TRANSKRYPCJA: "Dekalog krok po kroku. Cz. 2 | EWST online" Data publikacji: 06.05.2023 Długość: 49:47 --- [0:04] [Muzyka] [0:04] [Muzyka] [0:15] Dobry wieczór państwu jest wtorek godzina 19 zaczynamy wst online a [0:21] dzisiaj kontynuujemy coś co obiecaliśmy czyli drugą już zapowiadam że nie ostatnią część naszych wykładów poświęconych [0:33] dekalogowi będziemy mówić o przykazaniu pierwszym i szóstym [0:39] Dlaczego pierwsze i szóstym Skąd bierze się akurat to zestawienie co jest ze [0:47] sobą łączy o tym opowie już Izabela bućkowska zapraszam [0:54] tak jest Dobry wieczór witam państwa serdecznie Dekalog krok po kroku [0:59] spotkanie drugie tutaj przy okazji zdradzę państwo taką zakulisową [1:04] informację Otóż autorką tego tytułu nie jestem ja ale Asia Joanna Gacka uważam [1:11] że tytuł ten jest świetny Po pierwsze jest krótki po drugie doskonale oddaje [1:17] treść naszych spotkań a po trzecie też nawiązuje do nośnej stereo testamentowej [1:24] metafory życia jako drogi jako chodzenia z bogiem więc jest to idealny tytuł dla [1:32] cyklu naszych spotkań wokół dekalogii zatem kontynuujemy naszą podróż [1:40] za nami już jej pierwszy etap kiedy to mówiliśmy sobie o dekalogu bardzo [1:48] ogólnie o dekalogu jako całości od tego spotkania przez kilka kolejnych [1:56] spotkań będziemy przyglądać się poszczególnym przykazaniom a właściwie parą przykazań i dzisiaj naszą parą którą się zajmiemy jest [2:06] przykazanie pierwsze oraz przykazanie szóste tutaj zapisałam dla państwa tekst źródłowe [2:15] pierwsze przykazanie odnotowane jest w księdze wyjścia w drugim wersecie 20 rozdziału i Brzmi ono następująco Ja jestem pan twój bóg który [2:26] cię wyprowadził z ziemi egipskiej do mnie boli oraz przykazanie szóste zapisane w Księdze wyjścia w 13 wersecie 20 [2:36] rozdziału które brzmi nie morduj Albo możemy je też przetłumaczyć jako nie [2:41] będziesz mordował odwołujemy się tutaj do tradycji stanu medycznej właśnie na naszym pierwszym [2:49] spotkaniu umówiliśmy o tym i nie będę tutaj tego wszystkiego powtarzać bo zrobiłoby się bardzo nudno Ale zachęcam tych z państwa którzy nie mieli okazji [2:59] posłuchać tej pierwszej części do tego żeby sobie odsłuchać ponieważ jest to [3:04] pewna taka podstawa do której będziemy odwoływać się w czasie naszych kolejnych spotkań i właśnie Powiem tylko tyle że stan [3:16] muzycznej tradycji liczenia przykazań Wynika to że to pierwsze twierdzenie jakkolwiek patrzeć Ja jestem Pan Bóg twój który cię [3:27] wyprowadził z ziemi egipskiej znowu nie boli liczone jest właśnie jako pierwsze przykazanie i idąc dalej wówczas przykazanie nie [3:38] morduj znane też w wersji nie zabijaj będziemy sobie o tym mówić za chwileczkę [3:44] jest przykazaniem szóstym stąd też nasza dzisiejsza para [3:49] przykazanie pierwsze oraz przykazanie szóste tak różni się to nieco od tego [3:55] porządku z którym jesteśmy najbardziej zaznajomymi a myślę że krok [4:02] po kroku tutaj przyzwyczaimy się do tego systemu liczenia tak odwołuje się do [4:08] tradycji talmudycznej dlatego że wynikają z niej ciekawe właśnie paralele pomiędzy przykazaniami po hebrajsku 10 [4:20] przykazań to tak naprawdę jest 10 słów a Seret HDI 10 słów albo możemy też [4:28] tłumaczyć 10 twierdzeń dlatego że właśnie na przykład to [4:34] pierwsze przykazanie nie jest faktycznie w swojej formie przykazanie nie jest [4:40] nakazem ale jest twierdzenie powiedzieliśmy sobie też ostatnią [4:46] odwołam się tutaj do tego podziału że pierwsza tablica zawiera przykazania [4:52] które określane są jako przykazanie pomiędzy człowiekiem a Bogiem po hebrajsku Ben Adam lama.com czyli regulują one ten sferę życia w [5:06] której człowiek w jakiś sposób wchodzi w interakcję z Bogiem albo Patrząc z [5:13] drugiej strony Bóg wchodzi w interakcję z człowiekiem a kolejna tablica druga tablica reguluje sferę życia ludzkiego reguluje relacje [5:25] międzyludzkie i nazywana jest tablicą przykazań między człowiekiem a jego bliźnim Ben Adam [5:35] i w ten sposób wyglądają paralele pomiędzy tymi przykazaniami tak jeśli [5:41] postawimy sobie te dwie tablice obok siebie wówczas Ładnie nam się łączą [5:47] przykazania