TRANSKRYPCJA: "Dekalog krok po kroku. Cz. 3 | EWST online" Data publikacji: 08.05.2023 Długość: 55:14 --- [0:04] [Muzyka] [0:04] [Muzyka] [0:15] Dobry wieczór państwu jest wtorek godzina 19 online i zgodnie z zapowiedzią z zeszłego tygodnia [0:24] kontynuujemy naszą wędrówkę krok po kroku przez [0:31] kolejne przykazania dekalogu jest z nami już Izabela Buczkowska Która z naszym [0:38] przewodnikiem w tej wędrówce Dzisiaj będziemy omawiać przykazania drugie i [0:44] siódme i za zapraszam Dobry wieczór zatem wyruszamy w naszą podróż w kierunku refleksji nad dekalogiem [0:55] właściwie tak wędrujemy już sobie krok po kroku od kilku tygodni i w tym czasie [1:00] mieliśmy już okazję przyjrzeć się dekalogowi jako całości W zeszłym [1:06] tygodniu skupiliśmy się na przekazaniu pierwszym i szóstym a dzisiejszego [1:13] wieczoru przyjrzymy się dokładnie przykazaniu drugiemu i przekazaniu siódmym zapraszam [1:22] zatem wędrujemy sobie krok po kroku przykazanie drugie i siódme zapisane są [1:28] te przykazania księdze wyjścia w rozdziale 20 w III wersecie i w księdze Powtórzonego Prawa w piątym [1:38] rozdziale 7 wersecie to jest przykazanie drugie nie będziesz miał innych bogów przede mną oraz księdze wyjścia w rozdziale 20 w [1:47] wersecie 13 i księdza Powtórzonego Prawa 5 rozdział werset osiemnasty nie [1:53] cudzołóż dlaczego tak liczymy te przykazanie ja tylko krótko Przypomnę Nie będę tutaj [2:01] powtarzać tego o czym już mówiliśmy w naszym pierwszym spotkaniu Otóż liczymy [2:08] te przekazania zgodnie z tradycją talmudyczną i w związku z tym [2:14] przykazanie nie będziesz miał innych bogów przede mną jest przykazaniem drugim tak jak tutaj widzimy A przykazanie nie cudzołóż i jest [2:23] przykazaniem siódmym tak jest to pewnie troszkę inna kolejność niż teatr który jesteśmy przyzwyczajeni inny sposób liczenia Ale [2:32] jak sobie zobaczymy pod koniec tej naszej wędrówki Ta treść [2:38] owych 10 przykazań jest spójna w każdym systemie [2:43] powiedzieliśmy też sobie że po hebrajsku to co nazywamy dziesięcioma [2:49] przykazaniami nazywa się 10 słowami tak ja tutaj używam tego terminu przykazanie [2:54] dlatego że jest ono powszechnie używane i nie chcę tutaj [2:59] za bardzo forsować tego określenia słowa czy [3:05] twierdzenia ale tutaj Nadmieniam dla porządku że [3:10] jest to 10 słów 10 twierdzeń które zostały tak jak [3:17] to widać na zdjęciu zapisane na dwóch tablicach pierwsza tablica zawiera przykazania Ben Adam lamakom czyli między człowiekiem a [3:26] Bogiem i z tej tablicy pochodzą nasze dwa pierwsze przykazania To które to któremu przyglądaliśmy się ostatnio [3:35] i dzisiejsze i druga tablica która zawiera przykazania [3:43] Ben Adam lachawy czyli między człowiekiem a jego bliźnim tak Czyli [3:49] jest to ten zestaw przykazań który reguluje stosunki międzyludzkie podstawowym zakresie i tutaj znajdują się omawiane ostatnią przykazania i do [3:59] których które którym chcemy się zająć dzisiaj tak Czyli przykazanie lokiet Cat [4:04] czyli morduj i przekazanie cudzołóż [4:11] i powiedzieliśmy też sobie ostatnią że [4:16] pomiędzy tymi przykazaniami z pierwszej i drugiej tablicy zachodzą paralele i Jak państwo tutaj widzą pogrupowane są one właśnie takimi [4:27] dwójkami i tak się nimi zajmujemy tak ostatnio pierwsze i szóste dzisiaj drugi [4:33] i siódme i będziemy tą naszą wędrówkę krok po kroku przez te pary przykazań kontynuować kiedyś w najwyższej przyszłości [4:40] zatem przekazanie drugie po hebrajsku przykazanie to brzmi [4:48] logihilcha elohim a harim al panele [4:54] czyli Dosłownie tak sobie tutaj pozwoliłam na takie dosłowne tłumaczenie i od razu tutaj taka dygresja nie jestem absolutnie zwolenniczką dosłownych [5:06] przykładów tak byłyby one na dłuższym etapie nie do zniesienia przy dłuższym [5:12] czytaniu natomiast warto czasem sięgnąć z takiego dosłownego tłumaczenia jako [5:18] narzędzia które może nam pomóc próbie zrozumienia tekstu tak dlatego że ono pozwala jakoś tam oderwać się od [5:28] tych już znanych nam słów które już sobie zdążyły wyryć swoje ślady trwałe w [5:35] naszym umyśle i pozwala spojrzeć inaczej i być może dzięki temu lepiej zrozumieć [5:41] co ten tekst mówi tak dlatego tutaj takie to tłumaczenie Może niezbyt zgrabne nie będzie dla ciebie innych bogów przede mną [5:50] ale wydaje mi się że dzięki takiemu ujęciu tego przekazania widzimy jego absolutny charakter taki stoł [6:04] zakaz ujęty w formie czasu przyszłego czyli w zasadzie [6:11] takiego absolutnego stwierdzenia że nie będzie [6:16] dla kogo Dla ciebie innych bogów tutaj użyte jest słowo [6:24] elohim tutaj