TRANSKRYPCJA: "Chrześcijańskie fake newsy | EWST online" Data publikacji: 21.11.2022 Długość: 01:23:52 --- [0:04] [Muzyka] [0:04] [Muzyka] [0:15] Dobry wieczór państwu jest czterech godzina 19 rozpoczynamy wst online a [0:22] rozmawiać Będziemy o fake newsach fake newsach [0:28] chrześcijańskich ochrześcijaństwie i spróbujemy cofnąć się nieco w czasie żeby zobaczyć [0:39] jak głęboko różnego typu fake newsy sięgają Ale spróbujemy też [0:48] zobaczyć z czego wynika tworzenie tej pierwszej religijnych bo nie tylko [0:54] chrześcijaństwo pada ofiarą bądź też chrześcijańskie serwisy i portale [1:01] niestety wypuszczają czasami nieprawdziwe wiadomości ale również inne religie i są ze mną dzisiaj [1:12] fachowcy bardzo różnych dziedzinach rozpoczniemy od profesor Kaliny [1:17] Wojciechowskiej która jest dorożką i biblistką I [1:25] co teolog Vista może powiedzieć na temat fake newsów za chwileczkę się państwo [1:31] przekonacie jest z nami też doktor Sławomir torbus Dzień dobry który jest [1:38] dla odmiany prologiem klasycznym ze specjalizacji między innymi w grece [1:44] Wigilijnej w grece coinach oraz z innymi bardzo przydatnymi [1:49] umiejętnościami o których za chwileczkę też porozmawiamy no i jest z nami również Grzegorz wiktorowski antropolog kulturowy i [1:58] absolwent ewsp który w pracy swojego i wykształcenia i [2:07] zainteresowań jest osobą z którą na pewno o współczesnych ale też o [2:14] historycznych fake newsach w świecie religijni porozmawiamy [2:19] Zacznijmy w ogóle może od tego czym fake News są według definicji jest to [2:28] fałszywa wiadomość często o charakterze sensacyjnym publikowane z intencją [2:34] wprowadzenia odbiorcy w błąd w celu osiągnięcia korzyści finansowych politycznych lub prestiżowych aktualnie fake newsy rozpowszechniane są poprzez [2:44] Media drukowane i serwisy informacyjne Media elektroniczne czy serwisy [2:50] społecznościowe oczywiście w tej chwili w większości z nas fake News w nieprawdziwe informacje [3:00] i tak dalej kojarzą się przede wszystkim z internetem ale nie zawsze tak było [3:07] i oczywiście też nie zawsze fake News nazywał się fake newsem były to plotki [3:14] oszczerstwa obmowy Czy to po prostu nie oczywiście [3:20] też wasz chwilę różnego rodzaju czy po prostu nieprawdziwe informacje które [3:27] były na różny sposób rozpowszechniane I jak wiemy doskonale z historii kiedy [3:35] zagłębimy się w historię również religii z takimi rzeczami mamy do czynienia [3:43] praktycznie Od kiedy istnieją dowody materialne w postaci pisma od tego [3:50] momentu możemy znaleźć różnego rodzaju nieprawdziwe informacje a później ich [3:55] różnego rodzaju sprostowania odnoszenie się na nich i tak dalej i tak dalej [4:02] Przejdźmy może do takiego Może trochę obrazoburczego pytania czy w Biblii [4:09] znajdziemy w tej wnioski oczywiście w takich z taką definicją z jaką jaką nam podała [4:19] Joanna fake newsów nie znajdziemy w Biblii tak one nie były pisane [4:27] z jakimiś takim określonym celem wprowadzenia kogoś w błąd raczej [4:34] przeciwnie one miały na celu wykazanie pewnych pewnych rzeczy [4:42] Oczywiście zdarzają się jakieś informacje takie typu [4:47] paszk chwilowego w Starym Testamencie znajdujemy oczywiście bardzo wiele [4:53] takich tak dzisiaj byśmy powiedzieli paszkwili ale [4:58] myślę że tutaj intencja była trochę inna tego typu [5:04] fake newsy pojawiły się troszeczkę później kiedy dochodziło do fałszer z tekstu biblijnego [5:13] i na świecie Zaczęły pojawiać albo jakieś listy z [5:18] nieba albo jakieś teksty rzekomo powstały w Starożytności i [5:25] odnalezione po setkach lat które ostatecznie okazywały się falsyfikatami [5:31] i te można nazwać fake newsami Natomiast ja bym osobiście w samej Biblii w której [5:38] nie brakuje Tak jak powiedziałam maniplotek ani paszkwili fake newsów się [5:44] nie doszukiwała Ja jednak i tutaj do Sławka chciałam się [5:50] zwrócić znalazłem coś w rodzaju fake newsa mianowicie informacje znaczy tam gdzie jest cała historia tego fake newsa oraz [5:59] jego zdemaskowaniu informacja na temat wykradzenia ciała Jezusa z grobów nie wiem jak precyzyjne jest definicja [6:10] fake newsa tak taka którą moglibyśmy faktycznie zastosować do pewnych [6:15] informacji które w Biblii się znajdują [6:21] wydaje mi się ja tutaj tak sobie przejrzałem Nowy Testament pod tym kątem Odnosząc się również do tej informacji [6:30] której ty mówisz I wydaje mi się że przynajmniej jakieś takie pewne znamiona [6:37] takich fake newsów pewne informacje przekazywane na przykład przez ewangelistów mogą mieć można byłoby można byłoby im przypisać [6:48] No i z tym wykradzeniem ciała właśnie pod kątem Ewangelii według Mateusza [6:55] próbowałem sobie tam przejrzeć ten materiał No i rzeczywiście w 28 [7:01] rozdziale mamy taką taką informację może Może przeczytam żeby żeby nie być [7:08] gołosłownym jak Mateusz relacjonuje pewną pewną rzecz właśnie związaną z tym [7:15] o czym mówisz gdy byli jeszcze w drodze niektórzy strażnicy przyszli do miasta i powiadomili wyższych kapłanów o [7:21] wszystkim co się wydarzyło oni zebrali się ze starszymi po naradzie dali żołnierzom dużo pieniędzy nakazując [7:28] mówcie tak nocą kiedy zasnęliśmy przyszli jego uczniowie i wykradli go A [7:34] jeżeli dowie się o tym namiestnik wyjaśniłem mu to żebyście nie mieli kłopotów oni wzięli pieniądze i zrobili tak jak ich Pouczono i rozeszło się ta [7:43] wieść wśród Żydów i jest powtarzana aż do dnia dzisiejszego [7:50] czyli No nie wiem jeśli mówisz że tej definicji związanej z jaką jakąś korzyścią majątkową prawda No to tutaj kapłani żydowscy przedstawienie byli [7:59] jako tacy ludzie którzy wytworzyli coś co może moglibyśmy nazwać nie wiem [8:05] takim rodzajem fake newsa także jest korzyść majątkowa [8:10] jest pewna korzyść nie wiem jak ją nazwać polityczna czy inna no i u [8:16] Mateusza Mateusz jakoś tak lubi podawać tego typu [8:22] historię o tym że ktoś o kimś coś powiedział tak to to już bardziej może [8:27] pomówienia tak niż niż fake newsy No na przykład o Jezusie Tak [8:33] podaje w Mateuszu swoje Ewangelii Mateusz w 11 rozdziale [8:39] 18 19 informacje o tym że mówiono o nim żarłoki pijak przyjaciel celników [8:45] i grzeszników tak Czyli opisuje sytuację w której krążą jakieś [8:52] fałszywe opowieści takie które nie mają związku z rzeczywistością Czy w XVI [8:59] rozdziale mówi o tym że ludzie ludzie opowiadają różne rzeczy o tym kim Jezus [9:06] jest a to eliaszem a to jeremiaszem a to którymi z proroków tutaj Może to nie jest jakiś klasyczny fake News tak ale w świecie takiej tradycji ustnej [9:16] dominującej No wygląda na to że jakieś takie różne opowieści mogły krążyć i [9:23] jakieś ślady w ewangelicznych historiach znajdujemy prawda tego typu rzeczy także to odnosząc się do tego co powiedziałeś [9:33] o tej historii o zmartwychwstaniu tak I jak będzie czas to to mam jeszcze jakieś [9:38] inne przykłady z innej beczki że tak powiem A mogę tutaj wierzenia być dyskusja to ja nie wiem czy właśnie ten ta informa o [9:54] [Muzyka] wykradzeniu ciała Jezusa [10:00] spełnia tę definicję fake newsa on oczywiście może być tam korzyść [10:06] materialna ale czy nie jest to forma obrony i teraz czy w tej definicji [10:12] Joanna twoje mieści się na przykład kłamstwo wytworzone w celu żeby bronić własnej własnej skóry Ale jak najbardziej No jak [10:23] patrzymy na przykład na to co się dzieje w tej chwili w zakresie chociażby wojny [10:28] w Ukrainie No to widzimy dokładnie w ten sposób wytwarzane różnego rodzaju [10:34] kłamstwa i rozpowszechniane jako fake newsy właśnie w tym celu żeby bronić [10:40] własnej skóry i to doskonale wpisuje jej się dokładnie w ten nurt bo to przynosi [10:46] też właśnie korzyść może niematerialną ale polityczną [10:51] Jeżeli nawet na zewnątrz nikt nie wierzy No to powiedzmy chociażby Rosjanie [10:57] którym serwuje się w tej chwili informację zupełnie inne niż to co jest [11:02] no nie liczy się na to że oni to będą wierzyć i te korzyści jak najbardziej [11:09] jak