TRANSKRYPCJA: "Dekalog krok po kroku. Cz. 6 | EWST online" Data publikacji: 07.08.2023 Długość: 59:09 --- [0:04] [Muzyka] [0:04] [Muzyka] [0:15] Dzień dobry państwu jest wtorek godzina 19 online jest z nami dzisiaj Izabela Buczkowska która [0:25] niestety po raz ostatni spotyka się z nami jeżeli chodzi o cykl Dekalog krok [0:32] po kroku zrobiliśmy tych kroków do tej pory 5 dzisiaj będzie szósty i tym razem [0:39] przekazanie piąte i przykazanie dziesiąte Myślę że szczególnie to [0:45] ostatnie przykazanie w związku z kontrowersami związanymi z jego podziałami różnego rodzaju może być interesujące ale jak zwykle będziesz też [0:56] zamówić o tym co te co te przykazania łączy i dlaczego omawiamy je wspólnie [1:04] także już nie przedłużając zapraszam dzień dobry Cieszę się na to nasze dzisiejsze spotkanie z państwem oczywiście ale też [1:15] pojawia się taki Smuteczek że to już ostatnie spotkanie chociaż też [1:21] dobrze jest kończyć pewne rzeczy i zaczynać i [1:26] kończyć i tak my dzisiaj skończymy naszą podróż przez Dekalog co mnie znaczy że [1:32] ten Dekalog gdzieś tam zupełnie pozostawiamy Mam nadzieję że te nasze [1:39] spotkania również zachęcam państwa do tego żeby zgłębiać temat i dalej [1:45] szukać źródeł zapoznawać się z tematem bo na pewno to wszystko o czym tutaj [1:51] powiedzieliśmy tematu nie wyczerpuje dzisiaj tak jak powiedziała Asia [1:57] zajmiemy się przykazaniem piątym i przykazaniem 10 czyli to są dwa ostatnie [2:05] przykazania z poszczególnych tablic nasze spotkanie szóste i ostatnie i nasi [2:11] dzisiejsi bohaterowie przykazanie 5 i 10 przykazania te są zapisane w Księdze wyjścia oraz Powtórzonego Prawa Dzisiaj będziemy [2:21] się odwoływać do obu tych tekstów ponieważ podobnie jak w poprzednich przykazaniach które omawialiśmy sobie na ostatnim [2:29] naszym spotkaniu są tutaj pewne różnice które warto sobie zaznaczyć [2:35] także przykazanie piątek brzmi następująco Szanuj swojego [2:41] owoca i matkę by dzięki temu długo żyć na ziemi którą pan twój Bóg ci dał [2:47] oraz przykazanie dziesiąte zapisane w Księdze wyjścia w 20 rozdziale 17 wersecie i także z pewnymi różnicami w księdze Powtórzonego Prawa [2:57] Nie pożądaj domu swojego bliźniego Nie pożądaj żony swojego bliźniego ani jego [3:02] sługi ani jego służącej a nie jego bydlęcia ani osła Ani niczego co do [3:08] niego należy będziemy jeszcze dokładnie analizować treść na razie [3:15] przedstawiam naszych bohaterów i przypomnę że [3:21] otrzymujemy liczby numerację tych przykazań odwołując się do tradycji talmudycznej [3:29] stąd też właśnie nasze dzisiejsze przykazanie które bardziej tradycyjnej wersji brzmi czci ojca swego i matkę swoją jest przykazaniem piątym A [3:39] przykazanie niepożądaj żony swego bliźniego ani żadnej rzeczy która należy do niego jest przykazaniem 10 przykazania jak sobie powiedzieliśmy [3:49] zostały zapisane na dwóch tablicach i określa się je [3:57] mianem 10 słów A serek hadevaringu czyli nie ściślesz rzecz biorąc przykazań ale [4:03] 10 słów 10 wyrażeń 10 twierdzeń na pierwszej tablicy mamy 5 tak czyli [4:11] mamy tutaj z bardzo symetryczną sytuację 5 przykazań Na pierwszej tablicy i [4:17] przekazania te dotyczą relacji pomiędzy człowiekiem a bogiem oraz 5 przykazań Na [4:23] drugiej tablicy i to są przekazania które regulują Relacje pomiędzy człowiekiem a jego bliźnim Czyli mamy do czynienia z pierwszą tablicą gdzie po [4:34] hebrajsku te przykazania określa się jako Ben Adam [4:40] lamakom między człowiekiem a Bogiem i druga tablica Adam machawę roku między [4:45] człowiekiem a jego Bliźniąt tak czyli dwie tablice które [4:51] wzajemnie się uzupełniają i wspólnie regulują [4:57] całość stosunków pomiędzy Bogiem pomiędzy [5:02] człowiekiem i Bogiem i pomiędzy człowiekiem i człowiekiem w taki sposób łączy się to przykazania [5:11] tak po kolei pierwsze z pierwszej tablicy pierwsze z drugiej tablicy czyli pierwsze i szóste drugie z pierwszej tablicy drugi z drugiej czyli to będzie [5:20] drugi i siódme i tak dalej aż dochodzimy do tej naszej ostatniej pary o [5:26] wszystkich innych już sobie powiedzieliśmy Zachęcam do obejrzenia sobie tych filmów już są dostępne na YouTube [5:34] a dzisiaj ci ojca i nie pożądać żony bliźniego swego ani żadnej rzeczy która [5:40] do niego należy ostatnia para tak i po kolei przyjrzymy się tym przykazaniom [5:46] każdemu z nich a później popatrzymy na to Co je łączy czy faktycznie jest coś [5:51] Co je łączy czy to tylko kwestia takiego ułożenia żeby właśnie mieć ładnie [5:59] poukładane to przykazania tu 5 i tu 5 żeby zachować tą symetrię [6:05] przekazanie piąte powiedzieliśmy sobie że przekazanie zapisane jest księdza wyjścia księdza [6:13] powtarzanego prawa i że pomiędzy tymi wersjami są pewne różnice i teraz już [6:18] widzimy te różnice pierwsza wersja jest nieco krótsza brzmi ona tak Szanuj [6:25] swojego ojca i matkę dzięki temu długo żyć na ziemi którą pan Bóg twój ci daje [6:30] w wersji z Powtórzonego Prawa początek mamy ten sam Szanuj swojego [6:37] ojca i swoją matkę rozwinięcie tutaj mamy tak jak przykazał [6:42] ci pan twój Bóg by dzięki temu długo żyć na ziemi