właśnie tak i ostatnio rozmawialiśmy [6:32] trochę o tym słowie państwa zadawali pytania czy to jest [6:38] liczba mnoga czy to jest liczba pojedyncza i mówiliśmy sobie wyżej w tym wcześniejszym w wersecie użyta jest [6:46] użyte jest określenie elohim które ma gramatycznie formę liczby mnogiej ale występuje bitwy pojedynczej tutaj natomiast [6:54] widzimy że łączy się ono to słowo elohims przymiotnikiem nogi [7:01] zatem Tłumaczymy je właśnie w taki sposób innych bogów [7:07] zatem ciekawe jest taka obserwacja że odnośnie [7:14] tych innych użyte jest to samo określenie którego używamy w stosunku do [7:19] Boga Co też podkreśla nam to jak bardzo istotne jest tutaj ten zakaz [7:27] tak zatem Zobaczmy sobie widzimy że przykazanie to jest bezpośrednią kontynuacją przykazania [7:36] pierwszego tak powiedzieliśmy sobie że to pierwsze przykazanie pierwsze twierdzenie pierwsze słowo które brzmi Ja jestem Pan Bóg twój który [7:48] wyprowadziłem cię z ziemi Egiptu z domu niewoli tak i powiedzieliśmy sobie że [7:54] Widzimy tutaj nakaz wiary czyli przyjęcia prawdy o istnieniu [8:02] Boga i działania zgodnie z tą prawdą i teraz to po pierwsze podstawowe [8:08] działanie wyrażone jest właśnie w naszym dzisiejszym tekście tak Czyli nie będzie [8:15] dla ciebie innych bogów tak to jest pierwsze działanie Czyli pierwszy zakaz [8:20] pojawia się wraz tutaj z tym stwierdzeniem tak pierwszy zakaz z [8:28] którego wywodzą się wszystkie inne zakazy obecne ich Dekalogu i w całej [8:35] torze tak tutaj znowu wracamy do tego obrazu tory jako drzewa życia gdzie [8:41] tutaj Dekalog to są korzenie a te dwa pierwsze [8:48] przykazania są taką zupełną podstawą mówi się o tym że z nich właśnie wywodzą [8:54] się z tego pierwszego wszelkie nakazy a z drugiego wszelkie zakazy obecne torze [9:03] przykazanie to pokazuje nam na fundament przymierza Tak pamiętam Mogliśmy sobie [9:11] też o tym wcześniej że przykazania Dekalog pojawiły się w kontekście [9:17] przymierza że są można powiedzieć taką swoistą konstytucją przymierza [9:22] Przymierze które zostało zawarte pomiędzy Bogiem a jego ludem w którym Bóg jest panem lub jest jego poddanym i każdy każda strona spełnia [9:36] określone warunki tak Bóg jako pan przymierza jak pan [9:41] przymierza obowiązuje się do tego żeby okazywać wszelkie łaski z pokoju ludowi jeśli ten będzie wobec niego lojalny z czego [9:52] wypływają dalsze działania tego ludu tak regulowane konkretnymi dalszymi nakazami [10:01] w różnych dziedzinach życia człowieka tak Czyli widzimy że ta lojalność jest [10:11] podstawowym Wymogiem wobec podstawowym Wymogiem władcy pana [10:18] przymierza wobec swojego ludu Ciekawe jest to że ten wymóg jest [10:26] również [10:31] najistotniejszym wymaganiem bardzo podkreślanym w przymierzach zawieranych [10:37] na starożytnym Bliskim Wschodzie taką między wielkimi królami władcami a pomniejszymi w basenymi państwami tak [10:48] tam ten wymóg lojalności jest podstawą bez tego nie ma przymierza czyli [10:54] praktycznie wypowiedzenie tej lojalności jest zerwaniem przymierza tak Czyli widzimy czujemy już wagę tutaj tego pierwszego [11:05] zakazu które się pojawia w torze i tekst zrobiliśmy jest źródłem wszelkich innych zakazów i w dekalogu i [11:17] całej torze [11:23] co za tym idzie złamanie każdego innego zakazu jest [11:30] złamaniem pierwszego tak na zasadzie wypowiedzenia lojalności wobec dawcy tych przykazań [11:42] stąd też tak bardzo jest to przykazanie tutaj podkreślone [11:52] faktem że Bóg mówi w pierwszej osobie tak I w tym poprzednim o którym [11:58] mówiliśmy sobie w zeszłym tygodniu i w tym naszym dzisiejszym przykazaniu Bóg [12:03] mówi w pierwszej osobie Ja jestem Pan Bóg twój który cię wyprowadziłem nie [12:11] będziesz miał innych bogów przede mną [12:17] od kolejnego przykazania już to się zmienia to [12:23] będziemy też sobie o tym mówić na kolejne spotkanie Kiedy już się będziemy zajmować trzecim przykazaniem i ósmym i później [12:32] kolejnymi przykazaniami Tak ale tutaj podkreślone jest określona jest waga [12:38] tych dwóch wprowadzających przykazań tak pierwszego nakazu i pierwszego zakazu [12:47] w tradycji muzycznej znajduje się też midraż taki [12:52] który opowiada o tym że te dwa przykazania [12:59] słyszał cały naród że te dwa przykazania cały naród słyszał [13:05] bezpośrednio a później prosił Mojżesza żeby Bóg już więcej nie [13:12] mówił do całego narodu tak jest to zapisane również w księdze wyjścia [13:19] Natomiast w taki sposób jest to rozwinięte w tradycji w midraszu tak o czym nie ma mowy bezpośrednio w samym tekście [13:31] wyjścia że prośba