najbardziej występuje fake ma w ogóle taką dość szeroką definicję tutaj [11:14] właśnie powiedział się właśnie na temat takiej definicji bardziej antropologiczne i dałam taką definicję ścisłą dotyczącą [11:23] mediów przede wszystkim bo na tym będziemy się za chwilę skupiać natomiast [11:28] od strony takiej antropokologicznej to nie jest tak że fejcus nie może służyć na przykład właśnie obronie [11:37] nie może być klasycznym odwracaniem kota ogonem i tak dalej ja tylko tutaj jeżeli [11:45] Grzegorz zechce odpowiedzieć też zapytam Może tak trochę prowo no to [11:52] wtedy Jaka jest różnica pomiędzy fake newsem a propagandą No właśnie Jaka jest [11:58] różnica między fake newsem kłamstwem oszustwem lotkom propagandą właśnie ja [12:05] bym do fake newsa odszedł z perspektywy takiej koncepcji czy ramy [12:13] interpretacyjnej jaką jest post prawda jest to pewna [12:19] taka rzeczywistość czy okoliczności w którym fakty mają mniejsze znaczenie aniżeli emocje na przykład i efekt perswazyjny [12:31] tak podmiotu komunikującego tak Czyli to co zostało już też troszeczkę [12:37] powiedziane w tym momencie taki fake News jako pewna forma pewna [12:43] gatunek postprawdy funkcjonuje w [12:50] konkretnym celu intencjonalnie generowany przez dany daną osobę bądź [12:56] grupę tak aby osiągnąć konkretne jakieś partykularne cele zresztą w samej [13:02] definicji fake newsa nie jest jasno określone czy jednoznacznie określone że [13:08] fake News jest kłamstwem czy nieprawdą czy niezgodnością ze stanem faktycznym fake News też nie zwraca uwagi na to czy jest [13:18] to czy jest to zgodne z faktami czy nie jest to zgodne z faktami on ma do wykonania pewną pracę i pewną pewną pewną że tak powiem potocznie robotę tak [13:30] i tak jak tutaj w tym w tej ewangelicznej opowieści o rozpowszechnianiu informacji o śmierci [13:38] czy o ciele czy o Zmartwychwstaniu Jezusa tak tak jak i w tym przypadku w [13:45] którym ty już Asia tutaj przywołałaś wojny w Ukrainie No takie takie [13:51] takie fake newsy mają spowodować jakieś określone cele tak [13:58] ale współcześnie obecnie ja bym to widział w kontekście czegoś takiego co [14:05] określamy jako postprawne czyli pewnych społecznych kulturowych epistemologicznych Czy epistemicznych kontekstów tak funkcjonowania [14:18] informacji w kontekście nowych Kultury także komunikacyjne Jaką mamy którą [14:24] zmieniły No znacznie jeśli nie całościowo nowe może już nie nowe ale [14:32] technologie informatyczne tak I tu mamy tą taką nową sytuację ale i fake newsy i [14:41] ten to pojęcie post prawdy i plotka i oszustwo i kłamstwo istnieją prawda od [14:46] zarania ludzkości i one mają czy są wykorzystywane w jakimś tam konkretnych sytuacjach i w konkretnych celach tak ja tego rzucę Jeszcze [14:55] [Muzyka] propaganda [15:03] się zarówno właśnie fake newsy jak i inne działania które mają na celu [15:08] przekonanie ludzi do jakiejś rzeczy natomiast sam fake News tak jak Grzegorz [15:16] jest tutaj powiedział ma na celu w jakiś sposób Po pierwsze [15:22] samo powielanie się więc musi być też rzeczą mocno sensacyjną więc to jest pierwsza rzecz a po drugie musi dotyczyć rzeczy które dla danej [15:33] grupy są istotne i jeżeli on się sam nie powiela to wtedy się właśnie wynajmuje [15:39] tak zwane farmy Trolli które mają zrobić tę tak zwaną masę krytyczną czyli [15:47] w tylu miejscach powtarzać na różne sposoby prawda można nie można [15:55] udostępniać można pisać można kopiować żeby ludziom przychodziło do głowy że coś jest na rzeczy i z tego powodu Ja uważam [16:05] że właśnie ta sytuacja ma właśnie te znamiona fake newsa dlatego że tam [16:10] zostali wynajęci konkretnie ludzie żeby rozpowszechniać taką wiadomość No która [16:18] była istotna z punktu widzenia powiedzmy uczniów Jezusa służy pod kopalnią morale to służy przekonaniu że to już jest koniec Tutaj [16:28] się nic nie działo u niewiarygodnie i nie tylko samego Jezusa ale też jego uczniów którzy No posługują się wykradaniem [16:37] bezczeszczeniem w istocie zwłoki i tak dalej i tak dalej więc tutaj tych możliwości jest całkiem sporo i patrząc na to tak zupełnie współcześnie jeżeli [16:47] przełożymy metody upowszechniania to one są bardzo oczywiście Wtedy to ludzie szli gdzieś na targ prawda i rozpowiadali czy w [16:58] innych miejscach Teraz to się robi poprzez udostępnienia znajdując na przykład takie miejsca w których ludzie będą chętnie takie rzeczy [17:06] powtarzać i traktować to jako sensacje emocjonalnie udostępniać dalej natomiast [17:13] sam mechanizm mamy Sposób no Ale przejdźmy do innych rzeczy [17:23] ja się tak zastanawiałam ponieważ praktycznie od samego początku [17:29] chrześcijaństwa z jednej strony chrześcijan przedstawiano na różne sposób właśnie używając nieprawdy półprawd manipulacji [17:40] i tak dalej i tak dalej z drugiej strony współcześnie mamy takie [17:48] wrażenie że tam na początku Zresztą za chwileczkę państwu pokażą że na początku [17:54] chrześcijaństwa to był w ogóle jakieś straszne zamieszanie było mnóstwo takich różnych dziwnych rzeczy które się działy było mnóstwo [18:02] pism i dopiero w pewnym momencie jacyś oni i tutaj ci Oni są zależni od tego w [18:11] jakich denominacji jesteśmy czy w ogóle jesteśmy w jakiejkolwiek usiedli to już wszystko uporządkowali od nowa po przekręcali i teraz mamy i [18:20] pokażę tutaj taki [Muzyka] angielski tekst znaczy w języku angielskim [18:31] 5 fake newsów którzy w które ludzie wierzą dotyczących chrześcijaństwa [18:37] pierwszy możemy oczywiście pominąć być bo to jest sensacyjne i [18:43] rzeczywiście są takie grupy ludzi którzy gdzieś tam w to wierzą natomiast no nie [18:49] jest on taki bardzo Powszechny Natomiast kolejne że na przykład bóstwo Jezusa nie [18:55] było w ogóle ustalone Do obliczeni w IV wieku że [19:03] chrześcijanie w ogóle nie mieli żadnej Biblii do czasów Konstantyna [19:09] że ewangelię gostyckie były tak samo popularne i znane i w zasadzie przez większość czasu używamy jak [19:20] ewangelię te kanoniczne No i właśnie piąty że słowa w [19:26] Nowym Testamencie były radykalnie zmieniane zniszczone we wcześniejszych wiekach czyli Innymi słowy że Nowy Testament [19:35] taki jaki mamy w tej chwili w zasadzie nie ma nic wspólnego z tym co było [19:41] napisane w pierwszym wieku ja bym dodała do tego jeszcze właśnie [19:46] kwestie związane z apokryfami dlatego że tutaj mamy kilka takich tematów [19:53] związanych z pokrywcami z jednej strony właśnie to co o czym mówiłam że no były tak samo popularne tylko ponieważ zagrażały kościołowi takiemu [20:03] czy innemu to do ich zakazali i tak dalej ale z drugiej strony na przykład bardzo bardzo dużo chrześcijan uważa a pokrywy za tak zwane fałszywe [20:14] pisma i uważa że czytanie ich jest wręcz szkodliwe Kalina czy mogłabyś się do [20:21] tego odnieść tutaj jest kilka ważnych rzeczy do [20:26] których można by się odnieść bo nie wiem czy te wszystkie 5 tematów które [20:31] poruszone zostały w tym angielskim tekście rzeczywiście zasługuje na miano newsów czy fałszywych informacji [20:42] wszystko zależy tak jak zresztą wspomniała się od naszego światopoglądu [20:48] i od perspektywy z jakiej patrzymy jeżeli jest po prostu jako przykład tak oczywiście jeżeli jest to perspektywa chrześcijańska to nawet niezależnie od [20:58] denominacji No to będziemy uważać Chrystusa za boga i dopatrywać się [21:05] dowodów tej boskości już w Ewangeliach kanonicznych które z kolei będziemy [21:11] uważać za pisma natchnione tak I tutaj dotykamy właśnie tego problemu [21:18] kanoniczności Co jest kanoniczne a co nie jest kanoniczne Ale wiemy rzeczywiście do drugiego wieku to pojęcie kanoniczności jest bardzo płynna [21:29] świadomość kanoniczna praktycznie nie istnieje nawet wśród żydów Tak to jest dopiero połowa pierwszego Połowa drugiego wieku kiedy No jeszcze trwają [21:39] dyskusję na na temat które pisma uznać za tak zwane brudzące ręce a które nie [21:46] jeżeli chodzi właśnie o Pisma Święte czy natchnione wśród społeczności żydowskiej [21:52] natomiast