z kolejnych tablic ze sobą i dzisiaj zajmiemy się przykazaniem [5:54] pierwszej i szóstym Ja jestem Pan Bóg twój który cię wywróci mnie egipskiej z domu niewoli oraz nie mordu i mam nadzieję że pod koniec naszego spotkania [6:02] już będzie jasne dlaczego te przykazania są ze sobą zestawione czyli zaczynamy [6:08] sobie teraz od początku od pierwszego przykazanie pierwsze odwołam się tutaj do tekstu hebrajskiego dlatego że zawiera on kilka cennych [6:19] wskazówek które pomogą nam zrozumieć to przykazanie twierdzenie zobaczymy [6:26] i Brzmi ono następująco [6:39] i analizując sobie to twierdzenie [6:45] popatrzmy tutaj na pierwsze słowo pierwsze słowo brzmi Ano hi proste [6:52] proste zaimek ja ale nie do końca ponieważ [6:57] słowo annohilii tak naprawdę składa się z dwóch słów właśnie ze zwykłego [7:04] najczęściej używanego zaimka hebrajskiego który brzmi a nie ja [7:12] i dodatkowej tutaj w tej części litera h jest przyimkiem i ma znaczenie [7:25] najbardziej podstawowe jak czyli jest wskazuje bardzo często na [7:31] porównanie zatem mamy tutaj taką zbitkę złożenie [7:38] tak zaimek osobowy Ja wraz z przyimkiem jak jakby tak moglibyśmy sobie to [7:45] tłumaczyć zupełnie dowolnie jakby ja i tutaj [7:51] Interpretacja tego zaimka jest taka że nie określa on [7:57] kiedy posługuje się nim Bóg nie określa on boga może powiedzieć w jego istocie [8:03] tak ale daje pewne jakieś takie wyobrażenie o Bogu podkreśla a ten [8:10] użycie tego zaimka podkreśla fakt że Boga nie można poznać do końca nie można [8:16] go poznać w samej istocie tak jak to mówią kabaliści [8:23] że Bóg jest n sov czyli jest bez końca tak jest [8:30] określamy to mianem że jest niepojęte nie można go zgłębić więc tutaj ten [8:37] sposób mówienia o sobie wybiera Bóg aby [Muzyka] [8:44] podać pierwszą wskazówkę dla swojego ludu podczas zabierania przymierza tak [8:50] to o tym sobie też ostatnio mogliśmy że przykazania pojawiają się w kontekście [8:56] zawarcia przymierza na syna i co tutaj dalej się pojawia więc mamy anuchi ja [9:03] i tutaj mamy to określenie następne To jest petragram tak i od heve czyli imię [9:11] własne Boga w tradycji judaistycznej imię którego się nie wymawia tak i na [9:19] tyle ta tradycja jest wczesna że właściwie nie utrwalona została wymowa [9:27] tego imienia zatem nie wiemy do końca jak ono powinno być wymagane tak na [9:36] podstawie zasad języka lingwiści hebraiści doszli do wniosku że imię to brzmi jako [9:47] najprawdopodobniej brzmienie to właśnie Jahwe tak ale tradycyjnie w judaizmie [9:55] mówi się tutaj zamiast tego imienia własnego mówi się Adonai czyli [10:03] pan albo używa się słowa hashem które oznacza imię [10:10] tak Czyli tutaj Bóg zdecydował się użyć swojego imienia [10:15] imienia pod którym objawił się swojemu ludowi i które jest również jego [10:21] imieniem [Muzyka] pod którym zawiera przymorzec swoich udach Czyli znowu tutaj mamy podkreślony [10:29] ten element relacji czyli samo to określenie ja ta które nie opisuje [10:34] istoty Boga ale wskazuje na relacje ze stworzeniem ze swoim modem dalej imię [10:40] Boga przymierza Jahwe a do naj haszem i kolejne [10:46] określenie elohim i można powiedzieć że słowo elohim to jest takie podstawowe [10:53] uniwersalne określenie boga tak lohim oznacza po prostu Bóg i w ten sposób [11:04] mowa jest o Bogu jako o Stwórcy i przez to określenie elohim mamy na nawiązanie [11:13] do zupełnie pierwszego wersetu tak pierwsze [11:20] przykazanie nawiązuje do pierwszego wersetu całej tory Gdzie jest [11:26] powiedziane na początku stworzył Bóg elochim tak Czyli [11:36] łączy nas to imię ze stwórczym działaniem Boga inną taką dodatkową paralną wydaje się celową która wskazuje nam na [11:47] powiązanie sytuacji zawiązania przymierza w izraelem z sytuacją stwarzania jest użycie właśnie [11:56] liczby 10 tak Bóg stworzył świat przy pomocy dziesięciu [12:02] powiedzeń 10 poleceń tak mogą sobie państwo w wolnej chwili przeczytać tekst [12:08] z Księgi Rodzaju i zobaczyć czy rzeczywiście jest polecenie 10 i tutaj podczas zawierania przymierza [12:19] ze swoim ludem tak jak powiedzieliśmy te 10 słów stanowi tę konstytucję to [12:25] podstawowe prawo z którego wynikają wszystkie inne prawa [12:30] przymierza Boga z jego ludem tak także mamy tutaj ja [12:36] jestem pan jestem Jahwe jestem twoim Bogiem bowiem przymierza Jestem Bogiem [12:43] stwórcą i do jakiego działania tutaj Bóg się odwołuje dalej tak Czyli pośrednio odwołuje się do dzieła stworzenia Tak [12:52] jestem stwórcą i jestem twoim wybawicielem bo to ja wyprowadziłem cię [12:59] z ziemi Egiptu z domu niewoli czyli zakończyła się dzień Wola teraz [13:07] wkraczasz w Przymierze ze mną w życie Wolności w ramach praw nakazów które które ci daje w ten sposób moglibyśmy sobie [13:20] podsumować treść tego przykazania tak Czyli to ten zaimek anohy pokazuje Boga [13:27] w relacji ze stworzeniem ze swoim udem a nie w [13:33] jego istocie tak to jest ważne stwierdzenie dalej mamy tetragram Piotr [13:39] chyba wchę i mi własne Boga znowu odniesienie do przymierza elohim kolejne określenie czyli one są [13:48] tutaj dwa razy zastawione Tak i to jest istotne Jak widzimy to jest Bóg Stwórca dalej odwołanie jest do zbawczego dzieła Boga do [13:58] wyprowadzenia z Egiptu i to określenie do mnie woli podkreśla tą dużą zmianę od [14:04] teraz naród będzie się cieszył wolnością w ramach Przymierza czyli tutaj podkreślone jest Bóg Stwórca Zbawca panna rodu tak czyli bardzo [14:16] dużo treści bardzo dużo teologii w tak krótkim twierdzeniu [14:23] Moi drodzy Zastanówmy się czy to faktycznie jest przykazanie [14:30] tak nie mamy tutaj formy nakazu tak jak też sobie wspominaliśmy ostatnio [14:36] hebrajskie słowo dar tak mówimy tutaj o 10 przykazaniach a serek hadrimm [14:43] może też oznaczać rzecz może oznaczać sprawę może oznaczać twierdzenie [14:50] i już bardzo wcześnie robili mędrcy byli podzieleni w swoich [14:58] opiniach na temat tego czy to faktycznie jest przykazanie czy jest tylko twierdzenie właśnie wstęp prowadzenie tak jak często [15:06] jest ono traktowane tak meimonides rabi może mają który [15:18] skodyfikował żeby powiedzieć prawo tym co znamy w formie 613 przykazań to jest właśnie dzieło najmonidesa on też [15:31] spróbował 13 zasad wiary judaizmu i on tutaj reprezentuje stanowisko że owszem [15:41] to twierdzenie zawiera w sobie nakaz wiary w Boga tak a przeciwne temu stanowisko [15:50] reprezentuje również znany rabin [15:59] komentator Biblii i jego zdaniem jest tylko twierdzenie i ujmuje on tutaj [16:05] Swoje rozumowanie w takiej paradoksalny sposób bo mówi tak jeśli Wierzymy w Boga czynimy to dlatego że w niego wierzymy a [16:15] nie dlatego że jest to przykazane Bo jeśli nie Wierzymy w Boga to Od kogo [16:21] pochodzi nakaz wiary w jego istnienie tak Czyli podsumowując to co to co mówi [16:27] abramanel możemy powiedzieć że nie ma sensu nakazywanie wiary w Boga tak Czyli [16:35] on tutaj reprezentuje tą grupę mędrców o zdaniu przeciwnym do majądesa [16:42] jednak z takim powiedzmy sobie oficjalnym stanowisku i tej tradycji dwóch tablic zwyciężyło [16:52] tutaj stanowisko mamy monitesa i to pierwsze przykazanie pierwsze twierdzenie uznawane jest rzeczywiście za przykazanie jak jest to uzasadnione [17:04] Po pierwsze ten nakaz widziany jest tutaj w konieczności uznania Boga jako [17:12] stwórcy tak Czyli jest to pewien akt woli akt [17:18] decyzji że ja jako człowiek uznaje tutaj Boga jako stwórca [17:29] dalej konieczne jest uznanie i docenienie jego [17:34] dzieła zbawienia To jest ten element wyprowadzenie z domu niewoli tak znowu tutaj mamy z tym do czynienia z tym elementem uznania i docenienia to jest [17:45] punkt wyjścia do zawiązania relacji punkt wyjścia do [17:51] przestrzegania kolejnych przykazań tak Czyli właśnie jest to podstawa do [17:57] wypełnienia wszystkich pozostałych kategorii których sobie mogliśmy wszystkich pozostałych przykazań i tutaj Podsumowując chce się odwołać do [18:08] hebrajskiej koncepcji [18:13] i hebrajskiej koncepcji emuna które to słowo często tłumaczone jest jako wiara [18:20] ale lepszym tłumaczeniem wydaje się że byłaby wierność [18:25] pan więc widzimy że one też mają tutaj wspólny ten rdzeń tak Czyli emet prawda [18:32] emula wiara i możemy sobie powiedzieć że właśnie jest [18:38] odpowiedzią