ludu nastąpiła po tych dwóch pierwszych przykazaniach tych dwóch pierwszych fundamentalnych [13:41] No i możemy sobie teraz zadać pytanie tak czy to przekazanie jest nadal [13:47] aktualne tak bo wydaje się że kwestia czczenia jakiś innych bogów [13:56] bałwochwalstwa takiego bardzo prostego wydaje je się rozumienia kultu [14:04] oddawania czci Bogu należy już do przeszłości [14:10] ale czy rzeczywiście tak jest sam ma znowu tradycja ta medyczna [14:18] wskazywałaby na to że ten problem faktycznie został zakończony znajdujemy [14:23] taki ciekawy opowiadanie o tym jak to mędrcy jeszcze kiedy istniała wielka rada sanhedryn zwrócili się z prośbą do [14:35] Boga o to żeby usunął te tendencje do obu warstwa spośród ludzi i co ciekawe [14:42] rzeczy dotyczyła nie tylko wybranego narodu nie tylko Izraela ale [14:49] miała dotyczyć całej ludzkości tak proszono o to żeby [14:55] zniknęły żeby bałwochwalstwo tak to jest ujmowane zniknęło z powierzchni ziemi [15:01] żeby odeszło i tutaj Bóg zdecydował się przychylić do tej [15:08] prośby Ale miało to też swoje konsekwencje zgodnie z tym dresem takie że zakończyło to też [15:17] ery proroków proroctwa czyli moglibyśmy powiedzieć że to są takie dwie strony tej całej sytuacji muszę z jednej strony [15:29] spadła ludzka wrażliwość nam podatność możemy powiedzieć na [15:38] takie oddawanie czci innym bogom na [15:45] propagowanie kultu obcych bóstw a z drugiej strony też spadła wrażliwość na [15:52] głos Boży jako taki czyli na głos Boży przekazywany w proroctwie [15:59] tak Czyli Podsumowując to opowiadanie wyglądałoby [16:04] na to że ten problem jako ludzkość mamy już za sobą [16:10] ale czy na pewno a tutaj ten znak zapytania się pojawia i chciałabym tutaj [16:15] odwołać się do myśli [16:22] rabiego Mendla Skocka to był chascycki założyciel dynastii [16:33] który powiedział coś takiego niekiedy wypełnienie mitwy przykazania [16:39] staje się mało państwem tak jak możemy to rozumieć niekiedy [16:46] wypełnienie mitwy przykazania staje się bałwochwalstwem czyli na pewno mamy [16:52] tutaj do czynienia z takim pogłębionym rozumieniem bałwochwalstwa bałwochwalstwa jako [17:02] [Muzyka] wypowiedzenia lojalności Bogu w sensie [17:07] takim że jak jakakolwiek inna wartość zajmuje jego miejsce tak nawet [17:14] paradokswalnie może to być przestrzeganie przykazań [17:21] możemy to podsumować w taki sposób że Jeśli pojawia się jakikolwiek cel [17:27] który powoduje porzucenie lub zawieszenie zasad etycznych i staje się powodem krzywdy człowieka [17:37] staje się on fałszywym Bogiem Czyli jeśli [17:43] dążeniu do biorąc pod uwagę tutaj [17:50] tą sentencję robię komend dla Skocka wypełnianiu mitwy Nawet człowiek zapędzi [17:57] się w taki sposób że samo to przykazanie stanie się ważniejsze niż sam bóg i [18:08] dobro innego człowieka do którego przykazania mają stycznie prowadzić to [18:15] staje się to fałszywym Bogiem tak także [18:20] wydaje się że myśląc w takich kategoriach to widzimy [18:26] że tych aktualnie fałszywych bóstw [18:32] również może być całe mnóstwo tak poczynając od [18:40] różnych ideologii na [18:45] dążeniu do doskonałości własnej kończąc tak w takim paradoksalnym ujęciu idąc [18:53] tutaj za myślą rabie komend Laskowska [18:58] tak Czyli [19:04] możemy sobie to rozważanie nasze kontynuować dalej [19:09] myśląc o rozwinięciu tego przykazania w kolejnych wersetach [19:15] tak a mowa dalej jest o tym żeby nie czynić żadnej [19:22] rzeźby ani żadnego obrazu tego co jest na niebie wysoko ani tego co jest na [19:27] Ziemi nisko ani tego co jest w wodach podziemia nie będziesz oddawał im osłonu nie będziesz im służył ponieważ ja pan twój [19:39] Bóg jest bogiem zazdrosnym który każdy występek ojców na scenach do trzeciego i [19:44] czwartego pokolenia względem tych którzy mnie nienawidzą okazuje zaś łaskę aż [19:50] dotysięcznego pokolenia tym którzy mnie miłują i strzegą [19:58] moich przykazań [20:06] OK czyli mamy tutaj rozwinięcie tego przykazania [20:11] tradycji protestanckie Jak pamiętamy jest to osobno liczone przykazanie tak i [20:20] odwołuje się tutaj do tego rozwinięcia dlatego że też na którymś z naszych spotkań Padło pytanie odnośnie właśnie tego zakazu czynienia [20:29] rzeźby podobizny obrazu tak Dlatego zwracam uwagę tutaj szczególnie [20:36] specyficznie na na tą kontynuację i czytamy tutaj tak nie będziesz nim [20:43] żadnej rzeźby żadnego obrazu czyli Wydaje się że jest to zakaz [20:49] absolutny tak Czyli absolutny zakaz jakichkolwiek jak podobizne obrazów [21:00] natomiast kiedy czytamy dalej mowa jest o oddawaniu pochłonnu w [21:07] służeniu