TRANSKRYPCJA: "Czy trwały pokój jest możliwy? | EWST online" Data publikacji: 01.08.2024 Długość: 01:07:36 --- [0:04] [Muzyka] [0:04] [Muzyka] [0:15] Dzień dobry państwu bardzo się cieszę że możemy się dzisiaj zobaczyć i bardzo się cieszę że [0:22] możemy dzisiaj zobaczyć się i porozmawiać z doktorem Łukaszem masos nysler na temat pokoju kolejne pokolenia [0:30] wychowują się w świecie w którym wojnę znamy z książek [0:35] historycznych zajęć z historii z filmów z gier komputerowych ze wspomnień i to [0:42] bardzo często już nie bezpośredni bo to są wspomnienia na przykład już nie dziadków którzy wojnę przeżyli ale [0:49] rodziców którzy od dziadków słyszeli z drugiej strony od ponad dwóch [0:58] lat mamy taką sytuację w której mamy wojnę w zasadzie u granic u bram Ona [1:05] stała się bardzo realna Ona stała doświadczamy spotkań na [1:11] przykład z ludźmi którzy tu i teraz przeżywali doświadczali wojny w tym tej [1:18] wojny w najbardziej okrutnym wymiarze ludzi którzy stracili wszystko domy [1:25] rodziny bliskich przyjaciół całe swoje życie [1:30] w jakiś sposób żeśmy się do tej wojny przyzwyczaili ona nas w sposób taki [1:35] bardzo bezpośredni nie dotyka przyzwyczailiśmy się do życia obok ludzi [1:40] których ta wojna dotknęła No oni też muszą w jakiś sposób [1:46] żyć dalej czasami postrzegamy ją też mimo tego że [1:53] jest tak blisko jako coś odległego i mało realnego ale ta [2:01] sytuacja niepokoje również na Bliskim Wschodzie w różnych innych miejscach [2:07] mówimy tutaj też o no takich miejscach jak chociażby [2:13] część Afryki jak różne rzeczy które dzieją się albo z [2:18] którymi straszą się nawzajem różne kraje azjatyckie [2:23] niepokoje bardzo odległe geograficznie od nas ale jednak mogące mieć bardzo [2:29] duży wpływ na różne rzeczy mówię o Ameryce Środkowej Południowej tam się ciągle coś dzieje albo przynajmniej może [2:38] się dziać więc żyjemy z jednej strony w takim świecie w którym Większość z nas [2:45] nie ma doświadczenia wojny bezpośredniego a z drugiej strony gdzieś [2:51] zwłaszcza od tych dwóch ostatnich lat ta y wojna jest blisko i [3:00] coraz więcej mówi się nie tylko w tej wielkiej polityce ale też w [3:08] Rozmowach w naszych kościołach w naszych rodzinach w grupach jakiś takich nawet przyjaciół któr kiedy się spotykamy na [3:15] temat tego jak moglibyśmy się ewentualnie zachować w obliczu wojny czy [3:21] zagrożenia w ogóle wypływającego z wojną z [3:27] wojny w jaki sposób można sobie poradzić z tym żeby jednak [3:33] ten pokój trwał dłużej d tego właśnie dotyczyć dzisiaj będzie dzisiejsza [3:39] dzisiejsze nasze spotkanie Będziemy zastanawiać się czy w ogóle trwały pokój jest możliwy i tak [3:47] również n taką kontrowersyjną kwestią czy trwały pokój jest kwestią jest etyczny tak [3:56] naprawdę czy trwały pokój To jest coś co na przykład [4:02] do czego należy dążyć za wszelką cenę chociaż mamy wśród nas eksperta w [4:09] dziedzinie etyki Łukasz Witam cię raz jeszcze bardzo serdecznie No już nie [4:15] przedłużając zapraszam Dzień dobry witam wszystkich witam cię Asiu tak podejmujemy dzisiaj [4:23] rozważania dotyczące pokoju przez lata przyc [4:30] [Muzyka] pokoju do tego że my żyjemy w pokoju a [4:36] wojna to jest sprawa przeszłości bądź jakiś odległych krajów choć Według [4:45] corocznego raportu opublikowanego przez Heidelberg Institute for International [4:52] Res w2 roku było na świecie 21 wojen [4:59] kryzysy z użyciem przemocy zbrojnej i 136 zbrojnych konfliktów wewnątrz [5:07] państwowych z kolei w historii ludzkości odnotowano ponad [5:12] 15000 wojen te fakty dają do myślenia i [5:18] właśnie skłaniają do podjęcia Z niepokojem żeby nie [5:24] powiedzieć z trwogą pytania czy trwały pokój jest możliwy [5:33] jestem filozofem a nie historykiem ani [5:38] politologiem moją specjalnością jako filozofa jest Analiza pojęć To co mogę [5:44] tutaj zaproponować to właśnie analiza tytułowego pytania identyfikacja założeń [5:50] na których się ono opiera i rozróżnienie przynajmniej niektórych [5:55] możliwych odpowiedzi Mam nadzieję że ta Praca myślowa którą tutaj wykonamy choć będzie [6:03] podjęta na tak ogólnym abstrakcyjnym poziomie przyczyni [6:08] się do rozpoznania pewnych przynajmniej filozoficznych schematów w myśleniu o pokoju Mam nadzieję też że rozpoznanie [6:15] tych schematów z kolei być może ułatwi nam takie myślenie o pokoju i idące w [6:20] ślad za tym myśleniem postępowanie które sprawią że trwały pokój będzie choć [6:26] odrobinę bliższy rzeczywistości czy trwały pokój jest możliwy samo [6:33] pojęcie pokoju oczywiście wbrew pozorom nie jest takim pojęciem oczywistym [6:39] [Muzyka] tak najczęściej definiuje się pokój [6:48] Jako taki stan w którym nie ma wojny tak [6:55] poprzez przeciwieństwo tak opozycję pojęciową tak pokój [7:00] przeciwieństwo wojny przy czym z kolei wojna pojęcie wojny [7:06] też bynajmniej nie jest pojęciem oczywistym a jego nieoczywistość wzrosła [7:14] jeszcze w czasach współczesnych [7:20] tradycyjnie wojnę rozumiano jako konflikt zorganizowany [7:26] konflikt zbrojny między pa natomiast współcześnie i formy tego [7:33] konfliktu I podmioty zaangażowane konflikty są tak [7:41] różnorodne że intensywność tych konfliktów jest tak [7:46] różnorodna że no to pojęcie wymaga jakiegoś [7:52] rozszerzenia jest takim pojęciem nieostrym ale nie będę tutaj starał się [7:59] zwać tych pojęć pokoju ani pojęcia [8:05] wojny Przyjmijmy po prostu tak że pokój to jest taki stan w życiu [8:11] społecznym politycznym w którym właśnie nie ma wojny ale też gdybyśmy się [8:17] odwołali do słownikowej definicji słowa pokój to w jednym