TRANSKRYPCJA: "Charakterystyka i próba identyfikacji herezji w Drugim Liście Piotra | "Oblicza herezji"" Data publikacji: 16.03.2024 Długość: 25:49 --- [0:13] tytułem takiego zagajenia i wstępu [0:13] tytułem takiego zagajenia i wstępu [0:16] powiem że mieliśmy dotychczas referaty [0:19] bardzo [0:20] interesujące pokazujące niejako tak z [0:24] góry pewne zagadnienia i problematykę [0:27] związaną z herezją Ja chcę troszeczkę od [0:31] innej strony i pokazać troszkę inną [0:34] metodologię patrzenia na herezję a [0:38] mianowicie w oparciu o taki nieduży [0:40] wycinek tekstu [0:44] gdzie gdzie [0:46] zostaną [0:49] zastosowane różne podejścia przede [0:51] wszystkim podejście intertekstualne [0:53] dlatego że czasami Czytamy i na tekst [0:57] czytany [0:58] transponuj współczesne wyobrażenia [1:02] okazuje się że nie zawsze te wyobrażenia [1:05] są słuszne i otrzymujemy zupełnie inne [1:10] rozumienie tekstu niż no próba [1:13] rekonstrukcji tego [1:15] tekstu C rozumienia tego tekstu przez [1:19] pierwotnych [1:21] pierwotnych odbiorców ten tekst z [1:25] pierwszego z drugiego listu Piotra jest [1:28] fragmentem argumentacji [1:32] następnymi wierszami właściwie aż do [1:35] wiersza 16 dr rozdziału tworzy taką [1:40] strukturę [1:41] hycz tutaj tylko taki [1:45] fragment żeby uzmysłowić odbiorcom taki [1:49] sposób argumentacji hagiograf który [1:52] wydarzenia z przeszłości Traktuje jako [1:55] zapowiedź wydarzeń przyszłych [1:58] tak [2:00] ce drugi listu Piotra to jest taka [2:04] specyficzna hermeneutyka hagiograf [2:07] mianowicie nie jest to do końca [2:09] typologia tak bo on tutaj obraca się [2:12] wokół takiej hermeneutyki [2:14] eschatologicznej tak tak to Nazwijmy a [2:17] nie nie nie zwykłej typologii tak i [2:21] wydarzenia z przeszłości Traktuje jako [2:25] zapowiedź wydarzeń przyszłych to widać [2:28] Myślę że bardzo dobrze na tym na tym [2:31] chasty cznym wykładzie i od czasów [2:35] starożytnych starano się oczywiście [2:38] zidentyfikować tych fałszywych [2:40] nauczycieli głoszone przez nich [2:43] herezje pojawiły się różne typy na [2:46] przykład właśnie Andrzej skrety ekumenii [2:50] widzieli tutaj tajemniczych nikolaitów [2:53] wspominany również w apokalipsie i to [2:56] jest całkiem niezła intuicja dlatego że [2:59] drug list Piotra i Apokalipsa powstały [3:03] podobnym czasie to jest przełom p i II [3:06] wieku niektórzy mówią że nawet drugi [3:09] wiek dwa najpóźniejsze pisma Nowego [3:12] Testamentu które wciąż walczą o palmę [3:15] nie pierwszeństwa [3:18] tylko statku tak można można [3:25] powiedzieć tak autor Apokalipsy twierdzi [3:28] że [3:30] nazywają się apostołami ci nikolaici tak [3:35] a nimi nie są co tutaj w pewien sposób [3:39] nam współgra właśnie z określeniem [3:41] fałszywi nauczyciela czyli pseudo [3:45] didaskalos i tutaj mamy d dwa cytaty [3:49] oczywiście o samych Nikola właściwie [3:51] niewiele niewiele [3:54] wiadomo Ojcowie Kościoła czy to Ireneusz [3:57] czy to Hipolit czy to [4:00] nazwę wywodzą od nikolaosa tak C czyli [4:05] Mikołaja diakona wymienianego w dziejach [4:08] w dziejach apostolskich ale nie wszyscy [4:11] ojcowie się oczywiście z tym zgadzają i [4:13] już na przykład Klemens aleksandryjski [4:16] czy Euzebiusz [4:18] Cezarei czy na przykład teodorek [4:22] niekoniecznie