kanoniczność pismo chrześcijańskich to jest jeszcze późniejsza historia bo tak naprawdę to ten czwarty piąty wiek [22:02] przynosi nam mniej więcej katalog pism Nowego Testamentu który znamy z [22:08] dzisiejszych wydań Ale to wcale nie znaczy że dyskusja na ten temat się skończyła bo ona trwała na wschodzie to aż do 10 wieku potem odżyła też w [22:20] czasach reformacji przecież prawda Nie mieliśmy takich ustaleń aż do do [22:27] soborów trydenckiego które by jasno ich wyraźnie mówi wskazywały te te i te [22:32] księgi uważamy za natchnione a Kto uważa inaczej No to niech wspólnie w piekle [22:40] Więc wszystko zależy od tego właśnie Z jakiej perspektywy patrzymy na dane [22:48] pisma też wiemy o pewnym właściwie ten przekaz historyczny też jest przekazem [22:54] takim mainstreamowym tak my właściwie wiemy o kształtowaniu się [23:00] chrześcijaństwa od czwartego wieku zwłaszcza po edykcie mediolańskim No z [23:07] tego nurtu który który zwyciężył i jego narracja rzeczywiście jest taka że wszystko co nie zostało po tym włączone do Nowego Testamentu [23:18] przynajmniej w tym w tym chrześcijaństwie [23:24] chrześcijaństwie tutaj rozwijającym się w [23:30] Europie w Cesarstwie Rzymskim No to jest nieprawdziwe Tak zresztą co to jest Co [23:39] to jest nieprawdziwe to jest Inna sprawa czy nie natchnione że nie można tego uważać za nienatnione za natchnione ale jeżeli Popatrzymy sobie na katalogi [23:48] pismy świętych w innych kościołach w kościołach orientalnych Czy w kościele [23:54] koptyjskim czy w kościele etiopskim No to zobaczymy że ta lista pism [23:59] kanonicznych ona jest o wiele wiele dłuższa Zwłaszcza jeżeli chodzi o pisma [24:05] związane ze starym testamentem tak ale i w Nowym Testamencie się zdarzają tak [24:11] jest ta cała korespondencja pomiędzy na przykład Pawłem a koryntianami więc z punktu widzenia Oczywiście tutaj tego [24:21] naszego mainstreamowego chrześcijaństwa to będą apokryfy ale z punktu widzenia [24:26] tamtego chrześcijaństwa orientalnego niekoniecznie na pewno można by powiedzieć że te [24:37] opowieści o żonie ożanie Jezusa No pewnie z dzisiejszego punktu widzenia można by uznać za za fake newsy i kiedy [24:49] się pojawiały tego typu informacje to one Faktycznie w wielu przypadkach [24:56] były obliczone na wywołanie sensacji zwłaszcza w XIX wieku Ale prawdę powiedziawszy robiłam [25:09] nawet taki taki przegląd apokryfów tych znanych bo [25:15] oczywiście nie wszystkie są nie wszystkie są odkryte o niektórych wspominają Ojcowie Kościoła natomiast teksty ich nie dotarł [25:26] do naszych czasów I to jest ciekawe Że one poruszają takie kwestie raczej [25:33] neutralne i związane z tym co jest wzmiankowane w Ewangeliach kanonicznych to jest ciekawe Ja się zajmowałam takim [25:43] maleńkim wycinkiem związanym z zaginionymi latami Jezusa tak Czyli co [25:51] Jezus zrobił Od kiedy skończył 12 lat i potem wystąpił w wieku około lat 30 i co [26:01] ciekawe właściwie do 19 wieku do tych badań związanych z Jezusem historycznym [26:08] ten temat nie jest po bardzo chętnie odnoszą się do dzieciństwa Jezusa do pochodzenia Jezusa [26:19] czyli do podawania Kim byli jego rodzice zwłaszcza matka tak i cała ta historia [26:27] związana z Anną i joachimem rodzicami Marii Kim [26:33] była Maria i służba w świątyni A więc związki z tym środowiskiem świątynnym No [26:38] i Ucieczka do Egiptu poprzedzone oczywiście wizytą magów [26:45] natomiast już po po zamieszkaniu w nazarecie po powrocie [26:52] z Egiptu Nie ma tak wielu tekstów właściwie tutaj [27:00] takim wyjątkiem chyba jest Ewangelia dzieciństwa ormiańska która mówi o [27:07] wędrówkach Jezusa i jego jego rodziny i po Syrii i po całej Palestynie wymienia [27:16] też miasta znane z Ewangelii że potem znowu w wieku około 12 lat Oni osiedli w [27:24] tym nazarecie żeby można było przejść znowu do narracji ewangelicznej czyli do [27:29] znalezienia Jezusa Jezusa w świątyni natomiast potem co się działo pod tym [27:36] jak Jezus skończył 12 lat to tym właściwie zajmują się dopiero te [27:41] apokryfy Oczywiście mówimy tutaj bardzo bardzo szeroko o apokryfach które [27:46] powstają w w XVIII dziewiętnastym zwłaszcza i [27:53] XX wieku i one są związane na przykład z tym że uważano Jezusa za Estończyka [28:00] wiązano go ze środowiskiem estońskim i to już od 18 wieku prawda to nie tylko [28:06] taka taka sensacja która wybuchła po odkryciach pomarańskich oczywiście bardzo znany jest ten nurt apokryfów związanych z [28:18] edukacyjnymi wędrówkami Jezusa tak do Nazwijmy czy czy to po [28:23] Indiach czy po Japonii czy po [28:29] haldei Persji tak tych terenach wschodnich [28:34] ale to znowu jest związany też z pewnym światopoglądem i pokazywaniem Jezusa i [28:40] chrześcijaństwa samego zwłaszcza w teologii liberalnej tego XIX wieku jako [28:47] czegoś co tak naprawdę do kultury Niewiele wnosi i jest adaptacją czy [28:53] chrystianizacją istniejących już dawniejszych idei czy to właśnie związanych z religiami pogańskimi czy z [29:04] filozofią buddyzmu czy czy z hinduizmem tak że Jezus nie jest żadnym oryginalnym [29:10] nauczycielem ale adaptuje te rzeczy które zdołał poznać kiedy [29:17] wyruszył swoją wędrówkę mając lat 12 Czy 13 a [29:23] powrócił z tej wędrówki mając 29 żeby nam Zdążył się jeszcze przygotować [29:28] spotkać i wystąpić w wieku lat 30 i rzeczywiście część z tych z tych [29:36] dziewiętnastowiecznych zwłaszcza rękopisów opiera się na rzekomych [29:41] odnalezionych gdzieś tam w klasztorach tybetańskich albo w klasztorach [29:48] induistycznych rękopisach tak Mam tutaj na myśli właśnie na przykład ten żywot Świętego i z [29:57] notowicza czy potem właśnie oparte różne drywaty na ten temat No [30:06] właśnie Kalina albo Przepraszam jeszcze tylko znowu jeszcze kolejna taka ciekawa ciekawa gałąź tych apokryfów związanych [30:15] z kumram tak i przekłamaniami związanymi z [30:21] interpretacją czy odkryciami tych rzekomych dokumentów takich jak dokumenty dokumenty kumrańskie [30:31] bo dokumenty powiedzmy Znaczy hamadzi to jest jeszcze inna inna grupa tekstów [30:38] Przepraszam za to że się tak rozgadałam nie ma problemu w ten sposób przychodzimy do właśnie takiego tematu który łączy nam te wczesne rzeczy [30:49] nowoczesnością Tutaj najpierw pytanie do Grzegorza odnośnie do tego o czym mówiła przed chwileczką Kalina [30:57] takiego właśnie prezentowania religii [31:03] No tutaj w tym wypadku chrześcijaństwa ale myślę że nie tylko chrześcijaństwa to dotyczy jako czegoś bardzo wtórnego czy bardzo [31:13] takiego mało znaczącego czy to jest jakiś tekst który [31:20] kulturowo w tej chwili uzyskuje na znaczeniu na przykład tera pokrycie [31:26] powiedzmy xix-wieczne prezentujące zaginione lata Jezusa w których on się [31:31] niby uczył a w zasadzie to kopiował różne rzeczy żeby je później przekazać [31:36] dalej No z tego co Kalina tutaj mówiła i z tego co ja też wiem no powstawały między innymi po to żeby w jakiś sposób umniejszyć znaczenie [31:45] chrześcijaństwa jako a co za tym idzie w ogóle religii jako takiej [31:51] ważnej w życiu człowieka prawda No bo jeżeli to nie jest nic nowego nic [31:56] odkrywczego to może i inne religie też nie mają znaczenia i tak naprawdę to się nie liczy Jak to w tej chwili wygląda bo wiem że w XIX wieku ten nurt [32:04] rzeczywiście taki powiedzmy umniejszający znaczenie [32:10] religii był bardzo intensywny w niektórych środowiskach Natomiast w tej chwili jak to wygląda to było w xix-wieczna ta liberalna [32:20] teologia ona była przede wszystkim związana z pozytywistycznym ideałem nauki czyli takim paradygmatem ja wolę tą ten termin ideały ideał nauki bo [32:30] jestem flecistą i który znawał naukę [32:39] jako odkrywającą rzeczywistość [32:44] obiektywizującą wszystko to co możemy wiedzieć o świecie rozum był uznany za [32:50] twardy przedmiot poznania naukowego tak dzisiaj my wiemy że i kwestia rozumu Czy [32:59] koncepcja umysłu czy procesów poznawczych jest pewnym rodzajem [33:04] konstruktu tak jest pewnym rodzajem konstruktu który powstał