właśnie tym obrazem tak także z kolei [21:12] tutaj ten kolejny werset 5 pokazywałby na pewne ograniczenie [21:19] tego zakazu [21:24] i ten werset 5 Podaję również uzasadnienie ponieważ ja jestem Bogiem zazdrosnym i to samo uzasadnienie pojawia się w [21:35] rozdziale piątku Powtórzonego Prawa gdzie mamy zapisaną również tą wersję dekalogu tak I tutaj [21:44] to rozwinięcie postaci zakazu czynienia podobizm [21:50] jest takim samo i uzasadnienie również jest takie samo które odwołuje się do [21:56] tego że Bóg jest zazdrosny jest tutaj użyte takie ciekawe hebrajskie określenie Kana które odnosi się tylko i wyłącznie do Boga [22:08] i to tłumaczenie zazdrosne jest bardzo dokładnym dosłownym tłumaczeniem [22:15] hebrajskiego i Widzimy tutaj obraz Boga który [22:22] zdecydowanie jest zaangażowany A takie bardzo [22:27] antropomorficzny obraz Boga którego zdecydowanie jest zaangażowany w ten związek ze swoim ludem tak zaangażowany używając kategorii antropomorficznych [22:37] emocjonalnie i chcę mieć ten swój lud na wyłączność [22:45] stąd też taka waga tego zakazu tak nie będziesz [22:51] miał innych bogów nie będziesz wykonywał podobizm ciekawe [22:58] jest również kiedy sobie popatrzymy na konsekwencje tak jest powiedziane że Bóg [23:07] każe występek ojców nasennach do trzeciego czwartego pokolenia natomiast pokazuje łaskę do tysięcznego pokolenia tym którzy miłują i Strzegom przykazań [23:16] tak Czyli znowu mamy tutaj pokazany charakter Boga ten Bóg jest Bogiem który [23:27] chce przede wszystkim okazywać miłość [23:34] albo Łaska mamy tutaj w tłumaczeniu pojawia się w oryginale słowo The set [23:41] które wskazuje na łaskę ale możemy je też tłumaczyć tam jest [23:52] dużo więcej to jest dużo bogatsze Pojęcie które właśnie jest pokazuje na [23:58] tą cechę Boga tej niezasłużoną trwałą [24:06] przychylnością wobec jego ludu i właśnie hesset jest też Podstawą tego że Bóg [24:14] zawiera Przymierze ze swoim ludem Tak więc ten kontekstrzymierza jest tutaj [24:19] bardzo istotny tak zatem Bóg ma mnóstwo peset dla [24:27] swojego ludu jest gotów okazywać tą swoją wierną miłość konsekwentnie tak aż dotysięcznego [24:38] pokolenia czyli bardzo bardzo długo bardzo bardzo [24:43] obficie tak nie wiem czy wiedzą państwo słowo liczebnik Tysiąc jest największym [24:51] licznikiem jakim znał starożytny hebrajski tak i ten liczebnik jest tutaj właśnie użyty natomiast występek karany jest [25:00] do trzeciego i czwartego pokolenia taki tutaj interpretacja jest taka że jest [25:07] karany wobec tych którzy mnie nienawidzą czyli z jednej strony [25:13] jest tutaj występek ojców ale karani są synowie tak czy wnukowie ci którzy Boga [25:22] nienawidzą Czyli można powiedzieć pielęgnują ten [25:28] występek ten grzech ten brak lojalności konkretnie tutaj [25:33] wobec Boga w swoim życiu i to jest karane także Podsumowując całą sytuację [25:41] tutaj i bałwochwalstwa i czynienia podobizne tak zatem czy jest to zakaz [25:48] absolutny mamy w tym zakazie nawiązanie do porządku stworzenia [25:56] przedstawionego przez tory gdzie to człowiek jest obrazem Boga [26:03] żebym powiedzieć jedynym autoryzowanym obrazem Boga i mówię tutaj o [26:10] fragmencie z Księgi Rodzaju z pierwszego rozdziału albo Posługując [26:15] się terminologią hebrajską z bershit czyli z początku [26:22] gdzie mamy powiedziane tak 7 werset stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz [26:33] stworzył go na obraz Boga stworzył ich jako mężczyzna i kobieta [26:41] tak także widzimy tutaj to określenie obraz podobieństwa tak człowiek jest tym [26:48] obrazem na podobieństwa podobieństwem bogata zatem absolutnie nie ma potrzeby [26:53] innych obrazów Boga taki był pomysł Stwórcy że swój obraz umieszcza [27:04] w człowieku i tym ideałem jest człowiek podporządkowany tylko i [27:11] wyłącznie swojemu Stwórcy który odzwierciedla jego obraz dla reszty dla reszty stworzenia to jest ten ideał taki taki był zamysł Zgodnie z tym co [27:24] mówi nam Tora tak w związku z tym tą podstawą fundamentem [27:31] relacji Boga i człowieka jest [27:36] nakaz patrząc pozytywnie lojalności tylko i wyłącznie wobec stwórcy [27:47] i w taki sposób też większość autorytetów logicznych interpretuje ten zakaz w kontekście oddawania czci tak Czyli a nie jako absolutny zakaz [27:59] dotyczący Sztuk Pięknych chociaż oczywiście są tutaj odrębne zdania i w trakcie historii też bardzo czasem w [28:14] sposób absolutny interpretowano ten zakaz i takim ciekawym przykładem jest [28:20] Chociażby tak zwana hagada Ptasia tak Czyli opowieść mówiąca o wyprowadzeniu [28:28] Izraela z