TRANSKRYPCJA: "Biblia w kościele, pałacu i… na dworcu kolejowym | EWST online" Data publikacji: 15.03.2023 Długość: 01:13:01 --- [0:04] [Muzyka] [0:04] [Muzyka] [0:16] Dobry wieczór państwu jest wtorek godzina 19 rozpoczynamy wst online dzisiaj w formie bardzo lubianej przez państwa bo w [0:28] formie wywiadu a nie tylko wykładu nie mówię przez to że zakładów państwowych [0:34] nie lubicie Ale wiem że na wywiady na rozmowy Czekacie w sposób szczególny [0:39] naszym gościem jest dzisiaj ksiądz Rafał Figiel i będziemy mówić o [0:50] ksiądz Rafał Figiel jest księdzem rzymskokatolickim który aktualnie jest [0:57] wikariuszem w Parafii Świętego Michała Archanioła w Świdwinie to jest diecezja [1:02] koszalińsko-kołobrzeska jakiś czas temu Mieliśmy tutaj innego [1:07] gościa z tego samego miasta który dla odmiany jest pastorem tak I wiem że się Przyjaźnicie Także [1:20] pozdrawiamy Adama i natomiast ksiądz Rafał nie jest tutaj z [1:30] nami żeby opowiadać o tym jak to jest być wikariuszem chociaż pewnie byłoby to bardzo interesujące ale nasz tytuł dzisiejszego spotkania brzmi Biblia w [1:42] kościele pałacu i na dworcu kolejowym czyli będziemy rozmawiać o książce o [1:50] księdze która jest chyba najczęściej drukowaną najczęściej czytaną i [1:55] najczęściej interpretowaną księgą na świecie w zasadzie trudno jest znaleźć osobę która [2:04] przynajmniej w naszych kręgach kulturowych która o Biblii nic nie wie i nigdy na przykład nie widziała żadnego cytatu z niej i tak dalej [2:12] Biblia przetłumaczona na setki więc można powiedzieć setki języków dla jednych stanowi taką instrukcję obsługi życia do [2:24] instrukcje obsługi rzeczywistości która zawiera w sobie wszystkie odpowiedzi na [2:31] wszystkie możliwe pytania dla innych jest źródłem głębokich myśli [2:36] teologicznych podstawą różnego rodzaju doktryn i [2:43] zasad jeszcze innych co dzisiaj bardzo [2:50] dobitnie wyraził jeden z polskich filozofów jest po prostu zbiorem mitów [2:56] podań z zamieszku i przeszłości które należy ją traktować dokładnie tak samo jak wszelkie inne mitologie greckie rzymskie nordyckie i tak dalej i tak [3:05] dalej Dzisiaj będziemy rozmawiać zarówno o Biblii jak i o bibliach czyli o [3:13] różnych wydaniach i różnych odsłonach tej księgi ale może zacznijmy od tytułu [3:20] dzisiejszego spotkania konkretnie od jej jego ostatniej części No bo w zasadzie [3:26] to miało się nazywać w Indiach pałacu kościele i Pod Strzechą i pokazywać tę powszechność dostępności Biblii W zasadzie można by było też w pokoju [3:35] hotelowym ale zdecydowaliśmy się na końcówkę tytułu dworzec kolejowy dlaczego tak jest odpowie nam nasz dzisiejszy gość Rafał bardzo proszę [3:45] Dziękuję Witam serdecznie państwa ten tytuł rzeczywiście taki zaskakujący [3:52] może trochę ale tak sobie dzisiaj pomyślałem że dworzec kolejowy to jest [3:57] dzisiaj w ogóle coś w rodzaju na wschodzie taki karawansera i czyli takie miejsce gdzie się krzyżują różne szlaki i spotykają się ludzie i to jest bardzo [4:06] dobre miejsce do tego żeby tam się Biblia pojawiła i rzeczywiście taki pomysł wpadł do głowy organizatorom wystawy i [4:16] po konsultacji po rozmowie z księdzem który jest kierownikiem na Dworcu [4:21] Głównym we Wrocławiu takiej kawiarni nazywa się to stacja dialog Cafe dialog [4:27] i tam uzgodniliśmy możliwość zorganizowania [4:32] tej właśnie wystawy wystawy biblijnej wystawie poświęconej historii Biblii samej Biblii także i myślę że to jest świetne miejsce byłem świadkiem takiej [4:44] chociażby takiego spotkania gdzie przyszły Panie które w podróży były i po [4:51] prostu zaszły na moment do kaplicy która też tam jest na dworcu tam znalazły ulotki dotyczące wystawy i zeszły przyszły odwiedzić wystawę czekając po [5:01] prostu na pociąg to taka była wizyta miały jakieś tam pół godziny czasu na przesiadkę i nie mogły sobie te Biblię zobaczyć które mamy na [5:11] wystawie i poznać trochę historii bo to jest jakby taka dwuczęściowa wystawa [5:16] pierwsza część jest autorstwa i prowadzenia Michała dutkowskiego [5:21] Andrzeja Biegańskiego i to jest głównie to co dotyczy właśnie [5:27] historii powstania Biblii też materiałów piśmienniczych całego tego warsztatu [5:34] pisarskiego który był związany od samego początku z tworzeniem Biblii z powstawaniem i to jest to są takie duże rolapy na [5:43] których na których takie plansze na których można to sobie przeczytać więc [5:49] można samemu przejść te wystawy można posłuchać tego co mówią wprowadzający natomiast druga część to są właśnie same Biblię różne najróżniejsze I to już jest [6:00] z tej strony bardziej mój wkład mianowicie polskie przekłady [6:07] Biblii różne od początku samego aż do czasów współczesnych no właśnie te [6:16] zbiory to ja byłam na tej wystawie od razu się przyznam i te zbiory właśnie szczególnie jeżeli chodzi o same egzemplarze Biblii są [6:25] imponujące i bardzo bardzo różnorodne Biblia w wielu wydaniach w różnych [6:31] tłumaczeniach często nietypowych Biblia w formie komiksu Biblię w gwarach islangach opowiedz trochę o może o takich [6:42] najciekawszych elementach tej wystawy właśnie z punktu widzenia tych różnych wydań Biblii które tobie się wydają najciekawsze i z których zdobyczy się [6:54] najbardziej cieszyłeś No tak w ogóle to o tyle jest to ciekawy [7:00] zbiór że właściwie z różnych źródeł do Biblii spływają najczęstsze to jest jakaś tam forma zakupu ale zdarzają się też egzemplarze które w inny sposób [7:09] zupełnie trafiają do nas na przykład jakiś czas temu otrzymałem taki [7:15] niezwykły egzemplarz malutki malutkie wydanie to jest malutkie wydanie Ewangelii samych Ewangelii Dziejów Apostolskich i Problem polegał na tym że [7:25] moi znajomi mi przekazali ten ten egzemplarz Pisma Świętego [7:30] gdzieś przy remoncie odnaleźli przy remoncie jakiegoś mieszkania takie taką półeczkę gdzie tam był jakieś stare modlitewniki i między [7:40] innymi ten egzemplarz Pisma Świętego No i stwierdzili że mi się to bardziej przyda niż im i wysłali i ciekawy było dla mnie od samego początku co to w [7:51] ogóle jest za tłumaczenie dlatego że nie było strony tytułowej i trudno było [7:57] cokolwiek powiedzieć o tym konkretnym wydaniu [8:02] jedyny ślad to były inicjały we wstępie inicjały prawdopodobnie tłumacza czy [8:09] współtłumacza jkr i tutaj jakby od tej strony [8:15] data tak mniej więcej powstania też bo była data to już była data drugiego [8:20] wydania i po tym zacząłem szukać okazało się że jest to bardzo [8:27] mało znany właściwie może nie tyle tłumaczenie samodzielne bardziej może trochę uwspółcześnienie Biblii księdza wujka [8:35] tłumaczenie dokonane przez księdza Józefa kruszyńskiego [8:40] w ogóle jeśli chodzi o tłumaczenia dwudziestowieczne to bardzo ciekawym [8:46] okresem Jest jest czas i pierwszej wojny światowej i po I Wojnie Światowej [8:52] dwudziestolecie międzywojenne to co się w Polsce wtedy działo od strony tłumaczeń od strony wydań Pisma Świętego bo tu już się zaczyna taki wysyp różnego [9:03] rodzaju przekładów i to jest dla mnie osobiście dla mnie najciekawsze epoka [9:08] poza pierwszymi wydaniami czyli bibliami renesansowymi które się też mówić Także szerzej mam nadzieję tak tak natomiast [9:21] tych ciekawych egzemplarzy to tak się śmieje że najciekawsze to mam przy sobie bo okazuje się że cały czas coś dochodzi do wystawy No a nie jestem w stanie [9:31] czasami tego dowieść No bo Wrocław jednak jest daleko i dosłownie to jest sprzed kilku kilkunastu dni sprawa