podzielają to zdanie i [4:24] raczej łączą tę sektę z Bem znu nie jest [4:28] to bez [4:30] pojawia się i w apokalipsie i w drugim [4:33] liście Piotra tłumaczą imię bam na język [4:40] na język [4:42] grecki no troszeczkę naciągają tutaj to [4:45] to tłumaczenie i mówią że to NIK tak [4:51] Czyli czyli zwycięstwo jest tutaj [4:54] traktowane pejoratywnie jako pożarcie i [5:00] Laos ludu tak czyli takie pożeranie ludu [5:04] które stoi u podstaw hebrajskiego [5:07] imienia [5:09] bam w związku z tym pojawiają się [5:11] właśnie ci [5:15] nikolaici na podstawie tekstu Apokalipsy [5:19] i Na podstawie tekstu drugiego Piotra [5:22] starano się też zrekonstruować ich [5:26] zachowania czyli Nikolai nie stronią od [5:29] pogańskich ucz które łączone by były [5:32] często z wyuzdany zachowaniami może też [5:36] biorą udział właśnie w pogańskich [5:37] obrzędach jedzą mięso ofiarowane bożkom [5:41] o tym z kolei czytamy w pierwszym liście [5:42] do do Koryntian czy dążą do takiego [5:45] synkretyzmu ten synkretyzm zresztą w [5:49] drugim liście Piotra jest bardzo [5:51] wyraźnie [5:56] zaznaczanie oponentów hagiograf tych [6:00] fałszywych tych fałszywych nauczycieli i [6:03] teraz w tym referacie spróbujemy się [6:06] bliżej troszeczkę przyjrzeć tej [6:08] charakterystyce fałszywych [6:10] nauczycieli tutaj w tym w tym niewielkim [6:14] fragmencie drugiego rozdziału drugiego [6:17] listu [6:18] Piotra i zastosujemy sobie elementy [6:21] egzegezy retorycznej egzegezy [6:24] strukturalnej tutaj już było to [6:26] zauważalne oraz Jak wspomniałam egzegezy [6:30] takiej [6:32] intertekstualne i okaże się na koniec na [6:35] ile te zasygnalizowane właśnie intuicje [6:38] patrystyczne są słuszne i czy [6:41] rzeczywiście da się wskazać o jaką grupę [6:45] heterodoksyjny działającą w drugim wieku [6:48] czy na przełomie pi i II wieku [6:52] Chodź na początku tego drugiego [6:56] rozdziału Przypominamy sobie takie [7:00] punkty według których w dalszej części [7:02] listu opisuje tych [7:04] fałszywych nauczycieli to jest właściwie [7:07] taka lista lista [7:09] wstępna w [7:12] wierszu pierwszym C bo jak tak bibliści [7:15] lubią sobie dzielić w ogóle ten tekst [7:17] grecki na a b c a jeżeli to nie są [7:21] jeszcze dostatecznie szczegółowe [7:23] podziały to jeszcze dodają do tego alfa [7:26] beta in liter grec ale tutaj możemy [7:30] pozostać Tylko przy przy łacińskich [7:33] oznaczeniach więc w wierszu pierwszym [7:37] pojawia się właśnie bohater naszego [7:40] spotkania czyli czyli herezja i [7:44] pierwotnie rzeczownik herezję oznaczał [7:47] dokonanie wyboru skłanianie się ku [7:50] czemuś tak to jest taki rzeczownik [7:54] utworzony od czasownika od [7:57] czasownika czyli wybierać i w [8:00] piśmiennictwie greckim hellenistycznym [8:03] on absolutnie nie miał znaczenia [8:05] pejoratywnego tak raczej miał takie [8:08] znaczenie neutralne wskazujące na [8:11] różniące się od siebie szkoły [8:15] filozoficzne czy grupy czy c czy [8:18] stronnictwa wyznające jakieś określone [8:20] poglądy i zasady i w takim [8:25] właśnie [8:27] znaczeniu używa tego [8:30] Józef flus na przykład tak który mianem [8:32] herezji określa i eszyk i faryzeuszy i [8:36] saduceusz taką [8:38] samą nomenklaturę w odniesieniu do [8:41] faryzeuszy [8:42] i saduceusz