niewoli którą czyta się w czasie Święta pesach tekst średniowieczny z ilustracjami [28:36] w których ludzie mają ptasie dzioby ptasie twarzy [28:44] dlatego żeby właśnie re spektować tutaj ten zakaz także są również takie bardzo absolutne [28:54] interpretacji tego zakazu ale w większości jest on interpretowany jako [29:00] dotyczący tego kontekstu kultowego oddawania czci innym bogom [29:06] dobrze czyli to było to podstawowe drugie przykazanie podstawowy zakaz tak [29:13] także idziemy sobie dalej teraz do przekazania siódmego tak to jest nasz [29:19] drugi dzisiejszy bohater dzisiejszego wieczoru i do przekazanie brzmi nie [29:25] cudzołóż zaznaczyłam tutaj taką ciekawą grę słów tak to przykazanie [29:34] po hebrajsku brzmi lokinaf nie cudzołóż [29:42] można też widzieć tutaj właśnie takie odniesienie do określenia ten up czyli [29:50] dosłownie dawać gniew czy wywoływać gniew tak i czyim Gniewie jest tutaj [29:58] mowa mowa jest w tym kontekście o gniewie [30:03] Bożym tak dlaczego dlaczego zaraz sobie na to na to pytanie odpowiemy Wszystko mam nadzieję za chwilę stanie się jasny [30:16] jak rozumiemy cudzołóstwo cudzołóstwo jest to [30:23] akt seksualny mężczyzny z kobietą która jest żoną [30:28] innego mężczyzny czyli z kobietą zewnętrzną tak to jest technicznie [30:35] określenie cudzołóstwa doprecyzowanie tutaj znajdujemy albo w naszym kontekście w którym się zajmujemy [30:45] w którym siódmym przykazaniu jest powiedziane nie cudzołóż tak ale doprecyzowanie znajdujemy w księdze kapłańskiej [30:52] w kolejnej księdze tory gdzie prawa są rozwinięte i gdzie jest powiedziane [30:58] jeżeli mężczyzna cudzołoży z żoną innego mężczyzny z żoną bliźniego to oboje [31:03] cudzołożnik są różnica muszą ponieść śmierć tak to oboje muszą ponieść śmierć czyli i tutaj mamy to podstawowe rozumienie cudzołóstwa z [31:14] wyeksplikowaną karą w postaci kary śmierci Czyli widzimy znowu tak jak zakaz oddawania trzciny innym był [31:27] podstawowym zakazem tak tutaj zakaz ZUS też z podstawowym zakazem tak jak [31:33] wcześniej omawiany w zeszłym tygodniu zakaz morderstwa który również karany [31:40] jest śmiercią Także mamy tutaj do czynienia z tymi podstawowymi zasadami [31:45] regulującymi stosunki międzyludzkie i znowu tutaj kiedy chcemy odwołać się [31:54] do ideału według porządku przedstawionego w to że [31:59] mówimy o związku jednej jednego mężczyzny i jednej kobiety tak i [32:06] jakiekolwiek inne kontakty seksualne [32:12] nie są do wypuszczane tak natomiast znowu technicznie cudzołóstwo mówimy o cudzołóstwie tylko [32:23] w przypadku kontaktu z kobietą zamężną tak [32:33] dobrze i to jest znowu ten ideał tak tak jak [32:41] odwołać to się można znowu do tekstu [32:46] Gdzie jest powiedziane że stworzył Bóg człowieka na obraz swój na obraz Boga [32:52] jako mężczyznę jako niewiastę i pobłogosławił I nakazał im [32:59] rozmnażanie napełnianie ziemi i ten ideał w tradycji [33:06] judaistycznej Jest tutaj wyrażony przez określenie szalun Bait przez pokój domu [33:14] słownie przez spokój domowy czyli dążenie do budowania harmonijnej trwałej [33:22] relacji opartej na o podstawową zasadę lojalności [33:27] i taki kontekst sprzyja właśnie trwałości związku i wszelkie inne [33:35] działania w tym wszelkie inne kontakty seksualne które niszczą tą [33:44] lojalność niszczą też trwałość związku [33:49] tak dlatego nie tylko technicznie rzecz biorącego [33:54] jest niedopuszczalne ale tym ideałem są [34:00] kontakty seksualne w małżeństwie one zgadzają się z całym kodeksem świętości [34:11] i z tym ideałem szalą Bike które mówi Tora w rozumieniu i rozwinięciu [34:18] drabinicznym dobrze czyli mamy tutaj [34:24] Siódme przykazanie i trochę już tutaj zarysowałam też paralele i one wydają [34:31] się tutaj w tym przypadku dosyć oczywiste [34:36] ale Przyjrzyjmy się i może jeszcze troszkę bardziej dokładnie żebyśmy mieli [34:42] taki Pełny obraz sytuacji tak jak jest powiązanie przekazań widzimy że podstawą [34:49] dla przymierza boga i jego ludu i z wierność tak widać to w tym drugim [34:57] przykazaniu i też widzieliśmy na podstawie tego VII [35:02] przykazania i jego rozwinięcia że Wierność jest też podstawą małżeństwa czyli łatwo tutaj wyłapać związek pomiędzy tymi dwoma [35:13] przykazaniami Ciekawe jest to że w Biblii Małżeństwo jest obrazem przymierza Boga [35:22] Izraela Tak to jest wielokrotnie przywoływany obraz [35:28] między innymi u ozeasza ale nie tylko u niego proces wielokrotnie odwołują się i [35:36] porównują małżeństwo [35:41] do przymierza albo Przymierze do małżeństwa i bardzo często tym obrazem [35:50] niewierności