Mianowicie [9:42] wydanie Koheleta Hieronima z Wielunia to jest pierwsza drukowana biblijna Księga w języku polskim to jest oczywiście [9:53] reprint reprint też O tyle charakterystyczny że wielkim nakładzie [9:59] wydanym przez naukowe towarzystwo właśnie z Wielunia i takim No prawie że [10:05] własnym nakładem więc nie wydano tego dużo wydano 150 egzemplarzy potem do [10:10] drukowano i na tej stronie tutaj redakcyjny znalazłem taką ciekawą [10:16] informację że ten dodruk zrobiono na prośbę słuchaczy [10:22] audycji w radiu Maryja którzy opowiadano wtedy o tym o tym wydaniu o [10:28] kochacie Hieronima z Wielunia i po prostu zainteresowanie było tak duże że zdecydowano się chyba 320 nie wiem bo tam jest przebita ta cyfra więc [10:37] dokładnie nie wiadomo zdecydowano się dodrukować tego tego wydania i to jest [10:42] egzemplarz numerowany więc to jest numer 110 z tego drugiego z tego drugiego druku takich ciekawych jeszcze [10:51] wydań Pisma Świętego to znowu to co niedawno do mnie dotarło to jest [10:57] pierwsza ewangelia czyli Ewangelia Stanisława [11:02] Murzynowskiego przekład Stanisława Murzynowskiego 1051 rok to jest reprint też wydany w bardzo niewielkim nakładzie tysiąca [11:10] egzemplarzy i muszę powiedzieć że szukałem bardzo dużo bardzo dużo tego tego wydania kiedyś zobaczyłem je na półce w księgarni towarzystwa biblijnego [11:20] w Warszawie ale tak jakoś się wtedy złożyło że zapomniałem o tym wyszedłem i [11:26] później już nie wróciłem nie kupiłem tego tego i później szukałem Niestety [11:31] nie mogłem nigdzie dostać Bo nakład jest naprawdę niewielki więc trudno ten [11:36] egzemplarz gdziekolwiek trafić Podejrzewam że on gdzieś w bibliotekach raczej funkcjonuje widziałem co ciekawe Widziałem na Allegro Bo kupię na Allegro [11:45] więc kupiłem ten egzemplarz i był jeszcze jeden nie wiem czy jeszcze jest ale ale był jeszcze jeden więc jakimś cudem egzemplarze w tym samym czasie się [11:53] trafiły ale wcześniej wielokrotnie poszukiwałem naprawdę no trudno się [12:00] dziwić przy tak niskim nakładzie to jest na szczęście rzeczywiście rzadkość biały kruk w istocie natomiast bardzo nowa sprawa to jest wydanie [12:09] zresztą zaraz żebym się nie pomylił czy to jest ten ale wydaje mi się że w tym [12:15] roku wydanie Nowego Testamentu w przekładzie Szymona budnego czy to jest też protestancki przekład do tej pory nie [12:24] wydawany i to jest coś naprawdę niesamowitego więc też do wystawy [12:31] dołączy więc to z tych takich najnowszych rzeczy mamy też takie wydania naprawdę bardzo bardzo [12:42] mało znane mało znane w międzyczasie trochę udostępnić zdjęć [12:47] które właśnie oglądało mi się zrobić tutaj właśnie widać jak różne są te [12:55] biblie to jest tak dobra czytanka [13:00] słynne wydanie bardzo krytykowane bardzo krytykowane w takim slangu młodzieżowym [13:06] i oczywiście czyta się to niesamowicie się to czyta naprawdę jest [13:13] ono jest chyba w wersji cyfrowej gdzieś w internecie Z tego co pamiętam jak najbardziej natomiast wersja drukowana się momentalnie rozeszła i nigdzie nie [13:22] ma też jest grzecznie nie do dostania właściwie tutaj widać właśnie [13:28] tak O właśnie to ta Tora jest o tej torze chciałem też powiedzieć [13:34] to jest to jest wydanie tory przekładzie przykładu i [13:41] zakacylkowa przekładu Izaaka cyrkowa i ten przekład [13:47] w ogóle on przez długie lata gdzieś był pochowany w jako fotokopie w archiwach egzemplarzy drukowanych to była taka [13:56] niszowa rzecz że że tego Podejrzewam że ciężko gdziekolwiek to to trafić i [14:03] Mirek sopek który jest autorem tego tego wydania ono się zaczęło ukazywać [14:08] wcześniej niż wydanie osterii są w tej chwili dwa wydania głównie cyrkowa w Polsce jest Tora i inne księgi Zresztą wydanie zrobione przez austerię i to [14:21] jest po prostu reprint to jest foto fotografia tekstu wygodniej też pokazywać tutaj akurat nie widzę [14:32] to jest no to tak po lewej stronie to co mamy na zdjęciu to jest właśnie wydanie [14:37] austerii i to jest reprint więc mamy tekst po prostu odbitkę fotograficzną tekstu który który był wydany natomiast Tora wydana przez Mirka sobka zaczęła [14:50] się wcześniej ukazywać on chciał wydać tekst polski czyli ten sam przekład [14:56] natomiast Problem polegał na tym że przy sczytywaniu tekstu z tego wydania [15:04] dawnego żaden program sobie z tym nie radził żaden program sobie nie radził ze zczytaniem tekstów w ten sposób żeby nie [15:11] było tam mnóstwa błędów Więc Mirek Zdecydował się wtedy na przepisanie Czyli po prostu usiąść w przepisać na klawiaturze ręcznie cały tekst od [15:23] początku do końca trochę takie zadanie no praca życzy się ogromna i wytężona i [15:30] ale on to tak potraktował taki hołd też dla cyrkowa który się tego przykładu [15:36] podjął zrobienia tory dla Polaków i dla Żydów to jest przykład żydowski i tak [15:42] powstała tak powstał ten przekład tory później do tego przykładu bo Mirek też [15:47] Stwierdził Jak już jest Tora to też inne księgi więc zaczął też przepisywać inne księgi dołączy do tego projektu Jakub Foremniak i w ostatnim czasie ja jeszcze [15:56] dołączyłem do tego projektu także w momencie [16:01] mam tu księgę Jeremiasza która jest przeze mnie przepisana więc jest to jest [16:09] to też mój wkład ten projekt już niestety już jest koniec bo ostatnie [16:17] ostatnie byli prorocy mniejsi i właściwie w tej chwili została Księga za kariasza i z tego co wiem to już jest przepisywana więc jeszcze się dołączyłem [16:25] do proroków mniejszych udało się natomiast natomiast mamy pomysł jeszcze jeden znaczy biały to nie ja mam pomysł Tylko Mirek ma pomysł [16:33] mianowicie chodzi o to że tylko w nieprzetłumaczył albo albo gdzieś [16:39] zaginęły te księgi natomiast Wygląda na to że nie przetłumaczył wszystkich ksiąg i ponieważ rozwijają się ostatnio mocno pracę nad tak zwaną sztuczną [16:49] inteligencją Więc taki projekt mu wpadł do głowy taki pomysł żeby [16:54] dać pole do popisu sztucznej inteligencji dając jej cały ten korpus [17:00] dzieł cyrkowa i teksty inny przykład inne innego [17:05] przekładu tych ksiąg brakujących i żeby ten program spróbował przepracować ten przekład w stylu cyrkowa żeby to zrobić [17:17] tak jakby to przetłumaczył jakby to mógł przetłumaczyć tylko jego stylem jego [17:23] słownictwem właśnie również takie bo to nie tylko to ale również przecież w tej chwili jesteśmy w stanie zlecić sztucznej [17:32] inteligencji że przygotowała na przykład jakiś wydarzenia fotografia jakiegoś wydarzenia z którą na przykład danego [17:39] malarza prawda właśnie więc tutaj byłaby byłby przekład ksiąg biblijnych w stylu [17:44] w stylu rabina cyrkowa więc to jest rzeczywiście ciekawe wydanie ono jest też dostępne bo to nie są tylko księgi drukowane ale [17:56] jest też w formie e-booków i jest audiobook więc można nie wiem czy fragmenty Nie są też dostępne w na YouTube ale audiobook i to to wszystko [18:07] też jest do do dostania wydawnictwie Mirka tutaj widzimy Biblię ostrogską [18:13] więc to z kolei jest element wystawy Michała więc nie akurat mój egzemplarz [18:18] natomiast właśnie egzemplarz Biblii Ostrowskiej czyli [18:23] Słowiańszczyzna już tu Wschodnia bardziej mniej mnie interesująca dlatego jakby te działkę zostawiam tutaj sfotograf [18:37] owała tak wydana rzeczywiście pięknie są w tej chwili pojawiają się wydania takie Biblii kolekcjonerskie tak można to określić to rzeczywiście No sam wygląd [18:46] jakoś tak przyciąga a