naprawdę tak jest wiernym [18:44] odzwierciedleniem tej prawdy przyjęciem i odzwierciedlaniem jej w życiu czyli [18:50] właśnie przyjęciem prawdy i działaniem w oparciu o nią tak I w tym sensie to [18:56] pierwsze przytwierdzenie jest przykazanie ponieważ fakt że ono pojawia [19:02] się konfrontuje nas tym samym z koniecznością uznania go bądź odrzucenia [19:13] tak zatem w tym sensie rację Mama i monides Uznając [19:21] to twierdzenie pierwsze początkowe jako pierwsze podstawowe przykazanie tak i [19:28] kiedy to przykazanie jest wypełniane tak jak sobie mówisz mu ostatnio odwołując się do koncepcji drzewa życia wypełniane są też wszystkie kolejne przykazanych [19:39] w tym też paralelne bezpośrednio nawiązujące do pierwszego Przykazania [19:46] patrząc na tradycję telemedyczną przykazanie szóste które po hebrajsku [19:53] przykazanie szóste brzmi lokirca nie mordu [19:59] i Znam również inne tłumaczenia faktycznie jak sobie Przejrzałam [20:05] tłumaczenia Biblii na język polski to większość rzeczywiście oddaje to [20:16] ten zakaz słowami nie zabija Jednak tutaj [20:23] hebrajski pracownik kratcach oznacza mordować czyli odbierać życie w sposób [20:31] nieetyczny niesprawiedliwy i jest to słowo które jest jednoznacznie na zachowane negatywnie jest jeszcze inny czy nawet kilka innych czasowników które [20:42] określają zabijanie takim najbardziej powszechnym jest czasownik harang zabijać czyli odbierać życie ale może to być na [20:56] przykład w obronie własnej może to być w czasie walki może by to być odbieranie [21:02] życia w czyjejś obronie czyli tutaj brak jest tego jednoznacznego nacechowania [21:08] słowa Zatem tym właściwym tłumaczeniem [21:14] patrząc odnosząc się do tekstu hebrajskiego jest nie morduj albo bardzo [21:19] dosłownie nie będziesz mordował i teraz Zastanówmy się czym właściwie jest morderstwo tak a [21:31] właściwie popatrzmy sobie na to w jaki sposób tutaj reguluje ten sprawę halaha [21:38] i będę chciała podać tutaj państwo tylko kilka takich ogólnych kategorii tak [21:45] ponieważ jest to istotne przykazanie i każde z tych kategorii otwiera pole do [21:54] wielu pytań i bardzo szczegółowych uregulowań jak tutaj nie mamy czasu żeby [22:01] bardzo dokładnie te wszystkie sprawy omówić po prostu zasygnalizuje [22:08] te kwestie do których według halachy odnosi się do szóste przykazanie nie [22:16] będziesz mordował i mowa jest tutaj o każdym bezprawnym i [22:23] nieetycznym pozbawianiem człowieka życia [22:28] tak tutaj włączamy również nienarodzone łody o ile ten płód jest w fazie rozwoju Powyżej 40 dnia tak tutaj [22:39] halacha rozróżnia ten etap w rozwoju płodu [22:45] płuc staje się czyli do 40 dnia patrząc na na rozwój [22:55] określane jest niż zniszczenie życia płodu przed 40 [23:01] dniem jako pozbawienie życia ale nie jako morderstwo tak po 40 dniu jest [23:08] określane mianem morderstwa idziemy dalej [23:16] morderstwem jest eutanazja oczywiście [23:22] są tutaj dodatkowe regulacje tak Sprawa jest skomplikowana [23:28] i potrzebne są dodatkowe bardziej szczegółowe regulacje Z ogranicza etyki też medycznej żeby tutaj sprawę [23:41] rozstrzygnąć dalej doprowadzenie kogoś do sytuacji w której Nieuchronnie podnieść śmierć [23:51] chociaż nie z ręki tego kto do tej sytuacji doprowadził tutaj taki przykład klasyczny wepchnięcie człowieka Pod rozpędzony pojazd skutek czego ten [23:59] człowiek ponosi śmierć tak rzeczywiście technicznie osoba która to zrobiła nie zabiła nie zamordowała sama ale spowodowała sytuacja w której człowiek [24:11] on jest śmierć i to również klasyfikowane jest jako morderstwo [24:18] wydanie zlecenia mordercy tak Czyli morderstwo na [24:24] zlecenie również Jak najbardziej jest morderstwem i w tym przypadku i zlecenie dawca i ten Kto wykonuje [24:33] sam akt morderstwa są tutaj winni [24:41] dalej morderstwem jest ratowanie życia płodu kosztem życia matki tak też jest [24:48] takie ciekawe uregulowanie tak ponieważ [24:54] płód jest życiem ciągle jeszcze [24:59] potencjalnym nie jest w pełni rozwiniętym człowiekiem a tutaj tą definicją jest uzyskania pełnych praw człowieka jest [25:10] przejście głowy dziecka poza już