stosuje też autor Dziejów [8:46] Apostolskich który jednocześnie zaznacza [8:48] że [8:50] herezją byli przez przeciwników nzw też [8:54] chrześcijanie tutaj Mieliśmy właśnie u [8:57] Piotra tym wykładzie chrześcijaństwo [9:00] jest herezją A na ile jest pewną pewną [9:06] ciągłością z kolei Apostoł Paweł poprzez [9:09] herezję rozumie głównie frakcje rozłamy [9:13] podziały [9:15] które należą do oczywiście negatywnie [9:20] postrzeganych uczynków ciała mamy w [9:22] liście w liście do galacjan i ta [9:25] negatywna ocena wiąże się jednak nie [9:28] tyle z jakąś taką odrębną błędną nauką [9:32] co raczej właśnie z tymi ogólnie bardzo [9:35] pojmowany Mii działaniami które burzą [9:38] jedność Kościoła które burzą tak to [9:42] jedność tego ciała ciała Chrystusa [9:45] natomiast na przełomie I i II wieku [9:48] właśnie wtedy kiedy powstaje Drugi list [9:50] Piotra można już obserwować [9:54] zdecydowany zwrot kuu takiemu [9:59] herezji Co oczywiście wiąże się również [10:02] z [10:02] takim przesunięciem akcentów w [10:06] rozumieniu samego pojęcia teraz herezja [10:08] już nie [10:10] oznacza tylko jakieś odrębnej grupy [10:13] stronnictwa jakieś odrębnej szkoły ale [10:16] przede wszystkim poglądy poglądy [10:19] głoszone przez te grupy i w [10:23] takim w takim [10:26] doktrynalnym doktryn nawet pejoratywnym [10:29] z [10:31] rzeczownik pojawia się między innymi w [10:34] listach Ignacego [10:36] antiocheńskiego dojan [10:40] iście do [10:43] kościoła tu mamy C jeśli w podobny [10:47] sposób T chzj rozumie [10:50] także autor II Piotra No to mieści się [10:54] tutaj taka implikacja zaprzeczenia [10:58] nauc [10:59] stojących u podstaw kościoła to wynika [11:01] też z tej naszej struktury którą [11:04] pokazaliśmy sobie na początku tego tego [11:07] referatu i do tego najprawdopodobniej [11:09] jeszcze dochodzi sugestia że fałszywi [11:12] nauczyciele traktują chrześcijaństwo [11:14] jako jedną z wielu szkół filozoficzną i [11:18] oczywiście Myśl tę autor II Piotra [11:22] rozwija przede wszystkim [11:25] w 19 wierszu drugiego rozdziału [11:30] kiedy zastanawia się nad takim [11:33] filozoficznym jednym z tak z [11:37] takich czołowych [11:39] filozoficznych pojęć jakim jest wolność [11:42] jak tę wolność rozumieją ci fałszywi [11:44] nauczyciele ci heretycy a jaka jaka [11:48] powinna być ta Prawdziwa mądrość pewnym [11:52] zaskoczeniem tutaj może być użycie [11:54] liczby mnogiej tak mianowicie [12:02] liczba pojedyncza to jest natomiast [12:05] liczba mnoga od tego rzeczownika to [12:09] jest czyli skoro w drugim liście Piotra [12:13] w tym drugim rozdziale herezja liczbie [12:15] pojedynczej oznaczałaby doktrynę [12:18] zaprzeczającą nauczaniu prorocki i [12:21] Apostolski to herezje w liczbie mnogiej [12:25] mogą [12:27] oznaczać że Istnieje kilka przynajmniej [12:31] różnych wariantów i sposobów tego [12:34] zaprzeczania pojawiają się [12:36] różne różne sposoby zaprzeczania tej [12:39] nauce prorockiej i apostolskiej i to też [12:43] byłoby zgodne z tendencjami [12:47] zauważalnym piśmie stwie [12:49] wczesnochrześcijańskim i na przykład [12:51] właśnie tutaj mamy tego tego [12:55] przykładu Używając tej liczby mnogiej [12:59] autor drugiego listu Piotra chc [13:01] niewątpliwie wskazać że w przyszłości [13:05] fałszywi