i dodatkowe elementy i cieszyć [6:50] się powodzeniem w ziemi którą daje ci pan twój Bóg na to że mamy w tej wersji z Powtórzonego Prawa [6:58] to wszystko co znajduje się w wersji z Powtórzonego z Księgi Wyjścia [7:04] dodatkowe rozwinięcie o stwierdzenie że to [7:09] nakazuje Bóg oraz rozwinięcie tego długiego życia o aspekt [7:16] tego że to ma być życie dobre ujęte to jest to Bo w taki sposób aby [7:21] cieszyć się powodzeniem ziemi którą pan Bóg twój ci daje [7:28] dobrze różnice skąd wynikają powiedzieliśmy sobie ostatnio że Księga Powtórzonego Prawa [7:36] stanowi podsumowanie tego zgodnie z nazwą tego co do tej pory [7:42] zostało powiedziane w kwestii właśnie prawa to jest są te słowa które Mojżesz [7:49] wypowiada tuż przed wejściem do Ziemi Obiecanej [7:54] stąd też ten dodatkowy element który się pojawia tak jak przekazał ci pan twój [8:00] Bóg tak Czyli odwołuje się tutaj do tego że przykazania zostały dane wcześniej w tej chwili są one podsumowane tak tutaj mamy [8:11] tą różnicę i dodatkowo rozwinięty jest ten element powodzenia w ziemi [8:19] to też pokazuje że jest to tekst późniejszy i [8:24] że ten element to oczekiwanie przebywania w tej ziemi [8:29] którą pan bóg daje izraelowi jest bliższy i staje się tym ważniejszy i [8:37] podobne też sentyment zobaczymy w kiedy będziemy sobie porównywać wersję w obu [8:45] księgach 10 przykazania [8:50] popatrzmy sobie na tekst hebrajski [8:56] interesuje nas tutaj wytłuściłam te elementy które nas tutaj będą interesować [9:06] postanawiamy się nad czasownikiem kavet tak który jest [9:12] tłumaczony albo czci albo Szanuj albo okazuj cześć [9:18] i podstawowa i on pojawia się w obu wersjach tak mamy do czynienia z tym [9:26] samym czasownikiem w obu przypadkach Jest to forma trybu rozkazującego raczej jest to nakaz Szanuj czci [9:40] i podstawowe znaczenie tego słowa w języku hebrajskim hebrajskim jest takim [9:45] bardzo prostym językiem już sobie też o tym mówiliśmy operuje często na konkretach i podstawowe znaczenie tego czasownika [9:55] jest być ciężki co się [10:01] ciężkie czyli i skąd Tutaj to przejście od [10:06] czegoś ciężkiego do czci czy szacunku Tak możemy myśleć o tym takim wyjściowym [10:14] konkretnym znaczeniu właśnie tego ciężarów czyli coś jest ciężkie Tak to [10:20] też właśnie ma ten spójnik ciężar zajmuje określoną przestrzeń [10:25] idąc dalej za tą myślą Możemy też powiedzieć że ma swoje znaczenie ma swoje miejsce [10:36] i stąd też rozwinęło się to bardziej abstrakcyjne znaczenie że w związku z [10:42] tym jest to godne uznanie tak godne uznanie godne [10:48] szacunku godne czci tak Czyli mogliśmy podsumować tutaj [10:57] ten nakaz jako Uznaj [11:03] swojego ojca swoją matkę oddawaj im ten szacunek na który [11:11] zasługują czyli [11:16] ładniej po polsku jest to umowane w kategoriach właśnie Szanuj czy czci tak [11:22] tutaj chciałam dać państwu trochę wgląd to jak rozwijało się znaczenie tego czasownika co też myślę w taki obrazowy [11:33] sposób pomaga nam zrozumieć ideę która się za nim kryje OK dalej [11:40] czyli kawę tak szanujemy od [11:46] imecha z ojca i matkę ojca twojego i matkę twoją Lema Annę tutaj ten element nas też interesuje to jest taki przyimek [12:00] złożony bardzo dosłownie mogliśmy tłumaczyć dla [12:06] celu po to aby aby Albo tak jak [12:12] widzieliśmy wcześniej aby dzięki temu tak czy abyś dzięki temu więc wskazuje [12:19] nam tutaj na cel tak Czyli czcij ojca [12:24] czcij matkę aby i tutaj teraz ten czasownik [12:31] tłumacz pamiętamy to tłumaczenie brzmi abyś długo żył tutaj dosłownie [12:38] ten czasownik a rach oznacza być długi tak i ta forma z którą tutaj mamy do [12:49] czynienia mówi gdybyśmy sobie mieli dosłownie to przetłumaczyć po to abyś [12:55] wydłub aby wydłużone były twoje dni [13:00] tak w ziemi którą pan Bóg twój daje tobie tak po to aby [13:06] wydłużone były twoje dni tak czy aby te dni w tej ziemi były długie czyli [13:12] dochodzimy tutaj w ten sposób do tłoczenia abyś długo żył [13:17] tak teraz tekst z Księgi Powtórzonego Prawa [13:23] również oddaje ten sam nakaz Szanuj czci [13:32] weha Aloha tak jak [13:38] nakazał pan twój Bóg tak Czyli Tutaj mamy ten dodatkowy element o którym [13:44] sobie mówiliśmy i tutaj dodatkowy element [13:50] I Saw i ten czasownik oznacza bardzo dosłownie [13:55] aby że coś jest dobre znowu możemy sobie tłumaczyć aby były [14:04] było dobrze dla ciebie tutaj dla ciebie czyli czci ojca aby wydłużone były twoje [14:14] dni tak jak wcześniej i aby było dobrze dla ciebie aby tobie było dobrze w ziemi [14:21] którą Bóg twój ci daje tak Czyli moglibyśmy sobie to podsmażyć w taki [14:28] sposób abyś długo i szczęśliwie Tak tylko że tutaj warunkiem nie jest [14:33] poślubienie księcia czy księżniczki ale oddawanie szacunku szanowanie ojca i matki teraz [14:46] Czym dalej wiąże się to przykazanie [14:52] możemy je podsumować w taki sposób że ono odwołuje nas do początku [15:00] wskazując na rodziców jako nasz początek początek każdego z nas [15:08] przekazanie to przypomina nam że [15:15] istnienie swoje bycie na tej ziemi życie zawdzięczamy nie sobie a komuś kto jest [15:24] poza nami czyli właśnie naszym rodzicom i szacunek o którym mowa w tym [15:30] przykazaniu należy się rodzicom właśnie z tego powodu że że są rodzicami z tego [15:39] powodu że obdarzyli nas życiem niezależnie od tego czy są dobrymi rodzicami czy są w ogóle dobrymi osobami czy są osobami godnymi [15:50] szacunku nawet jeśli według wszelkich standardów takimi osobami nie są należy [15:56] im się szacunek z powodu tego że właśnie obdarzyli nas życiem że dzięki nim [16:03] istniejemy I to prowadzi nas do myślenia i [16:11] odwołania się do tego ostatecznego początku do Boga stąd też [16:19] obecność tego przykazania na pierwszej tablicy właśnie wiem bo na pewno gdzieś [16:24] tam pojawiło mu się to pytanie dlaczego to przekazanie które mówi o relacji tak naprawdę między ludźmi tak no bo rodzice [16:33] są ludźmi jednak chociaż [16:39] zupełnie małe dzieci Pewnie myślą inaczej i nastolatkowie z drugiej strony [16:44] też pewnie myślą inaczej nie mniej rodzice są ludźmi a przykazanie [16:51] dotyczące relacji z nimi i umieszczone jest na pierwszej tablicy która jak powiedzieliśmy zawiera przekazania pomiędzy Bogiem a człowiekiem właśnie [17:00] dlatego że dzięki spojrzeniu na rodziców Dzięki [17:06] oddawaniu szacunku rodzicom możemy [17:12] odnieść się ostatecznie do Boga [17:17] i przed Bogiem też uznać swoje istnienie jako niepochodzące od nas samych tak [17:25] stąd też rodzice tutaj są jakby takimi pośrednikami pewien sposób pomiędzy nami [17:32] a Bogiem czyli patrzymy istniejemy dzięki komu Dzięki rodzicom dzięki komu [17:37] Rodzice dzięki przodkom przedkom przodkom i tak możemy dojść do tego pierwotnego źródła do Boga tak I równocześnie też [17:51] wyrażać w ten sposób wdzięczność to jest Ta cecha charakteru która jest formowana [18:01] przez to właśnie przykazanie czyli kształtuje w nas wdzięczność Tak za to że że jesteśmy że istniejemy i tak naprawdę [18:13] kiedy się o tym zastanowimy to Wdzięczność jest też podstawą wszystkich innych przykazań po hebrajsku [18:24] słowo czasownik które które oznacza dziękować oznacza również uznawać tak [18:32] czyli to jest ta postawa w której ja uznaję że [18:39] istnieje rzeczywistość poza mną i jestem jako człowiek zależny od tej [18:44] rzeczywistości tak Czyli jestem zależny od Boga i jestem tu [18:50] tylko i wyłącznie Dzięki niemu jest taka modlitwa modę Ani którą odmawia się zaraz po przebudzeniu Ta która mówi że [19:04] właśnie Mode Anitą ja uznaję albo Dziękuję tak dalej ona brzmi tobie Panie [19:13] Boże za to że przywróciłeś mi z samego poranku moją duszę wielka jest twoja [19:18] wierność czyli to jest taka właśnie podstawowa modlitwa która wyraża wdzięczność czyli uznanie tego że [19:28] to że jestem że istnieje odbywa się tylko i wyłącznie dzięki Bogu [19:35] i tak jak też widzieliśmy jest to przykazanie któremu towarzyszy [19:42] obietnica nagrody tak Szanuj po to abyś aby twoje [19:49] dni zostały wydłużone tak Czyli aby ich długo żył w tej ziemi i aby ci się [19:54] dobrze tam żyło tak takie są konsekwencje taka jest [20:00] nagroda wyznaczona za przestrzeganie tego przykazania dlaczego tak mędrcy mówią że [20:11] jest to najtrudniejsze przykazanie dlatego że właśnie [20:19] jesteśmy zobowiązani do oddawania szacunku rodzicom szanowanie rodziców [20:24] właśnie niezależnie od tego czy jest to łatwe bo są świetnymi rodzicami [20:30] kochającymi wspaniałymi i przychodzi nam to zupełnie naturalnie ale nawet jeśli [20:35] sytuacja taka nie jest również Każdy człowiek jest do tego [20:41] zobowiązany aby oddawać część rodzicom szanować rodziców [20:46] stąd też nagroda i oczywiście możemy się spodziewać że skoro jest to [20:58] przykazanie znajdujące się w dekalogu tak Czyli jest to rozwija się do całej kategorii przykazań które [21:07] wynikają z tego prostego stwierdzenia można by tutaj długo o tym mówić i [21:14] kalaficznie jest to bardzo mocno rozwinięte przykazanie i trochę więcej mówiłam już o tym w [21:25] czasie wykładu dotyczącego stosunków w rodzinie stosunków pomiędzy rodzicami i dziećmi dziećmi i rodzicami i zachęcam państwa [21:35] do obejrzenia sobie tego wkładu [21:41] a teraz przejdziemy już do kolejnego przykazania bo ona również jest bardzo [21:47] interesujące i tutaj zarówno do przykazanie ta dzisiejsza para jest taka [21:52] pani oczywista zarówno to przykazanie dotyczące szacunku dla rodziców jest taki nieoczywiste z tego względu że wydaje [22:01] się właśnie że powinno być na tej drugiej tablicy A jest na pierwszej tak [22:07] plus dodatkowo jest tutaj to przekazanie połączone z nagrodą i [22:14] tutaj podobnie rzecz się ma przykazaniem 10 [22:22] Gdzie jest powiedziane niepożądaj domu swojego bliźniego ani [22:27] żonę swojego bliźniego a nie jego sługi ani jego służącej a nie jego bydlęcia ani jego osła ani precyzyjnego należy [22:36] i podstawowe pytanie które tutaj jest zadawane brzmi [22:44] tak Czy można w ogóle nakazywać [22:51] komuś żeby czegoś chciał albo czegoś nie chciał A czy czy można to traktować rzeczywiście to stwierdzenie jako [23:01] przykazanie a tutaj mamy analogiczną sytuację do tego co o czym mówiliśmy [23:08] sobie