w określonych warunkach kulturowych społecznych historycznych tak epistomologicznych no [33:13] i wówczas to jest tak że ten paradygmat pozytywistyczny niejako skłania uczonych badaczy czy czy naukowców do przekonania że że o to [33:27] właśnie mają bezpośredni dostęp do faktów że opisują świat w taki w takim przełożeniu jeden do [33:37] jednego także oddają w zasadzie naturę rzeczy i jeżeli są w związku z tym [33:43] jakieś wątpliwości co do ustalenia pewnych kwestii jak na przykład właśnie [33:50] Chociażby z historią kościoła czy z historią chrześcijaństwa czy w ogóle z historiami różnych religii tak gdzie mamy często mało źródeł tak mało danych [34:00] prawda nie ma takiego materiału w postaci załóżmy jakiś [34:05] relacji zdjęć prawda opisów które wydały nam taki twardy dowód [34:11] w definicji w rozumieniu nauki w związku z tym w związku z tym pojawiła [34:18] się taka taka no myślę że taka naturalna w tym wypadku w cudzysłowie naturalna [34:23] konsekwencja po prostu uznania że jeżeli nie mamy mocnych dowodów tak w związku z tym spokojnie możemy podważyć [34:30] podważyć znaczenie podważyć zasadność uznawania tej religii czy tego kościoła [34:39] tak no bo nie mamy tutaj pewnych pewnych tu jest też związane z takim pewnym [34:44] ideologicznym podejściem No całego Oświecenia który [34:50] oparł się na pewnych założeniach na tezie spekularyzacyjnej także teraz my [34:57] mamy dostęp do wiedzy do wiedzy pewnej w związku z tym musimy odchodzić od różnego rodzaju przekonań metafizycznych od tego co [35:06] proponuje od wizji świata którą Proponuję kościół tak czy kościoły w [35:13] związku z tym no to też było było takie należy [35:19] te kwestie rozumieć i widzieć w tym szerokim kontekście społecznym kulturowym tak epistemologicznym 19 wieku gdzie Proszę zobaczyć zmienia nam [35:30] się nauka w bardzo już radykalnie bo 63 to jest publikacja O powstawaniu [35:37] gatunków tak Darwina czyli wchodzi nowy paradygmat myślenia tak metodologii nowa [35:43] metodologia nowa wiedza nowe rozumienie gdzie już załóżmy [35:50] oczywiście autorzy jeszcze to deklarują ze względu na ostracyzm społeczny z jakim by się mogli spotkać ale gdzie już pojawia się idea że żaden jakiś [35:59] pierwiastek metafizyczny niech potrzebny i konieczny do wyjaśniania procesów praw zasad reguł i tak dalej prawda W związku z tym no to się pojawia Proszę zobaczyć [36:09] że siódma Dekada XIX wieku to jest wprowadzenie do nauk biomedycznych standardów bakteriologicznego w zasadzie jesteśmy w pewien w sposób pewny [36:20] w stanie określić przyczyny chorób tak nie mamy już wątpliwości czy choroba jest konsekwencją grzechu czy działania Boga prawda czy jakiś boski pedagogi jak [36:30] były jakby jak jak było wcześniej mamy już zupełnie organiczne [36:36] naturalistyczne metody wyjaśniania zjawisk i procesów dlatego pojawia się [36:43] też taki taka potrzeba w związku z tym zdyskredytowania prawda religii wiary [36:50] religijnej ja bym to widział w takim w takich przemianach epistemologicznych Co oczywiście [36:57] XX wiek i 21 wiek pokazał no te błędne założenia tezy sekularyzacyjne i tak no [37:04] bo jak widzimy jednak religię mają się dobrze tak mimo tego że [37:11] wiedza naukowa przyrasta ekspozycjalny sposób wykładniczy prawda [37:17] jest jej coraz więcej przez to też no i te fake newsy i posprawda mniej [37:23] rozumiemy z tego więc łatwiej jest masą przyjąć bardzo proste rozwiązanie bardzo [37:29] proste jakieś takie wyjaśnienia otaczającej rzeczywistości mimo tego że mamy technologię że mamy bardzo zaawansowane [37:39] inżynierie czy biomedycynę tak to jednak wiara jest cały czas żywa w [37:44] społeczeństwach przekształca swoje swoje formy tak ale jest cały czas [37:52] w cudzysłowie z nami tak w związku z tym jest jakąś Właściwością [37:57] naszego gatunku może jest jakąś funkcją mózgu ja tutaj ja tylko stawiam pewne [38:02] takie tezy i nie chcę ich rozwijać ani ani w ten sposób bo to nie jest bo nie rozmawiamy na ten temat tak ale właśnie w ten sposób bym [38:12] to widział w tych wszystkich kontekstach zmian społecznych kulturowych prawda równolegle do tych rzeczy takich skrętujących [38:20] bardzo regularnie pojawiają się rzeczy o których Kalina [38:26] tutaj już wspomniałaś jakieś odkrycia sensacyjne [38:33] w fragmenty znalezione gdzieś być może w klasztorze na pustyni w różnych takich [38:38] miejscach bądź też sensacyjne odczytanie gdzieś jakiś inskrypcji i różnych innych [38:45] rzeczy one elektryzują środowiska chrześcijańskie przede [38:51] wszystkim No bo mówimy o chrześcijaństwie w tej chwili pojawiają się właśnie później w całej masie na przykład serwisów [39:00] informacyjnych z odpowiednimi tytułami odpowiednio sensacyjnymi Pojawiają się bardzo często zdjęcia No bo to odkryciach dotyczą nie [39:10] tylko inskrypcji ale na przykład jakiś odkryć archeologicznych Niektóre z tych zdjęć żebyście po komentarzami są fałszywe natomiast Niektóre są to realne [39:19] zdjęcia różnego rodzaju odkryć które są interpretowane w świetle właśnie na [39:25] przykład literalnego rozumienia Biblii takie słynne słynne zdjęcie które miało [39:31] pokazywać stopę z lat stopy dinozaura na śladzie [39:37] stopy człowieka chociażby czy odkrycie w cudzysłowie Gigantów [39:44] właśnie też jakieś różnego rodzaju szkielety pokazane i tak dalej natomiast [39:49] bardzo dużo tych właśnie odkryć wiąże się z odczytaniem bądź też [39:57] odnalezieniem fragmentów które są zaginionymi bardzo często fragmentami Nowego Testamentu na [40:07] przykład tutaj do Sławka pytanie jak w ogóle wygląda sytuacja [40:13] takie rzeczywistych odkryć w zakresie nowego testamentu czy wszystko już wiemy [40:19] czy wszystko zostało odkryte czy Pojawiają się nowe teksty nowe fragmenty [40:25] i czy któreś z nich są sensacyjne chodzi o sam tekst tak i to bo to rozumiem tam nawiązuje do jednej z [40:36] tych takich tez w tym w tym anglojęzycznym portalu to tak tam się [40:41] pojawił Bart Erman z tą taką koncepcją Wielkiego fałszerstwa tak tekstu tekstu [40:49] Nowego Testamentu jakimś stare w zasadzie nie ma miesiąca że gdzieś w jakimś chrześcijańskich serwisów czy polskich czy [40:58] anglojęzycznych nie wyczytała że znowu gdzieś odnaleziono jakiś właśnie stary [41:03] fragment który zupełnie inaczej jest tłumaczony bo tam jakiś słowo zostało [41:08] zabrane czy dodane I to zmienia całkowicie przesłanie [41:14] to może warto było powiedzieć parę słów o tym w jaki sposób [41:20] ten tekst biblijny do nas dotarł w ogóle tak jaka jaka była jego transmisja bo to [41:28] może być jakby brak wiedzy na temat tego jak to działa może być źródłem jakiś [41:34] takich Czasami właśnie może newsów tak pojawiających się w przestrzeni [41:39] publicznej No musimy sobie zdać sprawę że świat Biblii to jest świat tradycji ustnej tak przede wszystkim [41:49] i ten tekst pisany tak na dobrą sprawę jeszcze długo długo pełni taką rolę [41:55] troszeczkę drugorzędną tak na dobrą sprawę natomiast jest ten moment w [42:01] którym tekstu oczywiście powstają No i ich [42:07] transmisja polega na po prostu ich ręcznym kopiowaniu i przekazywaniu dalej [42:12] także cyrkulują sobie takie przepisywane kopie [42:18] w świecie Natomiast No ktoś kto miał okazję kiedykolwiek [42:24] przepisywać jakiś tekst nawet przy użyciu współczesnego edytora tekstu który pokazuje mu błędy No zdaję sobie sprawę z tego że nie ma kopii które są [42:34] identyczne z oryginałem No i to już samo to powoduje że my te fragmenty liczne tych tych fragmentów na [42:45] przykład jeżeli chodzi o tekst grecki Nowego Testamentu to my mamy kilka tysięcy tak to różnie można liczyć ale koło kilku tysięcy mniejszych większych [42:54] fragmentów tekstu biblijnego które właśnie były efektem takiego procesu [43:04] przepisywania mamy ich wiele natomiast one się między sobą różnią [43:09] No i teraz jest taka dziedzina wiedzy która się nazywa krytyka tekstu ma za [43:16] zadanie z tej takiego zbioru wielu tekstów które różnią się od siebie [43:22] w różnych miejscach spróbować na