z jego znaczeń pokój oznacza też [8:24] taki stan spokoju bez troski Czyli chodzi też o taki stan [8:29] który doświadczamy jako pojedynczy ludzie w takim wymiarze jednostkowym [8:36] tak i myślę że to jest ważne że to pojęcie pokoju ono nie ma też czy nie ma [8:44] wyłącznie takiego sensu politycznego społecznego ale właśnie [8:51] jest też czymś co dotyczy nas y w naszym codziennym życiu w naszej takiej [8:57] codziennej yy [9:03] egzystencji kiedy pytamy czy trwały pokój jest możliwy to wydaje się że przyjmujemy tu jako [9:10] pewne oczywiste założenie że pokój czy to w tym wymiarze właśnie [9:17] społecznym politycznym czy w takim wymiarze jednostkowym egzystencjalnym jest jakimś stanem pożądanym tak jest [9:25] wartością i to wartością pozytywną stąd jako takie [9:34] [Muzyka] pytanie tę presupozycje artykułu jące [9:42] można podać Czy pokój jest wartością pozytywną tak wydaje się że odpowiedź na [9:51] to pytanie jest oczywista No ale jak zobaczymy nie dla wszystkich nie dla wszystkich a [10:02] dalej Wydaje się że wszyscy pokój cenimy i uznajemy pokój za jedną z najwyższych [10:13] wartości ale można pytać czy właśnie Czy pokój jest [10:21] wartością naczelną tak wartością priorytetową czyli [10:30] Czy w sytuacji konfliktu wartości w sytuacji gdy [10:35] pokój i dążenie do pokoju popada w konflikt z dążeniem do [10:41] realizacji jakichś innych cenionych przez nas wartości tak czy to dążenie do pokoju Powinno [10:50] zawsze Kolnie przebijać te wszelkie inne dążenia tak powinno być takim dążeniem [10:56] priorytetowym czy też być może są takie sy [11:01] i też takie wartości w imię których to dążenie do pokoju powinniśmy [11:09] poświęcić natomiast przy założeniu że wracają do [11:15] tego wyjściowego pytania czy trwały Pok pokój jest [11:20] możliwy przy założeniu że jest założeniu twierdzą pozytywnej odpowiedzi nae [11:29] pytanie możemy dalej pytać czy trwały pokój jest możliwy do osiągnięcia na tym [11:36] świecie to pytanie nabiera sensu w kontekście różnych dotychczasowych historycznych [11:44] filozoficznych i teologicznych odpowiedzi na to wyjściowe pytanie czy trwały pokój [11:50] jest możliwy No i w końcu znów przy założeniu pozytywnej odpowiedzi na to [11:56] wyjściowe kluczowe pytanie czy trwały pokój jest możliwy możemy dalej pytać [12:02] czy osiągnięcie trwałego pokoju jest czymś [12:07] konieczny nieuchronny i teraz w zależności od tego jakich [12:15] odpowiedzi udzielimy na tak sformułowane pytania będziemy mieli do czynienia z różnymi stanowiskami w kwestii pokoju w [12:24] kwestii możliwości pokoju trwałego pokoju w kwestii w ogóle [12:30] oceny pokoju jakoego stanu [12:38] rzeczy kwestii hierarchii tej wartości jaką jest pokój [12:45] przy założeniu że jest on wartością pozytywną ale także właśnie w [12:53] kwestii tej czy czy czy pokój jest możliwy Docia tu na tym świecie i czy to [13:00] osiągnięcie trwałego pokoju jest czymś koniecznym nieuchronnym i spróbowałem jakoś ponazuril [13:05] [Muzyka] [13:18] [Muzyka] [13:25] [Muzyka] wyjściowego pytania tak no a może raczej [13:34] od pytania czy pokój jest wartością pozytywną odpowiedź twierdząca to to [13:39] będzie po prostu pacyfizm tak Uznajmy Przyjmijmy takie rozumienie tego terminu że pacyfizm to jest pogląd który głosi [13:47] że pokój jest wartością pozytywną ja może przypomnę definicję wartości pozytywnej [13:54] która pojawiła się tutaj w kontekście naszych spotkań w ramach ewst online [13:59] kiedy miałem wykład zatytułowany czym [14:05] są i w jaki sposób istnieją wartości rekolekcje in [14:10] gardenowo wartość tak wartość w ogóle tam zdefiniowani sobie jako coś ważnego [14:15] coś co ma znaczenie i coś co ukierunkowuje nasze działanie Natomiast wartość pozytywną zdefiniowani [14:23] tam sobie [Muzyka] jako taki [14:29] stan rzeczy który ukierunkowuje nasze działanie na zaistnienie tego stanu [14:35] rzeczy tak natomiast pogląd czy stanowisko które [14:40] nie uznaje pokoju za wartość pozytywną Określ sobie mianem po prostu non [14:46] pacyfizmu dodatkowo jeszcze jeśli uznamy że pokój jest naczelną wartością [14:51] pozytywną będziemy mieli do czynienia z pacyfizm absolutnym natomiast stanowisko [14:57] które uznaje wdzie za wartość pozytywną ale nie za wartość naczelną Nazwijmy [15:04] relatywnym czy też względnym pozy pacyfizm i [15:10] teraz jeśli uznamy że trwały pokój jest możliwy do osiągnięcia No to Przyjmijmy że mamy wówczas do czynienia z [15:16] optymistycznym pacyfizm jeśli przy założeniu że pokój jest wartością [15:22] pozytywną uznamy jednak że choć jest wartością pozytywną nie jest możliwy do osiągnięcia będziemy [15:29] mieli do czynienia z pesymistycznym pacyfizm jeśli uznamy [15:36] że przy założeniu że trwały pokój jest możliwy do osiągnięcia jeśli uznamy dodatkowo że jest możliwy do osiągnięcia [15:43] na tym świecie będziemy mieli do czynienia z pacyfizm immanentnym jeśli uznamy że nie jest [15:49] możliwy do osiągnięcia na tym świecie ale przy założeniu że w ogóle jest możliwy do osiągnięcia [15:55] czyli ale nie na tym świecie będziemy mieli do czynienia z izm transcendentny No i w końcu jeśli uznamy [16:03] że osiągnięcie trwałego pokoju jest czymś koniecznym nieuchronnym będziemy mieli do czynienia z neces pacyfizm A [16:09] jeśli uznamy że osiągnięcie trwałego pokoju jest jest w prawdzie możliwe ale [16:15] nie konieczne będziemy mieli do czynienia z kontyngencji [16:20] prawdopodobnie dla większości z państwa te terminy są są czymś zupełnie nowym [16:27] natomiast zawik pokaż że rzeczywiście w [16:35] dziejach filozofii mieliśmy do czynienia ze stanowiskami które można jakś [16:41] identyfikować opisać przy pomocy tych [16:46] pojęć i zacznijmy od neyz pacyfizmu transcendentnego [17:00] mamy tutaj do czynienia z pacyfizm a więc poglądem który głosi [17:06] że pokój jest wartością pozytywną co więcej mamy naet do czynienia w tej wersji którą chce [17:12] przywołać z takim absolutnym pacyfizm tak pokój jest jedną [17:19] z naczelnych wartości pozytywnych mamy do czynienia z optymizmem czy z [17:26] optymistycznym pacyfizm pokój jest możliwy do urzeczywistnienia i co więcej [17:32] mamy do czynienia z neces [17:43] arstyl tego mamy tut do czynienia z pacyfizm transcendentny i taką egzemplifikację tego [17:50] stanowiska są poglądy wyrażone przez jednego z ojców doktorów kościoła [17:56] Aureliusza Augustyna świętego Augustyna w jego Opus Magnum o państwie Bożym [18:02] tutaj tej kwestii całe cała Księga 19 jest poświęcona [18:09] I co może być zaskakujące w tej [18:15] księdze Augustyn utożsamia wręcz życie wieczne czy zbawienie z pokojem tak [18:23] Czyli uznaje że że w gruncie rzeczy one są ze sobą tożsame tak kresem dóbr [18:29] naszych jest pokój tak samo jak tym kresem jak jest tym kresem życie wieczne [18:34] Czyli można powiedzieć że głosi taki pogląd Augustyn że suum Bonum a więc tym [18:40] dobrem najwyższym i ostatecznym celem ludzkiego życia jest pokój który jest [18:45] utożsamiany z życiem wiecznym natomiast też w tej księdze [18:51] tłumaczy Augustyn no dlaczego dlaczego jednak na co dzień raczej chrześcijanie [18:58] wskazują na życie wieczne czy zbawienie jako owo dobre dobro najwyższe sum [19:06] Bonum a nie na a nie na pokój No dlatego że w warunkach cita Serena państwa [19:15] państwa ziemskiego ten pokój który jest naszym udziałem jest tak kruchy ulotny i [19:22] niedoskonały że Wskazanie na pokój Jako na owo dobro najwyższe No może być [19:29] mylące bo nie o ten pokój tutaj chodzi który tylko chwilowo tymczasowo i w [19:37] ograniczonym zakresie jesteśmy w stanie osiągnąć wymiarze [19:43] iman ten pokój o który tutaj chodzi ten trwały wieczny pokój będzie udziałem [19:54] zbawionych w tym wymiarze eschatologiczny Augustyn pisze że ten ci jest dopiero [20:01] prawdziwy pokój tak dalece że dla rozumnego stworzenia winien jedynie być jedynie się nazwać pokojem jako [20:07] doskonale urządzone i najg społeczeństwo cieszące się Bogiem i sobą społecznie w [20:15] Bogu tutaj to utożsamienie pokoju i zbawienia [20:21] jako właśnie tych tych dóbr najwyższych tak i [20:27] ostatecznego celu życia ma też taki sens [20:34] że ujęciu zbawienie ma [20:39] taki wymiar charakter nie jednostkowy indywidualny tylko można powiedzieć [20:45] wspólnotowy tak citas państwo Boże to to jest Ta [20:51] społeczność zbawionych comunio sorum [21:01] społeczność ludzi zbawionych między sobą i z Bogiem to jest to co będzie udziałem [21:09] zbawionych i to jest i tę rzeczywistość można też określić mianem [21:22] pokoju kolejny pogląd który tutaj przy [21:30] neary pacyfizm [21:35] alean mamy do czynienia z pacyfizm i pacyfizm absolutnym a więc poglądem [21:42] który głosi że pokój jest jedną z naczelnych wartości pozytywnych mamy tutaj do czynienia z [21:50] optymistycznym pacyfizm czyli [21:58] yczny pacyfizm Czyli pokój zostanie [22:04] urzeczywistniona w wymiarze iman czyli to jest ten iman pacyfizm no i tutaj [22:10] przywołuje jako rzecznika tego poglądu Karola Marksa tak No właśnie wydaje się [22:17] że filozofia Marksa Czy filozofia marksistowska taką wizję [22:25] pokoju głosiła że pokój zaistnieje ale zaistnieje tu w tym [22:34] świecie można powiedzieć że u kresu dziejów ale ten kres dziejów nie będzie [22:39] się realizował w jakimś transcendentny nadprzyrodzonym wymiarze tylko w tym wymiarze iman gdy za sprawą globalnej [22:49] rewolucji komunistycznej na całym świecie zapanuje komunizm zostaną [22:55] zniesione państwa narodowe tym samym podstawa do do jakichś wojen [23:04] między państwami tak zaplanuje ten Komunistyczny [Muzyka] [23:10] internacjonalizm i trwały trwały pokój jednocześnie trzeba tutaj podkreślić [23:18] [Muzyka] że marksizm był takim też [23:25] relatywnym militaryzm tak to znaczy uznawał że na drodze do tego trwałego [23:31] pokoju ma się dokonać kresu dziejów [23:38] czymś niezbędnym jest jest wojna tak wojna jest [23:44] środkiem który do tego trwałego pokoju ma doprowadzić No ale tutaj też jeszcze [23:51] chc raz podkreślić Ten wymiar taki neyz tej koncepcji tak ten pokój [23:57] Nieuchronnie ukresu dziejów zapanuje mamy tutaj do [24:03] czynienia pewnymi podobieństw prawda zresztą przez [24:09] wielu komentatorów dostrzegania pomiędzy historiozofię Aureliusza Augustyna czy [24:16] czy szerzej jakąś taką chrześcijańską wizją historii a [24:22] tą historiozof filozofią dziejów Marksa czy marksistów z tym że używając tutaj [24:30] sformułowania Erik fegina mamy tutaj do czynienia z taką immanentyzacja SH tonu Czyli to co wedle myśli teologii [24:37] chrześcijańskiej ma się dokonać ukresu dziejów ale w tym wymiarze transcendentny nadprzyrodzonym według [24:42] Marksa i marksistów w sposób nieuchronny ale dokona się w tym świecie y w [24:48] wymiarze immanentnym [25:00] okej kolejny pogląd który chciałbym przywołać optymistyczny kontyngencji [25:06] immanentny tak mamy tutaj znów do czynienia [25:13] z pacyfizm i to by może pacyfizm absolutnym pokój jest jedną z naczelnych [25:19] wartości pozytywnych trwały pokój jest możliwy do urzeczywistnienia w tym [25:24] świecie wymiarze immanentnym ale tylko jako pewien przygodny [25:41] [Muzyka] niekoniecznych czy czy Russel był takim [25:46] absolutnym pacyfista znawcy jego myśli twierdzą że w niektórych kontekstach