kiedy omawialiśmy przekazanie pierwsze Ja jestem Pan Bóg twój który cię wyprowadziłem z ziemi egipskiej z domu [23:16] nie wolno tak czy jest to przykazanie czy jest to tylko wprowadzające stwierdzenie tak i tutaj również mędrcy [23:27] dyskutowali nad tym właśnie czy jest to przykazanie i na czym ono polega czego [23:34] właściwie dotyczy tak I tutaj sobie będziemy teraz odpowiadać na to pytanie OK [23:43] czyli tak nie pożądaj tak tak brzmi [23:49] ten zakaz a właściwie nie będziesz pożądał tak naprawdę i dotyczy [23:59] własności kogoś innego tak I tutaj oczywiście [24:05] na pewno pojawia się pytanie Co do miejsca żony tak która w wersji tego [24:13] przekazania z Księgi Wyjścia pojawia się po domu [24:19] a przed sługami tak i przed osłem [24:28] czy też wołem czy szerzej tak jak tutaj w tym tłumaczeniu [24:34] kategoria Wołów rozciągnięta jest do [24:40] zwierząt domowych do bydła tak czyli mamy tutaj do czynienia z własnością [24:50] która należy do kogoś innego i podobnie że trzyma w księdze Powtórzonego Prawa [24:57] tak tylko tutaj Proszę zobaczyć że żona wymieniana jest [25:02] na pierwszym miejscu Nie pożądaj żony swojego bliźniego tak i dalej [25:08] Podany jest dodatkowy czasownik nie pragnie jej domu swojego bliźniego [25:14] ani jego pola tak tutaj w tej pierwszej wersji nie pojawia się pola tak i dalej [25:19] już mamy to samo tak sługa służąca bydlę osioł i podsumowane to jest jako [25:30] cokolwiek wszystko co należy do bliźniego wszystko co należy do bliźniego należy do bliźniego nie masz każdego pożądać nie masz tego chcieć tak [25:38] kwestia żony tak i to o czym Asia tutaj wspominała różnych podziałów tego przykazania [25:46] tak w wersji katolickiej katechetycznej o której sobie wspominaliśmy też na naszym pierwszym spotkaniu mamy ten podział Nie [25:55] pożądaj żony bliźniego swego tak jako osobne przekazanie i ani żadnej rzeczy która go jest jako przekazanie dziesiąte czyli żona [26:04] ma swoje odrębne przykazanie 9 i 10 ani żadnej rzeczy która jego jest tutaj w [26:09] tej wersji talmudycznej jest to wszystko razem w 10 przykazaniu [26:16] No i rzeczywiście to trudno zaprzeczyć w tej sytuacji że tutaj mam do czynienia z wymienienie żony jako części [26:26] do mostwa całego tak jako jednego z elementów całego domostwa posiadania [26:32] mężczyzny tak Czyli rzeczywiście mamy tutaj zapis który świadectwo takiego patriarchalnego układu jak i wtedy [26:43] funkcjonował Natomiast chcę patrzymy też na księgę potocznego prawa tutaj tak jak [26:50] powiedzieliśmy sobie ostatnio kiedy czytaliśmy przykazanie dotyczące szabatu i jak uzasadnienie które występowało właśnie w [26:58] księdze Powtórzonego Prawa że widzimy w tej księdze że ona wykazuje się dużą [27:03] wrażliwością na te grupy słabsze tak I tutaj też [27:08] przez zmianę tak taką prostą tego że żona wymieniona jest jako [27:14] pierwsza tak jest jakby stanowi odrębną kategorię [27:20] nie wiesz szczególnie nam poprzez dwa różne przykazania tak ale [27:25] dwa różne zakazy jakby w tym w tym samym przykazaniu tutaj jest niepożądaj żony [27:31] swojego bliźniego w jednej kategorii i dalej wymieniane są kolejne rzeczy z czasownikiem Nie pragnie tak Czyli dom [27:42] i też dodany jest pole tak tutaj znowu mamy do czynienia z tą sytuacją która [27:47] sobie wspominaliśmy przy piątym przykazaniu że jesteśmy tutaj w księdze [27:53] potocznego prawa blisko realizacji tej obietnicy ziemi Więc też mamy ten [27:58] element pola który nie był tak istotny na wcześniejszym etapie historycznym [28:04] także tutaj widzimy też pewien rozwój historyczny tego jak te przykazania są [28:12] dokładnie sformułowane Tak widzieliśmy to przy okazji poprzedniego spotkania kiedy mówiliśmy o szabacie i też jest to widoczne [28:23] dzisiaj w naszych dzisiejszych przykazaniach dobrze popatrzmy sobie też na tekst hebrajski [28:32] i te zakazy brzmią lotach Mod tak analogicznie do wszystkich poprzednich [28:39] nie będziesz No czyli to nie jest tryb rozkazujący tak jak w przypadku nakazu [28:46] czci rodziców czy wyrażania szacunku rodzicom tutaj mamy do czynienia z formą [28:54] drugiej osoby w rodzaju męskiego nie będziesz tego robić tak Czyli będziesz I [29:01] tutaj ten czasownik tłumaczony jest jako pożądał tak czy nie będziesz pragnął [29:07] będziesz pożądał bardziej Może właśnie ten dosłownie obrazowo może nie tak [29:13] ładnie moglibyśmy powiedzieć nie będziesz [29:19] na cudze tak nie będziesz łakomił się albo nie będziesz [29:26] nabierał apetytu tak na coś co nie należy do ciebie [29:34] tutaj mamy jeden czasownik a w wersji Powtórzonego Prawa [29:41] mamy ten sam czasownik w lotach Mod tak Czyli masz pragną pożądałabym się na coś [29:47] co nie należy do ciebie Velo i nie będziesz [29:53] pitawe słownie nie będziesz chciał tak stąd też to pytanie o którym Jak można powiedzieć [30:03] komuś niech ci tak Czy można tak Czyli nie będziesz pożądał nie [30:12] będziesz pragnął a tutaj nie będziesz chciał Najczęściej jest to tłumaczone nie będziesz oglądał nie będziesz pragnął [30:21] OK czyli popatrzmy sobie teraz na treść i widzimy że faktycznie jest to zakaz [30:31] dotyczący myśli tak tych kategoriach że pojawia się gdzieś właśnie taka myśl że [30:37] chciałbym właśnie to co ma mój sąsiad tak gdzieś tam dotyczy też sfery woli a [30:46] nie działania stąd pytania mędrców Jak można to ująć w kategoriach praw tak że [30:55] kiedy faktycznie dokonuje się przekroczenie tego zakazu taki tutaj na te stanowiska były różne [31:07] w takim klasyczny sposób ten spór ujęty jest jako spór pomiędzy [31:24] faktycznie mamy tutaj do czynienia właśnie z tym zakazem dotyczącym samej myśli tak Czyli w momencie dokonuje się przekroczenie tego zakazu w momencie [31:34] kiedy pojawia się ta myśl chcę Właśnie to co ma ktoś inny tak natomiast [31:42] rano mówił że dopiero kiedy podejmujemy działania na podstawie tego pragnienia [31:49] posiadania tego właśnie co ma ktoś inny wtedy dokonuje się przekroczenie tego [31:54] przekazania i ostatecznie jakby [32:02] celem Kiedy myślimy sobie właśnie o celu tego przykazania i to jest myśl [32:10] który trzyma się tutaj tego że dotyczy że to właśnie tej sfery myśli i woli i [32:18] mówią o tym że celem jest ukształtowanie postawy wdzięczności za to co się posiada oraz przekonanie ukształtowanie przekonania że to co [32:31] posiada ktoś inny jest przeznaczony dla niego a nie dla mnie czyli bo tutaj [32:36] celem jest właśnie ukształtowanie takiej postawy [32:41] wewnętrznej i ostatecznie taki kompromis ustalenie halachiczne jakie osiągnięto [32:51] wniosek jest taki że jak najbardziej to celem jest ukształtowanie takiej postawy [32:56] wdzięczności czyli Sama myśl wtedy że chce to coś co ma ktoś inny [33:04] jest sprzeciwia się Duchowi tego przykazania ale faktycznie wykroczenie [33:11] następuje w momencie gdy dochodzi do Planowania jakichś działań które mają doprowadzić do tego żeby daną rzecz zdobyć tak czyli [33:21] to jest ten moment tak rozstrzygnięto że to jest moment nie Kiedy pojawia się sama myśl tak żeby przymyka gdzieś tam nam przez umysł myśl [33:31] chce mieć to co domem się ten samochód albo podoba mi się mąż czy żona mojego [33:41] bliźniego tak nie sam ten moment ale dążenie do tego żeby tą jego własność w jakiś sposób [33:51] przejąć tak jest wykroczeniem przeciwko temu przykazaniu taki później można Te [33:57] kroki mogą pójść w różnym kierunku natomiast już samym ten moment planowania jest wykroczeniem OK idąc dalej [34:08] określoną też że wykroczeniem przeciwko temu przykazaniu jest przymuszanie kogoś do tego aby sprzedał daną rzecz tak podoba mi się [34:21] nie wiem podobają mi się buty moje koleżanki i będę ją męczyć i nalegać tak [34:27] długo aż ona właśnie zechce mi je sprzedać albo może nawet dać w prezencie tak jakby wymuszać od niej ten moment to żeby mi dała w prezencie i nawet jeśli [34:40] ta osoba ostatecznie się zgodzi tak to fakt że ona robi to pod wpływem tego że [34:46] ja właśnie będę naciskać uporczywie Tak ona zrobi to [34:53] niechętnie i w związku z tym ja dokonuję przekroczenia tego [34:59] przekazania Nie pożądaj nie nieprawni tego kto ma coś innego [35:04] podobnie naruszeniem tego przykazania jest wykorzystanie swojej jakiejś tam [35:10] nadrzędnej pozycji do tego żeby uzyskać daną korzyść i tutaj opowiadać taką [35:17] taki przykład ciekawy znalazłam [35:22] który pokazuje też trochę realia z jakimi mamy do czynienia w Izraelu i tuż sytuacja [35:33] wygląda następująco tak Sytuacja która ilustruje nam w jaki sposób można [35:38] wykorzystać swoją pozycję do tego aby zdobyć dany przedmiot Otóż [35:46] w dzielnicy takiej bardzo ortodoksyjnej Był sobie Żyd też taki Ultra [35:53] ortodoksyjny który prowadził sklep ze srebrem i do tego sklepu wszedł [35:59] zupełnie świecki izraelczyk wysoki [36:05] rangą wojskowym tak to był generał i [36:12] wszedł tam z żoną oglądał jakieś wyroby jakąś biżuterię coś mi się spodobało i [36:19] chciał to kupić zapytał o cenę usłyszał że to jest cena 2000 dolarów zaplątaną rzecz i mówi do tego sprzedawcy No słuchaj ja dam ci [36:30] 1500 i sprzedawca mówi dobrze To ja ci sprzedaję za 1500 [36:37] a w tym sklepie w tym samym czasie był rabin ortodoksyjny który stanął i [36:43] powiedział do tego człowieka do tego Generała Rota chmur tak Czyli właśnie nieporządzaj tak [36:53] zwrócił mu uwagę że to co on zrobił to właśnie wykorzystał swoją pozycję tak [36:58] żeby był generałem że ten sprzedawca nie miał śmiałości [37:04] odmówić tak nie chciał bał się cokolwiek w każdym razie wykorzystał swoją [37:10] uprzywilejowaną pozycję do tego żeby nabyć tą rzecz tak taniej niż niż [37:20] ten sprzedawca chciał sprzedać tak Czyli on jakby sprzedawał trochę wbrew swojej woli nie był to zupełnie czysty Układ no i ten generał akurat w sytuacji [37:30] skończyła się w taki sposób że dopłacił tą różnicę czyli nabył ten przedmiot za tą pierwotnie wystawioną [37:39] ceną przykład tego jak właśnie wykorzystywanie [37:48] swojej pozycji przewidywanej może być naruszeniem tego przekazania niepożądaj [37:56] OK dobrze i tutaj ostatnia rzecz na jaką chciałabym zwrócić uwagę odnośnie tylko przykazania to fakt że właśnie jest to [38:05] ostatni też zakaz który pojawia się w tej drugiej tablicy tak będą [38:11] przykazanie