zasadzie pewnego modelu [43:28] wypracowywanego No przez pokolenia no dokonać takiej swoistej rekonstrukcji [43:34] tego tekstu wyjściowego tak który moglibyśmy z tego tekstu zebranego który teraz mamy No można powiedzieć z rekonstruować tak [43:46] oczywiście źródło tych tych różnic źródła tych różnic mogą być różne ja [43:52] mówię tutaj o zwykłych pomyłkach tak teraz kopistów natomiast oczywiście mogły się pojawiać poprawki celowe świadome które wynikały z różnych [44:00] intencji i przepisujący na przykład chciał wymyślić jakiś pomysł na to żeby [44:07] swoim odbiorcom ułatwić zrozumienie jakiegoś fragmentu No i w ten sposób [44:12] podmieniał słowo na jakieś łatwiejsze prawda No stąd tutaj długo by mówić o [44:18] różnego rodzaju źródłach różnic tekstowych No Faktem jest to że mamy [44:25] zbiór manuskryptów starych które różnią się między sobą [44:31] które są przedmiotem pracy biblistu filologów którzy siedzą i próbują z tego [44:37] zbioru tekstów wyciągnąć ten taki który jest najbliższy oryginałowi to w postaci tak zwanych wydań krytycznych prawda się nam [44:48] ukazuje na których pracują później tłumaczę tekstu biblijnego widzimy różnicę w przekładach tak które po części też biorą się stąd że że te [44:58] wybory tłumacz będą różne no więc jakby sam [45:03] fakt pojawienia się jakiegoś nowego manuskryptu który zawiera inny wariant [45:08] tekstowy nie jest niczym szczególnym tak biorąc pod uwagę to co [45:15] tą rzeczywistość z jaką mamy do czynienia No może się pojawić jakiś [45:22] manuskrypt który ma inny wariant takiego taki którego jeszcze nie odnotowywaliśmy [45:27] i który może mieć jakieś znaczenie teologiczne No ale to zawsze jest przedmio od analizy dalszej pytanie skąd taki wariant ja w jaki sposób on się [45:37] wygenerował Jakie mogą być jakie tutaj może być podłoże tego typu [45:46] wariantu który który się pojawił no i do tej pory raczej nie zdarzyło się [45:52] tak żeby pojawił się jakiś taki wariant tekstowy który No w jaki sposób bardzo mocno wywróciłby tak podstawy chrześcijaństwa [46:00] tak jeżeli chodzi o Nowy Testament choć są takie miejsca co do których nie [46:06] jesteśmy pewni brzmienia tak Nowym Testamencie No ale to to tak jakby [46:11] gdzieś tam zmierzamy do tego żeby żeby jak najmniej tych miejsc powstawało także nie wiem czy takie [46:20] krótkie tak zwięzłe upraszczające [46:26] do tego co ty mówiłeś o tłumaczeniach Powiedz Sławku czy zetknąłeś się z taką [46:32] sytuacją w której błędne tłumaczenie właśnie tekstu biblijnego przyczyniło się do powstania bądź też prób stworzenia jakiej cytryny i ta doktryna [46:44] gdzieś się przyjęła i jak sobie z tym poradzono w momencie kiedy okazało się [46:49] że jest błędnie błędne błędne tłumaczenie Czyli już tutaj jakieś takie działanie [46:58] rozumiem na płaszczyźnie językowej ciężko mi powiedzieć w tym momencie to [47:05] raczej znowu może parę słów o tym Na czym polega sam [47:11] proces przekładu tak bo to nie jest tak że przekład No również tekstu greckiego [47:21] starogreckiego na jakikolwiek inny język to jest takie działanie zero jedynkowe [47:27] prawda polegające na tym że no jeden do jednego oddajemy brzmienie brzmienie oryginału tutaj [47:35] zawsze mamy do czynienia czy wielu wypadkach tak może nie zawsze tak może [47:41] to przesadziłem ale z procesem interpretacji tego tekstu przez tłumacza i no te interpretacje mogą być różne A to [47:50] że one są różne może być warunkowane bardzo różnymi czynnikami No nie wiem stanem wiedzy tłumacza jego środowiskiem kontekstem w którym [47:59] on przebywa No bardzo różnymi bardzo różnymi rzeczami No i jak wiemy [48:05] przykłady różnią się między sobą i między innymi jednym ze źródeł różnic są te różnice i interpretacyjne no i teraz no nie wiem czy tutaj można operować [48:17] takim pojęciem błędne niebędne tak no ale z różnic interpretacyjnych które [48:22] znajdują się w jakimś określonym przykładzie No jeżeli ktoś korzysta z jednego przekładu No to idąc za intencją tłumacza No on może wytworzyć [48:33] jakąś doktrynę i w jakimś określonym kierunku [48:39] No więc jest takie powiedzmy ryzyko tak przy założeniu [48:53] przynajmniej powiedzmy dużymi [48:58] konsekwencjami w sztuce sakralnej mianowicie chodzi o ten fragment [49:04] Kiedy Bóg mówi do węża że ono zmiażdżyć głowę A te zmiany [49:14] zostało to przetłumaczone bodajże wulgacie jako ona [49:19] i stąd mamy bardzo dużo wizerunków Marii depczącej głowę węża [49:29] w kwestii interpretacyjna znowu tak jakaś się nie wypowiadam bo bo nie wiem jaki to miało wpływ natomiast przynajmniej na [49:38] sztukę takie tłumaczenie wpływ miało do dzisiaj ma bardzo duży mimo tego że współczesne tłumaczenia [49:48] również w tym nurcie katolickim już jakby odeszły od tej interpretacji ramka [49:53] może jak jesteśmy przy tym temacie to jedna rzecz mi przyszła do głowy taka która którą często gdzieś tam omawiam na zajęciach Tak z naszymi [50:03] studentami takie miejsce w pierwszym liście do koryntiany jest dotyczące kobiet w 11 rozdziale w dziesiątym wersecie tam jest [50:13] taki no do dziś budzący bardzo duże kontrowersje fragment o nakrywaniu głów przez kobiety No i greckie sformułowanie które tam się [50:22] pojawia to ono brzmi tak że kobieta powinna jak Social epiteskefales [50:29] co jest tłumaczone zazwyczaj w przekładach jako mieć na głowie powinna [50:34] oznakę władzy znak władzy natomiast Gdyby tak dosłownie [50:41] z greki to przekładać to by można było [50:47] iść w stronę taką że to powinna mieć kontrolę nad głową [50:52] czyli tutaj widzimy No dość dużą różnicę tak między tym [50:58] brzmieniem znak czyjejś władzy to jest właśnie w przekładach [51:06] Zazwyczaj to jest w jakiś tam sposób próbuje się tak tak tak [51:11] oczywiście znak władzy mężczyzny tak nad kobietą natomiast No niekoniecznie to w [51:21] tym kierunku musiałoby iść tak takie tłumaczenie bardzo interesującą rzecz i [51:26] chyba [Muzyka] odnośnie kobiet w Nowym Testamencie już trochę żeśmy mówili w innych twoich [51:35] wykładach ale myślę że to zainteresuje natomiast Wróćmy do naszych fake newsów [51:41] jak już mówiłam chciałabym też porozmawiać trochę o tym co się dzieje współcześnie Niestety mamy do czynienia również z takim faktem że [51:50] chrześcijańskie Media Czy w chrześcijanie w ogóle upowszechniają różnego rodzaju nieprawdziwe informacje z drugiej strony [51:59] na temat religii i chrześcijaństwa nieprawdziwe informacje również są [52:06] upowszechnione czy poszczególnych kościołów czy czy religii jako takiej czy konkretnych nurtów religijnych zresztą to [52:14] nic dziwnego jeżeli nam wystarczy czasu chyba nie to Sławek kobiec opowiedzieć [52:20] coś na temat onolatrii ale możesz powiedzieć dosłownie dwa słowa bo to [52:25] jedna z pierwszych takich rzeczy które właśnie os poziom chrześcijan służyły No [52:33] i nie tylko chrześcijan bo zaczęło się o oskarżeń Żydów onolatria to jest takie słowo które ma tam części składowe słowo ono czyli [52:43] osioł no już Józef Flawiusz w takim tekście przeciwko pionowi polemizuje poglądem rozpowszechnianym gdzieś tam wśród [52:53] Rzymian że żydzi czczą oślą głowę i później pojawiają się te wątki u [53:02] różnych autorów rzymskich greckich też właśnie a odnoszone są do chrześcijan mamy nawet takie grafito [53:14] Alexa menosa który pokazuje krzyż i na krzyżu postać z oślą głową i pod spodem [53:21] napis że oto aleksamy nos czci swojego Boga i interpretowane jest to [53:26] grafito jako właśnie odnoszące się do na jakieś formy wyszydzania [53:32] religii chrześcijańskiej także tego typu No to chyba jest fake [53:38] News Jednak prawda taka ja chciałam pokazać państwu fake News współczesne [53:47] dwa już zweryfikowane właśnie z dwóch kategorii pierwsza kategoria to jest ta [53:53] o której mówisz Czyli kategoria taka w której o [53:58] jakiejś religii jakiejś religii przypisuje się pewne rzeczy w których ona nie robi tutaj konkretnie mówimy o podręczniku do religii i o tym czego on [54:11] nie robi posługuje się tutaj serwisem który państwu