czy [25:53] na w pewnych etapach swojej myśli dopuszczał on [26:00] wojnę że nie był tak absolutnie [26:05] przeciwny wojnie ale w każdym razie tak jako też taki zadeklarowany [26:12] [Muzyka] sceptyk jeśli uznawał możliwość [26:18] zaistnienia trwałego pokoju No to tylko w tym wymiarze wymiarze iment no i też nie uznawał [26:26] raczej konieczności jakiegoś ducha dziejów czy [26:31] czy jakiś koniecznych praw historii które w nieuchronny sposób miałyby doprowadzić do zaistnienia tego trwałego [26:38] pokoju jeśli on kiedykolwiek zaistnienie to tylko powiedzieć [26:44] Dzięki stale ponawiane podtrzymywany wysiłkom staraniom ludzi dobrej woli i [26:51] tylko właśnie jako ten jeszcze raz przygodny niekonieczne i stale zagrożony [26:57] stan [27:02] rzeczy kolejne stanowisko które chcę tutaj przywołać to pesymistyczny [27:07] pacyfizm iman tak uznaje się tutaj że pokój jest jedną nawet z naczelnych [27:12] wartości pozytywnych natomiast tak nieco paradoksalnie jednocześnie twierdzi się [27:18] że trwały pokój nie jest możliwy do urzeczywistnienia i nigdy nie zostanie [27:24] urzeczywistniona immanentny ani też tutaj można dodać ani [27:32] też wymiarze transcendent tak jako filozofów których można by kojarzyć [27:38] z tym stanowiskiem przywołuje Tomasza [27:44] hopsa on już się pojawił Zresztą tak jak [27:51] Freud naszym spotkaniu które właśnie w lutym [28:00] na wiosnę 2022 roku mieliśmy to spotkanie było zatytułowane Czy człowiek [28:06] jest z natury zły to spotkanie było było zainspirowane wydarzeniami [28:13] w Ukrainie Tak i teraz tak Hops wydaje się cenić pokój a jednocześnie No ma [28:21] bardzo takie pesymistyczne rozpoznanie człowieka i natury ludzkiej [28:28] co takiego że gdy ludzie żyją nie mając nad sobą mocy która by ich wszystkich trzymała w strachu to znajdują się w [28:35] stanie który się zwie wojną i to w stanie takiej wojny jak Gdyby każdy był w wojnie z każdym tak Czyli taki [28:42] naturalny stan człowieka to jest właśnie bellum omnium [28:49] kontra omnes wojna każdego z [28:56] każdym pewnym remedium na taki stan rzeczy jest według [29:03] hopsa właśnie powołanie do istnienia państwa i to autorytarnego państwa ale [29:08] Hops tutaj Jest pesymistą też WM sensie że to to Remedium jest zawsze tylko [29:17] chwilowe częściowe i ten pokój który ewentualnie udaje [29:22] się w ten sposób zagwarantować jest właśnie zawsze kruchy Ost przerywany [29:30] wybuchami kolejnych konfliktów czy czy [29:36] wojen w podobny sposób o pokoju myślał Zygmunt [29:42] Freud znaczy uznawał pokój za jedną z naczelnych wartości pozytywnych a [29:49] jednocześnie był przekonany że trwały pokój nie jest możliwy do zrealizowania [29:58] znów ze względu na naturę ludzką i [30:03] obecne w naturze ludzkiej nie [30:08] usuwalne tendencje skłonności [30:15] agresywne cytat z tekstu Freuda Dlaczego [30:21] wojna warum pragnienie zlikwidowania agresywnych skłonności człowieka nie ma [30:27] widoku nie ma widoków na przyszłość dlatego że według Freuda według późnej teorii [30:34] popędów ludzkie zachowanie ludzkie postępowanie [30:39] motywowane jest z jednej strony owszem przez popędy miłości które nazywał [30:46] określał wykorzystają mitologiczną nazwę Erosa [30:52] Aleś też przez popędy śmierci któreś [31:00] tanatosa i ten popędy śmierci ich ostatecznym celem jest [31:07] sprowadzenie organizmów żywych z powrotem do poziomu materii [31:13] nieożywionej są one nieusuwalny elementem nieusuwalnosc [31:28] wojny Tym niemniej oczywiście sam był zaangażowany w sprawę pokoju i pokój [31:34] cenił słej świadomości pewnej beznadziejności [31:40] tych starań No i jeszcze jeden cytat jeszcze jeden przykład [31:46] takiego filozofa którego można by skojarzyć z tym stanowiskiem pesymistycznego pacyfizmu immanent [31:53] Albert Kam pokój jest jedyną walką którą warto toczyć to jest cytat z takiego [31:59] artykułu wstępnego czasopisma Combat z sierpnia bodajże [32:08] 1945 roku czyli po zakończeniu II Wojny [32:16] Światowej przy czym tutaj można przywołać jeszcze inny tekst Alberta [32:21] Kami jego mit Syzyfa tak I w tym kontekście interpretować ten cytat pokój [32:29] jest tą wartością pozytywną naczelną wartością [32:35] pozytywną o którą jedyną walką którą warto toczyć przy tej świadomości że [32:42] jest taka walka beznadziejna tak jak beznadziejnym zadaniem było wtaczanie [32:48] kamienia przez mitologicznego Syzyfa na górę Po to tylko aby ten kamień gdy [32:54] dotrze na szczyt góry spadł a ponownie musi zejść i wtacza ten kamień [33:01] pod górę i tak w nieskończoność przy beznadziejność tej tej walki o [33:08] pokój beznadziejność tego dążenia do trwałego [33:13] pokoju nie unieważnia zdaniem Kamisa tego dążenia jakkolwiek to się [33:20] może wydawać absurdalne przywołując słowa należy wyobrazić sobie [33:30] szczęśliwy syzy który walczy o pokój przy całej świadomości że że jego walka [33:36] jest beznadziejna przez sam fakt swojego zaangażowania tak osiąga jakieś [33:41] szczęście i spełnienie [33:58] mnie przywoływane stanowiska uznawały z pewnym zastrzeżeniem czy [34:03] znakiem zapytania W przypadku Rus że pokój jest naczelną [34:10] wartością pozytywną natomiast znajdziemy też dzie szerzej [34:18] tylko myśli nie tylko filozofii ale myśli zachodu też stanowiska które [34:23] owszem uznają pokój za wartość pozytywną ale nie za naczelną tak Czyli stanowiska [34:30] które można określić właśnie mianem relatywnego czy względnego pacyfizmu iman tak to jest stanowisko które [34:37] jeszcze raz głosi że pokój jest wartością pozytywną ale nie jest wartością naczelną są inne wartości [34:42] pozytywne które stoją