dotyczące szacunku dla rodziców jest ostatnim przykazaniem [38:16] które pojawia się na pierwszej tablicy powiedzieliśmy w jaki sposób ono mimo że [38:24] bezpośrednio nosi się do rodziców przekierowuje nas też na myślenie o Bogu i jest też takim łącznikiem do tej drugiej tablicy gdzie mowa jest o [38:34] stosunku pomiędzy stosunkach pomiędzy ludźmi a te przykazania regulują stosunki międzyludzkie i Teraz dochodzimy do ostatniego [38:44] zakazu i możemy sobie popatrzeć na niego też w taki sposób że on jakby strzeże pozostałych przykazań tak jest takim [38:55] Dodatkowym obwarowaniem dla tych wszystkich wcześniejszych kiedy sobie pomyślimy że [39:04] Chęć posiadania danej rzeczy tak może doprowadzić [39:10] tak najprościej Patrząc do kradzieży tak chcę więc sobie to wezmę [39:17] ale też może doprowadzić do morderstwa tak albo też jeśli to jest pożądanie [39:28] czyjej żony czyjegoś męża może doprowadzić do cudzołóstwa ale też może [39:34] doprowadzić do składania fałszywego świadectwa czyli [39:41] fakt że to przykazanie tutaj pojawia się i to pojawia się jako ostatnie tak [39:46] pokazuje nam że jest ono ustawione jako Taki strażnik [39:52] poprzednich przykazań wcześniejszych Przykazań z tej drugiej tablicy zawsze [39:58] je mamy czasu szybko nam upływa ale chciałabym pokazać [40:03] takie przykłady które wymienione są w Biblii które pokazują [40:09] to jak właśnie naruszenie tego przykazania [40:16] dotyczącego pożądania może prowadzić do naruszenia [40:21] innych przykazań i tutaj klasycznym przykładem jest ahap król Izraela [40:28] powiedzieć że tutaj w przypadku Haba można się spodziewać tego że [40:35] no usłyszymy o nim coś niepochlebnego ponieważ jest przedstawiony w księgach [40:40] Królewskich jako jeden ze złych królów Izraela i [40:46] dzieła których dokonywał które są opisane w księdze królewskiej No nie są [40:52] pozytywne i Czytamy sobie w XXI rozdziale [40:58] następujące rzeczy po tych wydarzeniach miała miejsce następująca sprawa jest realczyk na bot miał wiec z Real winnicę tuż obok pałacu [41:08] achaba króla samarii i rzek Aha bo to na bota odstęp mi swoją winnicę a ja [41:14] urządzę sobie tą ogród warzywny gdyż jest ona tuż obok mojego pałacu tak Czyli ahabowi spodobała się ta Winnica chcę ją mieć zaczął jej pragnąć [41:25] pożądać i mówi dalej ja zajść dam Ci za nią winnicę lepszą od niej albo jeśli [41:32] wolisz zapłacę ci za nią cenę kupna w srebrze tak Czyli wydaje się że to jest uczciwa propozycja tak ale pamiętamy o tej sytuacji [41:40] wykorzystywania uprzywilejowanej pozycji tak I co się dzieje [41:47] lecz na bot odpowiedział Aha bo Niech pan ustrzeże abym ci miał odstąpić [41:52] dziedzictwo po moich ojcach tak Czyli na bok tutaj trzyma się tej swojej ziemi odrzuca tak jest w stanie odrzucić tą propozycję je [42:00] mimo że była to propozycja króla z kategorii propozycji nie do odrzucenia [42:06] Aha podszedł do swojego domu posępnej linki gniewne z powodu odpowiedzi jaką dał mu jest realczyk na Bot i dalej do akcji skracającą historię [42:16] wkraczajęzabel i która odwołuje się [42:21] do następujących działań znajduje sobie dwóch fałszywych świadków [42:29] którzy wskazują na bota na śmierć [42:35] za bluźnierstwo przeciwko Bogu i królowi [42:41] takie rzeczywiście na bot zostaje skazany i zostaje ukominowany za [42:47] bluźnierstwo przeciwko Bogu królowi na podstawie zeznań dwóch fałszywych świadków tak Czyli widzimy że mamy i następnie ta Winnica zostaje przyjęta [42:56] tak Czyli od momentu kiedy Aha zapragnął tej winnicy tak zostaje przykroczone [43:04] przykazanie dotyczące składania fałszywego świadectwa zostaje dokonany [43:09] morderstwo i zostaje dokonana ostatecznie kradzież przejęcie tej [43:15] winnicy tak to jak był przykład achaba ale też mamy sytuację pragnienia [43:28] które od którego nie był wolny również król który jest przedstawiony Jako król idealny Czyli Dawid tak i tą sytuację mamy opisaną w drugiej [43:40] księdze samura w XI rozdziale i sytuacja dotyczy oczywiście [43:45] bez potrzeby którą Dawid zobaczył w drugim wersecie Czytamy i [43:54] przytrafiło się że pod wieczór Dawid wstał ze swojego łoża i przechadzał się po trasie swojego Królewskiego domu i ujrzał z tego frazu kąpiącą się kobietę [44:02] a była to kobieta wielkiej urody taki ujrzał i zapragnął Dawid posła odbiór [44:09] czegoś się o tej kobiecie dopowiedzieć tak Czyli Już pojawiło się te plany żeby sięgnąć po to co nie należy do niego tak i znamy taką historię dalej [44:20] Dawid sprowadza potrzebę do pałacu współżyje z nią to trzeba zachodzi [44:28] w ciążę i konsekwencją tego jest ostatecznie [44:33] fakt że Dawid albo gdzieś tam ukryć swoje działanie wystawia kuriasza zleca zabójstwo [44:44] uliasza tak Czyli znowu tutaj widzimy mam do czynienia z sytuacją i cudzołóstwa i morderstwa i ostatni przykład [44:53] jego pożądania pragnienia do którego chce się odwołać znajdujemy w Księdze Rodzaju nazwałam to że to jest przykład obiektyw [45:04] i mężczyzny albo ludzkości tak trzeci rozdział [45:12] czy państwo domyślają to dotyczy wszystkie wersje a gdy kobieta zobaczyła tak to jest znowu powtarza