organizmami i od tego momentu [25:21] już dziecko traktowane jest jako człowiek tak wcześniej [25:27] jego życie jest [25:34] traktowane jako podporządkowane w życiu Matki Tak więc ratowanie płodu [25:42] kosztem życia matki również uznawanej jest jako morderstwo morderstwo jest również pomoc w popełnieniu samobójstwa [25:53] No i oczywiście Tak jak powiedziałam Zdaję sobie sprawę z tego że [25:58] każdy z tych twierdzeń otwiera nam tutaj pole do dyskusji i [26:06] są to zasygnalizowane możliwe kategorie [26:12] morderstwa to do czego odnosi się według halachy przykazanie Ale każda dziedzina [26:18] ma swoje bardzo szczegółowe regulacje tak także sprawa traktowana jest poważnie i też [26:28] mamy do rozstrzygnięcia tutaj trudne sytuacje także nie chcę sprawiać [26:33] wrażenia że sprawa jest prosta i oczywista bo nie jest tak tutaj na [26:39] potrzeby naszych rozważań po prostu chcę zasygnalizować te elementy które są [26:46] obecne w halachicznych odnośnie morderstwa [26:53] dobrze i kiedy już sobie teraz powiedzieliśmy o tym [27:02] czego dotyczy pierwsze przekazanie Czego dotyczy szóste przykazanie to spróbujmy [27:09] może teraz znaleźć powiązania między nimi tak w jaki sposób te przykazania Rzeczywiście są powiązane tak jak łączy [27:21] się twierdzenie Ja jestem Pan Bóg twój który cię wyprowadziłam [27:29] z ziemi egipskiej z domu niewoli twierdzenie które jak powiedzieliśmy [27:35] sobie też jest nakazem przyjęcia tej prawdy i działania zgodnie z nią z [27:44] przykazaniem które brzmi nie będziesz mordował [27:50] odwoływaliśmy się tutaj tłumacząc rozważając to pierwsze przykazanie do Boga jako Stwórcy tak to Bóg jest [28:00] twórcą człowieka a Człowiek stworzony jest na obraz Boga [28:05] Tak i właśnie ten element Bożego obrazu w człowieku jest tym co [28:13] należy bezwzględnie szanować przyjmując to pierwsze stwierdzenie i w [28:20] oparciu o mnie działając tak to jest dlatego mówiliśmy sobie że ostatecznie zostało to pierwsze twierdzenie uznane za przekazanie gdyż jest trudnym [28:27] warunkiem pójścia dalej przestrzegania kolejnych nakazów [28:35] tak mamy bezwzględny zakaz niszczenia Bożego obrazu tak pozbawianie życia [28:44] jest niszczeniem Bożego obrazu tutaj tradycja judaistyczna mówi o tym że w [28:52] ten sposób zmniejsza się pula możemy powiedzieć świętości w świecie [29:01] i pozbawienie życia danego człowieka jest również pozbawieniem życia [29:09] kolejnych potencjalnych ludzi potomstwa którego ewentualnie ten [29:16] pozbawiony życia mógłby mieć tak także jest to bardzo bardzo poważne [29:21] wykroczenie bardzo ważne przestępstwo w ten sposób kiedy patrzymy na tę sytuację to morderstwo [29:32] które jest unicestwieniem Bożego obrazu jest wykroczeniem bezpośrednio przeciwko samemu Bogu Tak czyli faktycznie przekroczenie tego szóstego przykazania [29:42] jest równocześnie przekroczeniem przekazania pierwszego a [29:47] Kiedy pamiętamy odwołujemy myśl tutaj do tory jako drzewa życia Tak kiedy ten [29:53] tutaj to przekazanie pierwsze będzie u podstaw tak będzie wręcz gdzieś tam ukorzeni tego drzewa i [30:04] z niego będą wynikać dalszych przykazania w tym też [30:12] morderstwo jako unicestwianie Bożego obrazu w wieku tak tutaj odwołujemy się również od tego że [30:21] Bóg jest dawcą życia i przestrzegając pierwszego przeszkadzania [30:27] człowiek który uznaje Boga nie może tego życia niszczyć tak także tutaj mamy bezpośrednie powiązanie tego przekonania nim morduj pierwszym przykazaniem [30:38] odnośnie uznania Boga i działania zgodnie z tą prawdą Tak możemy [30:47] powiedzieć też że oczywiście to przykazanie nie mordu jest takim bardzo podstawowym w tradycji judaistycznej Jest On również [30:56] obecny wśród siedmiu przykazań synów noaha tak Czyli wśród przykazań [31:03] danych nie Żydom jest przekazanie nie morduj Tak czyli ono powiedzmy sobie nie [31:09] wynika tutaj bezpośrednio z sytuacji [31:15] uznania Boga czy konwersji na judaizm [31:22] ale kiedy sobie patrzymy na to uzasadnienie [31:29] odwołujące się właśnie do Boga jako Stwórcy jest ona o wiele głębsze niż tylko takie utylitarne stwierdzenie No dobrze nie możemy [31:38] mordować siebie