w hierarchii wartości wyżej niż wartość pokoju w sytuacji konfliktu wartości pokój może i [34:50] powinien być poświęcony na rzecz obrony czy realizacji tych wyższych wartości [34:55] natomiast Powiedzmy że kwestia urzeczywistnienia trwałego pokoju pozostaje otwarte tutaj to [35:02] stanowisko dotyczy jedynie miejsca pokojów hierarchii wartości a nie [35:08] kwestii c c czy urzeczywistnienie trwałego pokoju w ogóle jest możliwe No i tutaj [35:15] cytat słynnego Tak można powiedzieć przemówienia ministra be w sejmie [35:22] Rzeczypospolitej Polskiej z 5 maja 1939 roku [35:29] Cytat w którym właśnie ten Pogląd to stanowisko znalazło doskonały wyraz tak [35:34] pokój jest rzeczą cenną i pożądaną tak pokój jest wartością pozytywną ale pokój [35:41] jak prawie wszystkie sprawy tego świata ma swoją cenę wysoką ale [35:46] wymierną My w Polsce nie znamy pojęcia pokoju za wszelką cenę Innymi słowy [35:52] pokój nie jest dla nas w Polsce warto [35:59] absn najwyższą jest tylko jedna rzecz w życiu ludzi narodów i państw która jest [36:05] bezcenną tą rzeczą jest honor można się zastanawiać na ile jest to tylko pewna [36:12] figura retoryczna tak A na ile wyraz autentycznego przekonania mistra be [36:18] autentycznego rozpoznania warto ale w każdym razie tak przyjmując dobrej wierze [36:28] snego przemówienia można powiedzieć że tutaj właśnie jako ta wartość Naczelna [36:33] wskazany jest honor a pokój tutaj jest rozpoznany w prawdzie jako wartość [36:38] pozytywna ale stojąca niżej w hierarchii wartości [36:45] niż honor i jako taka właśnie względna relatywna [36:59] okej całe te nasze dotychczasowe rozważania były prowadzone przy założeniu że właśnie że pokój jest [37:05] wartością pozytywną No i domyślnie też wojna z kolei jest wartością negatywną [37:10] to drugie stanowisko można określić mianem anty militaryzmu ale no możliwe do pomyślenia [37:18] jest też przeciwne stanowisko które głosi że pokój jest wartością [37:25] negatywną a wojna jest wartością pozytywną jakkolwiek być może na [37:30] pierwszy rzut oka wydaje się to kontr intuicyjne tak wydaje się [37:38] że większość ludzi tak intuicyjnie pokój raczej uznaje za [37:43] wartość pozytywną wojnę za wartość negatywną a nie na odwrót No to jednak w [37:49] dziejach myśli znaleźli się tacy myśliciele którzy właśnie za takim [37:56] rozpoznaniem i z taką hierarchią wartości się opowiadali [38:02] tak i parę takich przykładów właśnie [38:10] antypacyjny [38:18] jest wartością pozytywną pokój możliwy jest tylko jako w sumie niepożądane [38:25] zjawisko przejściowe chwilowe i tutaj [38:31] jako pierwszego filozofa którego można by przywołać jako rzecznika takiego [38:41] [Muzyka] antypyłowy fragmentów z Heraklita głosi [38:47] wojna polemos jest wszystkich rzeczy ojcem wszystkich rzeczy królem trzeba [38:52] wiedzieć że wojna jest powszechna i Sprawiedliwość jest niezgod wszystko staje się przez niezgodę oraz [39:01] konieczność No mamy tutaj do czynienia wręcz z takim Powiedziałbym metafizycznym militaryzm tak Tu [39:08] oczywiście ktoś mógł powiedzieć że że te pojęcia czy te słowa wojna Niezgoda że [39:15] należy rozumieć Może w jakimś takim bardziej symbolicznym sensie no to kwestia [39:21] interpretacji ale jednak tak jak ja rozumiem [39:27] te fragmenty tak że w samej istocie rzeczywistości obecny jest konflikt i to [39:35] jakiś Dramatyczny konflikt który w tym wymiarze [39:41] społecznym politycznym przybiera formę wojny Tak rzeczywistość jest [39:49] dynamiczna według Heraklita nieustannie się zmienia a motorem tych zmian są [39:57] ścierające się przeciwieństwa tak i to we wszystkich wymiarach rzeczywistości [40:02] się się dzieje również w tym wymiarze społecznym i politycznym więc tutaj to [40:09] pojęcie które kojarzymy przede wszystkim właśnie z tą rzeczywistością społeczną polityczną pojęcie wojny zostało jako z [40:18] uniwersalizm i użyte do opisu całej rzeczywistości do [40:24] rozpoznania istoty całej rzeczywisto jako innych myślicieli których jakoś [40:31] kojarzę z tym anty pacyfizm czy militaryzm przywołuje kga Wi hegla i [40:41] heglowski dziejów To byłby taki antypacyjny [40:49] Hegel [Muzyka] Zresztą inspiruje się herl ta taka [40:58] dynamiczna procesualna dialektyczna wizja rzeczywistości której zalążki [41:03] zaczątki znajdujemy w myśli Heraklita obecna jest czy też no w pełni [41:09] rozwinięta właśnie w filozofii hegla i Hegel w swojej filozofii dziejów [41:15] jakkolwiek przyznaje że z takiego powiedzmy jednostkowego punktu widzenia wojna się Jawi [41:21] jako tragedia tak jako jakiś koszmar [41:28] coś co napawa nas głębokim smutkiem to jednak jak wszystko Zresztą co [41:36] rzeczywiste jest tylko wyrazem przejawem manifestacją ducha absolutnego który [41:42] realizuje się w dziejach w sposób konieczny Tak więc to tylko z naszego ludzkiego ograniczonego [41:51] subiektywnego punktu widzenia wojna może się nam wydawać czymś czymś [41:57] złym czymś negatywnym każda wojna i wszystkie [42:03] ofiary które są z wojnami [42:08] związane Wszystkie cierpienia wszystko to są konieczne [42:16] momenty Postępu dziejowego który w dziejach się realizuje tak wszystko to [42:24] jest działanie rozumne jakkolwiek [42:30] ta rozumność dla nas może być [42:37] nieprzenikniona no i Fryderyk [42:42] nitsze też można powiedzieć apologeta wojny ale bardziej [42:48] Powiedziałbym w takim wymiarze jednostkowym indywidualnym [43:02] nicze w swojej takiej woluntarystyczny metafizyce uważał że cała rzeczywistość [43:08] wszystko co istnieje jest wyrazem przejawem manifestacją woli mocy [43:14] i ta wola mocy Wim znajduje swój wyraz też między [43:22] innymi w wojnie Czy w wojnach tak yyy W jednym z fragmentów yy z [43:31] początkowych fragmentów na przykład swojego dzieła anty yyy chrześcijanin [43:36] nicze wicej pisze tak że [Muzyka] właśnie co jest dobre no to co jest [43:43] właśnie wyrazem y woli y mocy co [43:49] jest złe no to co wynika z jakieś tam słabości Co jest przeciwieństwem y woli [43:55] mocy i dalej Dobre jest nie pokój lecz [44:01] [Muzyka] [44:07] wojna przy czym wydaje się jeszcze raz podkreślam że to ta afirmacja wojny z [44:14] którą mamy do czynienia filozofii niczego ona ma bardziej taki charakter [44:20] egzystencjalny wbrew taky skojarzen [44:27] [Muzyka] upatrują się w niczem i w jego filozofii tak [44:33] jakiegoś korzenia nazizmu [44:38] i nazistowskiego [Muzyka] [44:44] militaryzmu nicze był takim radykalnym indywidualistą PR jeśli wojnę cenił to [44:52] ze względu na [44:57] jakiś taki Powiedziałbym indywidualny walor wojny i [45:05] teraz jakkolwiek tak na pierwszy rzut oka To stanowisko może się wydawać takie kontr intuicyjne tak no [45:19] [Muzyka] to i w takim wymiarze [45:25] kolektywny jak i też w tym wymiarze [45:34] jednostkowym wojna wydaje się niekiedy [45:42] nieść ze sobą jakieś pozytywne wartości tak to co teraz mówię [45:48] może brzmieć jakoś bardzo obrazoburczy prowokacyjnie ale Skupmy [45:54] się może na tym wymiarze jednostkowym [46:00] [Muzyka] tak Wyobraźmy sobie kulturę zachodu [46:07] która w której wojna byłaby nieobecna i te wartości związane z wojną i takim [46:14] militarnym zaangażowaniem w tym wymiarze jednostkowym zostałyby wykasowane [46:24] tak jak duża część tej Kultury zniknęły tak [46:29] od Iliady Homera poczynając tak różne wzory osobowe i to nie [46:38] tylko starożytne czy czy czy średniowieczne ale też współczesne to [46:43] pozwolę sobie przywołać chociażby postać ostatnio mocno mocno stawian na [46:51] piedestały Rotmistrza Witolda Pileckiego tak [46:57] [Muzyka] tym kontekstem który [47:05] [Muzyka] umożliwiło pileckiemu wykazanie się [47:10] niebywałym heroizmem No była była wojny bez wojny byłoby to niemożliwe więc [47:17] te militar cnoty bojowe które mają sobie pewien patos egzystencjalny patos [47:27] No są są pewnymi atraktant Tami tak bym to to [47:36] ujął które jakoś robią robią wrażenie Tak i teraz [47:41] pytanie Czy możliwe jest [47:47] [Muzyka] zachowanie tego Nazwijmy to atrakcyjnego [47:55] aspektu wojny czy militaryzmu ale w taki sposób [48:04] który No nie będzie się wiązał z tymi oczywistymi i nie [48:09] akceptowalnymi prostu okropieństwo [48:14] tak używając tutaj takiej formuły amerykańskiego filozofa Williama Jamesa [48:20] tak czy jest w ogóle możliwy moralny ekwiwalent woj [48:29] Czyli jakiś taki sposób bycia taki sposób postępowania który pozwalałby nam wykazywać [48:38] się bohaterstwem które kojarzymy z wojną ale właśnie nie w ramach [48:45] działań wojennych to jest jakieś wyzwanie które Tutaj [48:54] widzę ze strony powiedzmy [48:59] militaryzmu czy anty anty pacyfizmu tak że że jeszcze raz że te stanowiska te [49:07] poglądy mają w sobie jakiś taki atrakcyjny walor tak i tu chciałbym [49:16] jeszcze przywołać jedną formułę która pojawiła się z [49:21] kolei wystąpieniu w moim wystąpieniu w sierpniu 2020 roku bodajże kiedy mówiłem [49:28] o sceptycyzm jako sposobie życia tam przedstawiałem zgodnie z tytułem tego wystąpienia właśnie sceptycyzm jako [49:34] pewien sposób życia który może być atrakcyjny dla współczesnego człowieka i [49:39] zakończeniu tamtego wystąpienia jako jeden z z takich też walorów tego sceptycyzmu przedstawiałem coś co [49:46] określiłem mianem deag moniz życia Tutaj przywoływał w tym [49:51] kontekście takie etymologiczne znaczenie słów agon agonia agonia [49:57] Generalnie to są słowa z języka greckiego które znaczą tyle co właśnie walka [50:04] spór konflikt tak i twierdziłem wówczas że właśnie [50:12] walorem sceptycyzmu jest to że że prowadzi on do takiej deag [50:18] życia i być może No właśnie to jest taka odpowiedź [50:26] anty pacyfizm i militaryzm tak przy czym [50:32] nie mówię tutaj o wymiarze społecznym politycznym czy międzynarodowym Chodzi mi o nasze życie codzienne w tym [50:38] wymiarze takim jednostkowym coś co się realizuje na co dzień w naszych codziennych kontaktach [50:44] interakcjach z innymi ludźmi Czy jesteśmy w stanie przeżywać nasze [50:51] życie w sposób wartościowy tak pełny satysfakcjonujący ale właśnie [50:59] nie angażując się w konflikty [51:06] walkę bo kończąc już moje wystąpienie Wydaje [51:14] mi się że to co rozgrywa się później na skalę międzynarodową czy między [51:21] państwową Zaczyna się właśnie naszym życiu codziennym w tych postawach [51:26] przyjmujemy względem siebie nawzajem na co dzień tak więc Czy my jesteśmy w [51:33] stanie żyć w takim życiem bez wojny takim [51:39] zagonowym życiem na co dzień zagonowym a [51:45] jednocześnie pełnowartościowym to jest takie pytanie którym Chciałbym t część naszego [51:51] spotkania zakończyć Tak mi przyszło do głowy rzeczy [51:58] że Grecy sobie z tym usiłowali radzić wymyślając igrzyska sportowe to był to [52:05] od razu wejdę w słowo No właśnie Sport według will Jamesa To jest jeden z tych moralnych ekwiwalentów wojny tak [52:11] tak my mamy tych możliwości jeszcze więcej tak naprawdę bo i sporty [52:17] ekstremalne które nie muszą być uprawiane w celu [52:22] zwycięstwa nad kimkolwiek innym oprócz samego siebie tak naprawdę [52:27] No ale też powiedzmy środowisko gier komputerowych dość mocno jakby też w [52:36] ty duża część gier to jest oparta właśnie na walce [52:42] na pokonywaniu przeciwników i tak dalej z tego jeśli można