się to że zobaczyła tak [45:21] tak jak Dawid zobaczył że drzewo ma owoce dobre do jedzenia i że były miłe [45:27] dla oczu i godne pożądania dla zdobycia mądrości zerwała z niego owoc i jadła dała też mężowi swemu który był z nią i ją trzymać i tutaj w tłumaczeniu muszę [45:36] tego nie widać ale określenia które się tutaj pojawiają że te Owoce były miłe dla i godnych pożądania dla zdobycia mądrości To są [45:46] dokładnie te dwa czasowniki o których była mowa No tych [45:53] Mod I love a b tak To są dokładnie te same rdzenie [45:59] tylko oczywiście tutaj inne forum tak Czyli Zaczęło się od tego [46:05] pożądania pragnienia i dalej które dalej przekształciło się w działanie którego [46:11] konsekwencje znamy Takie przykłady z życia wzięte z Biblii [46:19] wzięte odnośnie konsekwencji tego przykazania i fakturze występuje ona jako ostatnie [46:28] strzegojąc tych wcześniejszych które są wymieniane na drugiej tablicy dobrze [46:35] jeszcze ostatni krok czyli paralela tak Otóż Myślę że ona gdzieś tu po drodze [46:41] wybrzmiała teraz może sobie to tak podsumujemy jaka tu jest zasada która [46:47] łączy oba te przykazanie przykazania Otóż Nazwałabym to tak że to jest uznanie źródła [46:56] czyli fakt że ja istnieje żyje i wszystko co mam Nie pochodzi ode mnie [47:06] tak Czyli sam na moje istnienie zawdzięczką rodzicom to jest to piąte przykazanie i wszystko co mam też [47:15] zawdzięczam komuś zawdzięczam Bogu Tak czyli to jest [47:20] to przykazanie dziesiąte tak Czyli swoje istnienie zawdzięczam rodzicom i ostatecznie Bogu i wszystko [47:28] co mam zawdzięczam ostatecznie Bogu tak Czyli w obu tych przypadkach muszę wyjść gdzieś poza siebie i uznać [47:40] że właśnie Nie tylko tu ja istnieje także [47:46] jest źródło w Bogu które zapewniło mistnienie i wszystko to mam i w związku [47:54] z tym wszystko co ktoś inny ma nie należy do mnie tak to on dostał od Boga i to on to ma tak i to jest jego [48:03] czyli to właściwe uznanie tego źródła i tego co z tego źródła [48:10] przyszło do mnie i to co przyszło do kogoś innego tak i tą cechą charakteru [48:16] kształtowaną w obu tych przypadkach i tutaj powiedzieliśmy odnośnie 5 [48:22] przykazania jest wdzięczność Tak jak ta Wdzięczność jest tutaj kształtowana jeśli chodzi o to piąte przykazanie ale też jeśli chodzi o [48:33] przekazanie dziesiąte Tak jestem wdzięczny wdzięczna za to co mam [48:39] i w związku z tym Szanuję to co ma ktoś inny Tak jestem jak na za co mam to kim [48:47] jestem za swoje miejsce w życiu i szanuję sytuację drugiego człowieka tak można te dwa przykazania [48:59] podsumować znaleźć taką zasadę łączącą tutaj [49:05] dobrze i na koniec chciałabym popatrzeć jeszcze na obraz który pojawił [49:12] się na naszym pierwszym spotkaniu a mianowicie na torę jako na drzewo życia [49:17] gdzie nasze przykazania o których sobie mówiliśmy to są te takie właśnie [49:23] podstawowe kategorie które możemy porównać do korzeni drzewa z którego wyrastają [49:32] wzrasta pień wrastają gałęzie wzrastając raz mniejsze gałązki i to są to jest [49:40] cała Tora która wyrasta właśnie z tych podstawowych kategorii tak dlatego [49:46] właśnie są one takie szczególne dlatego są ważne i dlatego poświęciliśmy [49:52] im tę naszą podróż nasz cykl 6 spotkań dotyczących dekalogu który właśnie [50:00] kończymy Dziękuję bardzo rzeczywiście bardzo ciekawa bardzo długa podróż w której ale właśnie taka że chciałoby się jeszcze [50:13] dalej iść poprzez te gałązki myślę że znajdziemy jeszcze czas na różne rzeczy różne spotkania związane z dekalogiem [50:22] Zastanawiam się czy tego 10 przykazania gdyby spróbować je tak zmienić w jaki sposób W taki sposób W jakim pozostałe znaczy tak [50:36] skrócić jakby pozostałe są z tej części skrócone to czy to nie byłoby po prostu nie zazdrość albo nie odczuwaj zawiści można by to tak podsumować chyba [50:46] bardziej w stronę zawiści bo chyba bo zazdrość akurat jako taka właśnie zależy jak sobie tą zazdrość zdefiniujemy nie bo zazdrość taka myśl że [50:57] świetnie idzie temu człowiekowi Ciekawe jak on to robi Też bym tak chciała No [51:03] nie to jest raczej coś co gdzieś mnie popchnie w pozytywnym kierunku nie natomiast coś takiego aha On to ma nie a ja nie mam i teraz dlaczego i będę [51:13] drążyć to No właśnie to chyba w stronę zawiści idzie Nie trochę trochę to przypomina taką też starą bajkę o złotej rybce [51:22] która spełniała kolejne życzenia a wraz ze spełnianiem kolejnych życzeń rosła [51:28] zawieść w stosunku do tych co mieli jeszcze więcej prawda i ci którzy byli [51:34] tymi bohaterami bajki skończyli gorszej sytuacji niż byli na początku [51:40] być może to też wiąże trochę z tym piątym przykazaniem bo to jest również [51:46] to pewnego rodzaju obietnica że to cię nigdzie do niczego dobrego cię to nie doprowadzi tak naprawdę przy takim zamykającym przykazaniu [51:55] prawda OK Przejdźmy może właśnie do pytań ty [52:01] powtarzałaś kilkakrotnie w tym ostatnim przykazaniu takim współczesnym rozumieniu że pożąda kiszony pożądać męża jak jako żywo w [52:12] piśmie mamy do samą żonę i chyba do tego odnosi się właśnie pytanie jak we współczesnym