nauczyciele nie będą [13:06] reprezentowali jednej szkoły sugeruje że [13:10] to ich nauczanie może być synkretyczne [13:13] złożone z kilku doktryn [13:16] które i razem i osobno albo zarówno [13:20] razem i jak i osobno prowadzą do [13:25] zniszczenia Natomiast w przeciwieństwie [13:29] C Hepa nie precyzuje i nie nazywa [13:33] poszczególnych herezji lecz stosuje [13:36] tutaj właśnie to uogólnienie A to [13:40] uogólnienie jest charakterystyczne dla [13:59] apokaliptycznej która Towarzyszy [14:01] temu [14:03] temu opisowi [14:07] warto jeszcze dodać że nie jest [14:10] odosobniony oczywiście autor drugiego [14:13] Piotra właśnie w takim apokaliptycznym [14:16] ogólnym sposobie mówienia o herezjach bo [14:19] taki sposób pojawia się między innymi w [14:22] we wniebowzięciu [14:24] Izajasza tutaj nie napisałam [14:28] ale natomiast pozwolę sobie przeczytać [14:31] tak powstaną liczne podziały gdy się [14:34] przybliży Dzień Pański Czy w dialogu z [14:39] Żydem [14:40] tryfonem Justyna Męczennika gdzie [14:43] właśnie w kontekście takiej ogólnej [14:45] przepowiedni [14:47] Jezusa Justyn pisze i będą rozłamy i [14:51] herezje tak i to wypełnienie tej [14:54] przepowiedni jest oczywiście [14:56] rozciągnięte w czasie i obejmuje [14:59] które powstały w [15:01] przeszłości teraźniejszości i w [15:03] przyszłości oczywiście z punktu widzenia [15:06] z perspektywy Justyna i prawdopodobnie [15:09] właśnie tym kierunku idzie [15:11] również również autor dr listu [15:15] pi te herezje zostały do [15:18] określone jako heres [15:22] apole czyli herez [15:27] zniszczenia [15:29] Grek [15:30] zaraz mają skojarzenia czy próbują [15:34] zidentyfikować ten genetivus który się [15:37] który się pojawia tak czy to należałoby [15:39] ten genetivus interpretować jako [15:41] genetivus obus czy wtedy Tłumaczymy to [15:45] jako herezje których skutkiem jest [15:47] zniszczenie czy to jest może genetivus [15:50] subus herezje które niosą zniszczenie [15:53] prowadzą do zniszczenia czy to jest taki [15:56] zwykły geneus kwalita który można [15:59] tłumaczyć przymiotnikow i tak często [16:02] pojawia się w różnych tłumaczeniach [16:04] Biblii a mianowicie [16:06] niszczące [16:08] herezję zazwyczaj ta ta fraza jest [16:11] rozumiana w kategoriach i społecznych i [16:14] eschatologiczny przy tym znaczeniu [16:16] społecznym wspólnotowym właśnie tak [16:19] pochodzącym od Apostoła Piotra od [16:23] Apostoła Pawła tak podkreśla się [16:25] zerwanie jedności zerwanie tych więzi [16:28] społecznych [16:30] Stąd właśnie tendencja też nadawania [16:34] takiego [16:35] znaczenia temu wyrażeniu w liście liście [16:38] Piotra ale trzeba pamiętać że jest to [16:41] raczej zaczerpnięte i charakterystyczne [16:43] dla Pawła który jest dużo wcześniejszy [16:46] niż dla niż dla Piotra tak wydaje się [16:51] jednak właśnie [16:53] że Piotra Domin stanowi nie znaczenie [16:57] społecz to znaczenie eschatologiczne [17:01] związane z konwencją [17:09] apokaliptycznie takie [17:13] charakterystyczne [17:15] charakterystyczne [17:17] zakończenia a więc tekst możemy [17:19] zakwalifikować jako [17:21] tekst paralelny tak Gdzie występuje [17:24] właśnie ten [17:26] czasownik [17:27] aply A Wi [17:31] zniszczenie pochodzące od niego [17:33] oczywiście potem [17:36] rzecz naprawdę już