nawzajem Jeśli chcemy żeby nasz gatunek przetrwał [31:45] także ostatecznie otrzymujemy taki skutek [31:50] utrwalamy nasz gatunek przestrzegając tego przykazania ale tutaj to uzasadnienie jest o wiele głębsze [32:00] tak jak mam nadzieję udało mi się to pokazać niż tylko takie właśnie [32:07] utylitarne potrzeby przetrwania gatunku [32:18] patrząc teraz z drugiej strony jeszcze możemy powiedzieć że [32:23] zabijanie wprowadza chaos w boże dzieło stworzenia i w ten sposób możemy [32:30] powiedzieć że jest to odwracanie tego Bożego porządku Tak stąd też patrząc w [32:37] sposób pozytywny przestrzeganie tego przykazania jest utwierdzaniem może go porządku w [32:48] świecie na koniec tych naszych rozważań Chciałabym [32:55] tutaj przytoczyć państwu historię która zamieszczona jest takim który [33:03] zamieszczony jest w jednym z komentarzy rabinicznych [33:09] witraż z czasów tam muzycznych który mam nadzieję dobrze nam zilustruje sytuację współzależności [33:20] przekazań pomiędzy Bogiem a człowiekiem a przykazaniem [33:25] pomiędzy człowiekiem i człowiekiem i też konkretnie sytuację tutaj powiązania pierwszego i szóstego przykazania [33:37] i opowieść brzmi następująco rzymski generał turnus Rufus zapytał Pewnego [33:43] razu rabiego akive Dlaczego imię Boga znajduje się tylko w [33:49] pierwszych pięciu przykazaniach a nie w drugich [33:58] pierwszy pomieszczeniu przernym salonie turnus ruch US miał powieszono na ścianie swoją drogocenną włócznię następnej komnacie była tarcza [34:10] trzecim pokoju stała jego wspaniała zbroja wtedy radia klimat kierował się w stronę łazienki Generała [34:18] A dlaczego nie ma tu żadnego przedmiotu należącego do twojego uzbrojenia generale zapytał byłoby haniujący dla mojego Oręża [34:26] umieszczacie w takim miejscu gdzie oczyszczam się z brudu odpowiedział Rzymianie to samo z imieniem Boga [34:34] Pierwsze pięć przykazań dotyczy spraw Boga i dlatego imię Boga musi się tam [34:40] znajdować jednak następne 5 przykazań dotyczy rzeczy brudnych morderstwa [34:45] cudzołóstwa rabunku kradzieży fałszu pożądania cudzej własności Bóg [34:53] nie chciał aby jego imię znalazł się wśród brudu [35:01] Dziękuję państwu za uwagę To niezwykle ciekawe i rzeczywiście to [35:07] połączenie szczególnie ten ostatni midż bardzo ciekawy sposób wyjaśnia [35:14] [Muzyka] mam natomiast pytania które przyszły nam [35:20] od osób które nas słuchały pierwsze takie wyjaśniające czy elohim nie jest w [35:26] liczbie mnogiej gdzieś słyszałem że właśnie tak jest tak elohim to jest słowo w liczbie mnogiej [35:38] i może być używane w liczbie mnogiej w odniesieniu do bogów bóstw ale też po [35:46] prostu ta forma gramatyczna liczby mnogiej używana jest [35:51] w odniesieniu do Boga tak Czyli właśnie może z tego wynikać pewne zamieszanie [35:58] chociaż podstawowa zasada czytamy zawsze w kontekście i kontekst najczęściej mówi [36:05] nam o tym czy słowo olechimo to jest liczba mnoga i odnosi się do bóstw czy po prostu używana jest taka forma gramatyczna w odniesieniu do jednego [36:13] Boga na przykład do w tekście początkowym do którego się odwołam [36:21] tak czasownik stwarzać użyty jest w liczbie pojedynczej tak Czyli tutaj [36:28] kontekst nam bardzo ładnie je pokazuje że mowa jest o Bogu [36:34] znaczy ja myślę że to pytanie to mogło się też wziąć jakby z później Szych [36:42] matło Trójcy i ogólnie z takich implikacji właśnie wskazujących na to że [36:50] już w Starym Testamencie gdzieś te wskazówki [36:59] są tradycji tej judaistycznej bardzo Świętemu sprzeciwiają wszyscy [37:07] którzy w ten sposób czytają torą [37:14] tak myślę że o ile możemy pewnie dostrzec jakieś sygnały w Starym [37:21] Testamencie to tutaj na pewno te forma gramatyczna słowa elohim na pewno nie [37:27] jest tam wskazówką jakkolwiek może bardzo byśmy chcieli [37:36] połączeniem nawiązaniem do [37:41] judaizmu wiąże się kolejne pytanie skąd w ogóle pomysł na Wyjaśnianie [37:48] przykazań według tradycji rabinicznych przez wykładowcę z chrześcijańskiej uczelni czy to oznacza że judaistyczne rozumienie jest lepsze [37:58] No tak nie wyjaśniałam dzisiaj tutaj obszernie dlaczego akurat takie takie