Boga niewierności Izraela wobec Boga jest obraz cudzołóstwo tak Czyli [35:59] bawochwalstwo przyrównywane jest do cudzołóstwa dokładnie tak jak tutaj mamy tą paralę pomiędzy drugim a 7 przykazaniem [36:09] chciałabym też przeczytać fragment z księgi ezasza [36:16] drugi rozdział od 18 wersetu tak gdzie widzimy właśnie Małżeństwo Jako obraz przymierza Boga [36:25] Izraela i stanie się w tym właśnie dniu oświadcza pan że zawołasz do mnie mój [36:32] mężu nie powiesz już Mój bal bo usunę z jej imię z jej ust imiona [36:39] barw nikt nie wspomni już ich imienia w tym dniu zawrę dla niej Przymierze ze zwierzętami pól z ptakami i z tym co [36:49] pełza po ziemi a połamie łuk i miecz usunę z ziemi wojnę dzięki mnie do snu [36:54] ułożą się bezpiecznie i po ślubie ci sobie na wieki po ślubie cię wnosząc sprawiedliwość prawo łaskę i litość po ślubie cię wnosząc wierność i uznasz we [37:04] mnie pana Także mamy tutaj piękny obraz przemieszcza jako małżeństwa ale też [37:13] działa to w drugą stronę że przymierza jest obraz małżeństwo i [37:22] widzimy to u proroka malachiasza też pozwolę sobie fragment ten przeczytać [37:28] jak jest to drugi rozdział Od 13 wersetu A to kolejna rzecz której się [37:35] dopuszczacie łzami ołtarz pana po trzecie i narzekacie że już nie zwraca się on ku ofierze i nie przyjmuje dobrowolnych [37:45] darów z waszych rąk i pytacie dlaczego Otóż dlatego że pan był świadkiem między [37:52] tobą a żoną twojej młodości której nie dochowałeś wierności choć ona była twą [37:58] towarzyszką i żoną Przymierza z tobą [38:03] czy nie jeden dla niego stworzył z ciała i ducha A czego pragnie ten [38:10] jeden potomstwa Bożego Strzeżcie tego zatem w waszym duchu i niech nikt nie [38:15] będzie niewierny że oni swojej młodości gdyż nienawidzę jej oddalania mówi Pan Bóg Izraela [38:22] kto to czyni okruch w gwałtem swoją szatę mówi Pan zastępu Strzeżcie tego [38:28] zatem waszym duchu i nie bądźcie Niewierni a czyli takie mocne słowa proroka dotyczące trwałości małżeństwa [38:39] wierności w małżeństwie które sprzeciwiać swoje praktykom w praktyce oddalania żon i porównuje właśnie małżeństwo do [38:49] przymierza tak czy widzimy że to porównanie tutaj działa w obie strony podkreślając ten bliski związek i tą naczelną zasadą tutaj [39:00] jest lojalność i wierność która jest podstawą trwałych związków tak czyli to [39:07] jest Ta cecha bez której nie może istnieć ani związek przymierza pomiędzy [39:12] Jahwe i jego ludem i tutaj do tego odnosi się przykazanie drugie nie [39:19] będziesz miał innym bogów przede mną jak i też nie może istnieć [39:25] bez tej cechy wierności lojalności nie może istnieć trwałe małżeństwo i tutaj [39:35] ta zasada wierności ujęta jest przekazaniu w siódmym przykazaniu nie [39:42] cudzołóż [39:48] to takie krótki taki dzisiejszy przegląd tych przykazań [39:54] to ja Dziękuję państwu za uwagę i czekam na ewentualne pytania Pytali się że [40:01] rzeczywiście trochę pojawiło i zaczniemy może od [40:07] takich uzgodnień dla uzgodnień co uściślej jaka była różnica w [40:15] traktatowaniu cudzołożących mężczyzn i kobiet chodzi o to czy była jakaś kara na przykład za seks wolnej kotwicy z żonatym mężczyzną [40:24] tutaj jest rozróżnienie to podstawowe tak że cudzołóstwo to które miało ten [40:31] najwyższy wymiar kary tak to była zamężna kobieta wydaje się że wynika to [40:39] z tego że na wczesnym etapie dozwolone były małżeństwa [40:48] dozwolone czy tolerowane tak małżeństwa w których to mężczyzna mógł mieć kilka [40:54] żon tak natomiast nie było sytuacji odwrotnej a zatem Te kary właśnie [41:04] były bardziej surowe w przypadku [41:11] kontaktów seksualnych z zamrażoną kobietą niż tak w wolnej kobiety z [41:17] zamężnym z żonatym mężczyzną [41:22] dobra i kolejne pytanie z tej serii Czy w myśli judaizmu dwie osoby stanu [41:28] wolnego Mogą Ci dołożyć nie [41:34] nie cudzołóstwo tak to jest ten przypadek o którym tutaj mówiliśmy natomiast nie jest Nie jest to zalecane tak ponieważ tym [41:46] takim kontekstem Świętym jest małżeństwo Tak w którym [41:55] [Muzyka] dopuszczalne zalecane wręcz w judaizmie [42:01] są kontakty seksualne jest małżeństwo nawet nazwę małżeństwa po hebrajsku to [42:07] jest kiduszin czyli uświęcenie tak czyli to jest ten właściwy odpowiedni idealny [42:13] kontakt kontekst Natomiast wszelkie inne nie są zalecane chociaż Technicznie nie [42:20] jest to cudzołóstwo kolejne pytanie Czyli z pani wykładu wynika że [42:26] cudzołożenie ma znacznie szerszy zakres niż tylko seksualny w zestawieniu tak Ja rozumiem że tutaj nasz słuchacz słuchaczka mówi o tym [42:38] zestawieniu tak bałwochwalstwa i cudzołóstwa tam gdzie tutaj tą naczelną zasadą jest wierność lojalność No i w tym kontekście tak tak [42:49] zdecydowanie natomiast tak jak mówiliśmy No to techniczne określenie jest tutaj dosyć ścisłe nie [42:58] że ona jest węższe niż w chrześcijaństwie tak naprawdę tak powiedziała [43:07] jeszcze jedno pytanie takie konkretne Na czym polega ta kwestia z pokoleniami [43:13] jakie to były kary i dlaczego dotyczyły dzieci i wnuków to jest określenie które [43:18] mówi o tym że Bóg każe tak Czyli [43:24] dlaczego dotyczyły dzieci i wnuków no właśnie dotyczyły dzieci i wnuków pod [43:31] tym warunkiem że jak to było powiedziane że [43:36] tych którzy mnie nienawidzą tak Czyli w taki sposób jest to tłumaczone w [43:42] tradycji znowu robinicznej że te kolejne pokolenia one jakby ten grzech [43:49] kontynuują jakikolwiek tak ten grzech był tutaj konkretnie mowa [43:54] o powłokwarstwie Czyli jeśli to się powtarza w kolejnych pokoleniach kolejne pokolenia też będą karane Natomiast jeśli jest [44:07] pielęgnowana w danym pokoleniu wierność Jahwe to łaską za to [44:13] Bóg będzie obdarzał potomków aż do tego 1000 pokolenia tak także [44:20] nie jest tutaj mowa o konkretnych karach [44:27] prawami tak tutaj tylko jest to takie wydaje się podkreślenie istoty tego [44:35] przykazania jakim jest właśnie znowu wierność i tego jak ono jest ważne jako [44:42] podstawa fundament dla całego przymierza całej właśnie tej [44:48] więzi relacji którą Bóg chciał zbudować ze swoim ludem [44:53] jeszcze jedno pytanie które mi się osobiście bardzo podoba Jestem bardzo ciekawa jak No nie odpowiesz jak współczesny judaizm odnosi się do takich [45:02] rzeczy jak na przykład filmy o bogach czy bohaterach przedstawiających jako realne postaci otoczone czcią i do zjawisk tak zwanych fandomów związanych [45:12] z takimi produkcjami ja od razu wyjaśnię fandom jednym fandomu określa się taką grupę społeczność ludzi która w jakiś sposób [45:22] jest pewien sposób jest również emocjonalnie związana powiedzmy z jakąś opowieścią filmem grą [45:30] cokolwiek innym mieliśmy już przypadki gdy z takich grup fanów różnego rodzaju [45:38] wyrastały nawet próby zakładania religii tutaj mamy przykład [45:43] religii Jedi chociaż w Australii bodajże próbowano założyć [45:50] ale niezależnie od jakimś formalnych rzeczy rzeczywiście [45:56] Kiedy wejdzie się w jakikolwiek jakąkolwiek taką grupę [46:01] która bardzo silnie związana z jakimś takim Uniwersum stworzonym czy przez [46:07] amatorów książek czy przez autorów filmów bardzo często Dzieje się to również w grach No to masz tam wrażenie że oni funkcjonują w świecie w którym ci [46:18] Bogowie są rzeczywiście realnie błogami w którym obowiązują pewnego rodzaju [46:24] zasady ustawione w tym Uniwersum i tak dalej i tak dalej No być może stąd to [46:30] pytanie się wzięło prawda więc jeszcze raz powstało powtórzę jak współczesny [46:35] judaizm odnosi się właśnie do takich zjawisk właśnie jakiegoś takiego wielbi [46:42] Ja myślę że można to ściągnąć również na przykład na uwielbienie dla celebrytów różnego rodzaju Dziękuję za to wyjaśnienie [46:50] zjawiska fandomu a jeszcze ja sobie tutaj spróbuję doprecyzować czy [46:56] to oddawanie czci tak czy ono jest czy uznawanie tamtych bóstw tak czy ono [47:05] jest przenoszone do świata realnego czy to w ogóle jest dobre pytanie w pewnych momentach pewnych momentach to trudno to w jakiś sposób [47:16] jakby rozdzielić prawda coś co zaczyna się jako zabawa gra i tak dalej no jak [47:24] mnóstwo innych rzeczy wchodzi nam gdzieś wchodził nam gdzieś w życie i No są [47:32] przypadki oczywiście część z nich to jest kwestia później różnego rodzaju uzależnień jakiś takich innych rzeczy których ludzie te [47:40] światy których funkcjonują postrzegają jako przynajmniej równie realne a w [47:48] każdym razie równie realnie się w nie angażują i emocjonalnie i [47:54] psychologicznie intelektualnie gdzie na przykład [48:00] ostatnie lata na przykład pokazały chociaż na przykładzie takich dwóch [48:06] wielkich firm uniwersów komiksowy komiksowych które stały się [48:11] również powiedzmy miejscem znaczy każdą do tworzenia innych treści czyli filmów i tak dalej [48:20] Marvel DC jakiekolwiek zmiany jakiekolwiek [48:25] w ogóle nowe rzeczy które powstają w tym miejscu [48:30] natychmiast zderzają się z bardzo gorącą dyskusją i to taką jaką mam wrażenie [48:37] swego czasu gdzieś tam na greckich agorach na tematy teologiczne mniej [48:43] więcej prowadzono dlatego że mówię jak się wejdzie dowolną tak w dowolne takie [48:49] miejsce to