli chodzi o dzisiaj Sławków raz jeszcze ci dziękuję bardzo serdecznie dziękuję to był bardzo [58:16] pouczający wieczór Dziękuję również państwu za ciekawe pytania i do [58:21] zobaczenia za tydzień Dziękuję bardzo --- Przygotowane przez: mgr Joanna Gacka Kontakt: j.gacka@ewst.pl