podejście wybrałam mówiliśmy o tym w naszym [38:07] pierwszym spotkaniu i niekoniecznie dlatego że że jest lepsze ale z takiego prostego powodu że jest [38:19] mniej znane i też Dlatego myślałam Może być ciekawe [38:26] a a z drugiej strony patrząc rabini zastanawiali się [38:33] nad tekstem przez dziesiątki setki tysiące lat i myślę że [38:41] też możemy tam znaleźć pewne ciekawe wątki które mogą pobudzić nas do [38:47] myślenia Tak właśnie dlatego że naświetlałam sprawę z trochę innej perspektywy niż ta do której jesteśmy przyzwyczajeni [38:55] takie krótkie uzasadnienie tego Następne pytanie czy pani wie może Skąd [39:03] wzięło się słowo Jehowa i dlaczego Świadkowie Jehowy tak popierają się przy takim brzmieniu czy jest jakaś różnica znaczeniowa w imieniu wymienionym jako [39:13] Jehowa [39:19] jak byłam Dawno dawno temu studentką jeszcze wtedy biblijnego seminarium [39:25] teologicznego miałam wspaniałego nauczyciela greki który mówił że [39:30] Najgorsze jest trochę wiedzy i przestrzegał nas bardzo przed tym że jak [39:36] już poznamy podstawy żeby nie rzucać się od razu na tekst i nie robić najlepszych na świecie tłumaczeń poprawiając [39:45] wszystkich wcześniejszych tłumaczy Którzy zdecydowanie byli gorsi od nas [39:51] tak bo to jest ten moment kiedy człowiekowi wydaje się że już wie tak bardzo dużo bo startuje od zera i nabywa trochę wiedzy i to już jest ogromna [39:59] wiedza w jego pojęciu to taki wstęp i tutaj to określenie Jehowa to jest naprawdę zwykły brak wiedzy tutaj [40:12] mamy spółgłoski tak które cztery i od chyba w [40:19] Head które wskazują na imię własne i tekst Biblii hebrajskiej jest spółgłoskowy to jest podstawa tekstu [40:29] samogłoski zostały dodane później przez masoretów [40:35] tak to jest ten Proces rozpoczął się we wczesnym [40:40] średniowieczu kiedy zaczęto te samogłoski plus Wszystkie dodatkowe [40:45] znaki dodawać do tekstu żeby nie naruszyć tego tekstu spółgłoskowego wymyślono taki sprytny system że te wszystkie dodatkowe [40:54] znaczki one znajdują się albo pod albo nad tekstem spółgłoskowym i teraz tak [41:00] jak powiedziałam ta tradycja żeby nie wymawiać imienia Jahwe była bardzo wczesna dlatego żeby nawet nie próbować mówić [41:11] Zlokalizowano czyli dodano samogłoski pod literki J chyba w h dodano [41:17] samogłoski od słowa Adonai i znający tradycje widzieli że kiedy pojawia się właśnie taka dziwna zbitka [41:28] należy to przeczytać Adonai aby według mnie tradycji po prostu hashem czyli imię natomiast właśnie ci którzy nie wiedzieli z tym swoim [41:39] trochę wiedzy po prostu przeczytali Jehowa tak tak jak tak jakby to był [41:48] normalny wyraz tak Czyli przeczytali sobie samogłoskę J tutaj z [41:55] spółgłoskiej od samogłoską E później O i dalej dwa tak to żeby to [42:03] dokładnie wyjaśnić tą jeszcze trzeba by się bardziej było wgłębić tutaj w [42:09] alfabet hebrajski tak ale to jest no zwyczajne [42:14] zwyczajny błąd Tak wynikający z tej bardzo małej wiedzy [42:23] tak to chyba odpowiedziałam mam nadzieję taki Jasne jasne dziękuję bardzo [42:32] to jest jasne Natomiast rzeczywiście powiedzmy sposób w jaki Świadkowie [42:39] Jehowy przynajmniej takie z jakim ja się zetknęłam jak oni to wyjaśniali są tych [42:45] sposobów jest wiele bo to też zależy pewnie i od grupy i od tego na jakim [42:51] etapie No one nie są przekonujące nie oszukujmy się [42:58] mamy jeszcze jedno pytanie czy nie morduj można odnosić tylko do [43:05] ludzi czy także do zwierząt jak współcześnie jest rozumiane w świetle najnowszych odkryć Rozumiem że w domyśle to przykazanie w [43:15] świetle najnowszych odkryć dotyczących samoświadomości niektórych gatunków zwierząt przykazanie Nie morduj odnosi się do ludzi tylko i wyłącznie tak to [43:25] mogliśmy sobie to też wynika z tej paraleli przeprowadzonej pomiędzy właśnie tym pierwszym a szóstym przykazaniem tak [43:33] gdzie podkreślona jest ta obecność Bożego obrazu który jest tylko i [43:41] wyłącznie przywilejem człowieka tylko i wyłącznie człowiek został stworzony na na Boży obraz natomiast [43:52] są w judaizmie zasady mówiące o tym żeby nie zadawać cierpienia zwierzętom [44:00] i i one są