judaizmie odnosi się do 10 przykazania i [52:23] pozycji kobiety w nim czy oddzielenie żony od inwentarza poszło nieco dalej No [52:28] myślę że poszło dalej [52:33] Nie no zdecydowanie tak to jakby ten bo jak rozumiem stosowane i do żony i do mężów i do żon i do mężów tak to też mówiliśmy sobie bo [52:46] to jest przykazanie które dotyczy tak zakaz tego pragnienia tak tu już [52:51] jest ten element który jest niewłaściwy ta i zakaz [52:58] właśnie gdzieś tam początki dążenia do realizacji tego tego pragnienia ale [53:05] jakbyś ściślesz grą z tą cudzołóstwo to już sobie też o tym mówiliśmy nie i to jest jakby ten moment który może prowadzić do cudzołóstwa nie I ono [53:14] dotyczy zarówno żonatego mężczyzna jaki zamężnej kobiety [53:19] także natomiast ten sposób zapisu sposób przedstawienia właśnie to co nas dzisiaj razi prawda w tym zapisie w tym [53:32] stwierdzeniu to że tu kobieta jest tak właśnie wymieniana jako element tego całego domostwa Nie no to zdecydowanie [53:40] Jest to po prostu ślad zapis historyczny tak z tamtego czasu z którym mam do [53:50] czynienia Natomiast ta idea duch prawa No jest taki jak jak powiedzieliśmy [53:57] sobie odnośnie tego przykazania żeby uznać swoją pozycję tak Czyli właśnie tą [54:08] żonę którą ja mam a też żonę czy męża którą ma czy którego ma ktoś inny nie jako jako jego tylko i wyłącznie a nie coś czy [54:21] w sytuacji w którą ja w jakiś tam sposób mogę wejść nie to nawet nie nie próbujemy iść w tym kierunku cofnijmy się do wskazania piątego czy czasownik [54:33] czcić użyty w piątym przykazaniu jest tożsame zużywany do opisywania ćwiczenia [54:38] Boga tak to jest ten sam czasownik on jest używany do opisywania czci [54:44] oddawanej Bogu czci czy szacunku którym otaczane są nie [54:50] wiem przedmioty związane z kultem też szacunek oddawany [54:56] królowi tak czyli to jest ten sam czasownik on odnosi się i do i do ludzi [55:03] i do przedmiotów i do Boga i kolejne pytanie czy szacunek dla rodziców [55:08] rozciąga się na przykład na ojca który był tylko anonimowym dawcą z banku nasienia A jak jest w przypadku dziecka urodzonego przez surogatkę kogo my [55:16] obowiązek czcić [55:21] A to są super ciekawe pytania Trzeba było sprawdzić robienie na pewno wiedzą [55:27] tak jak już wspominaliśmy jakby uaktualniane są [55:33] responsach na bieżąco rozstrzygnięcia halachiczne odnośnie właśnie kolejnych pojawiających się w dzisiejszym świecie [55:42] sytuacji patrząc na zasady gdzieś tam tak [55:50] matek surogatek No to był Powszechny zwyczaj w starożytności prawda ale dziecko było uznawane [56:00] tak to matka która urodziła surogatka No nie miała prawdą tego dziecka nie w związku z tym wydaje się że tutaj ten szacunek należą [56:09] się matce właściwej dla której to dziecko było rodzone tak natomiast jeśli chodzi o [56:17] sytuację właśnie jakiegoś pozaustrojowego zapłodnienia Tak jeśli [56:24] chodzi o to mogą być różne rodzaje tylko po prostu nasienia No ciekawe [56:31] w tej chwili to już jest coraz rzadziej spotykany problem przynajmniej w krajach zachodnich No bo weszło to jednak prawo do Poznania swoich korzeni [56:42] również biologicznych w wielu krajach natomiast no Jest sporo dzieciaków [56:48] wcześniejszych takich prób które No nie znają na przykład swojego ojca czy anonimowy czy nawet nie anonimowy [56:57] nie ale właśnie w kategoriach prawachicznego czy to jest ojciec ciągle prawda No to są to są to jest dobre pytanie do [57:07] sprawdzenia sprawdzę bo to jest ciekawe zagadnienie OK to jeszcze jedno pytanie widziałem inny układ tablic pierwsze trzy albo [57:16] cztery w zależności od podziału stosowane do Boga pozostałe do ludzi z czego taki podział wynika tak jest też taki podział że powiedziałabym bardziej [57:27] współczesny który wydaje się wynikać z takiej twardej logiki także rzeczywiście [57:32] te pierwsze cztery się odnoszą do Boga a to piąte dotyczące rodziców No skoro [57:38] rodzice są ludźmi tak no to odnosi się ono do ludzi czyli Przerzucamy je do tej grupy pomiędzy ludźmi człowiekiem i człowiekiem tak [57:49] natomiast tradycyjnie właśnie uznawany jest ten podział taki symetryczny 5 i 5 i to przykazanie piąte odwołuje się poprzez rodziców [58:00] ostatecznie do Boga jako źródła i też jest takim przykazaniem przejściowym właśnie dlatego że już dotyczy ludzi do tej następnej tablicy ale ten podział [58:09] żeby było 5 i 5 jest utrzymywany Iza bardzo bardzo serdecznie ci dziękuję [58:15] za dzisiejsze spotkanie i za cały ten cykl który myślę że [58:20] wielu osobom pomógł zagłębić się w ogóle w istotę czegoś co znamy praktycznie na [58:27] pamięć nad czymś na ogół w tej chwili nie zastanawiamy bo to jest jedna z takich pierwszych rzeczy których się uczymy jako dzieci i potem gdzieś tam to [58:36] zostawiamy Tymczasem tu pokazałaś No takie warstwy [58:42] o których na co dzień się nie mówi o których Czasami trudno nawet nakazali jak usłyszeć więc zapraszam państwa do obejrzenia całego cyklu a jeżeli chodzi [58:51] o dzisiaj to Raz jeszcze dziękuję i życzę miłego wieczoru dziękuję bardzo --- Przygotowane przez: mgr Joanna Gacka Kontakt: j.gacka@ewst.pl