tutaj [18:55] są popularną z tych starych wydań biblijnych jeżeli chodzi o kościoły [19:01] protestanckie to znaczy No właśnie właśnie nie za bardzo dlatego że problem [19:07] z Biblią brzeską polegał na tym że Ale to w tej części historycznej może więcej że ona została zniszczona w większości egzemplarzy i był problem z w ogóle z [19:17] dostępem do tego tekstu natomiast pojawiły się też właśnie pojawia się Biblia Gdańska która wyparła też trochę tak tak Jeśli tak [19:26] jest tak śmiesznie od wielu wielu lat od kiedy ja pamiętam że oni się bardzo dużo [19:32] mówi Był taki moment kiedy nikt jej nie widział ale bardzo dużo się mówiło i [19:37] gdzieś tam te fragmenty były używane w różnych kontekstach to jest piękny [19:45] przykład to jest piękny przykład ja pamiętam jak dostałem te Biblię brzeską gdzieś tam udało mi się zdobyć to powiem szczerze że bardzo mi się [19:55] podobała literacką i naprawdę jest to piękny przykład więc nie dziwię się że [20:01] mówiono o tej Biblii natomiast ona była już u początków swoich mocno krytykowana [20:07] między innymi przez Szymona budnego który zarzucał tłumaczą to że oni tak [20:13] naprawdę tłumaczyli No owszem może i z języków oryginalnych ale bardzo dużo korzystali z przekładów z przykładów francuskiego na przykład [20:22] czy z wersji łacińskich więc to to był taki zarzut że to tłumaczenie z [20:27] tłumaczenia więc nie do końca tak tak to wygląda tutaj mamy [Muzyka] [20:36] to jest koreańska Biblia na przykład stwierdziliśmy że bardzo przypomina nam rozkład jazdy autobusów także to jest język dla nas coś obcego zupełnie to [20:45] bardzo bardzo ciekawe wydanie nie tylko ze względu na zupełnie inny język ale też rzeczywiście na układ [20:54] i tutaj są różne inne właśnie ja tak fotografowałam po prostu po co mi [21:01] więc chciałam państwu pokazać po prostu [21:06] pokazać co w zasadzie można zobaczyć a można zobaczyć bardzo wiele i o mi się [21:14] na przykład niezwykle tak mi się niezwykle spodobała Biblia w formie [21:20] komiksu powiem szczerze że Przejrzałam ją dość [21:25] dokładnie i naprawdę jest dla wszystkich miłośników komiksu bardzo interesująca [21:33] bardzo interesującą formą przedstawienia właśnie opowieści biblijnych [21:42] A to jest razem [21:47] cytat raz ma z Rotterdamu bardzo też znany w różnych miejscach [21:59] i mamy tutaj pierwotną wersję to znaczy tak mogła wyglądać [22:05] [Muzyka] Biblia jeszcze wówczas nie Biblia Tora [22:11] czy czy inne księgi właśnie w postaci zwojów [22:16] A to konkretnie jest jakiś konkretny egzemplarz czy po prostu dekoracyjny to [22:22] jest chyba wykonana kopia Z tego co wiem bo to akurat Michała działka natomiast Kojarzę że oni to specjalnie jakoś tam wykonywali właśnie na potrzeby wystawy [22:41] tak i tulus czyli ta tablica z krzyża Jezusa [Muzyka] [22:49] No i to wszystko Jeżeli chodzi o moje zdjęcia Przepraszam za jakość [22:56] No ale tak to wygląda dobrze to przejdźmy do dalszej części [23:03] naszej rozmowy Rozumiem że jeżeli chodzi o wystawę to już zachęciliśmy [23:10] obejrzenia potem jeszcze na końcu powiemy jak to dokładnie można zrobić a bardzo łatwo się to zrobić [23:19] słuchaj jesteś księdzem rzymskokatolickim jak widzieliśmy te [23:25] wizje które są prezentowane na wystawie nie są tylko a nawet nie przede wszystkim nie są to wydania ani tłumaczenia katolickie z luklimaturę jak [23:34] to się ładnie mówi pewnie jesteś też świadomy stereotypów które krążą na temat katolików i Pisma [23:44] Świętego szczególnie w niektórych środowiskach niekatolickich można powiedzieć jeśli może w kilku słowach czy i w jaki [23:54] sposób Biblia jest ważna w doktrynie kościoła rzymskokatolickiego No i czym [23:59] powinna być dla katolika w Indiach Oczywiście że jest ważna Biblia Jest [24:06] sporo dokumentów stolica apostolskiej poświęconych i [24:12] papieskich bezpośrednio i soborowych poświęconych słowu Bożemu i roli Słowa [24:17] Bożego w katolicyzmie więc to to nie jest tak że katolik nie czyta ma [24:24] zabronione czytanie Pisma Świętego oczywiście no wszystko zależy od [24:30] człowieka tak czy czy on będzie czytał Pismo Święte czy nie będzie czytał natomiast ciągle jest zachęcany do tego w kościele i powiem szczerze że dzisiaj [24:38] to zachęcanie to to rzeczywiście przybiera Też takie bardzo ciekawe formy [24:45] bo popularne coraz bardziej się stają w parafiach na przykład kręgi biblijne gdzie ludzie się spotykają dzielą się słowem Bożej mówi gdzie też jest jakaś [24:54] obecność księdza który tam coś podpowie który No jednak w końcu studiował Pismo [25:01] Święte w seminarium Czy na innej uczelni teologiczne więc cokolwiek na ten temat [25:06] jest w stanie więcej powiedzieć oprócz takiego przeżyciowego i osobistego korzystania z tekstu biblijnego A taki takie też [25:15] jakieś naukowe sprawy dotyczące krytyki tekstu czy czy rozumienia [25:23] i w związku z tym no takim podstawowym dokumentem dla dotyczącym słowa bożego [25:30] to jest Dei verbum to jest konstytucja po objawieniu Bożym soboru watykańskiego [25:35] II i w tej konstytucji jest mowa o tym że Biblia dla katolika jest tym co [25:45] przekazuje nam Objawienie Boże źródłem objawienia jest Bóg natomiast katolik [25:51] wie że dla niego tym takim kanałem przekazowym objawienia jest słowo boże i [25:58] jest tradycja i to jest jakby taki podwójny nurt więc źródłem jest Pan Bóg [26:04] nie nie jest Biblia źródłem objawienia tylko Bóg jest źródłem objawienia natomiast Biblia stanowi jeden z dwóch elementów podstawowych więc no nie można [26:13] nie czytać Biblii czy nie słychać Biblii Zresztą często powtarzamy w kościele słowa świętego Hieronima który powiedział że nieznajomość Pisma [26:22] Świętego jest nie się Chrystusa więc no trudno żebym będąc mianując siebie [26:27] chrześcijaninem nie nie sięgał do tekstu Ewangelii oczywiście były jakieś zakazy w kościele i to historycznie również dotyczące [26:39] bardziej jednak dotyczące przekładów na języki narodowe chodziło o [26:44] to żeby te przykłady nie były nieautoryzowane żeby się ustrzec jakiś błędów To jakby jedna sfera zakazowana natomiast druga rzecz ciekawa też [26:55] mówiłem na początku tym egzemplarzu Ewangelii Dziejów Apostolskich księdza kruszyńskiego on tam we wstępie napisał taką takie [27:04] zdanie że człowiek nieprzygotowany czytając Pismo Święte może się niektórymi księgami biblijnymi zgorszyć [27:13] i w związku z tym że No trochę się można obawiać czy Czy można dać do ręki tekst [27:21] cały Pisma Świętego Mogą być takie obawy natomiast mówi ksiądz Kruszyński nie ma [27:27] żadnych obaw jeśli chodzi o teksty Ewangelii że tekst Ewangelii jest po prostu tak przyciągającym tekstem i prostym tekstem [27:36] pięknym tekstem gdzie nie ma jakiejś obawy że człowiek to przeczyta i powie [27:42] No czy to faktycznie Słowo Boże Czy to czy to rzeczywiście Pan Bóg powiedział taką historię więc jest to taki bezpieczny tekst który każdy może wziąć [27:53] do ręki i spokojnie sobie przeczytać dla siebie do takiego osobistego więc [28:00] rozwoju więc to jest taki tekst podstawowy do tego żeby siebie [28:06] kształtować jako chrześcijanina tych Ewangelii słowa Jezusa to jest tekst podstawowy do tego żeby budować nad tym swoje życie chrześcijańskie i stąd też [28:16] często w wydaniach katolickich się pojawiały właśnie takie wydania gdzie był była albo pojedyncza Ewangelia albo same [28:25] ewangelie albo właśnie Ewangelii Dzieje Apostolskie czasami psalmy do tego z [28:31] tego względu że psalmy