taki czas jest a ja [17:40] jestem na stronie trzeciej a mam stron [17:47] 13 No super Dobra będziemy kończyć na [17:51] tych [17:57] tak jeszcze dopowiem tak co znaczą [18:01] znaczy to to [18:03] zniszczenie właśnie w Nowym Testamencie [18:06] to pojęcie [18:07] apole odnosi się zwykle właśnie do tego [18:11] ostatecznego zniszczenia tych którzy [18:13] sprzeciwiają się Bogu i Jego Wol no i [18:16] tutaj już od razu jest [18:18] polemika taka nowotestamentowe z [18:21] pierwszym referatem tak no bo jednak [18:23] pojawia się to zniszczenie i akurat w [18:26] drugim liście Piotra [18:29] n mówi o tym że to słowo boże które [18:32] tworzy w trzecim rozdziale że to słowo [18:35] boże które tworzy może też [18:38] niszczyć tutaj Bóg jednak może może [18:42] niszczyć i to to jest znowu stosowane [18:45] przede wszystkim w tych kategoriach [18:47] eschatologicznych tak to zniszczenie [18:50] jest przeciwieństwem zbawienia jest [18:53] wynikiem gniewu Bożego a ci którzy są [18:55] Skazani na zniszczenie nazywani są [18:59] zagłady właśnie też z użyciem tego [19:03] leksemu [19:04] apole dla narratora [19:07] drug zniszczenie stoi więc w takiej [19:11] opozycji do wcześniej przez niego [19:13] wspominano wejścia do królestwa do [19:16] wiecznego królestwa Jezusa Chrystusa o [19:18] tym mówi tak wcześniej w pierwszym W [19:23] pierwszym [19:24] rozdziale i jednocześnie do jest [19:29] opcji do udziału w boskiej [19:31] naturze zniszczenie nie jest udziałem w [19:34] boskiej Boskiej naturze herezje są [19:37] wyjaśniane przez [19:40] właśnie ten wiersz pierwzy c jest [19:42] wyjaśniane przez wiersz pierzy d i [19:44] pierwszy f te wewnętrzne wewnętrzne [19:47] podziały lubiane przez biblistów [19:50] najpierw nieco doprecyzowane są główne [19:52] treści łączące przyszłe herezje [19:54] następnie powtórzona zostaje teza że [19:56] prowadzą one do zniszczenia tutaj [19:59] właśnie mamy tak mamy te herezję w [20:02] pierwszy c i na czym one polegają na [20:05] odrzuceniu wład który ich [20:08] odkupił mamy herezję zniszczenia czy [20:12] herezje niosące zniszczenie powodujące [20:15] zniszczenie i doprecyzowanie w pierwszym [20:18] sprowadzają na siebie gwałtowne [20:21] zniszczenie oczywiście ci fałszywi [20:22] nauczyciele [20:24] fałszywi [20:25] fałszywi prorocy p [20:30] tutaj Mieliśmy zaprezentowany właśnie [20:31] taki taki maleńki fragmencik tego [20:35] jak i strukturalnie i intertekstualne i [20:40] troszeczkę retorycznie pojmować samo to [20:42] wyrażenie herezję herezję zniszczenia na [20:47] to nakłada się konwencja mówiliśmy o [20:51] konwencji apokaliptycznej która jest [20:53] bardzo ogólna i nie pozwala [20:57] zidentyfikować tych [20:59] herezji nie pozwala być tak [21:03] powiedziałabym optymistycznym jak [21:06] Ojcowie Kościoła którzy wskazują tak to [21:08] byli nikolaici i wszystko [21:11] wiadomo tutaj współcześni bibliści są [21:14] bardziej powściągliwi i jeszcze jest [21:16] jedna rzecz która się na to nakłada może [21:19] liście Piotra tu akurat w tym miejscu [21:22] troszkę mniej zaznaczona ale pojawiająca [21:25] się trochę później przy właśnie przy [21:27] rozwijaniu [21:31] listy wstępnej dotyczącej heretyków [21:35] mianowicie konwencja [21:37] Wiery wier to jest taka taka forma opisu [21:42] oponentów [21:44] przeciwników