przestrzegane Oczywiście tutaj na pewno może się pojawić pytanie [44:07] dotyczące kwestii boju rytualnego tak skoro Dążymy do tego żebym minimalizować [44:13] cierpienie zwierząt tu tutaj ten mój rytualny wydaje się okrutny No ale to [44:20] już jest No kolejna Obszerna dyskusja tak obszerny wątek które byśmy mogli sobie otworzyć który gdzieś tam jakoś [44:29] być może łączy się z naszym tematem ale wydaje mi się nie należy tutaj do niego [44:36] bezpośrednio osobiście coś innego właśnie zaciekawiło bo [44:42] rzeczywiście mamy coraz więcej dowodów na to że przynajmniej Niektóre gatunki [44:49] zwierząt możemy nazwać w jakiś sposób braćmi w rozumie [44:55] i jestem bardzo ciekawa czy istnieją rzeczywiście jakieś wykładnie na [45:02] przykład czy w jakiś sposób rabini na przykład się odnoszą do takich rzeczy [45:07] Dlatego że no Jest to zupełnie nowa sytuacja znaczy w ogóle rozwój nauki [45:15] dotyczącej w ogóle mózgu i funkcjonowania i zachowania [45:21] inteligencji języka chociażby idzie już na tyle [45:27] na tyle daleko że jesteśmy w stanie też dostrzec nawet pewne rzeczy których nie [45:33] dostrzegaliśmy wcześniej No i rzeczywiście chrześcijaństwo też zaczyna mieć problem No bo w jaki sposób postrzegać w tym [45:45] kontekście przynajmniej Niektóre gatunki zwierząt które na ewidentnie [45:53] niepoznane jeszcze do końca ale jakieś formy i samoświadomości języka i [45:59] zachowań społecznych i tego wszystkiego co do jeszcze do niedawna uważaliśmy za takie typowo ludzkie wyłącznie ludzkie posiadają Tak się zastanawiam czy [46:08] judaizm też gdzieś właśnie wokół tego krąży Myślę że tak I już [46:16] nawet wydaje się sięgając do tekstu źródłowego gdzie mamy do opisu [46:22] stworzenia Tak widzimy podobieństwa między człowiekiem a zwierzętami i [46:31] człowiek i zwierzęta określane są określani są mianem istota żywa tak [46:38] tutaj dodatkowo ten element stworzenia na Boży obraz czego nie ma przy opisie [46:45] zwierząt to jest ta różnica ale jest bardzo dużo podobieństw i myślę że tutaj jeśli chodzi o tą interpretację judaizm jest otwarty [46:55] instytucja istnieje w judaizmie która się nazywa respontarabiniczne [47:00] Gdzie robili analizują właśnie te wątki które nie były jeszcze rozwinięte bo ich nie było na przykład [47:11] jest taki tematów na przykład internet na przykład wszelkie procedury medyczne zaawansowane prawda co do których potrzebne są A co [47:22] będzie kiedy jednak się okazuje że nie jesteśmy we wszechświecie sami bo na [47:27] przykład tak więc tutaj padają rozstrzygnięcia i przypuszczam że są już [47:34] na ten temat jakieś informacje zdania opinie [47:39] poszczególnych rabinów ale nie znam ich bo nie zgłębiałam tego wątku swoją drogą [47:45] marzy mi się taki panel dyskusyjny być może właśnie z przedstawicielami różnych [47:51] religii dotyczący takich właśnie rzeczy które w naszej świadomości zaczynają [47:59] funkcjonować dopiero stosunkowo niedawno jak No właśnie zwierzęta jako istoty [48:05] rozumne mająjące świadomość pewnego rodzaju duszę można powiedzieć co będzie kiedy właśnie okaże się że nie jesteśmy sami jak i status będą miały [48:17] istotę z którymi w jakiś sposób się zetknimy albo o których istnieniu po prostu będziemy wiedzieli i tak dalej i tak [48:25] dalej także no zobaczymy Może kiedyś się uda i za [48:31] bardzo serdecznie ci dziękuję to rzeczywiście ciekawa droga i wstawiamy na niej właśnie kolejne [48:41] kropki krok po kroku tak państwa zapraszam na [48:46] kolejne kroki już za tydzień i za tydzień będziemy mówić o [48:51] przykazaniu drugim i siódmym właśnie kolejna para kolejna para [49:01] Właśnie miałam sobie przypomnieć czy one są oba parzyste czy obwo nieparzyste czy jedno takie jedno takie No tak jak pierwsze i szóste Co drugi i siódmy [49:10] Co je łączy dlaczego je w ten sposób łączymy za tydzień już za tydzień Opowie [49:17] nam i zamuśkowska państwa którzy nie oglądali pierwszej części zapraszam już jest w tej chwili link pocztą [49:26] transmisją także zapraszam do obejrzenia i do zobaczenia za tydzień Dziękuję [49:33] bardzo i do zobaczenia --- Przygotowane przez: mgr Joanna Gacka Kontakt: j.gacka@ewst.pl