No to jest po prostu książka na modlitwy to jest modlitewnik mówię o encyklikach tych encyklików one [28:41] się pojawiały wcześniej mamy 19 wiek pierwszą taką encyklikę dotyczącą [28:47] nowoczesnego studiowania biblii papieża Leona 13 [28:53] providentki simus Deus więc to był pierwszy dokument taki bo 19 wiek to [28:59] jest taka w ogóle epoka gdzie rozpoczyna się praca naukowa nad tekstem biblijnym tak naprawdę czy oczy się ona była wcześniej to renesans już był epoką [29:08] gdzie mocno się przygląda na tekstowi badając go natomiast 19 wiek to jest w [29:13] ogóle czas kiedy się wszystko rozwija i też rozwijają się nauki biblijne powstaje szkoła biblijna katolicka w Jerozolimie Dominikańska i właśnie [29:22] papież na o 13 popycha ojca lagrange'a założyciela tej szkoły do utworzenia to [29:28] na życzenie papieża ta szkoła została utworzona więc widać że stolica [29:34] apostolska jednak dba o to żeby po Biblię sięgnąć żeby też nie boi się [29:40] spojrzenia naukowego na tekst Pisma Świętego bo czasami się tak Słyszę że tam kościół zabraniał czegoś że krzywo patrzy na naukę Nie no właśnie tutaj [29:51] papież zachęca do badania naukowego tekstu aczkolwiek też mówi o tym żeby właśnie w tym badaniu naukowym nie zapomnieć o tym że dla nas jest to słowo [30:01] boże że owszem możemy patrzeć na tekst z Biblii jako na książkę historyczną jako [30:06] na kulturowe zjawisko ale tym co dla nas jest najważniejsze jest objawienie Boże [30:13] jest słowo boże i żeby optymi zapominać bo w tych studiach żeby po prostu gdzieś nie wyskoczyć za daleko jakby skupiwszy się tylko na tych [30:22] sprawach naukowych nie pójść tylko w tę stronę ale pamiętać że to jest to wszystko te wszystkie studia biblijne tworzenie nowych przykładów to ma służyć [30:32] temu żeby człowiek coraz bardziej się zbliżał do Boga taki jest cel tego i stąd też No rzeczywiście jest ten rozwój i [30:41] ostatni tekst taki spory poświęcony lekturze Biblii to jest adhortacja [30:48] papieża Benedykta 16 to jest 2010 rok więc więc ciągle się o tym przypominacie [30:54] ciągle i też nowe rzeczy jakby wchodzą bo na przykład w Chorwacji papież mówi o [31:00] zachęca na przykład do tłumaczenia humanicznych mówi o porozumieniu właśnie z innymi wyznaniami chrześcijańskimi w sprawie w sprawach biblijnych i też co [31:11] ciekawe do dialogu między religijnego że też też Biblia może być jakimś punktem w dialogu między religijnym że przecież muzułmanie też mówią o Jezusie i też [31:21] jakieś elementy biblijne się w Koranie pojawiają więc jakby że żeby w tym [31:27] dialogu między religijnym też też ma Biblia swoją rolę No właśnie ty jesteś pasjonatem polskich tłumaczeń Biblii i mówiłaś Tutaj [31:37] przywołałeś papieża Benedykta XVI które pisał właśnie o [31:42] różnych tłumaczeniach o tym że niekoniecznie trzeba korzystać z tłumaczeń katolickich No i teraz Gdybyś miał ze współczesnych tłumaczeń polecić [31:55] dwa tłumaczenia jedna do takiego codziennego użytku czyli No właśnie do [32:01] jakiejś medytacji do samodzielnego czytania i tak dalej a drugie które jest [32:06] najładniejsze literacko i mogłoby służyć do takiego prezentowania na zewnątrz [32:13] to które tłumaczenia ze współczesne Narodowego czytania na przykład tak O właśnie jest coś takiego jak takie czytanie Pisma Świętego [32:23] i niektórzy organizują rzeczywiście to się czyta z takim maraton maratony biblijne które środowisko organizują tak dwa tłumaczenia dobrze akurat tak się [32:33] szczęśliwie składa że że mam Pierwsze tłumaczenie to jest Biblia paulistów uważam że współcześnie jest to naprawdę [32:43] Moim zdaniem najlepsze polskie tłumaczenie takie do osobistego czytania [32:50] jest językiem polskim współczesnym i jest [32:55] wierne Jeśli chodzi też o słowa więc naprawdę dobrze solidnie zrobione dzieło [33:02] i tutaj trzeba ojców paulistów rzeczywiście pochwalić że udało im się takie coś wypracować oczywiście najbardziej popularnym w Polsce [33:10] tłumaczenie z Biblia Tysiąclecia Przez długie lata Było natomiast mamy nowe i takie Wręcz bym powiedział konkurencyjne więc uważam że to jest [33:19] naprawdę duża konkurencja dla dla Biblii Tysiąclecia i myślę że spokojnie może [33:27] każdy chrześcijanin z tego tłumaczenia korzystać i jest naprawdę dobrze zrobione i nawet jak rozmawiałem też z mamą przez znajomych pastorów [33:37] ewangelickich to też Mówili o tym że chwalili chwalili to tłumaczenie Biblii [33:43] paulistów jako naprawdę solidnie wykonane i to jest tłumaczenie do osobistego korzystania natomiast literacko na mnie świetne wrażenie [33:55] zrobiło zrobił przekład ewangelicznego Instytutu biblijnego czyli pastora Zaręby który literacko pasażerem była zrobił [34:04] fajną rzecz mianowicie zrobioną przekład i dano ten przekład polonistą [34:09] z ludziom którzy się na języku polskim po to żeby go dopracowali literacko i [34:16] oczywiście później przejrzano też zweryfikowano to to dopracowanie pamiętam pokazywałem kiedyś ten przekład księdzu profesorowi Michałowi [34:25] czajkowskiemu biliście naszemu katolickiemu i przyznam [34:30] się że nie zna więc chętnie wziął i tak sobie przejrzał to akurat wtedy było takie wydanie jeszcze Ewangelii był to tylko Nowy Testament i psalmy [34:40] chyba i powiedział że bardzo ciekawy przekład podoba musisz rzeczywiście ten przekład właśnie ze względu na też te literackość czyli takie taką piękną [34:49] polszczyznę komunikatywną ale też piękną tak no to jest coś co się ładnie czyta a stosunek do ostatniego przekładu [35:01] ekumenicznego No właśnie to tutaj powiem szczerze mój [35:06] stosunek się waha tutaj dlatego że Początkowo miałem bardzo fajny stosunek do przykładu ekumenicznego dopóki nie trafiłem na pisma polemiczne Rafała [35:16] Leszczyńskiego który współpracował przy przykładzie ekumenicznym i on jednak [35:21] Ubolewa nad pewnymi rzeczami pewne zarzuty No wydaje mi się że takie [35:27] takie podejrzane czyli rzeczywiście coś w tym coś w tym może być mianowicie [35:33] zaważyło kilka rzeczy na tym przekładzie że on jednak No nie jest doskonalszą w [35:38] ogóle żaden przykład nie jest doskonale ale ale zaważyło kilka spraw mianowicie [35:45] pośpiech na przykład przy tworzeniu tego przekładu bo to było związane te z wizytą papieża chciano koniecznie wręczyć papieżowi ten przekład jako [35:53] prezent Zresztą Podobna sytuacja miała miejsce w 66 roku kiedy robiono Biblię Tysiąclecia bo trzeba było zdążyć na tysiąclecie chrztu Polski i to co mówił [36:05] biskup jeden z biskupów naszych katolickich przy rozpoczynaniu przykładu ekumenicznego powiedział wtedy takie zdanie że do zespołu tłumaczy że [36:15] tłumaczy nie wolno poganiać i faktycznie Jak zaczęto ten przekazać zaczęto ewangelii świętego Mateusza tłumaczyć to siedział zespół i zdanie po zdaniu [36:24] zdanie po zdaniu cały zespół konsultował natomiast później się to rozmyło i było [36:29] tak że jedna osoba robiła nawet czasami nie uwzględniała podobno uwag kogoś tam z z zespołu więc efekt końcowy No mógłby być lepszy mógłby być lepszy wychodzi na [36:42] to Więc trochę trochę tutaj tak przeczytawszy ten tekst Rafała [36:49] Leszczyńskiego Stwierdziłem że jednak Mój zachwyt był chyba trochę przedwczesny więc możemy do następne wydania poprawione No mamy [36:58] nadzieję że może coś tu się w tym kierunku [37:04] do tej pory było 5 wydań jest w tej chwili ostatnie wydanie to jest piąte wydanie chodzą takie słuchy że ma być szóste ale nie wiem czy to są tylko [37:14] plotki Czy to