którym przypisuje się same [21:47] najgorsze [21:48] cechy to jest zwykle taka opozycja z [21:51] laudatio pochwała tych którzy są z [21:54] nami czyli pokazanie w negatywnym [21:57] świetle kt [22:00] są naszymi oponentami są antagonistami z [22:03] tym że to jest właśnie konwencja [22:07] Literacka przypisuje im się zazwyczaj [22:10] chciwość obżarstwo opilstwo [22:15] rozwiązłość tak no wszystkie takie [22:18] najgorsze [22:21] cechy ten katalog jest dosyć dosyć [22:24] bogaty ale to ale to wcale nie znaczy że [22:28] oni rzeczywiście się tak zachowywali tak [22:32] i to też jest takim utrudnieniem tak bo [22:35] Ojcowie Kościoła brali to oczywiście za [22:37] dobrą monetę że tutaj skoro zachowuj [22:41] skoro akurat Piotr pisze o tym że [22:45] zachowują się niemoralnie to znaczy że [22:46] faktycznie się źle prowadzą i zachowują [22:48] się niemoralnie rozwiąz i tak dalej i [22:51] tak dalej akurat potem właśnie w tym [22:54] drugim rozdziale bardzo pięknie pokazuje [22:56] też ich obżarstwo i tak taki hedonizm [23:01] tak [23:03] ale czy rzeczywiście tak było czy to nie [23:06] jest to nie jest ta konwencja Literacka [23:10] która też tutaj wybrzmiewa czy czy [23:14] wyziera spod spod tego tekstu więc mamy [23:18] takie dwa elementy które na pewno nam [23:22] utrudniają utrudniają identyfikację tych [23:26] herez i odczytam już zakończenie żeby [23:30] tak [23:32] podsumowanie właściwie podsumowujące to [23:35] to co to co przed chwilą powiedziałam i [23:38] okazuje się właśnie że współcześnie o [23:41] wiele trudniej niż w starożytności [23:43] określić Kim są fałszywi nauczyciele [23:46] wprowadzający te herezję czyli podziały [23:49] a przede wszystkim dlatego że ani ten [23:52] wstępny tekst piotrowy ani jego [23:54] rozwinięcie w dalszych [23:56] częściach listu [23:59] opisują w sposób szczegółowy albo w [24:01] sposób [24:06] miarodajny nauki tych [24:10] heretyków sposobu życia tych tych [24:13] heretyków tak Ponadto Piotr akcentuje [24:17] właściwie tylko jeden z elementów [24:19] fałszywego nauczania i to jest ten [24:21] element który go interesuje to jest [24:23] sceptycyzm eschatologiczny i właściwie o [24:26] tych heretykach można powi [24:29] w pełni tak [24:33] pewną z pewnością można powiedzieć tylko [24:36] to że są sceptyk eschatologiczny nie [24:40] wierzą w przyjście przyjście Jezusa [24:43] Chrystusa mnożą Oczywiście różne różnego [24:48] rodzaju pytania czasami właśnie takie [24:51] sarkastyczne tak co się zrobiło z tymi [24:54] obietnicami [24:56] tak tutaj nie zają nie zostają spełnione [25:00] przechodzą też do starego do Starego [25:02] Testamentu mówią że właście tak jak było [25:04] na początku tak jest teraz nic nic się [25:07] nie dzieje więc na pewno nie będzie tego [25:10] tego przyjścia to jest jeden jedyny [25:13] jedyny pewnik wszystko inne które [25:16] pojawia się w drugim liście Piotra przy [25:20] okazji opisu tych herezji Moim zdaniem [25:24] należałoby zakwalifikować raz jako [25:26] konwencję apokaliptycznego tą bardzo [25:29] bardzo ogólną mówiącą o na bardzo [25:32] wielkim stopniu ogólności a dwa [25:35] konwencje Wit operatyw czyli mającą na [25:38] celu [25:41] dyskredytacji [25:43] listu l [25:45] dr dziękuję --- Przygotowane przez: mgr Joanna Gacka Kontakt: j.gacka@ewst.pl