bardzo polecam jak zresztą [54:17] inne serwisy właśnie fakt checkingowe demagog.org.pl Oni zajmują się właśnie [54:22] tak checkingiem tak trafiają się również newsy religijne [54:28] pojawiło się stosunkowo niedawno bo to jest 14 września artykuł pojawiły się [54:35] takie informacje jakoby jeden z podręczników do religii negował teorią [54:41] wielkiego wybuchu tutaj mamy taki właśnie tekst który miałby się w tym [54:49] podręczniku ukazać [54:54] fakt chokerzy z demagoga to sprawdzili stwierdzili że właśnie ta grafika cieszy [55:01] się też ogromnym powodzeniem jest bardzo często udostępniona więc pewnie część z państwa się już mają natknęła i [55:09] na Twitterze święciła właśnie triumfy okazuje się oczywiście że oczywiście Po [55:15] sprawdzeniu że we wskazanym podręczniku do religii nie padają takie słowa czyli [55:21] mamy do czynienia z ewidentnym takim fajkisem mającym na celu zyskretowanie konkretnego podręcznika i kolekcji religii Prawdopodobnie również ogólnie w [55:31] kontekście tego tego dyskursu który się toczy na temat Religii bo tam oczywiście jest pełno komentarzy jak to [55:40] ludzie są ogłupiani tutaj już abstrahując od tego czy jesteśmy za [55:45] lekcjami religii w szkole czy czy nie czy uważamy że one są pożyteczne czy nie [55:52] jest to ewidentnie posłużenie się fałszywą informacją w [55:57] celu zdyskredytowania i jakiejś tam działalności jednego ze związków wyzwojowych Natomiast drugi i to jest bardzo często pojawiające się [56:09] powiedzmy motyw w różnego rodzaju właśnie serwisach [56:16] chrześcijańskich bądź też upowszechniany przez osoby związane właśnie z nurtem [56:23] chrześcijańskim zaangażowanym to jest dotyczący prześladowań chrześcijan tutaj jest taki łańcuszek który krąży od ponad 10 lat w [56:36] polskim Internecie dotyczące tego że misjonarze skazali na śmierć prawie 230 [56:48] skazali na śmierć prawie 230 misjonarzy chrześcijańskich i tutaj [56:54] pojawia się to w różnego rodzaju grupach ale pojawiło się też złapały się na to [57:01] nawet na samym początku kilka takich portali chrześcijańskich i rzekomo to się miało dziać [57:11] [Muzyka] w Afryce ogólnie i [57:18] bo tak taki taka klasyczna Informacja oddziałująca na emocje z [57:24] prośbą o modlitwę oczywiście i tak dalej bo tymi newsami tego typu też jest [57:31] oczywiście bardzo dużo komentarzy No jak się domyślamy również wrogich na [57:36] przykład w stosunku do islamu ale też No właśnie wskazujące że chrześcijaństwo [57:42] należy do tych najbardziej prześladowanych religii na ziemi i oczywiście że tutaj w Europie i w Polsce też tak będzie i tak dalej i tak dalej [57:50] Grzegorz masz dwa rodzaje zupełnie różnych znaczy jest zupełnie różnych [57:55] punktów widzenia przekazywanych fake newsów czy jako antropolog Mógłbyś tak chociaż troszeczkę zagłębić się w to zjawisko [58:07] dlaczego w ogóle takie fake newsy powstają to znaczy o ile ten pierwszy jestem w stanie zrozumieć no bo mamy teraz dyskus na temat religii w [58:16] szkole na temat różnych takich rzeczy o ile te o tyle tych fake newsy [58:21] produkowane bardzo często masowo i rozsyłane przez różne właśnie grupy czy [58:28] serwisy związane z religiami bo mamy z jednej strony takie z drugiej strony no taki które pokazują jak Jakiś ogromny wzrost misji czy [58:39] różnych powiedzmy działania ewangelizacyjnych i tak dalej które też się okazują fałszywe No w gruncie rzeczy nie wiem jaki on jaki on ma zupełnie [58:50] miałyby spełnić To może ja powiem z mojej perspektywy metodologicznej jako badacz kultury uważam że że [59:01] wołamy jako podmioty które stoimy w stosunku do świata Działają w sposób intencjonalny tak czyli każdy Czy w kontekście Komunikacji No podejmujemy [59:13] komunikację W jakimś konkretnym celu tak aby osiągnąć jakieś jakieś cele W związku z tym tutaj będzie [59:23] to zjawisko te dwa przykłady które podałeś są zupełnie w moim w mojej [59:28] ocenie w moim przekonaniu też różnymi przykładami od tych omawianych wcześniej jeżeli chodzi o tekstowo testamentalny czy w ogóle biblijny tak czy w kwestii [59:37] Czy kwestie uprawiania pewnych gęby jakiejś religii [59:43] czy związkowi wyznaniowemu czy No to jest Ja akurat zjawisko bardzo dobrze znane antropologii bardzo dobrze rozpoznane w materiale etnograficznym [59:51] jest tutaj koncepcja taka jednego z polskiego z polskich etnologów chociażby Ludwika z Tommy tak są kategorie na przykład [59:58] swój obcy Tak które mają swoją tą lokalną własną grupę ukazać w pozytywnym [1:00:06] świetle tak przypisać i wszelkie cechy pozytywne waloryzowane pozytywne moralne [1:00:12] tak w rozumieniu tej grupy a drugą obcą inną odmienną [1:00:18] z ohydzić prawda ukazać jej jakieś negatywne cechy zazwyczaj obcy w tym w [1:00:26] tym imaginarium tradycyjnym ludowym tak mieli jakieś cechy odrażające straszne [1:00:34] podejrzane prawda zazwyczaj spiskowali ich język był dziwny prawda mieli [1:00:40] owłosienie chociażby w dziwnych miejscach ciała i tak dalej i tak dalej więc te mechanizmy one niby odnosimy takie wrażenie że [1:00:49] społeczeństwo wykonało już jakąś cywilizacyjną w cudzysłowie pracę tak i zmieniło pewnego rodzaju poziom funkcjonowania odnoszenia się do [1:00:59] faktów do różnych kwestii do odmiennych grup Oczywiście to nie jest prawdą wykonaliśmy pewną pracę ale jest cały czas ten mechanizmy kulturowe [1:01:09] społeczne psychologiczne od tego nie możemy też abstrahować psychologiczne tak psychoem emocjonalne poznawcze i tak dalej i tak dalej możemy ich mnożyć [1:01:17] polityczne teraz dochodzą także tak jakieś interesy jakieś cele gdzie po [1:01:23] prostu one się powtarzają one są powielane są cały czas wykorzystywane do tego no by osiągnąć jakieś swoje cele w przypadku próby zochydzenia jakiejś [1:01:33] grupy No to chcemy podważyć i wiarygodność jej zasadność funkcjonowania może doprowadzić do wniosku że powinna zostać [1:01:41] zdelegalizowana tak albo wydalona Proszę zobaczyć to co się działo w i dzieje i [1:01:47] działo w Federacji Rosyjskiej tak w stosunku na przykład do takiego związku wyznaniowego jakim są świadkowie Jehowy tak [1:01:53] co się działo chociażby w stosunku do osób lgbt tak gdzie okazuje się że że [1:02:00] jakie te osoby czy czy w przypadku tego wyznania Jakie ono jest prawda że ma na celu może jakiś spisek może jest szpiegiem prawda na pewno przynosi nam [1:02:09] tu wartości które nie są zgodne z naszą kulturą tak a zatem są zagrażające więc no to się to gdzieś cały czas występuje w naszych [1:02:19] społeczeństwach w naszych kulturach i ma po prostu jeden cel No rozprawienia się z elementem w cudzysłowiu niechcianym niepożądanym albo pogardzanym bo tutaj [1:02:31] należy pamiętać że też jest za zaangażowane są takie zjawiska jak [1:02:37] ksenofobia grasizm jak stereotyp tak jak pewne lęki które są gdzieś gdzieś [1:02:42] utajone ale ujawniają się właśnie w odpowiedzi na na sytuację tak w związku [1:02:49] z tym no przyprawia się taką gębę prawda danemu związkowi w tym przypadku o rozmawiamy religijnemu żeby żeby go z ohydzić A jak jak Jaka jest reguła post [1:03:01] prawdy czy fake newsa No nikt nie nie zważa na jaki jest stan faktyczny tak jaka jest prawda bo nie o to chodzi w tym komunikacie Tak i teraz Proszę [1:03:11] zobaczyć ile tam było udostępnień tak I proszę zobaczyć też z jakiego portalu to było udostępnione A tak coś takiego jak jak co nawiązuje zresztą też prawda do [1:03:23] wydawnictwa prawda i stowarzyszenia o podobnej nazwie Ale te ja prawda religijnego katolickiego nie wiem czy katolickiego ale religijnego tak [1:03:32] w związku z tym w osobach która się nie skupi na tym nie skoncentruje kliknie bo się nazwa skojarzy prawda literki przestawione ale [1:03:42] się skojarzy więc uzna że jest to wiarygodne źródło informacji na przykład no bo jest ono powszechnie znane Tak więc to na tym też polegają te strony [1:03:50] internetowe prawda że troszeczkę zmieniają coś nazwie strony w nazwie [1:03:56] czy strony Na którą się powołują czy organizacji na którą się powołują czy w samym linku