rzeczywiście jest coś poważnie mówionego tych wydań bo rzeczywiście sporo i to no pierwsze wydanie tak jak mówię niezbyt [37:26] szczęśliwe natomiast piąte w tej chwili jest używane jako podstawa w kościele katolickim do tekstów liturgicznych czyli teksty liturgiczne są właśnie [37:36] oparte na piątym wydaniu Biblii Tysiąclecia najnowsze lekcjonarze tam [37:42] wygładzono pewne ale jeszcze pozostało do zrobienia Bo pewne takie lapsusy się powtarzają cały czas Rozmawiałem jakiś czas temu z [37:52] biblistą z łomżyńskiej diecezji z księdzem z profesorem z kuzą i on [37:58] mówiliśmy na przykład o tej nieszczęsnej Marcie i Marii którą Martę tam Pan Jezus [38:05] trochę obsztorcował i i powiedział że Maria obrała No właśnie jaką cząstkę [38:11] lepszą najlepszą damy się okazuje nie ma stopniowania natomiast myśmy nieszczęśliwie wstawili tam stopniowanie i to się tak utarło w takim myśleniu też [38:22] potocznym że to życie kontemplacyjne Maria to jest lepsze a Marta tam praca [38:29] to jest gorsza sprawa mniej ważna i mniej wartościowa natomiast to nie ma [38:34] stopniowania to pan jest nie mówi że to jest lepsze nie A to jest gorsze to to jeden z przykładów takich gdzie gdzie tam coś pozostało kolejny kolejny [38:43] element to jest to co Pan Jezus powiedział do Piotra Ewangelia Świętego Mateusza 16 rozdział Idź precz szatanie No właśnie co Pan [38:52] Jezus powiedział tak naprawdę do Piotra czy Idź precz czy co już ksiądz wujek [38:57] zauważył idź stań za mną idź za mną więc zupełnie inny sens jest tego tego [39:04] wyrażenia Niektórzy nawet mówią bibliści że to jest nazywają to takie powtórne [39:09] powołanie Piotra że jakby Pan Jezus mu wskazuje miejsce w szeregu zanim nie [39:15] wyrzuca go nie nie odsyła go precz więc to są jeszcze elementy które się w tłumaczeniach czy przekładach pojawiają i no i tak jak mówię No nie ma [39:23] doskonałego Nie Ma idealnego tłumaczenia w ramach właśnie tego cyklu West online [39:28] kilka wykładów poświęconych właśnie między innymi wytłumaczeniem jako takim czy pracy w ogóle tłumaczy Ostatnie takie dwa [39:39] spotkania właśnie z tym związane były poświęcone semickim strukturą Ewangelii symetrycznych i to jest bardzo ciekawe właśnie na podstawie przypowieści o synu [39:49] marnotrawnym i modlitwie pańskiej właśnie pokazana była Taki trochę warsztat pracy współczesnych tłumaczy No którzy [39:59] mają mając oczywiście mnóstwo różnych narzędzi [40:04] starają się właśnie jak najbardziej też dojść do [40:09] sedna No a z drugiej strony właśnie ta praca jest trudna i mieliśmy też taki [40:18] wykład pod tytułem piękny czy wierny właśnie o przekładach biblijnych [40:23] który też w zasadzie w całości był poświę temu jak wygląda [40:28] praca przetłumaczeniu Biblii No wiadomo każde takie tłumaczenie jest pewnego [40:33] rodzaju interpretacją Zwłaszcza jeżeli dotyczy to właśnie tekstów które a później stają się bazą Czy podstawą do różnego rodzaju [40:46] ważnych kwestii ważnych doktryn i Tutaj rzeczywiście [40:52] Ważne jest to żeby ten przekład był jak najwierniejszy No jednocześnie nie tracą [40:58] swojego piękna że to się uda zrobić to jest zawsze [41:06] problem historii przekładów w Polsce kiedy one się zaczęły jaka jest ich [41:14] jak to wyglądało oczywiście w bardzo skrótowej w formie nie bardzo nie będzie [41:20] bo to jest ogrom to jest tak [41:26] O ile większa niż z nas wie aczkolwiek nie wszyscy Sądząc z powiedzmy na [41:33] przykład niektórych oficjalnych materiałów Jakie były te zupełnie Pierwsze tłumaczenie ale to zaraz [41:42] na szczęście natomiast właśnie to co mówiłeś o okresie międzywojennym i tym [41:48] wysypie tłumaczeń przykładów bardzo jestem zainteresowana jak to wyglądało także zacznijmy od początku a potem wszystko [41:58] w ogóle tak gdyby ktoś był zainteresowany tym tematem to polecam się ukazuje ukazały się dwa tomy na razie takiej pracy księdza Rajmunda [42:06] Pietkiewicza Biblia polonorm to są to jest to są właśnie teksty dotyczące [42:12] historii polskich przykładów biblijnych Na razie mamy dwa tomy więc ten tom o tych pierwszych przykładach najwcześniejszych i tą chyba piątą ile [42:21] dobrze pamiętam o samej Biblii Tysiąclecia więc to to jest praca [42:26] kapitalna oczywiście też nie wolno od jakichś tam niedoskonałości ale naprawdę [42:32] bardzo solidnie zrobiona i przede wszystkim ciekawa ciekawie ciekawie [42:37] napisana jeśli chodzi o pierwsze przekłady tak jak mówiłem pierwszą drukowaną a to już mówimy o druku ale wcześniej oczywiście [42:45] były przekłady rękopiśmienne Problem w tym że to w większości się to wszystko nie dochowało do naszych czasów wiemy że Biblia królowej Zofii [42:53] płynna egzemplarz został zniszczony podczas wojny więc na szczęście jakieś tam fotografie się zachowały ale [43:02] pierwsze przykłady rękopiśmienne to nawet są oczywiście [43:08] księgi liturgiczne Czyli wiadomo że jak chrześcijaństwo przyszło do Polski to [43:13] musiały być księgi liturgiczne także i Słowo Boże czytane więc to były teksty [43:20] po łacinie ale zaczęto bardzo szybko robić z tego [43:25] przekłady chodziło o lepsze zrozumienie i to często Były przykłady dedykowane dla osób prywatnych to były oczywiście dla króla tak czy dla [43:35] królowej dla klasztorów także osób które na przykład odmawiały psalmy po łacinie [43:42] No ale chciały też te psalmy zrozumieć lepiej i odmawiać w języku polskim No i [43:47] jest mowa o psałterzu Świętej Kingi który jest znany tylko z żywotność z [43:53] żywotu Świętej Kingi bo wiemy tym żywot jest napisane że korzystała z jakiegoś tekstu żeby mniszki idąc śpiewały psalmy w języku ludu czyli z tekstu z jakiegoś [44:03] przykładu na język polski więc to są te pierwsze przekłady rękopiśmienne [44:09] Często zupełnie No jakoś tam niewiele na ten temat się wie to jest epoka bardzo [44:18] dawna takie pierwsze te duże znane to to tak jak mówię to każdy uczeń na języku [44:24] polskim dzisiaj powinien to mieć czyli ma mowę o Biblii królowej Zofii o psałterzu floriańskim sondażu puławskim natomiast genialne wynalazkiem [44:33] oczywiście był dróg to to było coś co zrewolucjonizowało wszystko w tej [44:39] dziedzinie i ciekawe że właśnie drukarze rozpowszechniali początek Biblię w [44:46] języku Narodowym to jest kwestia drukarzy oni oni to rozpowszechniali im zależało też na tym jeżeli coś mieli drukować i [44:55] sprzedać to sprzedaje się książka która jest która ma wzięcie więc nie jest [45:01] dziwne że Gutenberg pierwsze wziął się za druk Biblii dlatego że po prostu względy ekonomiczne i później drukarzy którzy my znamy Gutenberga ale [45:12] jak mancjusz czy czy Johann froben którzy zrewolucjonizowali [45:19] książkę bo doprowadzili ją do takiego formatu i wtedy książkę można było sobie wziąć w rękę mogła prywatna osoba nie miała w domu takiego dużego foliału No [45:28] bo gdzie to położy na jakimś stole tylko taką książkę właśnie do czytania w [45:34] takiej formie i to jest 15 wiek 15-16 wiek połowa 15 wieku [45:40] 1491 to jest powstanie drukarni Johanna forbena w Bazylei [45:47] 94 O ile dobrze pamiętam w Wenecji mancjusza i oni zaczynają [45:52] rozpowszechniać książki w takich formach pojawiają się przykłady narodowe Biblii [45:58] na przykład na język niemiecki w ogóle Niemcy przodowali w tych przekładach i Włosi i to jest Zobaczmy ile czasu przed [46:08] lustrem tak bo tak się czasami też taki stereotyp że Luter Biblię w języku Narodowym nie to jest humaniści Renesansowi i drukarze Oni [46:18] stali