widać te dyskusje czy na przykład postać taka została opisana tak [48:55] i tak czy te moce Są rzeczywiście realne No tak jakby mowa dotyczyła właśnie [49:02] zupełnie realnych rzeczy no ciekawe ciekawe w ogóle [49:08] zagadnienie mi nieznane ale to ja jakoś tak mało przebywam w takim [49:18] wirtualnym świecie więc nie wiem nie znam rozstrzygnięć [49:25] hrabinicznych Podejrzewam że są to musiałabym poszukać [49:31] natomiast tak co do zasady tak jak tak jak sobie próbuję podążać tutaj [49:36] No to trzymając się tutaj twierdzenia że wszystko cokolwiek w jakiś sposób [49:43] wchodzi nam w miejsce Boga staje się tutaj [49:48] zagrożeniem dla tej zasady wierności lojalności prawda więc jeśli to [49:54] Życie tak jakby takim trochę równoległym świecie Tak [49:59] w tej społeczności która gdzieś tam pan domie tak kieruje się tymi prawami [50:05] gdzieś tam jacyś Bogowie temu towarzyszą tak i jeśli to jest myślę przenoszone [50:11] tak jak powiedziałaś że czasami to nawet jest trudne rozdzielić nie więc tutaj no [50:16] istnieje taki niebezpieczeństwo na pewno czy możliwość [50:24] wykroczenia poza to przekazanie tak natomiast jak dokładnie Jakie są [50:29] rozstrzygnięcia rabiniczne Tego nie wiem ale to jest ciekawe sama bardzo ciekawa Dlatego że wiesz tak jak patrzę na przykład na reakcję [50:38] duchownych z różnych kościołów chrześcijańskich na pewne zjawiska kulturowe No począwszy chociażby No nie wiem od Pottera a skończywszy właśnie na [50:49] różnego rodzaju [Muzyka] festiwalach czy spotkaniach na których ludzie się przebierają [50:59] odgrywają sceny i tak dalej czyli w zasadzie takie trochę lajtowe rzeczy w stosunku do jakiegoś uzależnienia gdzie mamy list różnego rodzaju oczywiście [51:10] część z nich to są listy fałszywe No ale mamy też wypowiedzi konkretne dotyczące [51:16] jakichś tam zjawisk które je bardzo mocno [51:22] [Muzyka] deprecjonują uważają że mają podłoże satanistyczne wręcz i tak dalej No to właśnie bardzo jestem z tego względu [51:31] ciekawa jak to wygląda właśnie judaizmie czy tutaj też są takie rzeczy które [51:39] budzą tego typu reakcje duchownych rabinów czy raczej patrzą na to z dużo [51:48] większym spokojem jak ona jakiś element współczesności który jest taki jaki jest [51:54] i nie ma co z nim walczyć pytanie jest ciekawe myśląc tutaj o bardziej takich [52:04] radykalnych społecznościach pan charedin tak to No zdecydowanie Myślę że [52:11] tutaj jest taki odwrót czy takie wyizolowanie się z tych zjawisk [52:18] współczesnego świata nie próba takiego właśnie nie angażowania się tak Czyli nie korzystamy Czy w bardzo ograniczony sposób korzystamy ze zdobyczy [52:27] technologii internet tyle ile trzeba niezbędne minimum albo wcale to już w [52:33] zależności od konkretnego ugrupowania tak to wiem że że są takie radykalne [52:39] grupy natomiast właśnie pytanie o ten taki powiedzmy sobie mainstreamowy [52:44] judaizm ortodoksyjny nie czy też o bardziej postępowe tak reformowane odłamy judaizmu to do sprawdzenia No [52:55] może dzisiaj jest w ogóle takie ciekawe pytanie Nie właśnie w kontekście tego jak rozwija się nasz świat nie to ja się od ciebie tutaj dowiaduję o różnych [53:05] takich właśnie avatarach i innych możliwościach które No właśnie [53:12] niosą też ze sobą Właśnie nowe możliwości ale też jakieś na pewno [53:18] zagrożenia nie bo jak wszystko to może uda nam się sprawdzić na następne [53:25] spotkanie zwłaszcza że ona na pewno nie będzie za tydzień Także Za tydzień zapraszam państwa na spotkanie [53:32] kolejna już leonardem koenem i jego tekstami przede wszystkim [53:39] spotkanie będzie miało tytuł niema lekarstwa na miłość walentynki z [53:45] leonardem a poprowadzi je doktor John bernel który aktualnie właśnie między [53:53] innymi zajmuje się pod kątem również teologicznym studiowaniem tekstów [54:00] Leonarda Cohena i opowie o tym jak Leonard Cohen śpiewał o [54:09] miłości jak ten gość przeżywał czyli we wszystkich aspektach będzie na pewno [54:14] bardzo ciekawie będzie dużo słów Bardzo pięknych o miłości [54:20] i myślę że to tak czy inaczej bez względu na to [54:27] czy będziecie państwo sami przed monitorami czy w jakimś towarzystwie będzie to udany wieczór No a jeżeli chodzi o dzisiejszy wieczór bardzo udany [54:37] serdecznie państwu Dziękuję Dziękuję państwu za pytania państwa Zapraszam za tydzień A z Izą naciąg dalszy czyli przekazanie trzeciej [54:48] i ósme spotkamy się to myślę że już na wiosnę [śmiech] do zobaczenia dobranoc Miłego wieczoru [54:58] Dziękuję bardzo dobranoc państwu --- Przygotowane przez: mgr Joanna Gacka Kontakt: j.gacka@ewst.pl