weś słowo prda [52:50] bo taki standardowy argument przeciwko komputer jest taki że one mogą stymulować agresję i że to później to [52:57] może się przekładać na zachowania w Real A może wręcz na odwrót prawda że to jest takie śr gam powiedzieć impulsy [53:05] agresywne rozgrywać w sposób taki Powiedziałbym akceptowalny tak no więc właśnie właśnie o tym [53:12] chciałam powiedzieć że jest sporo badań które wskazują na przykład właśnie [53:20] środowiska graczy szczególnie ty grających w gry powiedzmy takie brutal [53:26] osadzone też w realiach takiego współczesnego nawet świata no to są ludzie którzy w swoim zachowaniu poza [53:33] grami są dość często mocno pacyfistyczny ja nie mówię w tym o tym co oni mówią [53:40] prawda bo bo to jest inna kwestia Natomiast rzeczywiście tak jest Zresztą [53:47] podobne podobne badania i podobne wyniki dotyczyły na przykład osób które [53:53] strzelają na strzelnicach rż ogólnie interesują się bronią uczą się [54:00] strzelać ale właśnie tak można powiedzieć [54:05] sportowo bo zupełnie inną kwestią jest powiedzmy Manie broni w domu prawda i [54:11] oswajanie się z tym że ja ją jej mogę użyć w każdej chwili w każdym momencie a czymś zupełnie innym jest to że ja [54:18] ćwiczę że ja doskonal się że się uczę Ale traktuję [54:25] to właśnie jak jak Sport bo to jest taka taka różnica [54:32] Zresztą Powiem ci że tak jak patrzę właśnie na rozgrywki sportowe również [54:40] współczesne No to zwłaszcza jeżeli wyjdziemy z tego wielkiego Sportu w którym No my możemy brać udział tylko [54:47] jako widzowie tak naprawdę No to rzeczywiście na przykład Sport [54:57] taki dostępny dla ludzi Sport bardzo często zespołowy Sport w którym [55:03] współzawodniczyć ze sobą No jest bardzo dobrym i to też wynika [55:11] pewnie też znasz sporo takich badań które pokazują na przykład jak to oddziałuje na młodych ludzi na na na [55:19] osoby w wieku szkolnym prawda że im więcej takich zajęć jest one są [55:24] ciekawsze bardziej są wą na przykład mniej jest bujek w szkołach [55:29] chociażby więc więc Grecy gdzieś tam dobrze to sobie wymyśli powiedziała [55:37] tylko szkoda że tak rzadko że raz na C lata co ciekawe igrzyska te starożytne [55:45] były połączone z pokojem w gruncie rzeczy to znaczy teraz odkładamy te [55:51] wszystkie straszne rzeczy którymi się łamy nawzajem których do siebie [55:56] strzelamy i tak dalej I w tym czasie będziemy w inny sposób ze sobą [56:02] współzawodniczyć czyli to no powiązanie musiało jakieś mieć [56:09] także jest taka moja moja refleksja druga refleksja to jest taka [56:15] że ja się trochę dziwnie czasami czuję właśnie jak widzę osoby które tak bardzo publicznie [56:24] mówią o wartości chrześcijańskich szczególnie no takich [56:30] właśnie związanych z życiem no które jednocześnie bardzo chętnie pozują na przykład z bronią albo [56:38] z z własnymi dziećmi którym dają tą broń do ręki i tak [56:43] dalej jest to takie buduje to jakieś takie napięcie no [56:49] bo wiadomo za zdjęciem się mogą kryć różne rzeczy prawda Tak jak już mówiłam [56:55] ja jestem tutaj zwolenniczką na przykład uprawiania wielką zwolenniczką uprawiania sportów strzeleckich [57:01] bo no one mnóstwo rzeczy ćwiczą i a jednocześnie rzeczywiście dają tą [57:07] ogromną satysfakcję i też takie rozładowanie napięcia natomiast właśnie no z takich [57:13] zdjęć bardzo często wynikają inne kwestie prawda No fajnie Jestem chrześcijaninem szanuję wszelkie życie [57:20] no chyba że ktoś mi podpadnie to wtedy już nie Ale mamy też kilka pytań i pytań [57:27] które są w gruncie rzeczy tym razem no przede wszystkim takimi komentarzami na dobrą sprawę pierwsze pytanie Mówiliście [57:33] państwo o długim pokoju w Europie Prawda jest taka że gdyby nie zbrojenia i współzawodnictwo w tworzeniu armii [57:39] rzeczy do zabijania tego pokoju by nie było to zatem Najlepszym sposobem na pokój jest według starej maksymy [57:46] szykowanie się do wojny powiem szczerze No ja tutaj znów taki może unik zrobię [57:52] że jak od którego zacząłem tak no jako filozof jestem specjalistą od [58:01] pojęć natomiast no nie znam powiem szczerze no jakiś takich remedi [58:08] tak takich niezawodnych remedi czy czy środków które miałyby nam zagwarantować [58:16] pokój tak [Muzyka] [58:23] Czy anal tak no ten wyścig zbrojeń [58:28] rzeczywiście jakąś tam równowagę stwarzał w czasie tak zwanej zimnej wojny [58:34] prawda Tak paradoksalnie gwarantował ten [58:40] taki względnie trwały trwały pokój tak ale czy można to jakoś uogólnić w tym [58:48] sensie że że to jest jedyny sposób właściwy sposób na osiągnięcie [58:54] trwałego pokoju tak mobilizacja [Muzyka] [59:00] I zbrojenia nie jestem w stanie tutaj [59:05] jakoś taki odpowiedzialny sposób udzielić twierdzącej odpowiedzi tak długie [59:11] pytanie od drugiej strony patrzące na to wydaje się że większość ludzi najbardziej ceni sobie spokojne życie [59:17] możliwość wychowywania dzieci w bezpiecznym otoczeniu i tym podobne wartości jak więc to się dzieje że na [59:22] świecie Ciągle jest tyle wojen myślę no nie ma prostej odpowiedzi na to na to pytanie prawda bo tutaj w [59:29] grę wchodzą różne czynniki społeczne ekonomiczne polityczne [59:36] psychologiczne przy czym No rzeczywiście No jakby sam [59:46] Potwierdzam jak to powiedzieć no swoje swoje zdumienie tak może nie ty wyrażam [59:52] swoje zdumienie No jak rzeczywiście jak to możliwe to możliwe [59:59] przecież No wydaje się że nikt nie chce wojny [1:00:04] prawda nikt nie chce wojny A jak to możliwe że ta wojna nam od zarania [1:00:09] ludzkości towarzyszy więc i to nie jest tak że powiedzmy [1:00:17] wojnę