za tym że Biblia stała się coraz bardziej powszechna jako osobista lektura i w języku polskim mamy pierwszą tak jak powiedziałem księgę drukowaną [46:28] biblijną która się pojawia to jest 1522 rok to jest Kohelet Hieronima z Wielunia [46:34] Hieronim spiczyński dlaczego kohereń Bo to też jest interesujące że pierwszymi [46:41] przekładami to były księgi na przykład Księga Syracha Księga Koheleta Księga [46:47] Tobiasza to był renesans szukano w Biblii środka [46:52] do Odnowy świata do nowy moralnej do osobistego taki podręcznik osobistego [46:58] rozwoju tak byśmy to dzisiaj nazwali i nadawały się do tego idealnie księgi [47:04] które my nazywamy dzisiaj księgami mądrościowymi to naprawdę podręczniki [47:10] takiego dobrego życia więc były chętnie czytane były te księgi studiowane [47:16] właśnie przez taką osobistą pobożność i chęć przemiany i siebie i świata [47:23] otoczenia stąd też tak jak mówi księgi mądrościowe no i później oczywiście Nowy [47:29] Testament Czy Ewangelia i pierwszym przykładem Ewangelii był przekład Stanisława Murzynowskiego 1551 rok to jest Ewangelia Mateusza ten [47:40] przekład był wydawany bo murzynowski przetłumaczył cały Nowy Testament wydał [47:45] to sek Lucjan ale wydawał to na raty znowu względem ekonomiczne i jeszcze do [47:51] tego intrygi które nie pozwoliły była konkurencja która się nie podobało że [47:56] sekrecjan pierwszy tutaj wystartował z Nowym Testamentem stąd też pewien [48:01] przestój i robiono to też na zasadzie przedpłaty czyli tak jak dzisiaj wiele [48:06] te rzeczy się wydaje że ktoś ogłasza że coś wydane zbiera pieniądze od tych [48:11] którzy subskrybują i stąd też na początku się ukazuje Ewangelia Mateusza [48:17] jako taka zachęta bo jest ogłoszenie za chwilę będzie reszta za chwilę będzie [48:23] Nowy Testament więc to jest pierwsze wydanie chwalą także także czytane przez [48:29] katolików bo to jest oczywiście wydałem protestanckie ale bo czytany przez katolików dlatego że no nie było innego nie było katolickiego Nowego Testamentu [48:38] 1556 chyba o ile dobrze pamiętam się ukazuje Nowy Testament krakowski więc to [48:43] jest w pierwszej katolicki Nowy Testament to już trochę później już parę lat minęło i to są te pierwsze przekłady Biblia Brzeska 1563 [48:54] Biblia ponieważ się nie podoba Szymonowi budnemu więc on Budny robi swój przekład [49:01] i mamy naprawdę prężność tutaj tego tych wysyp tych przykładów renesansowych [49:08] momentu powstania Biblii księdza wujka Bo to już jest trochę inny czas i jak [49:14] księdza wujka 1593 Nowy Testament i później 1599 całość już po śmierci [49:20] tłumacza i to był czas kiedy się trochę zmienia sytuacja wyznaniowa w Polsce kontrreformacja i właściwie już te [49:31] przykłady protestanckie No jest Biblia Gdańska pozostaje ale przekład księdza wujka coraz bardziej rozpowszechniane i tak jak mówię też w międzyczasie [49:39] wygnanie Allianz Polski więc to zmienia się ten koloryt wyznaniowy i to też ma ma wpływ na to jakie przekłady funkcjonują [49:48] i to jest ten czas początek pojawiania się takich dużych dużych przekładów [49:55] znanych przykładów później rynek Jeśli tak mogę powiedzieć jest stabilizuje Czyli mamy przekład księdza wujka który funkcjonuje w [50:04] Kościele Katolickim i mamy Biblię Gdańską która funkcjonuje w kościele protestanckim i to wszystko idzie przez długie długie długie wieki bez właściwie [50:14] większych pojawiają się jakieś tam pojedyncze księgi często jakieś poetyckie adaptacje Natomiast te dwa przykłady funkcjonują i [50:24] w kościołach i w pobożności też takiej osobistej dopiero właśnie 19 wiek zaczyna się coś w tym kierunku ruszać [50:35] pojawia się krytyka tekstu taka mocna mocne zainteresowanie krytyką tekstu tak [50:40] jak mówiłem cyklika Jeśli chodzi o kościół katolicki encyklika Leona 13 i z [50:47] kolei w kościele protestanckim też coraz bardziej się patrzy na to że ten przykład Biblii Gdańskiej Już jest troszeczkę przykładem archaicznym i [50:55] trzeba by coś z tym zrobić I 1881 Pojawia się pierwsza rewizja Biblii [51:01] Gdańskiej to się nazywa ładnie Warszawska współcześnie tak się to określa Warszawska rewizja Biblii Gdańskiej i funkcjonują w tym momencie [51:09] już dwie wobec tego Biblię protestanckie bo jest popularna nadal Ta która [51:15] oryginalnie była z 1600 czy 22 wydawana i ten ta rewizja też jakąś [51:23] tam popularność sobie zdobywa nawet do lat późnych do lat 70 jest drukowana na [51:31] przykład gdzieś w drukarniach zagranicznych przesyłana do Polski bo to są takie czasy wiadomo problemy z papierem władze trochę też utrudniają [51:40] pojawia się zjawisko przemytu Biblii i też w związku z tym drukowania właśnie [51:47] egzemplarzy Nowego Testamentu i znalazłem taki tomik wydrukowany w [51:52] Szwecji właśnie tej Warszawskiej rewizji rewizji Biblii Gdańskiej ale to już są [51:58] czasy czasy późniejsze natomiast zaczyna się tak jak mówię coś ruszać jeśli [52:03] chodzi o odnowienie przekładu też księdza wujka bo okazuje się że ta Polszczyzna już też [52:13] dla wielu jest niezrozumiała i pojawiają się próby takiej rewizji przekładu księdza wujka pojawia się na przykład tak zwana Biblia Poznańska my [52:22] dzisiaj Biblia Poznańska to mi się kojarzy współczesny przekład ksiądz aleksyk lawek inicjatorem natomiast pojawiło się w [52:32] bodajże w 30 latach 26 był pierwszy tom wydany i później był czy 27 i ostatni [52:41] Tom był 32 rok pięciotomowe wydanie nie ukazał się szósty Tom tej rewizji to było 5-tomowe wydanie Biblii wujka opracowane przez [52:52] nowych biblistów profesorów księdza Szczepańskiego księdza [52:58] księdza Michalskiego księdza kruszyńskiego Oni pracują nad [53:03] taką rewizją solidną przekładu księdza Jakuba Wujka ale już coraz bardziej się [53:10] mówi o konieczności przekładu nowego z języków oryginalnych No i pierwszy [53:16] taki przekład katolicki z języków oryginalnych nowy to jest 1914 rok [53:23] ukazuje się takie taka książka pod tytułem Bóg człowiek w opisie ewangelistów to jest przekład księdza Szczepańskiego [53:32] jest to też ciekawa forma bo to są 4 Ewangelie jakby sklejone w jedno wziął [53:39] ksiądz Szczepański za podstawę chronologię ewangelii świętego Jana i w [53:46] to włożył dopasował teksty z pozostałych Ewangelii głównie z [53:53] Mateusza O ile dobrze pamiętam i uzupełniając tam pozostałymi ewangeliami co 1914 roku piękne takie [54:02] gumowe wydanie tego ukazało on czasami też się gdzieś jeszcze na rynku pojawia był krytykowane z tego względu że niektórzy byli bardzo przywiązani do [54:11] przykładów księdza wujka i Ignacy Chrzanowski na przykład wydał taką książeczkę mocno krytykującą przekład księdza Szczepańskiego między innymi [54:19] właśnie za odchodzenie od archaizmów które przecież tak takie piękno nadają taki patos językowy biblijnemu znaczy za zbytnio [54:30] nowoczesność krytykując ale też zapewne błędy językowe które rzeczywiście słusznie wypunktował księdzu szczepańskiemu ale to był rzeczywiście [54:38] pierwszy przekład z języka to jest pierwszy katolicki przekład Biblii z języków oryginalnych nie z wulgaty bo do tej pory przekłady [54:46] katolickie były przykładami owszem z uwzględnieniem tekstów oryginalnych [54:52] Natomiast generalnie trzymały się wulgaty jako tego takiego urzędowego tekstu kościoła i stąd też to był pierwszy przykład z języków oryginalnych [55:02] później przychodzi wojna No to wiadomo jest czas niesprzyjający zupełnie i [55:08] dopiero po wojnie pojawia się