prawda troszeczkę się zmienia żeby on jawił się jako jako [1:04:04] odnoszący się do jakiegoś portalu wiarygodnego znanego a on po prostu odsyła do jakiejś strony na której nawet boty produkują prawda te fake newsy [1:04:13] Proszę zobaczyć co się stało po wybuchu wojny w Ukrainie 24 lutego tego roku No [1:04:19] już chyba nie mamy żadnych złudzeń prawda wywiad Zresztą brytyjski ujawnił że po wybuchu wojny [1:04:27] 80% kont które wcześniej szerzyły dezinformacje odnośnie antyszcze [1:04:33] piątkową antykovidową tak przerzuciło się na propagandę prokutinowską i [1:04:38] antyuraińską prawda Czyli widzimy tutaj pewne cele polityczne które stoją to są intencjonalnie podejmowane działania które mają wywołać zamieszanie społeczne [1:04:47] Tak według takiej klasycznej teorii polityki prawda skuć ze sobą różne grupy I zarządzaj konfliktem prawda albo Skorzystaj coś na tym bo oni się będą [1:04:56] bili Tak bo oni będą prowadzić ze sobą walki i w rzeczywistości to to dalej [1:05:03] ukazało że mimo tego że postąpiliśmy troszeczkę cywilizacyjny to jednak jesteśmy ludźmi prawda i tatawizmy w nas prawda Jednak tkwią i tak naprawdę [1:05:11] proszę zobaczyć co zrobili internauci co zrobiliśmy my jako społeczeństwo za co powinniśmy się chyba uderzyć w pierś i i zastanowić mocno na tym rzuciliśmy się [1:05:19] sobie do gardeł tak zamiast zobaczyć że ktoś tutaj chce wyciągnąć z tego jakieś korzyści i robić coś bardzo niebezpiecznego tak [1:05:30] no to rzuciliśmy się w sobie do gardeł prawda czy ja prawda jest jest mojsza i [1:05:35] prawdziwsza ja bym tu jeszcze jako badacz kultury jako obserwator Kultury też chciał zwrócić uwagę bo tego nie można pominąć że nie wiem czy mamy na to [1:05:44] czas i nie chciałbym też zdominować dyskusji i w żaden sposób ale proszę zobaczyć no ten wprowadziliśmy tutaj ten ten temat wojny w Ukrainie w Rosji tak [1:05:54] Proszę zobaczyć że Rosja jest też w pewnych środowiskach ewangelikalnych czy fundamentalistycznych protestanckich tak [1:06:01] tych nastawionych milenarystycznie No ważnym graczem czy ważnym aktorem tego [1:06:07] eskatologicznego teatru Tak ona jest odnosi tam bardzo istotną rolę chociażby [1:06:14] w tej nie pamiętam tu może mi bliści i filorozy podpowiedzą czy to chyba było z [1:06:20] Księgi Ezechiela figura goga i magoga tak [1:06:26] dobrze i tam było właśnie i on interpretacjach różnych tam milenarystycznie nastawionych Ewangelii [1:06:34] ewalnych środowisk także adwentystycznych tak jest na przykład uznawane że że tym magogiem jest [1:06:43] Rosja tak która będzie biczem Bożym prawda nas deprawowany tutaj zachód [1:06:49] który odchodzi od wartości chrześcijańskich A oto ona tutaj będzie zaprowadzać nam konserwatywną rewolucję prawda [1:06:58] Tylko tymczasem Proszę zobaczyć co nam ukazuje rzeczywistość że to nie [1:07:05] ten w cudzysłowie zgniły zachód cywilizacja śmierci prawda i tak dalej morduje ludzi w Ukrainie tak tylko no ten obrońca wartości konserwatywnych [1:07:14] prawda wartości w cudzysłowie jakiś tam prawda ten który ma odwrócić [1:07:19] wszelkie przemiany post oświeceniowo lewicowo gejowskie i tak dalej prawda więc proszę zobaczyć jak jak inną się tutaj obraz z [1:07:29] tego [Aplauz] wykształca mógłbym dłużej niż na ten temat przepraszam że za wprowadzenie też [1:07:36] politycznych jakiś wątków ale nie sposób w kontekście omawiania takich [1:07:42] zagadnieńcy i fake newsy i posprawda nie sposób się do tego nie odwołać bo ja [1:07:47] uważam że większa największy problem właśnie z fake newsami posprawdą to jest działanie służb albo działanie jakieś podmiotów które mają interes jakieś [1:07:56] społeczny albo grzeją że tak potocznie powiem jakiś temat prawda w jakimś celu [1:08:02] albo na przykład by odwrócić właściwie do tego co co Grzegorz powiedział odnośnie do pewnej [1:08:12] metodologii która zostaje tutaj zastosowana ona jest znana od starożytności tak czyli mamy tutaj do czynienia z pewną taką apokaliptyczną [1:08:21] wizją świata która pojawia się już u starotestamentowych proroków a potem [1:08:27] naprawdę bardzo twórczo rozwijana jest w okresie między testamentowym na przykład [1:08:34] w kumam tak kiedy dochodzi do tak zwanej paszeryzacji czyli właśnie w jaki sposób [1:08:39] te teksty biblijne są odczytywane w kontekście eschatologicznym taki pojawiają się tam takie charakterystyczne zdania że mamy tekst [1:08:49] biblijny tak to znaczy że i teraz przełożenie na na współczesność prawda [1:08:55] że ten i ten to jest To jest współczesny tak jak powiedziałeś tam To są właśnie [1:09:03] te współczesne siły więc tutaj akurat w tym kumrańskim [1:09:10] pesze że to jest przede wszystkim odniesienie częściowo do historii częściowo oczywiście do tej okupacji okupacji rzymskiej więc ta metodologia [1:09:19] jest Jest bardzo dobrze znana i No jak widać współcześnie również [1:09:27] wykorzystywana to tak to tak taka kwota też jedna taka jedna taka chyba uwaga mi [1:09:35] się tutaj narzuciła przy tym co Grzegorz mówił i wcześniej Joanna a mianowicie na [1:09:43] czym bazują takie fejk newsy [1:09:48] na nie uwadze i na ignorancji społeczeństwa Tak bo one [1:09:55] znowu nie są skierowane do wszystkich one są raczej skierowane do tych którzy [1:10:00] albo szuka potwierdzenia swojego myślenia albo właśnie szukają jakichś [1:10:07] takich sensacji ale nawet bym się skłoniła ku [1:10:13] temu pierwszemu twierdzeniu że bardziej szukają potwierdzenia własnego systemu aksjologicznego także że tutaj o to ja [1:10:23] tak myślę to znajduje to globalne kosmiczne wręcz [1:10:31] przełożenie tak odbicie tak mi się wydaje [1:10:36] być może tak chciałem zapytać o postać balona albo bileona [1:10:43] który zostaje już w księdze liczb a potem nowo [1:10:51] testamentowych a przez organesa to już w ogóle sprowadzony do nogi do roli kogoś [1:10:57] strasznego jest dla mnie taki przykład trudno powiedzieć czy to fake newsów ale taki propagandy wobec człowieka który w [1:11:08] tej pierwotnej narracji No nie daje za bardzo podstaw do takiego oceniania może [1:11:13] tylko dwa dwa tekst no wiadomo to jest to jest prorok który którego ten [1:11:18] wrogowie Izraela mówią żeby za pieniądze prawda przeklinał Izraela on ten się nie [1:11:25] poddaje jest posłuszny Jahwe w księdze liczb już jest napisane [1:11:32] Mojżesza Przecież to przez nie i zarodą bilama Izraelici dopuścili się niewierności wobec pana oddając cześpy mówi tak że w zgromadzeniu [1:11:42] wybuchła plaga i potem nowe Testament też powtarza to złe za pieniądze wyrobie działanie naprzeciwko izraelowi kiedy w tym [1:11:53] pierwotnym tekście w tej narracji dla wręcz uchodzić za posłusznego Jahwe [1:11:59] proroka którą wykonuje jego wolę prawda Chciałbym tutaj [1:12:05] trochę komentarza ja jak doszło do tego właśnie takiego [1:12:13] zniekształcenie zniekształcenia postaci i postawy bilama w literaturze biblijnej [1:12:20] poza biblijnej ja tutaj może tak troszeczkę polemicznie [1:12:25] się odniosę do tego dlatego że mamy też w tej narracji [1:12:34] biblijnej wzmiankę o tym że za radą czy bilan nie mógł przeklnąć Izraela [1:12:44] prawda nie mógł dlatego że jako prorok musiał go tylko tylko błogosławić ale [1:12:50] mógł dać radę jak właśnie wprowadzić ten zamęt w [1:12:56] szeregach Izraela i poradził tak żeby młodych Izraelitów uwiodły kobiety [1:13:06] pogańskie tak magia nitki chyba i teraz one uwodząc młodych Izraelitów [1:13:17] powodowały apostazję tych tych mężczyzn w w związku z tym tak odchodzenie od [1:13:24] przykazań mojżeszowych od tej rodzącej się religii Mojżesza No powoduje osłabienie Izraela [1:13:34] i to i to pod każdym względem więc stąd się bierze zła Sława willeama [1:13:42] i potem ma to oczywiście przeniesienie na teksty nowo [1:13:48] testamentowe liście tak z drugim liście Piotra też się pojawia pojawia postać [1:13:55] wilana w liście Judy oczywiście w liście jest tylko wspomniana ta zapłata bileama Natomiast drugi list Piotra już szerzej się nawet [1:14:04] nim zajmuje ta zła Sława też zdaje się pojawia się u