wywołują i rozkręcają sami psychopaci czy socjopaci [1:00:26] czy czy prawda No później kiedy zwłaszcza na jakąś to jest konflikt na jakąś dużą skalę to są tak zwani zwykli [1:00:34] ludzie też zaangażowani prawda natomiast mnie w takim wymiarze jednostkowym takim [1:00:41] życiowym egzystencjalnym to jak intryguje i zastanawiam się No na ile [1:00:46] wojna zaczyna się od takich drobnych być może spraw prawda i na ile [1:00:54] też z kolei wojnie jesteśmy przeciwdziałać zmieniając swoje postawy i postępowanie w życiu codziennym [1:01:03] tak czy właśnie Czy my jesteśmy w stanie właśnie w życiu codziennym tak tu [1:01:09] i teraz w tych środowiskach w których żyjemy tak [1:01:15] funkcjonować żeby właśnie minimalizować [1:01:21] jakoś agresję czy czy czy konflikt [1:01:29] też nie chcę zaprzeczać realności [1:01:35] pewnych konfliktów tak znaczy Ale chodzi mi o to że pewne różnice tak bo jesteśmy [1:01:43] różni jesteśmy różni one nie muszą być przez nas przeżywane i [1:01:48] rozgrywane na sposób wojenny tak mam na myśli tutaj to jak [1:01:54] funkcjonujemy wu tak tak się wydaje że być może od tego [1:02:00] też się zaczyna prawda żebyśmy się nauczyli przeżywać to swoje codzienne życie w tym takim naszym najbliższym [1:02:07] otoczeniu taki pokojowy sposób W tym sensie że że właśnie w sytuacji kiedy [1:02:13] nawet pojawiają się jakieś różnice nie wiem być może rozbieżności poglądów rozbieżności dążeń prawda żebyśmy się [1:02:21] nauczyli jakiegoś pokojowego współistnienia i i rozwiązywania tych [1:02:27] konfliktów na w tej mikroskali prawda i to to jest punkt wyjścia być może do tego żeby później to [1:02:34] się jakoś na tą skalę Makro też przełożyło Czyli jeszcze raz tutaj poam [1:02:40] że coś takiego jak różnice między ludźmi ale także na No konflikty tak są czymś [1:02:46] nieuchronny natomiast sposób jak my co my z tym zrobimy prawda to to jest coś [1:02:51] na co wydaje mi się jakiś wpływ mamy i że można i te różnice i konflikty tak [1:02:58] przeżywać rozgrywać żeby to się nie przeradza w wojnę [1:03:04] tak W tej skali mikro i mam taką nadzieję że też W tej skali makro No [1:03:09] wiesz nie byłabym sobą gdybym nie przyszło mi teraz ta myśl ewst to znaczy się nasza uczelnia Zresztą dzisiaj [1:03:16] rozmawialiśmy też na ten temat na spotkaniu wykładowców akademickich gdzie [1:03:21] No właśnie jako jedną z takich wartości było to że przychodzą do nas tak bardzo [1:03:27] różni ludzie i tak bardzo różni ludzie potrafią ze sobą rozmawiać nawet w [1:03:34] utrudnionych warunkach które stwarza na przykład rozmawianie online Że potrafią nie tylko rozmawiać [1:03:41] ale dyskutować dzielić się poglądami otwierać się na siebie i mimo na przykład odmienności się ze sobą [1:03:49] przyjaźnić Wydaje mi się że gdyby na przykład w ogóle chociażby w [1:03:55] edukacji stawiano na tego typu wartości to może nie od razu byłoby mniej wojen [1:04:02] prawda natomiast myślę że w takim właśnie tym [1:04:07] naszym codziennym życiu byłoby trochę więcej pokoju Też mi się tak wydaje Tak też mi [1:04:15] się tak wydaje łasz potwier Potwierdzam jeszcze Pozwól że jakby Potwierdzam to [1:04:21] co powiedziałaś tutaj o tym doświadczeniu naszym wspólnym doświadczeniu tak [1:04:27] w rzeczywiście niezwykłe miejsce w którym mogą się spotkać osoby czasami z [1:04:33] różnych środowisk w punkcie wyjścia z różnymi poglądami i to też nie znaczy że [1:04:39] że znów na koniec dnia wszyscy myślimy to samo prawda że wszyscy wyjdą tacy sami tak [1:04:46] nie właśnie Uczymy się żyć razem i cieszyć się swoją obecnością pomimo tych [1:04:53] różnic a nawet doceniać właśnie te różnice jako Ja myślę że właśnie dlatego że że Jesteśmy równi że my już jesteśmy [1:05:00] na tym etapie że nie to że my się cieszymy pomimo tylko właśnie dlatego że jesteśmy różni i Sądząc po tym co mówią [1:05:08] nasi studenci na przykład już właśnie Odchodząc to znaczy już jako absolwenci [1:05:14] to właśnie to jest jedną z tych wartości takich największych Które [1:05:20] oni o ewst myślą także [1:05:25] jeżeli państwo jesteście zainteresowani takim środowiskiem [1:05:32] Serdecznie zapraszamy na studia jako wolnego słuchacza na nasze [1:05:38] spotkania tu rzeczywiście Staram się zawsze stworzyć [1:05:43] bezpieczne środowisko w którym każdy czy to online czy to na żywo czy to Jako [1:05:50] student czy to jako osoba która uczestniczy róż wydarzenia które u [1:05:56] nas są czuła się bezpiecznie i mogła rzeczywiście się otworzyć bez obawy że [1:06:02] zostanie w jakiś sposób skrytykowana czy nie to że skrytykowana że po prostu [1:06:11] będzie się czuła na przykład nie gorsza po prostu także serdecznie państwa [1:06:16] zapraszam Łukasz bardzo bardzo ci dziękuję to jest naprawdę ciekawy Myślę że bardzo ważny temat zwłaszcza w [1:06:24] kontekście No takiego takiej sytuacji jaką my mamy bardzo [1:06:30] często dziwimy się na przykład ludziom mieszkającym gdzieś bardziej na zachód [1:06:35] jeszcze od Polski że nie rozumieją No bo mamy tą wojnę u granic ale jednocześnie [1:06:42] No to co ty sam powiedziałeś My też nie rozumiemy sytuacji geopolitycznej [1:06:48] wszędzie indziej i myślę że to jest też dobry temat Do zastanowienia się jak różny [1:06:56] poju można też mieć [1:07:01] prawda Niezależnie od wszystkiego warto może nie walczyć o [1:07:08] pokój ale robić wszystko żeby żeby tego pokoju przy naszym życiu było troszkę [1:07:14] troszkę więcej Dzięki Łukasz Dziękuję również państwu również dziękuję za ciekawe [1:07:20] pytania i do zobaczenia Do zobaczenia pozdrawiam wszystkich i --- Przygotowane przez: mgr Joanna Gacka Kontakt: j.gacka@ewst.pl