najpierw przykład księdza Dąbrowskiego to jest też przykład z wulgaty on w późniejszych latach rzeczywiście robił [55:18] przekład z języków oryginalnych Natomiast te pierwsze wydania to są to są wydania jeszcze z wulgaty No i mamy przykład księdza gryglewicza [55:27] który już też po wojnie się ukazuje No i wreszcie Biblię Tysiąclecia to jest 66 [55:33] rok a ze strony protestanckiej z kolei 75 rok pojawia się Biblia Warszawska już [55:40] nie Warszawska rewizja Biblii Gdańskiej tylko Biblia Warszawska więc nowy [55:46] przekład on Zresztą tak jest nazywany nowy przekład Pisma Świętego więc tak [55:51] mniej więcej do czasów dzisiaj Mamy mnóstwo nowych przykładów więc tak mniej [55:57] więcej do czasów współczesnych W skrócie wielkim takim telegraficznym ta historia [56:02] wygląda tutaj mam komentarze prof Kaliny Wojciechowskiej naszej [56:09] wykładowczyni [Muzyka] odnośnie do wcześniejszego pytania odnośnie tłumaczenia [56:18] ekumenicznego również w pracach nad wizją po ulistów i nad linią ekumeniczną [56:23] brali udział poloniści na każdym etapie stosunek polonistów do przekładów przynajmniej w przypadku Biblię komunistycznej też się zmienią od [56:30] preferencji stylu biblijnego do przekładu literackiego stąd pewna nierówność i pytanie do Ciebie Jak oceniasz [56:39] tłumaczenia i opracowania Marka pieli które zupełnie odbiegają od naszych [56:44] przyzwyczajeń Czy myślisz że mają one szansę na wykorzystanie kaznodziejskie lub duszpasterskie tak powiem tak że przekład Marka pieli [56:54] ja osobiście wykorzystuję w katechezie naprawdę Przysięgam to jest dla mnie w ogóle bardzo ciekawy przykład [57:03] gdzie zwłaszcza jest taki pojawia się taki taka sprawa [57:08] stworzenia świata 6 dni stworzenia i to ten takie spojrzenie nasze polskie [57:15] tradycyjne bo dla nas rzeczywiście tak jakoś się to utrwaliło że przecież te 6 dni czy pan Bóg pracował na siódmy No to niedziela tak i Marek pieras zrobił dwie [57:26] wersje w Księdze Rodzaju tego tekstu w którym Po pierwsze że odszedł od numerowania czyli tam dzień pierwszy dzień drugi i [57:34] tak dalej tylko po prostu poniedziałek wtorek środa czwartek No bo jak się [57:39] dzisiaj człowiekowi powie tam dzień pierwszy dzień drugi No to jest takie liczenie nic tu nie mówi za bardzo a tu mamy tydzień który jest bliski nam [57:47] i stąd też ten ten poniedziałek wtorek środa i mamy dwie wersje Dlaczego Dlatego że w jednej wersji jest tak jak w Biblii Czyli mamy tydzień zaczynający [57:56] się od niedzieli Więc niedziela poniedziałek wtorek i ten siódmy dzień to jest sobota a w drugiej wersji jest wersja że tak się wyrażę katolicka czyli [58:03] i nie tylko bo też większościowo protestancka Czyli poniedziałek wtorek środa czwartek piątek sobota i niedziela jako dzień [58:13] dzień odpoczynku i ja wykorzystuję mówię o tym tekście mówię o tym tekście mówię [58:19] o tym czy czytam na przykład ten opis stworzenia w takiej wersji i tak czasami [58:24] badam Jakie są reakcje i co też Uczniowie na to czy Ano to wtedy [58:29] faktycznie nie jakoś bardziej trafia ten tekst dla nich jest on bliższy ze [58:34] względu na te polskie nazewnictwo dni tygodnia więc to to jest naprawdę uważam [58:41] w katechezie na przykład w kaznodziejstwie jeszcze się próbowałem ale w katechezie jest naprawdę świetną pomocą i taką ciekawą rzeczą i budzącą [58:53] zainteresowanie No świetna sprawa naprawdę uwielbiam [58:59] Marka pielęg uwielbia po prostu A to świadczy o tym jak język jest ważny jak [59:04] to że ludzie słyszą w swoim języku nie tylko w sensie przetłumaczenia Biblii na ich język ale w takim języku który jest [59:16] zrozumiały i na którym nie trzeba się na Dzień dobry o co tam chodzi Co to są za dni Dlaczego one są na przykład tak numerowane autor [59:24] miał na myśli ciekawe też było jeszcze wracając do markapieri on na przykład [59:33] z tego co pamiętam to też wtrącił tam zdania Wzięte z literatury polskiej Czy [59:38] jakby wersje zdania taką która pojawia się w literaturze polskiej i stąd też [59:45] może budzić takie odczucie bliskości i tego że to jest nasze To tak jakby [59:50] Biblia napisano w Polsce tak bo to czyli jest nam bliska językowo literacko i [59:57] wtedy jakiś taki oddźwięk jest w człowieku że że ktoś mi znanego [1:00:03] pomiędzy właśnie zwolennikami tych nowoczesnych przekładów i ono zdaje się [1:00:10] to nie jest tylko współczesna Kwestia tylko już wcześniej tak jak mówiłeś było trochę mi to przypomina sytuację z językiem hebrajskim tak naprawdę [1:00:19] Mieliśmy tutaj też taki bardzo ciekawy wykład o tym jak powstawał język hebrajski współczesny i o jego twórcy gdzie właśnie [1:00:28] próba uwspółcześnienia i w ogóle wskrzeszenia języka hebrajskiego do codziennego użytku no do dzisiaj [1:00:39] część ortodoksyjnych rabinów znaczy się w tych takich fundamentalistycznych nie [1:00:45] zgadza się na to i uważa że to jest profanacja języka który [1:00:51] powinien być używany do rzeczy świętych a więc wydaje mi się że te dyskusje [1:01:00] które też toczą się na tłumaczeniami nad jej współcześnieniem na przykład [1:01:07] Zresztą Byłam świadkiem takich dyskusji jak wydawano w gruncie elektronicznie przede wszystkim dostępną na przykład o [1:01:16] współcześnioną [Muzyka] dostępne tylko w formie elektronicznej i one w aplikacjach różnych są i tak dalej [1:01:25] które bazując na Biblii Gdańskiej po prostu wpuszczają język tak żeby on był zrozumiały dla [1:01:34] obecnego współczesnego człowieka i też bardzo duże dyskusje były czy to nie [1:01:42] jest profanacja tej Biblii po prostu takie współcześnienie jej wręcz [1:01:48] Myślę że Myślę że to samo dotyczyło tego współcześnienia Biblii wujka to co [1:01:54] mówiłem o księdzu szczepańskim i o tej reakcji Chrzanowskiego i tutaj współcześniona Biblia Gdańska znaczy w ogóle uwspółcześnienia ja się [1:02:03] tak czasami zastanawiam nad sensem i kiedyś z pastorem Markiem kurkierewiczem Rozmawiałem na ten temat jaki sens dzisiaj jest wydawania [1:02:12] uwspółcześnień Biblii Gdańskiej do takiej lektury osobistej pobożnościowej ponieważ no nie [1:02:23] jest to naprawdę tekst Aż taki dobry mamy mamy współcześnie bardzo dobre lepsze przekłady i teraz pytanie no to jest takie sentymentalne tak bo jesteśmy [1:02:32] przywiązani do jakiegoś tekstu Podobnie było zresztą właśnie z Biblia Wujka że ten sentyment nas przy tym trzyma natomiast No jeśli chcemy lepiej [1:02:42] rozumieć Słowo Boże i jakoś tak czytać je dla siebie odnieść duchową korzyść to czy nie lepiej jednak szukać tego tekstu [1:02:52] takiego wierniejszego oryginałowi i lepszego przekładu i [1:02:58] lepszego przykładu czy jest sens to ciągnąć ostatnia na przykład Biblia [1:03:04] gedeonitów przeszła z tekstu Biblii Warszawskiej bo porukowano Biblię warszawską jako Biblii Warszawskiej a w tej chwili [1:03:13] Widziałem już gedę nitkę Która właśnie ma uwspółcześnić i tak zastanawialiśmy się nad tym czy to jest dobry posunięcie czy to jednak nie nie szkoda [1:03:24] tego wydania czy nie lepiej byłoby sięgnąć po jakiś lepszy współczesny [1:03:30] przekład i i z nim wyjść do ludzi bo jednak leonidka to jest wyjście z [1:03:36] tekstem do ludzi to jest typowo Biblia do prezentowania do podawania komuś do tego żeby czytał te Biblię i tu lepiej chyba [1:03:43] jednak byłoby żeby to był przekład naprawdę współczesny a nie uwspółcześ niony jakiś dawny przekład pewnie moglibyśmy dużo [1:03:53] wybrać nad przyczynami być może przyczyny są jakieś takie prozaiczne