Józefa flawiusza on już w dziejach [1:14:15] dawnego Izraela też też takim niechętnym okiem patrzy na bilama ale myślę że to [1:14:22] nie jest wymyślone tylko właśnie wyciągnięte są wnioski z tej narracji o [1:14:27] radzie która o radzie billeamma która spowodowała apostazję Izraela [1:14:35] No tak tylko tej rady nie ma w narracji ona się pojawiają tylko w tym zdaniu w [1:14:40] komentarzu Mojżesza Przyjmujemy że Mojżesz tutaj mówi prawdę [1:14:46] i że tak naprawdę było no ale to jest w dużej takiej sprzeczności z korpusem tam gdzie są te wydarzenia [1:14:56] związane z bilardem gdzie on jest postacią na wskrość pozytywną nie Więc [1:15:01] teraz pytanie jest jakie tutaj warstwy redakcyjne jak historia tekstu się [1:15:06] układa bo prawdopodobnie to zdanie Mojżesza No jest chyba późniejsze albo [1:15:12] pochodzi z zupełnie innej tradycji niż korpus opowiadający o posłuszeństwie [1:15:18] wobec słowa Jahwe aczkolwiek już w tej pierwszej narracji miałam przedstawiony [1:15:26] jest jako jednak lubiący zaszczyty i lubiący pieniądze [1:15:32] więc tutaj mogły się nałożyć założyć te [1:15:37] względy że potem rozwinięty został ten wątek Wydaje mi się że mamy temat na [1:15:45] następne spotkanie jak na zakończenie chciałam państwa tak jak Zgodnie z obietnicą chciałam państwu [1:15:54] pokazać jak ustrzec się przynajmniej częściowo przez sejmijami [1:16:00] również chrześcijańskimi już to prezentuję [1:16:07] jest taka formuła czytania właśnie treści w internecie czytanie w poziomie [1:16:14] czytamy nie od góry do dołu tylko skupiamy się na poszczególnych rzeczach które się dzieją zadajemy sobie pytanie czy tekst [1:16:24] koresponduje z tytułem na Dzień dobry Czy tytuł jest adekwatny do tego co czytamy na przykład w tych pierwszych dwóch trzech zdaniach tekstu nawet czy [1:16:33] adres strony jest wiarygodny to jest to co Grzegorz mówił prawda sprawdzamy czy to jest strona którą znamy w której jesteśmy w stanie zaufać że tam są mniej [1:16:42] więcej sprawdzone wiadomości czy jakaś strona która różni się jedną literką albo na przykład dodanym czy wiarygodne są źródła i autorzy czy w ogóle są [1:16:51] źródła i autorzy Czy w komentarzach lub w wyszukiwarce [1:16:57] pojawiają się ostrzeżenia przed fałszywymi treściami w tym artykule albo w tym serwisie który to opublikował warto to [1:17:07] sprawdzić czy dodatkowe źródła są zgodne z informacją często takie [1:17:13] często takie artykuły para [1:17:19] newsowe mają pod spodem bardzo dużo linków które niby odnoszą się do źródeł [1:17:24] po czym okazuje się że większość z nich albo nie istnieje albo w ogóle dotyczy czegoś zupełnie innego można się tutaj wesprzeć na przykład wikipedią żeby [1:17:33] znaleźć odnośniki do informacji źródłowych lub dodatkowe dane nie samym tekstem Wikipedia ale właśnie tekstami źródłowymi które są podlinkowane pod nią [1:17:43] w miarę możliwości anglojęzyczną ona jednak ma dużo szerszy zakres Zwłaszcza jeżeli chodzi o teksty właśnie anglojęzyczne Czy zdjęcia są adekwatne [1:17:53] do prezentowanej treści ja za chwileczkę pokażę jeszcze jedną rzecz którą na [1:17:59] pewno się państwu przyda i siódme chyba najważniejsze czy twoje poglądy mają [1:18:06] wpływ na ocenę tej informacji to jest to o czym mówiłaś Kalina że jeżeli coś się [1:18:12] zgadza z moimi poglądami z moim podejściem z tym co ja myślę to my [1:18:19] chętnie to akceptujemy przychodzimy do porządku dziennego a jeżeli nas jeszcze emocjonalnie w jakiś sposób porusza to bardzo chętnie to udostępniamy Nie [1:18:26] zastanawiając się czy to jest prawda czy nie To jest bardzo ważne żeby się zastanowić na ile moje poglądy na ile środowiska w którym jestem na ile to co [1:18:34] myślę ma wpływ na ocenę prawdziwości danej informacji i narzędzie które bardzo bardzo się przydaje odwrotne wyszukiwanie obrazem [1:18:46] jeżeli dostajecie państwo informację z jakimś zdjęciem w którym na przykład jest informacja że to jest kościół w którym SPA jakiegoś tam chrześcijan [1:18:55] załóżmy albo to jest to są na przykład nie wiem muzułmanie którzy cieszą się [1:19:01] tam z te śmierci [Muzyka] czyjejś można właśnie [1:19:07] coś takiego zrobić wybieramy w Google grafika [1:19:13] wyszukiwarce wstawiamy link do zdjęcia lub wybieramy zdjęcie które Zapisaliśmy [1:19:18] sobie na dysku możemy sobie ograniczyć wyniki wyszukiwania ale nie musimy i [1:19:24] otrzymujemy wtedy właśnie takie obrazy podobne wizualnie [1:19:30] ale też jeżeli ten Oby to zdjęcie konkretne pojawiło się wcześniej to [1:19:36] pojawią nam się zdjęcia Znaczy się informacje o wcześniejszych [1:19:42] wystąpieniach których tego zdjęcia i wtedy na przykład się dowiemy że ten [1:19:47] budynek który się palił to nie jest kościół Tylko jakaś tam stodoła i nie [1:19:52] przedwczoraj tylko pięć lat temu i nie w Afryce tylko na przykład gdzieś w [1:19:57] Stanach Zjednoczonych bardzo często jest to albo że ten wielki szkielet to jest właśnie zrobiony fotomontaż potrzeby jakiegoś filmu albo że [1:20:07] ci co się cieszą to akurat się cieszyli po wyborach 5 lat temu a nie teraz bo [1:20:13] tutaj został zabity więc takie podstawy ja [1:20:19] robiłam we wtorek piątek poprzedni w ramach [1:20:24] właśnie również Dolnośląskiego festiwalu nauki i dni seniora warsztaty poświęcone całe warsztaty poświęcone fake newsom [Muzyka] [1:20:33] jeżeli będzie kiedyś taka możliwość być może spróbuję tę warsztaty przeprowadzić [1:20:39] również online Natomiast w tej chwili właśnie takie króciutkie [1:20:44] króciutkie informacje Plus pod tym pod tym spotkaniem zarówno na Facebooku jak [1:20:51] i na YouTube Znajdziecie państwo link do przygotowanej przez nas takiej infografik poświęconej właśnie jak rozpoznać fake newsy i zapraszam do [1:20:59] pobierania do dzielenia się do udostępniania takie podstawy takie powiedzmy 10 przykazań w zakresie czytania informacji [1:21:10] Słuchajcie bardzo bardzo wam wszystkim dziękuję przedłużyliśmy trochę ale to było nieuniknione absolutnie Myślę że temat [1:21:21] fake newsów w świecie religijnym i posprawdy w świecie religii będzie [1:21:29] jeszcze powracał dlatego że jest on istotny [1:21:34] Myślę że również że mam co najmniej trzy tematy które wypłynęły z tego naszego dzisiejszego spotkania [1:21:43] a państwa bardzo serdecznie chciałam zaprosić również na kolejne spotkanie [1:21:50] które odbędzie się za tydzień Wszystko co chcecie wiedzieć [1:21:56] o anglikanizmie ale nie macie kogo zapytać to jest taki nurt w protestantyzmie który zwłaszcza dni tygodniach [1:22:04] zyskał dużą popularność mówi się bardzo wiele No ale kościół Anglii nadal [1:22:10] pozostaje wielką niewiadomą dla dużego grona osób w tym również dla dziennikarzy którzy w ostatnich dniach Popełniali całkiem sporo pomyłek i za [1:22:20] tydzień będziemy mogli zapytać o tę denominację anglikańskiego księdza [1:22:26] absolwenta ewst Dominika Chmielewskiego który od lat jest duchownym [1:22:32] anglikańskim Wielkiej Brytanii podczas rozmowy z księdzem Dominikiem Postaramy się wyjaśnić między innymi Co to znaczy że władca jest głową kościoła czy [1:22:43] kościół Anglii jest bardziej katolicki czy protestancki Jak wyglądają w ogóle takie relacje państwo kościół w samej Wielkiej Brytanii i czy anglikanizm [1:22:52] można też znaleźć w innych krajach na jakich zasadach tam działa zapytamy też Czym wyróżnia się anglikańska liturgia i pobożność oraz [1:23:02] czy Kościół anglikański jest ekumeniczny oczywiście czekamy też na pytania od [1:23:08] państwa na pytania na dzielenie się również swoimi doświadczeniami [1:23:13] kościołem anglikańskim wiem że sporo osób które nas słuchają pochodzą znaczy [1:23:19] mieszkają w tej chwili w Wielkiej Brytanii także bardzo serdecznie zapraszamy na to spotkanie myślę że będzie [1:23:25] interesujące No jeżeli chodzi o dzisiaj to raz jeszcze wszystkim bardzo bardzo [1:23:30] serdecznie dziękuję życzę miłego wieczoru i do zobaczenia za [1:23:36] tydzień Dobranoc do zobaczenia Dobranoc --- Przygotowane przez: mgr Joanna Gacka Kontakt: j.gacka@ewst.pl