w postaci na przykład kwestii licencji czy innych [1:04:00] historii się dowiemy kiedyś Szanowni państwo ponieważ my jesteśmy już po godzinie 20:00 mam ostatnie [1:04:09] pytanie Wróćmy jeszcze na wystawę wystawa we Wrocławiu na dworcu wrocławskim w kawiarni dialog organizacji pomoc [1:04:20] kościołowi w potrzebie jest dostępna do końca listopada ale jak rozumiem To nie [1:04:26] jest koniec wystawy jako taki Jakie są dalsze plany plany są jest kilka planów bo pierwszy plan to jest taki że wystawa jedzie z [1:04:36] Wrocławia do Szczecina więc to jest najbliższy plan taki wystawowy to jest Szczecin natomiast My też te wystawy rozdzielamy Bo tak jak mówiłem ona jest [1:04:45] taka podwójna to jest jedna część Michała i druga część moja i czasami [1:04:51] robimy to oddzielnie i na przykład w zeszłym roku robiliśmy tylko trochę nas tam pandemia wtedy przegoniła robiliśmy w Koszalinie [1:05:00] próbowaliśmy z taką ofertą wychodzić Jeszcze współpracował [1:05:07] wychodzić z taką ofertą do szkół średnich i udało nam się w jednym liceum [1:05:12] rzeczywiście te wystawy te moją część zorganizować i tak pomyślałem i już z Markiem rozmawiałem w tym roku że zrobimy czy spróbujemy jeszcze powtórzyć [1:05:22] to uderzyć też do szkół które jakoś do tej pory nie odpowiedziały na tę ofertę i spróbujemy zrobić to w innych szkołach jest tam poręcznie I w takiej bliskości [1:05:32] tutaj się poruszać bo jednak mamy też inne obowiązki i trochę jesteśmy tymi [1:05:38] tymi obowiązkami uwiązani i to się tak nie da po prostu żeby żeby na jakiś tam tydzień się wyłączyć czy dwa tygodnie więc Marek Na szczęście był bardziej [1:05:46] dyspozycyjny i myśmy to zrobili w ten sposób że ja prowadziłem na przykład w środy spotkania a później kilka dni jeszcze dwa dni ale jeszcze on prowadził [1:05:56] No i być może to się uda w takiej formie powtórzyć więc pewnie Koszalin też będzie jako część przynajmniej tej wystawy natomiast [1:06:05] tak jak najbliższy ten ten plan To jest Szczecin to to jest [1:06:11] pomoże Zachodnie stolica województwa zachodniopomorskiego więc tam będzie można wystawę obejrzeć jeszcze nie wiem W tej chwili gdzie Bo tak Michał [1:06:19] tajemniczo tutaj nie powiedział nie określił dokładnie miejsca ale ale właśnie Szczecin Myślę że to ta informacja będzie podana będziemy o tym [1:06:29] informować to Staramy się Zresztą tak jak najmocniej jak najbardziej [1:06:34] rozprzestrzeniać informacje dotyczące wystawy bo wystawa jest po to żeby oglądać a nie można szukać takich informacji na pewno [1:06:43] na pewno na na Facebooku Czyli jako wydarzenia [1:06:50] wystawa biblijna z Facebooku nie my to też i ogólnie jako jako wydarzenie takie powiedzmy gdzieś tam [1:07:00] funkcjonujące w przestrzeni jest youtubowa [1:07:05] może historia ale ale film z wystawy dlatego że te część z tą współpracuje [1:07:11] jakby Czy pomaga telewizja od dentystyczna więc oni tam troszeczkę też takich informacji i Zachęty i też informacji o tym gdzie jest wystawa [1:07:20] umieszczają No i Stowarzyszenie które organizuje wystawę myśmy takie nie mam tutaj w tej chwili tej ulotki niestety nie masz zdjęcia Nie nie udało ci się [1:07:29] tam gdzie zrobić na plakatach czy ja postaram się to jakoś dostarczyć ewentualnie dla chętnych gdyby ktoś chciał się dowiedzieć dopytać to to te [1:07:40] informacje o jest strona Stowarzyszenia które i na YouTubie również stronę stowarzyszenia po prostu tak tak bo oni [1:07:50] mają też taką możliwość tam Jest utworzony na stronie na przykład we Wrocławiu to było zrobione W tej chwili rezerwacji godzin zwiedzania z takim [1:08:01] oprowadzaniem z przewodnikiem bo czasem oczywiście można sobie przyjść samemu też oglądać ale można też z jakąś większą grupą na przykład zarezerwować [1:08:09] sobie godzinę konkretną i wtedy i wtedy przyjść i ta grupa jest Jest oprowadzana [1:08:16] to zawsze ciekawi bo coś ktoś coś mówi nie tylko oglądamy ale ale jest rozmowa [1:08:22] jest dyskusja jest zawsze jeszcze wrócicie Myślę że tak myślę że na pewno więcej nie powiem [1:08:34] A czy ty coś już wiesz A ja nie wiem rozpalę bardzo bardzo ci dziękuję to [1:08:41] było naprawdę bardzo ciekawe spotkanie dowiedzieliśmy się mnóstwo rzeczy i naprawdę serdecznie zapraszam państwa na tą wystawę bez względu na to czy macie [1:08:50] po prostu chwilę czasu jak będziecie Wysiadać z pociągu albo [1:08:56] czekać na kogoś czy na przykład właśnie chcecie umówić się żeby ktoś państwa [1:09:02] jeszcze odprowadził i opowiedział naprawdę warto to co jest bardzo fajne [1:09:08] w polskich muzeach czy ta polskich wystawach większości przypadków ogląda [1:09:13] się to oczami z rękami prawda z tyłu albo wszystko jest niedawno przez szybę [1:09:19] praktycznie pragnie wszystkiego można dotknąć można sobie te wizje wziąć [1:09:24] przejrzeć zrobić zdjęcia Nie tylko tego jak one sobie tam stoją Ale właśnie [1:09:31] otworzyć zobaczyć porównać próbować przeczytać na przykład tekst renesansowy [1:09:37] albo koreański albo tak tak więc naprawdę warto zobaczyć tak jak [1:09:46] mówiliśmy do końca listopada ta wystawa jest we Wrocławiu później będzie w Szczecinie i tutaj polecam Facebooka Rafała i myślę że pojawią się właśnie [1:09:56] linki pod tymi wszystkimi spotkaniami naszymi na Facebooku i później na [1:10:02] YouTubie Pod nagraniem Gdzie można się dowiadywać i naprawdę warto a ja jeszcze państwo oczywiście na [1:10:13] koniec Tradycyjnie już Chciałabym zaprosić o na zupełnie inne spotkanie [1:10:18] które będzie za tydzień czy nie wiem czy ona jest zupełnie inna mówiliśmy bardzo dużo języku o tym jak języki jest ważny a [1:10:28] spotkanie za tydzień nasi tytuł czy język teologii ma sens [1:10:35] i będzie je prowadził doktor Łukasz Maz kosmosler [1:10:41] który jest między innymi redaktorem najbliższego wydania naszego czasopisma [1:10:47] naukowego do logika Wratislavia za poświęconego na językowi W jednej ze swoich najsłynniejszych tez austriacki filozof Ludwik lindgrenstein [1:10:58] głosił że granice języka oznaczają granice świata Granice mojego języka [1:11:05] oznaczają Granice mojego świata z kolei Według niektórych koncepcji [1:11:11] teologicznych Bóg ma być radykalnie transcendentny znaczy istnieć Poza [1:11:17] światem i zupełnie niezależnie od niego jeżeli obie te frezy są prawdziwe [1:11:22] czyli zarówno teza o wewnątrz światowości czyli immencji języka jak i [1:11:29] teza o poza światowości transcendencji Boga No to powstaje takie pytanie czy [1:11:34] język teologii w ogóle ma sens i czy w ogóle można sensownie mówić o [1:11:43] Bogu różne możliwe odpowiedzi na to pytanie właśnie podczas najbliższego spotkania Czyli już za tydzień przedstawię [1:11:51] filozof etyk doktor Łukasz maz-kosmesler bardzo serdecznie mnie państwa zapraszam [1:11:58] Bo wydaje mi się że jest to ważne pytanie w gruncie rzeczy szczególnie współcześnie kiedy [1:12:07] z jednej strony mówienie o Bogu w przestrzeni powiedzmy poza bezpieczną [1:12:14] przestrzenią na przykład kościołów staje się coraz trudniejsze z drugiej strony teologia bardzo się rozwija być może w Polsce [1:12:23] tego aż tak bardzo nie widać ale mocno się rozwija i język też się zmienia więc [1:12:29] sama jestem bardzo ciekawa do jakich wniosków dojdziemy [1:12:35] A jeżeli chodzi o dzisiaj to bardzo serdecznie Dziękuję raz jeszcze tobie Rafale państwu dziękuję za cierpliwość wieczoru [1:12:46] do zobaczenia do zobaczenia --- Przygotowane przez: mgr Joanna Gacka Kontakt: j.gacka@ewst.pl